między słupem - Biuro Dokumentacji Zabytków

Transkrypt

IV EUROPEJSKA NOC MUZEÓW
MIĘDZY SŁUPEM A RYGLEM
dziedzictwo
Pomorza Zachodniego
BIURO DOKUMENTACJI ZABYTKÓW
SZCZECIN, ul. Korsarzy 34
www.bdz.szczecin.pl
2009 r.
…MIĘDZY SŁUPEM A RYGLEM….
dziedzictwo
Pomorza Zachodniego
DZIEDZICTWO KULTUROWE
•
to zasób rzeczy nieruchomych (np. budynków, budowli) oraz
ruchomych (np. dzieł sztuki), a także ukształtowanego krajobrazu
(np. układów urbanistycznych miast, ruralistycznych wsi), zieleni
(parków, cmentarzy), wraz ze związanymi z nim wartościami
duchowymi, w tym historycznymi, patriotycznymi, religijnymi,
artystycznymi i obyczajowymi
•
uznawane za godne ochrony dla dobra społeczeństwa i jego
rozwoju oraz przekazania następnym pokoleniom
•
niosące wartości mające znaczenie dla tożsamości i ciągłości
rozwoju społecznego i kulturalnego, upamiętniania wydarzeń
historycznych, kultywowania poczucia piękna i wspólnoty
cywilizacyjnej.
dziedzictwo
Pomorza Zachodniego
•
KONSTRUKCJA SZKIELETOWA
DREWNIANA (RYGLOWA) –
konstrukcja budynku, w której
obciążenia przenosi nie cała ściana,
lecz takie elementy nośne jak: słupy,
belki, ramy i zastrzały. Pozostałe
elementy ściany są jej wypełnieniem.
•
CIESIELSTWO (CIESIÓŁKA) –
rzemiosło zajmujące się ręczną lub
mechaniczną obróbką drewna oraz
wykonywaniem z niego różnych
konstrukcji
budowlanych. Przez wieki cieśle
(stolarze budowlani) wznosili
drewniane chałupy, spichrze, dwory,
kościoły, kapliczki, a także
drewniane części budowli
murowanych (np. więźby dachowe).
dziedzictwo
Pomorza Zachodniego
dziedzictwo
Pomorza Zachodniego
•
PODWALINA – dolna belka ściany szkieletowej, na której
wspierają się wyższe elementy ściany; istotne jest mocne
połączenie belek w narożach w zamknięty wieniec.
•
OCZEP – belka łącząca górą słupy ściany szkieletowej;
belki oczepowe łączone były w narożach w wieniec,
usztywniający konstrukcję. Oczep służy też do podparcia
ułożonych na nim belek stropowych lub dachowych.
•
RYGIEL – poziomy element konstrukcyjny w postaci belki
łączącej ze sobą słupy. Wprowadza podział ściany na
mniejsze pola, wyznacza otwory okienne i drzwiowe.
•
SŁUP – podstawowy pionowy, wolno stojący, nośny
element drewnianej konstrukcji szkieletowej.
•
WĘGIEŁ - skrzyżowanie elementów ścian. W celu
wzmocnienia węgła stosuje się system ciesielskich
połączeń z wrębami i zaciosami np: obłap, połączenie na
czop i gniazdo, nakładkę, jaskółczy ogon, zamek.
•
ZASTRZAŁ – ukośna belka usztywniająca od parcia wiatru
pola konstrukcji wydzielone słupami i ryglami.
dziedzictwo
Pomorza Zachodniego
•
WYPEŁNIENIE – materiał budowlany,
wypełniający pola konstrukcji
szkieletowej, umożliwiający powstanie
pełnej ściany budynku, nie pełniący
funkcji nośnej. Jako wypełnienie
stosowane były pionowe żerdzie
(strychuły) owijane słomą i wyprawiane
gliną, cegła (surowa „surówka” lub
wypalana „ceramiczna”).
•
LICO WYPEŁNIENIA – sposób obróbki
pola międzyryglowego i jego
wykończenia, np. wyprawa gliną na
gładko, tynkowanie tynkiem gliniastym
lub wapienno-gliniastym i bielenie
powierzchni, licowanie cegłą ceramiczną.
dziedzictwo
Pomorza Zachodniego
ZABYTKOWE OBIEKTY DREWNIANE
POMORZA ZACHODNIEGO:
•
•
•
•
•
kościoły i dzwonnice
pałace i dwory
ratusze, dworce, zajazdy
spichlerze, młyny wodne i wiatrowe
budynki mieszkalne – kamienice, wille, pensjonaty,
chałupy
• zagrody rzemieślnicze, rybackie, chłopskie
• elementy architektoniczne – werandy, ganki, stolarka
okienna i drzwiowa, snycerka budowlana,
wyposażenie wnętrz
dziedzictwo
Pomorza Zachodniego
KARSZNO gm. Nowe Warpno
Kościół filialny p.w. Św. Huberta, pochodzi z
1793 r. (data na chorągiewce wieży), położony
w pobliżu jeziora Nowowarpieńskiego.
•
Zabytkowe kościoły – sytuowane
w centrum miejscowości, często na
wzgórzu, są widoczne z daleka
stanowiąc w układach miast i wsi
dominanty architektoniczne oraz
widokowe.

