dobra praktyka apteczna ‒ będąca zbiorem wytycznych do realizacji

O
W
!
PD
w
N
y
O
W
.c
DOBRA PRAKTYKA APTECZNA
DOBRA PRAKTYKA APTECZNA ‒ BĘDĄCA ZBIOREM WYTYCZNYCH DO REALIZACJI USŁUG
FARMACEUTYCZNYCH PRZEZ FARMACEUTÓW, OPRACOWANA PRZEZ MIĘDZYNARODOWĄ
FEDERACJĘ FARMACEUTYCZNĄ (FIP) ‒ OD LAT WSKAZUJE KIERUNKI ROZWOJU FARMACJI
PRAKTYCZNEJ NA ŚWIECIE.
F
IP i WHO już na przełomie
1992/1993 r. zaproponowały wytyczne dla rozwoju farmacji praktycznej pod
nazwą Dobra Praktyka Apteczna (ang. Good Pharmacy Practice, GPP). Dokument ten kilkakrotnie uzupełniano, ostatni raz
w 2011 r. Zawarte są w nim ramy
dla usług farmaceutycznych,
mające zapewnić ich optymalną jakość i transparentność, jak
również przyczynić się do tworzenia wytycznych krajowych.
Dokument ten podkreśla, że dys-
tak aby nie stanowiły one administracyjnej bariery same w sobie, ale prowadziły do zwiększenia bezpieczeństwa pacjentów.
Dokument można znaleźć na
stronie internetowej FIP pod adresem: http://www.fip.org/good_
pharmacy_practice.
pensowanie produktów leczniczych jest i pozostanie głównym
zadaniem farmaceuty, jednak
ewolucja zawodu jest nieunikniona. Zawiera szereg praktycznych
zaleceń, m.in. tam gdzie jest to
możliwe, promowana jest substytucja generyczna. Co ciekawe, GPP zaleca również, aby
farmaceuci dysponowali aktualną wiedzą na temat alternatywnych form terapii, takich jak
tradycyjna medycyna chińska,
homeopatia czy aromatoterapia. Ponadto wytyczne FIP/WHO
zalecają wprowadzanie do codziennej praktyki SOP – standardowe procedury operacyjne,
6
/
R E C E P TA . P L
/
LUTY 2017
Światowa Organizacja Zdrowia
(WHO) wraz z Międzynarodową
Federacją Farmaceutyczną (FIP)
zaproponowały następujące ro-
farmaceutycznych „zawsze”,
gdy tego potrzebuje. Jako osoba podejmująca decyzje (ang.
decision-maker) farmaceuta
współtworzy politykę lekową
państwa. Widać to na przykładzie substytucji generycznej,
gdzie działania farmaceuty mogą prowadzić do wyboru bardziej
efektywnego kosztowo rozwiązania zarówno z punktu widzenia
polityki państwa, jak i perspektywy indywidualnego pacjenta.
Ponadto, poprzez komunikację
z pacjentem, farmaceuta jest
powinien umieć we właściwy
sposób zarządzać procesami.
Farmaceuta jako przedstawiciel zawodu medycznego zobowiązany jest również do stałego podnoszenia swojej wiedzy,
zdobywania nowych informacji
i rozwoju nowych umiejętności.
Farmaceuta jest też w końcu
nauczycielem, jego obowiązkiem jest bowiem wychowanie
nowego pokolenia przedstawicieli tego zawodu. Rola badacza
i naukowca tylko pozornie jest
zadaniem wąskiej grupy farma-
le dla farmaceuty w systemie
ochrony zdrowia. Po pierwsze
farmaceuta świadcząc usługi
farmaceutyczne, staje się opiekunem pacjenta i „przewodnikiem” na drodze powrotu do
zdrowia. Nieograniczony dostęp
do farmaceutów i aptek ogólnodostępnych sprawia, że pacjent może korzystać z usług
„pomostem” łączącym lekarzy
z pacjentami, jak również edukatorem chorego w zakresie profilaktyki oraz promocji zdrowia.
Farmaceuta, jako menedżer i lider, bardzo często jest postawiony w sytuacji, w której musi
zarządzać personelem i kierować projektami. Bez względu
na miejsce pracy farmaceuta
ceutów pracujących na uczelni.
W ramach badań rzeczywistej
praktyki aptecznej każdy aptekarz może włączyć się w badania naukowe. Rozwój nauk farmaceutycznych, szczególnie
w obszarze farmacji społecznej,
pozwala uzyskać dowody, które
umożliwiają wprowadzanie nowych usług farmaceutycznych.
Rola farmaceuty
według WHO i FIP
farmaceuta świadcząc usŁugi
farmaceutyczne, staje się opiekunem
pacjenta i „przewodnikiem” na jego
drodze powrotu do zdrowia.
