RAPORT Open Finance, 23

KOMENTARZ Open Finance, 25.08.2011 r.
Fundusze na niepewne czasy
Problem zadłużeniowy, z którym boryka się wiele państw uznawanych dotąd za filary światowej
gospodarki, rodzi ryzyko wystąpienia drugiego dna globalnego kryzysu. Przejrzeliśmy ofertę
funduszy inwestycyjnych pod kątem ich użyteczności w tak niepewnych czasach.
Niepewność i brak zaufania na rynkach finansowych trwa w najlepsze i wiele wskazuje na to, że taki
stan rzeczy potrwa jeszcze długo. Skala problemów wynikających z wysokiego zadłużenia wielu
państw jest bowiem tak olbrzymia, że trudno sobie wyobrazić, żeby wszystko rozeszło się
po kościach, a świat szybko wrócił do normalności. Nie można wykluczać, że pojawią się kolejne fale
panicznej wyprzedaży aktywów, na podobieństwo tej z pierwszej dekady sierpnia, gdy raptem w ciągu
półtora tygodnia indeksy giełdowe oddały jedną piątą zgromadzonych punktów, błyskawicznie cofając
się do poziomów oglądanych ostatnio przed mniej więcej półtora rokiem.
Na giełdowej zawierusze
tracą przede wszystkim
fundusze o strategiach inwestycyjnych
zakładających inwestowanie całości aktywów, jak fundusze akcji uniwersalnych czy małych i średnich
spółek, czy nawet tylko ich części, jak fundusze zrównoważone czy stabilnego wzrostu. Wysokie
ryzyko i duża zmienność notowań jednostek uczestnictwa funduszy akcyjnych są wpisane w ich
konstrukcję. Na rynku, po którym można oczekiwać dużej zmienności nastrojów, inwestowanie w
fundusze akcji związane jest niewątpliwie z wysokim ryzykiem. Trzeba mieć albo nerwy ze stali albo
idealne wyczucie i szybko oraz trafnie reagować na bieżącą sytuację. W przeciwnym wypadku taka
inwestycja może sprawić, że przybędzie kilka siwych włosów więcej.
Średnie stopy zwrotu wybranych kategorii funduszy z udziałem akcji w portfelach
kategoria funduszy
stopa zwrotu
w sierpniu br.*
akcji polskich uniwersalnych
15,3%
akcji polskich MiŚ
15,8%
mieszane zrównoważone
10,0%
mieszane stabilnego wzrostu
5,6%
*stan na 22.08.2011 r. Źródło: Analizy Online.
Open Finance SA ul. Domaniewska 39, 02-672 Warszawa
[email protected], www.open.pl
1
Sytuacja z polskim długiem publicznym, choć nie należącym do najniższych, na tle wielu krajów
europejskich przedstawia się całkiem nieźle, a gospodarka cały czas się rozwija. To sprawia,
że sporym zainteresowaniem cieszą się polskie obligacje. Średnia stopa zwrotu funduszy polskich
obligacji skarbowych w ostatnich trzech miesiącach wyniosła 2,3 proc. Gdyby utrzymały takie tempo
w kolejnych kwartałach, w skali roku po najlepszych funduszach można by oczekiwać nawet
dwucyfrowych zysków. To zdecydowanie więcej niż można zarobić na najlepszej nawet lokacie
bankowej, dlatego ulokowanie przynajmniej części aktywów w funduszach obligacji może
w perspektywie najbliższego roku okazać się całkiem niezłym posunięciem.
Średnie stopy zwrotu funduszy polskich obligacji
kategoria funduszy
stopa zwrotu
za trzy miesiące*
dłużne złotowe papiery skarbowe
2,3%
dłużne złotowe uniwersalne
2,0%
*stan na 22.08.2011 r. Źródło: Analizy Online.
Gdy na świecie rośnie awersja do ryzyka, wyprzedawanych jest wiele klas aktywów, ale nie wszystkie.
Kapitał nie może przebywać w próżni i zawsze poszukuje tzw. bezpiecznej przystani. Zyskują na tym
między innymi metale szlachetne czy waluty krajów, których gospodarki uznawane są za najbardziej
odporne na światowe kryzysy. Prawdziwym inwestycyjnym hitem jest złoto. Cena za uncję tego
kruszcu przez większość 2009 roku utrzymywała się poniżej poziomu 1000 USD za uncję, zaś teraz
oscyluje w okolicach 1850 USD za uncję, co rusz bijąc kolejne rekordy wszech czasów. W złoto
można inwestować bezpośrednio, kupując złote monety czy sztabki, ale można też za pośrednictwem
funduszy. W ostatnim miesiącu takie fundusze przyniosły zyski w przedziale od 11,5 do 13,4 proc.
Stopy zwrotu funduszy inwestujących w złoto
fundusz
stopa zwrotu
za ostatni miesiąc*
Superfund Goldfuture (Superfund SFIO)
13,4%
Investor Gold Otwarty (Investor SFIO)
13,3%
Investor Gold FIZ
11,5%
*stan na 22.08.2011 r. Źródło: Analizy Online.