Zachowane
kościoły ryglowe
(wykonane w drewnianej konstrukcji
szkieletowej) z terenu Pomorza
Zachodniego, najczęściej datowane
są na XVII w., XVIII w., XIX w.

Ryglowym bryłom naw kościołów
towarzyszą, zwykle dobudowane w
późniejszym okresie, konstrukcje
murowanych wież lub drewnianych
dzwonnic.
dziedzictwo
Pomorza Zachodniego
BUŚLARY, gm. Połczyn Zdrój – kościół z 1 poł. XIX w.,
sytuowany na nawsiu – owalnym placu wiejskim.
KOŁACZ, gm. Połczyn Zdrój, kościół z 2 poł. XVIII w.
OSTRE BARDO, gm. Połczyn Zdrój – kościół wybudowany
w l.1693 – 94 z fundacji rodziny von Wolde,
przebudowany w XIX w.
dziedzictwo
Pomorza Zachodniego
ŻELEWO, gm. Stare Czarnowo - ryglowy kościół z k. XVII w.,
z drewnianą wieżą krytą gontem.
dziedzictwo
Pomorza Zachodniego
Mielenko Drawskie, gm. Drawsko Pomorskie,
ryglowy kościół p.w. MB Królowej Polski
pochodzący z XVII w., z dobudowaną w podobnej
konstrukcji, późniejszą wieżą.
dziedzictwo
Pomorza Zachodniego
snycerskie inskrypcje na drewnianych belkach u podstawy szczytu
kościoła w Mielenku Drawskim – m.in. czytelna data „1662”
dziedzictwo
Pomorza Zachodniego
Ostre Bardo, gm. Połczyn Zdrój
kościół ryglowy, fundowany w l.1693 – 94 przez
rodzinę von Wolde, należy do cennych kościołów
województwa zachodniopomorskiego,
z całościowo zachowanym snycerskim,
barokowym wyposażeniem wnętrza (z k. XVII w.
i 1 poł. XVIII w.); unikalnym elementem są empory
kolatorskie (dla donatorów, właścicieli majątku)
wsparte na kręconych kolumnach, wysoką wartość
historyczno – artystyczną prezentuje bogato
rzeźbiony ołtarz główny.
dziedzictwo
Pomorza Zachodniego
BARZOWICE, gm. Darłowo, storczykowa więźba dachowa
z XV w. gotyckiego kościoła p.w. św. Franciszka z Asyżu.
dziedzictwo
Pomorza Zachodniego
KICKO, gm. Stara Dąbrowa
Drewniana dzwonnica z 2 poł. XIX w., wolno stojąca
przy kamiennym kościele wiejskim.
dziedzictwo
Pomorza Zachodniego
ŚWIERZNO, makieta zespołu dworskiego w
typie barokowej siedziby „miedzy dziedzińcem a
ogrodem”, wybudowanego w l. 1718-1730
przez Bogusława Bodo von Flemminga – obecnie
w trakcie rewaloryzacji.
dziedzictwo
Pomorza Zachodniego
Trzygłów, gm. Gryfice, pałac z 2 XVIII w.
Rozbudowany na pocz. XIX w.
dziedzictwo
Pomorza Zachodniego
KOŁACZ, gm. Połczyn Zdrój, dwór z 2 poł. XVII w.
Dawny dwór z zespołem folwarczno-parkowym należącym do rodziny von Manteuffel –
ryglowa konstrukcja ścian budynku ukryta jest pod później nałożonym tynkiem.
dziedzictwo
Pomorza Zachodniego
MIĘDZYBORZE, gm. Połczyn Zdrój
Dawny XVIII.wieczny dwór w folwarku, późniejszy pensjonat dla gości uzdrowiska