Demograficzny
kontekst opieki
farmaceutycznej
FIP podkreślając wagę opieki farmaceutycznej (ang. pharmaceutical care) w praktyce aptecznej,
wskazuje przy tym na jej rzadko
opisywany wymiar, tj. charakter
populacyjny. Bazując na relacji do struktury demograficznej
społeczeństwa danego kraju,
można dokonywać audytu po-
chorób niezwiązanych bezpośrednio z zakażeniem HIV) nadal pozostaje istotnym problemem w tej populacji pacjentów.
Zaawansowane schematy far-
lityki lekowej, śledzić sposób,
w jaki pacjenci stosują produkty
lecznicze, oraz dokonywać oceny, czy funkcjonujące listy leków
refundowanych są rozwiązaniem
efektywnym kosztowo i klinicznie. To pozwoli na lepsze dostosowanie polityki lekowej państw
do potrzeb pacjentów.
W ujęciu epidemiologicznym to
właśnie opieka farmaceutyczna,
a w sensie naukowym farmakoepidemiologia przynosi odpowiedź na pytanie o właściwą politykę w tym aspekcie systemów
ochrony zdrowia. Populacyjny charakter opieki farmaceutycznej nie
zwalnia oczywiście farmaceuty
od indywidualnego podejścia do
każdego pacjenta i próby identyfikacji jego potrzeb.
makoterapii wymagają usług
prowadzących do optymalizacji leczenia oraz edukacji chorego. Co więcej, ta rola farmaceuty
może być doskonalona w krajach zarówno rozwijających się,
jak i tych z wysokim stopniem
urbanizacji. Działania farmaceuty mogą także prowadzić do
poprawy stopnia przestrzegania
zaleceń terapeutycznych (ang.
adherence).
m
c u -tr a c k
Istotne wyzwanie dla farmaceutów pracujących w aptekach ogólnodostępnych stano-
klinicznych jest prowadzenie zaawansowanej opieki nad pacjentami hospitalizowanymi, szczególnie tymi z rozpoznaną chorobą
przewlekłą. W tym wypadku farmaceuta realizuje swoje zadania w ramach ścisłej współpracy
z przedstawicielami innych zawodów medycznych.
Do usług z obszaru farmacji klinicznej należą m.in. nadzorowanie terapii monitorowanej
lekami o wąskim indeksie terapeutycznym. Nadzór nad bezpieczeństwem farmakoterapii (ang.
pharmacovigilance) w praktyce farmaceuty-aptekarza ogra-
wi współcześnie samoleczenie
(ang. self-medication). Jego rola rośnie z roku na rok, co może wynikać ze wzrastającej liczby leków bez recepty, jak również
z poprawy świadomości i kompetencji zdrowotnych pacjentów
(zdolności do rozumienia informacji medycznej). Rola farmaceuty we wspomaganiu pacjenta
w tym procesie jest nieodzowna.
Głównym zadaniem farmaceutów
nicza się do zgłaszania działań
niepożądanych leków. Zgodnie
z prawem farmaceutycznym
każdy farmaceuta zobowiązany
jest do przekazywania informacji o działaniach niepożądanych
odpowiednim agendom rządowym (w Polsce – Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych) lub
jednostkom odpowiedzialnym
za pharmacovigilance w firmach
farmaceutycznych.
WZMACNIA ROLĘ FARMACEUTY
TEKST: MGR FARM. DAMIAN ŚWIECZKOWSKI, FUNDACJA IM. LESŁAWA A. PAGI / FOTO: SHUTTERSTOCK
.d o
o
m
o
c u -tr a c k
C
lic
k
to
bu
to
k
C
lic
w
w
w
.d o
w
w
w
h a n g e Vi
e
M A G A Z Y N P O LS K I E J G R U P Y FA R M A C E U T YC Z N E J
y
N
XC
er
PORADNIK
F-
w
bu
h a n g e Vi
e
!
XC
er
PD
F-
Bezpieczeństwo
farmakoterapii
Postępy
farmakoterapii
na przykładzie
HIV/AIDS
Standardy Dobrej Praktyki Aptecznej zdały egzamin m.in. w przypadku opieki farmaceutycznej
nad pacjentami z wirusem HIV
lub rozpoznanym AIDS. Postęp
farmakoterapii zakażeń wirusem
HIV doprowadził do poprawy jakości życia chorych oraz przełożył się na wyjątkowe wydłużenie
długości życia sięgające niemal
długowieczności pacjentów niezakażonych. Należy jednak dodać,
że współchorobowość (diagnoza
LUTY 2017
/
R E C E P TA . P L
/
7
.c