BEZPIECZEŃSTWO SANITARNO

BEZPIECZEŃSTWO SANITARNO-HIGIENICZNE PODRÓŻY
Należy pamiętać, że przebywając w zgromadzeniach ludzi, istnieje zwielokrotnione ryzyko
nabycia zakażenia lub zachorowania na chorobę zakaźną. W takich okolicznościach często
notowane są następujące rodzaje zachorowań:
1. choroby zakaźne przenoszone drogą pokarmową, za pośrednictwem żywności i wody,
np. dur brzuszny, salmonelozy, wirusowe zakażenia pokarmowe, wirusowe zapalenie
wątroby typu A, ameboza, giardioza;
2. zakażenia powstałe w wyniku zanieczyszczenia ran, otarć skóry ziemią, w której znajdują
się chorobotwórcze drobnoustroje, np. tężec, zgorzel gazowa;
3. choroby przenoszone drogą powietrzno-kropelkową, w szczególności grypa, inwazyjna
choroba meningokokowa.
Dodatkowo zawsze należy unikać ryzykownych zachowań mogących skutkować
zachorowaniom na choroby przenoszone drogą płciową.
Aby uniknąć zakażenia lub zachorowania na chorobę zakaźną w trakcie podróży za granicę
oraz w trakcie pobytu w danym kraju, należy pamiętać o kilku podstawowych zasadach,
których przestrzeganie z pewnością pozwoli na uniknięcie zachorowania i sprawi, że wyjazd
będzie bezpieczny.
PODSTAWOWE ZASADY BEZPIECZEŃSTWA SANITARNO-HIGIENICZNEGO
A. Higiena osobista:
■ myj ręce zawsze po: wyjściu z toalety, zmianie pieluchy dziecku, powrocie na kwaterę,
przed przyrządzaniem i spożywaniem posiłków, każdorazowym kontakcie ze zwierzętami,
po zakryciu ust dłonią, jeśli kichałeś, kaszlałeś!
■ ponieważ warunki podróży rzadko zapewniają możliwości częstego mycia rąk, zaopatrz
się wcześniej w żel do rąk lub zapas jednorazowych chusteczek nasyconych roztworem
alkoholu! (są to materiały powszechnie dostępne w każdym sklepie z artykułami
kosmetycznymi)
■ przestrzegaj zasad higieny oddychania - w czasie kaszlu i kichania zakrywaj nos i usta
chusteczką jednorazową, a jeśli chusteczki jednorazowe lub żel właśnie ci się skończyły,
kichaj lub kaszl w zgięcie łokciowe - twoje dłonie nie zostaną wówczas skażone
chorobotwórczymi drobnoustrojami!
■ w
środkach
transportu
zbiorowego
i miejscach
użytku
publicznego
unikaj
niepotrzebnego dotykania powierzchni i elementów wyposażenia!
■ unikaj zbędnego, odruchowego dotykania dłońmi okolic ust i oczu, staraj się pamiętać
o tym!
■ unikaj bliskiego kontaktu „twarz w twarz" z innymi podróżnymi!
■ w miarę możliwości unikaj dłuższego przebywania w zamkniętych, niewietrzonych
pomieszczeniach wraz z dużą liczbą osób!
■ unikaj wspólnego picia z jednej butelki i wspólnego spożywania pokarmów
(np. jedzenie tego samego loda, jedzenie z jednego talerza, używanie tych samych
sztućców czy innych sprzętów służących do picia i spożywania pokarmów)!
■ jeśli palisz - zawsze unikaj dzielenia się z innymi osobami papierosem!
■ jeśli masz rany lub otarcia skóry, dokładnie zabezpiecz je opatrunkiem! Unikaj
zmoczenia opatrunku, zmień go, jeśli jest zabrudzony lub zmoczony
■ nie pożyczaj i nie korzystaj z cudzych przedmiotów osobistego użytku, np. szczotki do
włosów, grzebienia, szczoteczki do zębów, ciążek do paznokci, butów, bielizny,
ręczników!
■ korzystając z publicznych natrysków czy basenów, zawsze pamiętaj, aby zabezpieczyć
swoje stopy przed bezpośrednim kontaktem skóry stóp z podłożem (noś klapki), pozwoli
to uniknąć nabycia zakażenia grzybiczego!
■ zachowuj porządek i czystość w swoim otoczeniu!
■ zwracaj uwagę innym, jeśli zauważyłeś, że nie przestrzegają ww. zasad!
B. Higiena żywności i żywienia:
■
myj ręce zawsze przed przystąpieniem do przygotowywania posiłku i przed jego
spożyciem!