Borkowo, obecnie budynek mieszkalny.
dziedzictwo
Pomorza Zachodniego
SIEMCZYNO, gm. Czaplinek
Poddasze pałacu z l.1722-26, z drewnianą
więźbą mansardowego dachu i ryglową ścianą
wewnętrzną – wypełnienia płycin ręcznie
wyprawione gliną, z „dekoracją” fakturalną
wykonaną palcami .
dziedzictwo
Pomorza Zachodniego
NOWE WARPNO, ratusz miejski na pl. Zwycięstwa,
konstrukcja ryglowa z 1697 r., obok dobudowana w
XX w. remiza strażacka.
To prawdopodobnie jedyny w Polsce obiekt tej
konstrukcji nadal pełniący funkcję siedziby władz
miejskich.
dziedzictwo
Pomorza Zachodniego
DYGOWO, oszalowany deskami ryglowy dworzec
kolejowy z l. 1857-60, na linii Kołobrzeg-Białogard.
dziedzictwo
Pomorza Zachodniego
LIPIANY
Przejazd bramny na podwórze
w dawnej chałupie, obecnie
miejskiej bibliotece.
DARŁOWO
Dawny zajazd wybudowany ok. 1740 r., położony w
pobliżu Zamku Książąt Pomorskich nad rzeką Wieprzą,
obecnie „gościniec”.
dziedzictwo
Pomorza Zachodniego
KARLINO
Szkieletowy spichlerz z murowanym neogotyckim
szczytem z k. XIX w., położony nad rzeką Parsętą.
…MIĘDZY SŁUPEM A RYGLEM…
dziedzictwo
Pomorza Zachodniego
GOLENIÓW
Dawny spichlerz zbożowy nad rzeką Iną,
pochodzący z XVIII w.
dziedzictwo
Pomorza Zachodniego
JANKOWO, gm. Drawsko Pomorskie
Spichlerz folwarczny z lat 1905-1906 wybudowany
wg projektu architekta Waltera Gropiusa,
z dekoracyjnie zastosowaną w partii dachu
konstrukcją szkieletową.
dziedzictwo
Pomorza Zachodniego
Renowacja wnętrza spichlerza - odsłonięta
wewnętrzna drewniana konstrukcja stropów
i niosących je drewnianych konstrukcji
stolcowych wzmacnianych mieczami.
…MIĘDZY SŁUPEM A RYGLEM…
dziedzictwo
Pomorza Zachodniego
WIDUCHOWA
Dawny magazyn tytoniu z k. XIX w.,
z
konstrukcją ryglową na piętrze, ułatwiającą
przewietrzanie wnętrz i suszenie zbiorów.
dziedzictwo
Pomorza Zachodniego
BABIGOSZCZ, gm. Przybiernów
Pierwotnie młyn wodny nad rzeką Gowienicą z pocz. XIX w.,
zmodernizowany na zajazd w latach 70 i 80.XX w.
dziedzictwo
Pomorza Zachodniego
MIERZYN gm. Dobra
Wiatrak typu „koźlak”
z ok.. 1830 r., ostatni
taki zabytek wiejskiej
techniki w
województwie
zachodniopomorskim.
dziedzictwo
Pomorza Zachodniego
WIDUCHOWA
Zwarta pierzeja ulicy z domami ryglowymi pochodzącymi z XVIII / XIX w.
dziedzictwo
Pomorza Zachodniego
SZCZECIN, ul. Mickiewicza, willa z 2 poł. XIX w.
Szkieletowa drewniana konstrukcja ścian budynku, zgodna z rygorami
budowlanymi dla obiektów lokalizowanych na przedpolu szczecińskiej twierdzy .
dziedzictwo
Pomorza Zachodniego
