Prawo spadkowe, cz. 2

Testament – forma i treść.
Różnica między spadkobraniem a zapisem.
Zachowek.
Wydziedziczenie i uznanie za niegodnego
dziedziczenia.
Testament

 Testament zawsze ma pierwszeństwo przed dziedziczeniem
ustawowym.
 Rodzaje testamentów:
 własnoręczny,
 notarialny,
 urzędowy.
 Szczególny rodzaj testamentu – testament ustny.
Testament własnoręczny

 Nie jest formą „gorszą” od testamentu notarialnego
lub urzędowego – ma taką samą moc prawną.
 Dwa podstawowe warunki ważności:
 musi być w całości sporządzony pismem ręcznym,
 musi zawierać własnoręczny podpis,
 powinien zawierać datę.
 Nie musi być napisane, iż jest to rozporządzenie na
wypadek śmierci.
 Nie są wymagane żadne szczególne sformułowania.
Testament

Stefan
był
osoba
samotną.
Prowadził
piętnastohektarowe gospodarstwo rolne. Po śmierci
Stefana znaleziono na drzwiach stodoły wyryty ostrym
narzędziem napis: „cały majątek przekazuję mojemu
wujkowi Tomaszowi”. Poniżej drukowanymi literami
wyryta była data oraz podpis Stefana obejmujący imię i
nazwisko.
Czy Tomasz został skutecznie powołany do
dziedziczenia?
Przykładowy testament

Kraków, dnia 22 stycznia 2015 r.
Testament
Powołuję do spadku po mnie, w częściach po ½:
mojego syna Piotra Kowalskiego oraz moją córkę Annę
Kowalską.
Jan Kowalski
Testament

Jan K. tuż przed śmiercią wysłał do swojej córki
list w który zakończył słowami: „Bardzo chciałbym,
abyś po mojej śmierci przejęła cały mój majątek. Całuję
Tata”. Następnego dnia zmarł, kto obejmie spadek po
nim, jeżeli oprócz córki pozostawił dwóch synów?
Dodatkowe klauzule testamentowe

 Jeżeli kiedykolwiek wcześniej sporządziliśmy
testament należy napisać: „wcześniejsze testamenty
odwołuję”,
 Jeżeli chcemy kogoś pozbawić prawa do zachowku
należy napisać: „wydziedziczam swojego syna …. z
tego powodu, że ….” (koniecznie należy to
uzasadnić).
Odwołanie testamentu

 Każdy testament można odwołać, poprzez
zniszczenie w zamiarze pozbawienia go mocy albo
poprzez odwołanie w następnym testamencie.
 Testament notarialny można odwołać także poprzez
testament własnoręczny.
Odwołanie testamentu

Anna sporządziła testament własnoręczny, w którym ½
spadku przeznaczyła dla fundacji „Promień Światła”
pomagającej niewidomym dzieciom oraz ½ dla córki,
pominęła zaś męża i syna. Kilka miesięcy później syn Anny
dowiedział się, że fundacja ta zajmuje się jednak problemami
zanieczyszczenia powietrza, a nie pomocą niewidomym
dzieciom. Anna postanowiła więc zniszczyć testament. Nie
mogła sobie jednak przypomnieć, do której książki go
włożyła. Anna zmarła pięć lat po sporządzeniu testamentu.
Córka Anny odnalazła testament w trakcie porządkowania
rzeczy po matce. Rok po śmierci Anny córka wystąpiła z
wnioskiem o stwierdzenie nabycia spadku przez nią i
fundację „Promień Światła” po ½. Ważność testamentu
zakwestionowali syn i mąż zmarłej.
Testament notarialny

 Taksa notarialna – 50 zł + VAT,
 Jeżeli zawiera zapis lub wydziedziczenie – 150 zł +
VAT,
 Testament notarialny także można kwestionować z
tego powodu, że spadkodawca nie był w pełni władz
umysłowych.
Zapis

Joanna K. przed śmiercią pozostawiła testament
następującej treści:
„Cały swój majątek zapisuje mojej córce Annie K.”,
nie wpływa to na ważność testamentu, ale prawidłowa
formuła powinna brzmieć:
„Do całości spadku po mnie powołuję moją córkę Annę
K.”
Zapis

 Nie można powołać kogoś do dziedziczenia konkretnej
rzeczy, np. samochodu, nieruchomości.
 Powołać można tylko do całości spadku albo jego
ułamkowej części.
 Jeżeli chcemy przekazać komuś konkretną rzecz może mu ją
co najwyżej zapisać. W takim wypadku formuła powinna
brzmieć:
„Do spadku po mnie powołuję córkę Annę K., wnuczce Joannie
K. zapisuję mieszkanie”.
W takim wypadku Joanna K. może żądać od Anny K., aby ta
przeniosła na nią własność mieszkania.
Zapis windykacyjny

 Jeżeli chcemy uprościć procedurę musimy udać do
notariusza i w swoim testamencie zawrzeć zapis
windykacyjny.
 Taksa – 200 zł + VAT.
 Dzięki temu po śmierci konkretna rzecz przejdzie na
własność zapisobiorcy.
Zachowek

 Procedura postępowania w sprawie o zachowek:
1. należy uzyskać stwierdzenie nabycia spadku,
2. dopiero później można wystąpić z powództwem o zachowek
przeciwko spadkobiercy (podobnie, jak w przypadku zapisu).
 Komu należy się zachowek?
 zstępni,
 małżonek,
 rodzice – jeżeli byliby powołani do spadku z ustawy
 Ile wynosi zachowek?
1/2 albo 2/3 tego co przypadłoby spadkobiercy gdyby nie było
testamentu.
Zachowek

 Jan K. zmarł, powołując wcześniej do spadku po
sobie swoją kochankę Elżbietę K. i pozostawiając
dwoje dzieci, 70-letnią żonę oraz oboje rodziców (po
90-tce). Komu i w jakiej wysokości należy się
zachowek?
Zachowek

 Jan K. zmarł nie pozostawiając testamentu. Dzień
przed śmiercią na mocy umowy darowizny
przeniósł własność całego swojego majątku na
kochankę – Elżbietę K. Pozostawił dwoje dzieci oraz
żonę. Czy komuś należy się zachowek?
 Jak wyglądałaby sytuacja gdyby swój majątek
darował kochane 10 lat przed śmiercią?
Wydziedziczenie

Wydziedziczenie może nastąpić, gdy uprawniony do
zachowku:
 wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w
sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego,
 dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z
najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko
życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci,
 uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy
obowiązków rodzinnych.