■
pamiętaj o dokładnym umyciu spożywanej żywności (np. owoce, warzywa) w czystej
wodzie!
■
spożywaj żywność zawsze po uprzednim poddaniu jej obróbce termicznej (np. gotowanie,
smażenie, duszenie, pieczenie)!
■
unikaj spożywania surowych owoców i warzyw, jeżeli nie masz możliwości ich dokładnego
umycia!
■
zwracaj uwagę na datę przydatności do spożycia kupowanych w sklepie produktów
żywnościowych!
■
w przypadku zauważenia w konserwie (np. mięsnej, warzywnej, warzywno-mięsnej)
bombażu, czyli wydęcia wieczka puszki wywołanego wzrostem ciśnienia gazów
powstających w wyniku procesów fermentacyjnych, związanych z rozwojem szkodliwej
mikroflory, nie spożywaj jej zawartości i natychmiast zniszcz konserwę!
■
unikaj spożywania pokarmów w miejscach, co do których nie ma pewności, że żywność
tam została przygotowana z zachowaniem bezpieczeństwa zdrowotnego! np. z ulicznych
straganów
■
pij wodę jedynie butelkowaną, oryginalnie zapakowaną lub wodę po uprzednim jej
przegotowaniu!
■
zwracaj uwagę na jakość (zapach, barwa) i czystość (mętność, barwa) wody pobieranej
w punktach ujęć wody, nie pij wody z rzek, strumieni, jezior i innych naturalnych
zbiorników wodnych. Zaleca się, aby każda woda pobrana z naturalnego ujęcia wody
była przed spożyciem przegotowana. Ewentualnie zastosuj specjalne tabletki do odkażania
wody (tabletki są dostępne w aptekach - możesz zaopatrzyć się w nie przed wyjazdem).
C. Unikanie zachorowań na choroby przenoszone drogą płciową:
■ bądź wierny partnerowi i oczekuj wierności od swojego partnera!
■ nie podejmuj kontaktów seksualnych pod wpływem alkoholu!
■ w trakcie kontaktów seksualnych używaj prezerwatywy, która zmniejsza ryzyko
zachorowania!
■ wykorzystuj wiedzę o chorobach przenoszonych drogą płciową w praktyce; negocjuj
techniki bezpieczniejszego seksu, używaj prezerwatywy; nie bój się rozmawiać
o przeszłości seksualnej partnera, choćby przypadkowego!
■ jeśli w twoim życiu były ryzykowne zachowania - rozważ wykonanie testu na HIV!
NAJCZĘSTSZE ZAKAŻENIA I CHOROBY ZAKAŹNE, NA KTÓRE MOGĄ BYĆ NARAŻENI TURYŚCI
■
Okres wylęgania
(czas od chwili
wniknięcia
drobnoustroju do
organizmu do
wystąpienia pierwszych
objawów choroby)
Objawy
10-14 dni
pogorszenie samopoczucia,
ogólne rozbicie, stany
podgorączkowe, bezsenność,
bóle głowy, bóle mięśniowe, złe
samopoczucie, zaparcia częściej
niż biegunka, język suchy pokryty
brunatnym nalotem, na skórze
tułowia może pojawić się wysypka
8-12 godzin
bóle brzucha, gorączka,
biegunka, nudności, wymioty
Czerwonka bakteryjna
(pałeczki z rodzaju Shigella)
2-5 dni
Wirusowe zapalenie wątroby typu A
(wirus HAV)
15-50 dni
kurczowe bóle brzucha, bolesne
parcie na stolec, śluzowe
wypróżnienia lub z domieszką
krwi, gorączka, czasem nudności i
wymioty
żółtaczka (zażólcenie skóry i/lub
błon śluzowych),
Choroba
Dur brzuszny
(pałeczka duru brzusznego
Salmonella Typhi)
Salmonelozy
(odzwierzęce pałeczki Salmonella)
Drogi szerzenia
(sposób, w jaki może dojść
do wniknięcia
drobnoustroju do
organizmu)
Spożycie zanieczyszczonej
wody i żywności,
w szczególności mleka
i jego przetworów
Możliwe sposoby zapobiegania
Przestrzeganie zasad higieny
żywności i żywienia oraz
higieny rąk.