SZCZECIN, al. Wojska Polskiego, willa z 2 poł. XIX w.
Oszalowanie i dekoracja snycerska elewacji budynku,
położonego pierwotnie na przedpolu szczecińskiej
twierdzy .
dziedzictwo
Pomorza Zachodniego
SZCZECIN, al. Wojska Polskiego, willa (dawne „Sorrento”), 2 poł. XIX w.
Oszalowanie deskowe szkieletowych ścian budynku, położonego niegdyś
na przedpolu twierdzy Szczecin.
dziedzictwo
Pomorza Zachodniego
NOWE WARPNO, dom pochodzący z XVIII / XIX w.
Położony w rynku, naprzeciw ratusza - poddany pieczołowitej
renowacji wraz z okazałą stolarką drzwiową, świadczy o
dawnej tradycji budowlanej.
dziedzictwo
Pomorza Zachodniego
BARLINEK
Budynki mieszkalne – współczesne
modernizacje nawiązujące do lokalnych
tradycji budownictwa ryglowego.
dziedzictwo
Pomorza Zachodniego
LIPIANY, WARNOŁĘKA,
MSZCZUJE
Snycerski detal
architektoniczny ganków,
szczytu, okapu…
dziedzictwo
Pomorza Zachodniego
SŁOWINO, gm. Darłowo
Układ owalnicowy wsi i jedna z
zachowanych ryglowych chałup.
dziedzictwo
Pomorza Zachodniego
BRZÓZKI, gm. Nowe Warpno
Odnowiona chałupa
dawnej zagrodzie wiejskiej z k. XIX w.
w
dziedzictwo
Pomorza Zachodniego
ŻELEWO, gm. Kobylanka
Ryglowa chałupa o szczytach dachu
części elewacji oszalowanych deskami.
i
dziedzictwo
Pomorza Zachodniego
CZARNKOWIE, gm. Połczyn Zdrój
Ryglowa chałupa w cieniu starej jabłoni
dziedzictwo
Pomorza Zachodniego
CZAPLINEK
Budynek warsztatowo-mieszkalny,
poddawany pracom rewaloryzacyjnym.
dziedzictwo
Pomorza Zachodniego
NIECHORZE, gm. Rewal
Kontrasty kolorystyczne zagrody rybackiej,
pochodzącej z XVIII/XIX w.
dziedzictwo
Pomorza Zachodniego
gm. Rewal
NIECHORZE, REWAL, POBIEROWO –
drewniana konstrukcja i dekoracja
pensjonatów, domów wczasowych, letnisk
z XIX i XX w.
dziedzictwo
Pomorza Zachodniego
Werandy nadmorskich budynków z XIX/XX w., gm. Rewal
TRZĘSACZ- weranda pałacu, NIECHORZE- weranda kawiarni, REWAL -weranda pensjonatu
dziedzictwo
Pomorza Zachodniego
MORYŃ
XIX- wieczne drzwi ryglowych chałup – dwuskrzydłowe, często szklone,
z nadświetlem drzwiowym, ujęte profilowanymi opaskami.
dziedzictwo
Pomorza Zachodniego
MORYŃ,
TRZCIŃSKO
ZDRÓJ, LISIE POLE
Stolarki drzwiowe z
XIX w. – klamki,
dekoracje stolarskie
i snycerskie.
dziedzictwo
Pomorza Zachodniego
MŚCICE, gm. Będzino, chałupa z 1863 r.
Nadświetle drzwiowe w sieni chałupy, przed translokacją na nowe miejsce – do
Policka.
dziedzictwo
Pomorza Zachodniego
OPIEKA NAD ZABYTKAMI to działania
obejmujące czynną ingerencję w substancję
zabytkową, polegającą na bezpośrednich
czynnościach badawczych i technicznych
