„Ocena narażenia prenatalnego na benzodiazepiny – ciąża

„Ocena narażenia prenatalnego na benzodiazepiny –
ciąża pojedyncza i bliźniacza”
Monika Seńczuk-Przybyłowska
Stypendystka projektu pt. „Wsparcie stypendialne dla doktorantów na kierunkach uznanych za
strategiczne z punktu widzenia rozwoju Wielkopolski”, Poddziałanie 8.2.2 Programu
Operacyjnego Kapitał Ludzki
Szacuje się, że około 20% kobiet ciężarnych cierpi na depresję, a 35% przyjmuje
chociażby okresowo leki psychotropowe (głównie benzodiazepiny). Dzieci matek z
nieleczoną depresją w ciąży rodzą się przed terminem, mają niższą masę urodzeniową,
mniejszy obwód główki, mniejszą punktację w skali Apgar, podwyższone stężenia kortyzolu i
katecholamin, obniżone serotoniny i dopaminy. Dla kobiet, które przerwały leczenie
przeciwdepresyjne w czasie ciąży, ryzyko nawrotu depresji wynosi 75%, a 50% z nich
doświadcza bardziej nasilonych objawów depresyjnych w porównaniu z początkiem leczenia.
Metaanaliza badań dowiodła, iż stosowanie benzodiazepin w pierwszym trymestrze ciąży
zwiększa 10-krotnie ryzyko wystąpienia u noworodków rozszczepu wargi i podniebienia.
Dzieci matek zażywających benzodiazepiny w okresie ciąży rodziły się z zaburzeniami
regulacji temperatury ciała, bezdechem, zaburzeniami ssania, obniżonym napięciem
mięśniowym oraz objawami zespołu odstawienia. Inne nieprawidłowości, jakie zostały
odnotowane u dzieci narażonych w życiu płodowym na działanie benzodiazepin to m. in.
nieprawidłowości w budowie szkieletu, stóp, deformacja płuc, serca, zaburzenia budowy
przewodu pokarmowego, nerek, osłabienie siły mięśniowej oraz niska masa urodzeniowa.
Niektóre badania sugerują, że chociaż wiele dzieci rodzi się zdrowych, to narażenie ich pod
koniec trzeciego trymestru bądź porodu na działanie benzodiazepin może spowodować
wystąpienie u noworodka wrodzonej amiotonii Oppenheima.
Wszystkie leki psychotropowe przechodzą przez łożysko, nie pozostają więc bez
wpływu na płód. Terapia lekami z tej grupy powinna być więc rozpatrzona pod względem
korzyści dla matki nad potencjalnym ryzykiem dla płodu. Istotnym utrudnieniem terapii kobiet
ciężarnych benzodiazepinami jest niepełna funkcjonalność narządów wewnętrznych płodu.
Wydłużeniu ulegają biologiczne okresy półtrwania niektórych leków, co niesie ze sobą
Praca doktorska współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach
Europejskiego Funduszu Społecznego
również ryzyko kumulacji leku w organizmie płodu. Wpływ leku na rozwijające się w łonie
matki dziecko, zależy od rodzaju zastosowanego specyfiku, dawki, częstości jego
przyjmowania, a także od okresu ciąży. W założeniach niniejszego badania czynnik czasu
przyjmowania benzodiazepin w czasie dziewięciu miesięcy ciąży wpłynął na dobór materiału
biologicznego i ma dostarczyć informacji na temat chronologii terapii.
Celem naukowym projektu jest ocena poziomu benzodiazepin oraz ich metabolitów
we włosach noworodków, których matki deklarowały ich zażywanie w czasie ciąży. Analiza
segmentowa włosów i określenie poziomu tych ksenobiotyków we włosach matek dostarczy
informacji na temat historii stosowania leków, umożliwi ustalenie w którym trymestrze ciąży
została zastosowana farmakoterapia. Kolejnym założeniem badań jest porównanie i ocena
stopnia ekspozycji płodów w przypadku ciąż bliźniaczych. W badaniach wezmą udział
kobiety przyjmujące w czasie ciąży benzodiazepiny oraz ich noworodki. Ksenobiotyki
wbudowują się w strukturę włosa wraz z jego wzrostem, co stanowi alternatywne źródło
informacji na temat narażenia, w stosunku do najczęściej stosowanych materiałów, jakimi są
mocz i krew. Analiza włosa ma tą przewagę, że dostarcza danych na temat historii
ekspozycji matki i noworodka. Określenie poziomu benzodiazepin w materiale biologicznym
pozwoli na ocenę ekspozycji na badane leki. Badania prowadzone są przy współpracy z
Kliniką Perinatologii i Ginekologii Ginekologiczno-Położniczego Szpitala Klinicznego
Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu. Kontrola i ochrona
zdrowia matek ma szczególne znaczenie dla bezpiecznego rozwoju ich dzieci. Niniejsze
badania umożliwiają rzeczową ocenę leczenia kobiet ciężarnych oraz ich noworodków z
regionu Wielkopolski, która może przyczynić się do efektywnego i bezpiecznego wdrażania
farmakoterapii benzodiazepinowej. Uniknięcie potencjalnych działań niepożądanych leków z
tej grupy farmakologicznej jest istotne ze względów zdrowotnych i przekłada się na wymierne
korzyści ekonomiczne. Profilaktyka zdrowotna dzieci w Wielkopolsce musi być postrzegana
jako konkretne działanie prospołeczne.
Praca doktorska współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach
Europejskiego Funduszu Społecznego
Rycina 1.
Przygotowanie próbek włosów do analizy segmentowej
(fot. K. Przybyłowski)
Rycina 2.
Autorka prezentująca wyniki badań podczas konferencji
SOFT-TIAFT 2011 w San Francisco, USA, 30.09.2011
(fot. K. Przybyłowski)
Praca doktorska współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach
Europejskiego Funduszu Społecznego