Spożycie żywności
Przestrzeganie zasad higieny
zanieczyszczonej
żywności i żywienia oraz higieny
drobnoustrojami lub ich
rąk, unikanie spożycia surowych,
toksynami (w szczególności
niedogotowanych lub
surowe jaja, mięso, mleko)
niedosmażonych jaj, mięsa
i surowego mleka
Najczęściej przez brudne
Przestrzeganie zasad higieny rąk
ręce lub przedmioty
oraz zasad higieny żywności
zanieczyszczone kałem
i żywienia
osoby chorej
Spożycie zanieczyszczonej
żywności oraz wody,
brudne ręce
Przestrzeganie zasad higieny rąk
oraz zasad higieny żywności
i żywienia.
Istnieje szczepienie ochronne
przeciwko WZW typu A
(dobrowolne, zalecane,
niefinansowane ze środków
Ministra Zdrowia)
bóle brzucha, brak
apetytu, osłabienie
Wirusowe zakażenia pokarmowe
(Norowirusy, Rotawirusy)
24- 72 godzin
Norowirusy - nudności, wymioty,
bóle brzucha, wodnista biegunka,
pogorszenie samopoczucia, bóle
głowy i mięsni, dreszcze
Rotawirusy - wodnista biegunka
z obecnością śluzu, wymioty,
gorączka, czasem objawy
wskazujące na infekcje dróg
oddechowych
Pasożytnicze zakażenia pokarmowe
np. ameboza, giardioza
(pasożyty przewodu pokarmowego
Entamoeba histolitica i Giardia
intestinalis)
Pasożytnicze zakażenia pokarmowe
np. ameboza, giardioza
Ameboza:
8 dni -1 miesiąc
Ameboza - ból brzucha,
wzdęcia, luźne stolce, czasem
z domieszką krwi i śluzu, stan
podgorączkowy
Giardioza - ból brzucha,
wzdęcia, biegunka, gorączka,
czasem żółtaczka, nudności,
Brudne ręce lub przez
Przestrzeganie zasad higieny rąk
zanieczyszczone przez
oraz zasad higieny żywności
chorego przedmioty
i żywienia.
i powierzchnie.
Istnieje szczepienie ochronne
Spożycie żywności lub wody
przeciwko rotawirusom
zanieczyszczonej wirusami. zalecane dla dzieci wieku 6 tydz. Wdychanie cząstek wirusa
24 tydz. (dobrowolne, zalecane,
unoszących się w powietrzu,
niefinansowane ze środków
powstałych np. z wymiocin
Ministra Zdrowia)
osoby chorej.
Szczególnie podatne na
zachorowanie są
niemowlęta, małe dzieci,
osoby osłabione innymi
chorobami
Spożycie zanieczyszczonej
cystami pasożytów wody
oraz żywności, brudne ręce.
Spożycie zanieczyszczonej
cystami pasożytów wody
Przestrzeganie zasad higieny rąk
oraz zasad higieny żywności
i żywienia, w szczególności picie
przegotowanej wody.
Przestrzeganie zasad higieny rąk
oraz zasad higieny żywności
i żywienia, w szczególności picie
przegotowanej wody
(pasożyty przewodu pokarmowego
Entamoeba histolitica i Giardia
intestinalis)
Giardioza: 9 -15 dni
Zatrucie jadem kiełbasianym
(laseczka Clostridium botulinum)
zwykle 18 -36 godzin
zazwyczaj 3-21 dni,
średnio ok. 10 dni
upośledzony apetyt
oraz żywności, brudne
ręce
uczucie zmęczenia, suchość
Spożycie zanieczyszczonych Dbałość o higienę przygotowania
w ustach, wymioty, biegunka lub
toksyną botulinową
konserw w warunkach
zaparcia, zaburzenia widzenia (np.
pokarmów niewłaściwie
domowych.
podwójne widzenie, zamazane
konserwowanych czy
Prowadzenie właściwej obróbki
widzenie), zaburzenia połykania,
pasteryzowanych (np.
termicznej żywności
trudności w mówieniu,
zepsutych przetworów
konserwowanej (np.
symetryczne porażenie wiotkie
mięsnych - kiełbasa,
dogotowanie, dosmażenie).
wszystkich mięśni szkieletowych peklowane mięso, konserwy
Właściwe przechowywanie
postępujące od górnych partii ku
oraz inne typy weków
żywności konserwowanej
dołowi
również przygotowane
(warunki chłodnicze).
w warunkach domowych).
W przypadku stwierdzenia tzw.
Źródłem zakażenia mogą
bombażu - niespożywanie
być również warzywa takie
zawartości konserwy
jak: zielony groszek,
i natychmiastowe jej zniszczenie.
kukurydza, oliwki, grzyby,
Przestrzeganie higieny
szpinak, buraki, a także
przygotowywania posiłków.
mięso ryb, np.: tuńczyka,
wędzone i solone ryby,
a także owoce morza oraz
mięso ssaków morskich.