mających na celu podtrzymanie ich
egzystencji. Obowiązek opieki nad zabytkiem
polega na zapewnieniu warunków:
•
utrzymania zabytku i jego otoczenia w jak
najlepszym stanie,
•
prowadzenia prac konserwatorskich,
restauratorskich i budowlanych na podstawie
odpowiednich badań naukowych, ich
dokumentowaniu,
•
popularyzowania i upowszechniania wiedzy o
zabytku oraz jego znaczenia dla historii i
kultury.
dziedzictwo
Pomorza Zachodniego
Okna, to światło i kolor, to życie domów .
Oryginalne drewniane okna utrzymują walor
autentyzmu i charakter historycznych chałup.
dziedzictwo
Pomorza Zachodniego
Nowe życie - w starych ramach..
Współcześni mieszkańcy wnoszą nowe wartości
estetyczne i użytkowe do zabytkowych wnętrz.
dziedzictwo
Pomorza Zachodniego
Zabytkowa stolarka chałupy nabiera
świeżych barw – warsztaty konserwatorskie
„Malowane domy”, Słowino 2008 r.
dziedzictwo
Pomorza Zachodniego
CIESIELSTWO
(CIESIÓŁKA) –
rzemiosło
zajmujące się
ręczną lub
mechaniczną
obróbką drewna
oraz
wykonywaniem z
niego różnych
konstrukcji
budowlanych.
dziedzictwo
Pomorza Zachodniego
•
OBRÓBKA DREWNA – sposób przygotowania elementów drewnianych
dla określonego celu – np.. do budowy konstrukcji szkieletowej ścian.
Przy tradycyjnej obróbce używano narzędzi ręcznych, np.:
 toporków – do zgrubnego ociosania powierzchni
 pił: trackich, ramowych, jednouchwytowych, poprzecznych (np.. płatnicy,
włośnicy tzw. laubzegi) - do przecinania drewna i wyrzynania wzorów
 strugów (hebli) – np. zdzieraków, gładzików, wybieraków - do wygładzania
płaszczyzn i wykonywania profili
 świdrów – do nawiercania otworów w złączach
 dłut prostych i wygiętych (np. typu noga psa) – do przygotowania złączy
ciesielskich
 młotów - pobijaków (knypli) – do pobijania innych narzędzi i łączenia
przygotowanych elementów
dziedzictwo
Pomorza Zachodniego
dziedzictwo
Pomorza Zachodniego
Budowanie konstrukcji ryglowej –
warsztaty konserwatorskie „Dawne
konstrukcje – Nowe marzenia”,
Słowino 2006 r.
dziedzictwo
Pomorza Zachodniego
Zabawa, edukacja,
sztuka – warsztaty
konserwatorskie
„Dawne
konstrukcje –
Nowe marzenia”
Słowino 2006 r.,
„Urodziny chaty”
Słowino 2007 r.
Niepołcko, gm. Barlinek, dwór z 2
poł. XVIII w.
DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ
fot. i opracowanie
arch. Aleksandra Hamberg-Federowicz
AHF

między słupem - Biuro Dokumentacji Zabytków

Transkrypt

Podobne dokumenty

Wiele nowych firm, ale bezrobocie wciąż wysokie

spis treści

Dariusz chojecki Posiadane d1plomy, stopnie nauko]łe

Biznes na galowo Ekologiczna energia