Tak duży wzrost ceny złota w relatywnie krótkim czasie może, a nawet powinien, budzić uzasadnione
wątpliwości, czy to czasem nie kolejna bańka, nadmuchiwana przez rzeszę spanikowanych
inwestorów. Trzeba jednak wziąć pod uwagę specyfikę złota (a także innych metali szlachetnych).
Przede wszystkim jest go ograniczona ilość. Szacuje się co prawda, że w ziemi jest go jeszcze sporo,
ale roczne wydobycie jest ograniczone ze względu na czynniki naturalne, a roczna podaż oscyluje
w okolicach 1-2 proc. Żaden rząd nie może decyzją polityczną zwiększyć ilości złota, jak to łatwo
Open Finance SA ul. Domaniewska 39, 02-672 Warszawa
[email protected], www.open.pl
2
może zrobić dodrukowując pieniądze, jak np. robią to USA, psując w ten sposób własną walutę
i wpływając na wzrost inflacji. Złoto jest niejako ponad to wszystko, daje gwarancje ochrony kapitału
i jest uznanym środkiem przechowywania majątku od zarania dziejów ludzkości. Nie można
wykluczyć, że coraz silniejszy trend wzrostowy ceny złota doczeka się w końcu mniejszej lub większej
korekty, jednak trzeba raczej oczekiwać, że do czasu, aż problemy z zadłużeniem USA, Japonii
czy państw europejskich nie zostaną rozwiązane, tak długo złoto będzie dobrą inwestycją.
Podczas ucieczki od ryzyka inwestorzy chętniej wyprzedają aktywa w krajach uznawanych
za rozwijające się, jak m.in. Polska. Wycofywanie się inwestorów zagranicznych skutkuje osłabieniem
waluty danego kraju. Przykładem są trzy pierwsze tygodnie sierpnia, kiedy euro i dolar podrożały
w stosunku do złotego o odpowiednio 4 i 3 proc. Częściowo uchronić się przed takim ryzykiem
i dodatkowo na tym zarobić można inwestując w fundusze, które lokują w papiery denominowane
w tych walutach. Bezpieczniejszym, podatnym na mniejsze wahania wartości jednostki uczestnictwa,
są fundusze papierów dłużnych. Żeby skorzystać na osłabieniu złotego lepiej wybrać taki fundusz,
który nie zabezpiecza się przez ryzykiem kursowym. Najlepszy spośród funduszy papierów dłużnych
denominowanych w euro od początku sierpnia przyniósł zysk w wysokości 4,5 proc.
Stopy zwrotu funduszy inwestujących w złoto
stopa zwrotu
w sierpniu br.*
4,5%
fundusz
Pioneer Obligacji Europejskich Plus FIO
PKO Papierów Dłużnych EUR (ŚFW SFIO)
4,1%
Arka Obligacji Europejskich (Arka BZ WBK FIO)
4,0%
Amplico Obligacji Światowych (Światowy SFIO)
3,9%
PKO Papierów Dłużnych USD (ŚFW SFIO)
2,6%
KBC Dolar FIZ
2,6%
*stan na 22.08.2011 r. Źródło: Analizy Online.
Propozycją towarzystw funduszy inwestycyjną na trudne i niepewne czasy są fundusze absolutnej
stopy zwrotu. Z definicji dążą one do wypracowania bezwzględnego zysku, niezależnie od bieżących
trendów rynkowych. Mówiąc krótko, takie fundusze stawiają sobie za cel wypracowanie
z powierzonego kapitału przynajmniej kilkuprocentowego dochodu w każdych warunkach. Należy
jednak pamiętać, że jest to tylko cel, którego wcale nie muszą osiągnąć.
Warunkiem koniecznym, umożliwiającym funduszom dążenie do osiągnięcia absolutnej stopy zwrotu,
jest zrzucenie oków w postaci wszelkich ograniczeń polityki inwestycyjnej (a przynajmniej
jak najwięcej z nich, w granicach prawa, oczywiście). Osiąganiu wysokich stóp zwrotu, bez względu
na sytuację rynkową, sprzyjać mają dynamiczne strategie inwestycyjne. W grę wchodzi zatem
aktywne
dostosowywanie
się
do
panujących
warunków
Open Finance SA ul. Domaniewska 39, 02-672 Warszawa
[email protected], www.open.pl
rynkowych,
z
wykorzystywaniem
3
krótkoterminowych trendów włącznie, a także inwestowanie w zmiennych proporcjach w różne klasy
aktywów (akcje, obligacje, instrumenty pochodne, surowce, nieruchomości, itp., itd.).