W rzadkich przypadkach zanieczyszczenie ran ziemią
zawierającą bakterie
Clostridium botulinum.
pogorszenie samopoczucia,
Zanieczyszczenie rany
(nawet drobnej) lub otarć
Zabezpieczenie otarć, ran skóry
opatrunkiem.
W przypadku zanieczyszczenia -
Tężec
(laseczka tężca Clostridium tetani)
mrowienia/drętwienia w miejscu
zranienia, szczękościsk, wzmożone
napięcie mięśniowe, drgawki
naskórka ziemią, kurzem
lub ciałem obcym
skażonym zarodnikami
tężca, zranienie się
przedmiotem
zanieczyszczonym ziemią
oczyszczenie i zaopatrzenie rany
przez lekarza.
Istnieje szczepienie ochronne
przeciwko tężcowi.
Wszystkie osoby powinny
posiadać aktualne szczepienie
(Osobom w wieku powyżej 19 r.
ż. i wcześniej szczepionym zaleca
się doszczepianie się co 10 lat.
Szczepienie to jest dobrowolne,
zalecane, niefinansowane ze
środków Ministra Zdrowia
Zgorzel gazowa
(laseczki z rodzaju Clostridium)
zazwyczaj 1- 4 dni
silny ból w miejscu zranienia,
szybko narastający obrzęk
i brunatne zabarwienie skóry,
wydzielina z rany obfita, mętna
i brunatna wraz z ewentualnymi
pęcherzykami powietrza,
charakterystyczne trzeszczenie
rany, gorączka
Zanieczyszczenie rany
(nawet drobnej) lub otarć
naskórka ziemią, kurzem
lub ciałem obcym
skażonym zarodnikami
zgorzeli, zranienie się
przedmiotem
zanieczyszczonym ziemią.
Zabezpieczenie otarć, ran skóry
opatrunkiem.
W przypadku zanieczyszczenia oczyszczenie i zaopatrzenie rany
przez lekarza.
Inwazyjna choroba meningokokowa
(bakterie Neisseria meningitidis)
2-10 dni,
najczęściej 3 - 4 dni
gorączka, ból gardła, złe
samopoczucie, tkliwość i
bolesność mięsni oraz stawów,
światłowstręt, wymioty,
sztywność karku, drgawki,
wysypka wybroczynowa,
choroba może przebiegać
Zakażenie drogą
kropelkową, bezpośredni
bardzo bliski i długotrwały
kontakt z wydzieliną gardła
nosiciela lub chorego
(w powietrzu, którym
oddychamy,
Przestrzeganie zasad higieny
osobistej, w szczególności:
unikanie wspólnego picia
z jednej butelki i wspólnego
spożywania pokarmów,
unikanie dzielenia się z innymi
osobami papierosem,
gwałtownie
w pomieszczeniu
niewietrzonym)
w miarę możliwości unikanie
bliskiego kontaktu „twarz w
twarz" z innymi podróżnymi oraz
unikanie dłuższego przebywania
w zamkniętych, niewietrzonych
pomieszczeniach wraz z dużą
liczbą osób.
Istnieje szczepienie ochronne
przeciwko meningokokom
grupy C (dobrowolne, zalecane,
niefinansowane, ze środków
Ministra Zdrowia)
Choroby przenoszone drogą płciową
Do kilku lat
HIV/AIDS - to zespół nabytego Ryzykowne kontakty
upośledzenia odporności. Zespół seksualne, zakażona krew
objawów chorobowych jest
i preparaty krwiopochodne.
niejednorodny
Ryzykowne kontakty
Kiła, rzeżączka, chlamydiozy seksualne, u kobiet możliwe
ból, swędzenie, zaczerwienienie, zarażenie przez używanie
obrzęk narządów rodnych,
wspólnych ręczników, gąbek
bolesność przy oddawaniu moczu,
powiększenie pachwinowych
węzłów chłonnych
Unikanie ryzykownych
zachowań, jak przypadkowe
kontakty seksualne, czy też
korzystanie z jednej strzykawki
(lub innych aplikatorów) przez
osoby zażywające narkotyki.
Unikanie ryzykownych
zachowań jak przypadkowe
kontakty seksualne,
przestrzeganie zasad higieny
osobistej i czystości
indywidualnych przyborów
toaletowych
Pamiętaj!
W sytuacji wystąpienia niepokojących Cię objawów chorobowych, należy natychmiast zgłosić się do lekarza!
Oprac. WSSE w Łodzi na podstawie materiału Głównego Inspektoratu Sanitarnego, źródło: www.gis.gov.pl