Zyski funduszy absolutnej stopy zwrotu
fundusz
Total FIZ
UniTotal Trend Dłużny (UniFundusze SFIO)
PZU FIZ Dynamiczny
Opera FIZ
subGO Micro (GO FUND FIZ)
subGO Obligacji 1 (GO FUND FIZ)
MCI Gandalf Aktywnej Alokacji SFIO
Superfund Absolute Return (Superfund SFIO)
Opera Alfa-plus.pl (Opera SFIO)
Allianz Platinium FIZ
Quercus Absolute Return FIZ
Investor FIZ
Copernicus FIZ
Provide Able 2 Trend FIZ
Opera Za 3 Grosze FIZ
QUERCUS Selektywny (Parasolowy SFIO)
Agio-Multistrategia (AGIO SFIO)
Noble Global Return (Noble Funds FIO)
Quercus Absolutnego Zwrotu FIZ
BPH SFIO Total Profit
Agio-Multistrategia (USD) (AGIO SFIO)
Noble Fund Opportunity FIZ
Agio-Multistrategia (EUR) (AGIO SFIO)
Noble Timingowy (Noble Funds FIO)
Ipopema 8 Selekcji FIZ
UniTotal Trend (UniFundusze SFIO)
ALIOR Selektywny (ALIOR SFIO)
WIG
WIG20
*stan na 22.08.2011 r. Źródło: Analizy Online.
stopa zwrotu
za trzy miesiące
11,9%
5,5%
1,7%
1,6%
1,3%
0,9%
-1,0%
-2,0%
-2,6%
-2,8%
-3,9%
-4,4%
-4,8%
-6,3%
-6,4%
-7,8%
-9,4%
-9,8%
-9,9%
-10,1%
-13,0%
-13,1%
-14,2%
-15,0%
-15,3%
-21,5%
-26,0%
-19,1%
-18,6%
Cechą charakterystyczną tych funduszy, umożliwiającą im nawet w wyjątkowych sytuacjach czasowe
pozostawanie poza rynkiem, np. na lokacie bankowej, jest określenie maksymalnego dopuszczalnego
zaangażowania w poszczególne przedmioty lokat (akcje, obligacje, itd.) jako zakresu od 0
do 100 proc. wartości portfela. W praktyce pozostawia to zarządzającym maksymalną swobodę i tylko
od ich indywidualnych umiejętności i doświadczenia zależy, czy stawiany przed nimi cel w postaci
absolutnej stopy zwrotu uda im się osiągnąć, czy nie.
W praktyce różnie z wynikami tych funduszy bywa. Jeśli spojrzeć na ostatnie trzy miesiące, to okazuje
się, że tylko mniej więcej co piąty odnotował dodatnią stopę zwrotu, zaś połowa przyniosła straty
nie przekraczające 10 proc. Na tle ok. 19-proc. spadków głównych indeksów warszawskiej giełdy
Open Finance SA ul. Domaniewska 39, 02-672 Warszawa
[email protected], www.open.pl
4
może się wydawać, że wypadły relatywnie nieźle, nie zmienia to jednak faktu, że większości nie udaje
się notować dodatnich stóp zwrotu nawet jeśli spojrzymy na dłuższe okresy, jak rok czy dwa lata,
gdzie również większość stanowią fundusze na minusie.
Nie można nie wspomnieć o funduszach aktywnej alokacji aktywów. Od klasycznych funduszy
mieszanych zrównoważonych czy stabilnego wzrostu odróżnia je to, że nie muszą utrzymywać
na określonym w statucie poziomie zaangażowania w poszczególne klasy aktywów, czyli – najprościej
rzecz ujmując – w akcje i papiery dłużne. Podobnie do funduszy absolutnej stopy zwrotu określają
więc bardzo szeroki zakres zaangażowania zarówno w akcje jak i instrumenty dłużne, najczęściej
na od 0 do 100 proc.
Średnie stopy zwrotu funduszy mieszanych aktywnej alokacji i zrównoważonych
Fundusze
1M
3M
6M
12M
24M
36M
aktywnej alokacji
-10.5%
-12.0%
-10.3%
-5.8%
1.9%
-2.9%
zrównoważone
-10.6%
-12.4%
-11.0%
-6.7%
0.4%
-2.8%
*stan na 22.08.2011 r. Źródło: Analizy Online.
od początku miesiąca
-10.0%
od początku
roku
-11.5%
-10.0%
-12.4%
Porównanie wyników funduszy aktywnej alokacji z funduszami zrównoważonymi, których strategia
z grubsza zasadza się na inwestowaniu mniej więcej w równych proporcjach w akcje i papiery dłużne,
nie potwierdza niestety przewagi tych pierwszych na drugimi, jakiej można by oczekiwać, ze względu
na możliwość dokonywania przez zarządzających większych przetasowań w portfelach. W jednym
okresie nieznacznie lepiej wypadają fundusze aktywnej alokacji, by w innym oddać palmę
pierwszeństwa na rzecz funduszy zrównoważonych. Różnice zazwyczaj są jednak bardzo nieduże
i nie przekraczają 1 p.p. Można więc śmiało powiedzieć, że idą łeb w łeb. A to z kolei oznacza, że
fundusze aktywnej alokacji aktywów w niczym nie są lepsze od zrównoważonych i wobec tego trudno
polecić je „na niepewne czasy”.
Bernard Waszczyk, Open Finance
Open Finance SA ul. Domaniewska 39, 02-672 Warszawa
[email protected], www.open.pl
5