program innowacji pedagogicznej innowacja

DANUTA ROZNER
PROGRAM
INNOWACJI PEDAGOGICZNEJ
INNOWACJA PEDAGOGICZNA
W ZAKRESIE METODYCZNO - PROGRAMOWYM :
„W KRAINACH SZTUKI. ZAJĘCIA TWÓRCZE”
DLA KLAS 1 – 3
SZKOŁY PODSTAWOWEJ im. Tadeusza Kościuszki
w ZESPOLE SZKOLNO - GIMNAZJALNYM
w BIELANACH
CZAS REALIZACJI:
wrzesień 2014 – czerwiec 2017
PROMOWANIE NOWYCH ROZWIĄZAŃ NA TERENIE SZKOŁY
Wstęp
Dylematy związane z objęcia obowiązkiem szkolnym dzieci 6 – letnich, niepokój ich
rodziców oraz obawa przed „nieznanym” stały się dla mnie bodźcem do stworzenia programu
innowacji pedagogicznej, w którym proponuję zajęcia dla dzieci z klas 1 – 3 niwelujące wszelki
opór, strach i niechęć przed działaniem i zadaniami stawianymi przez szkołę.
„Moja klasa to rodzina, szkoła - przyjazny dom, nauczyciel – przyjaciel”- myśl, którą od
lat kieruję się w swojej pracy dydaktyczno – wychowawczej oraz wieloletnie doświadczenie
zawodowe, a także wnioski z podejmowanych działań i refleksje ukierunkowały moje działania na
„proces twórczy”, inspirowany magią różnych dziedzin sztuki. Stworzyłam program, u podstaw
którego leży idea pedagogiki twórczości, zabawy, twórczego myślenia i zapamiętywania. Zakłada
on, że poprzez obcowanie z różnymi dziedzinami sztuki, zabawę, ruch, doświadczanie, wrażenia
towarzyszące sytuacjom edukacyjnym, dobór aktywizujących metod i technik oraz wykorzystanie
różnorodnych środków dydaktycznych - od specjalistycznych do przedmiotów codziennego
użytku, stanowić będzie formę innowacyjną w zakresie:
 wczesnego wspomagania dzieci 6, 7 – letnich w ich rozwoju, adaptacji do wymogów i
warunków szkolnych oraz do prawidłowego funkcjonowania w grupie;
 pobudzania rozwoju osobowości i aktywności twórczej dzieci w klasach 1 – 3 z
uwzględnieniem indywidualnych możliwości jednostki o różnym poziomie rozwoju
psychofizycznego i umysłowego;
 kreowania postaw twórczych w oparciu o teorię inteligencji wielorakich;
 wsparcia dla rodziców w procesie wychowania;
 wczesnej reakcji na niepowodzenia i wyrównania szans edukacyjnych w I etapie
kształcenia;
Na etapie edukacji wczesnoszkolnej do realizacji własnego potencjału każde dziecko
potrzebuje odpowiedniego wsparcia ze strony szkoły, nauczyciela, rodziców. Dziecko
pozostawione samo sobie nie zawsze potrafi odnaleźć drogę własnego rozwoju. Zadaniem szkoły
jest więc stworzenie mu optymalnych warunków do wszechstronnej aktywności, twórczego
działania, samodzielności, otwartości na wiedzę i kreatywności oraz rozwoju ciekawości
poznawczej w taki sposób, by mogło odczuwać radość z uczenia się.
Zakładam, że realizując program innowacji: „W krainach sztuki. Zajęcia twórcze”, nauka
będzie dla każdego dziecka przygodą, zabawą i przyjemnością.
.
PROMOWANIE NOWYCH ROZWIĄZAŃ NA TERENIE SZKOŁY
BUDOWA PROGRAMU:
PODSTAWA PRAWNA
METRYCZKA INNOWACJI
CHARAKTERYSTYKA
KIERUNKI DZIAŁAŃ
CEL OGÓLNY INNOWACJI
CELE SZCZEGÓŁOWE
TREŚCI KSZTAŁCENIA I WYCHOWANIA
PROCEDURY METODYCZNE
SPODZIEWANE EFEKTY
EWALUACJA:
PRZYKŁADY ROZWIĄZAŃ METODYCZNYCH:
- WZÓR ANKIETY DLA UCZNIÓW KL. 3
- PLAN PRACY DLA KLAS 1 – 3
- PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ
OBUDOWA METODYCZNA INNOWACJI
PROMOWANIE NOWYCH ROZWIĄZAŃ NA TERENIE SZKOŁY
PODSTAWA PRAWNA
 Ustawa o systemie oświaty z dnia 7 września 1991 r. (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 z późn.
zm.)
 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 9 kwietnia 2002 r. w sprawie
warunków prowadzenia działalności innowacyjnej i eksperymentalnej przez publiczne szkoły i
placówki (Dz. U. z 2002 r. Nr 56, poz. 506)
 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 24 sierpnia 2011 r. zmieniające
rozporządzenie w sprawie warunków prowadzenia działalności innowacyjnej i eksperymentalnej
przez publiczne szkoły i placówki
 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 8 czerwca 2009 r. w sprawie dopuszczania
do użytku szkolnego programów wychowania przedszkolnego, programów nauczania i
podręczników oraz cofania dopuszczenia (Dz. U. z2009 r., Nr 4, poz. 18).
METRYCZKA INNOWACJI
Rodzaj innowacji:
Tytuł innowacji:
Miejsce realizacji:
Czas realizacji:
Zakres innowacji:
Uczestnicy programu:
Realizator:
Innowacja metodyczno – programowa
„W krainach sztuki. Zajęcia twórcze”
Szkoła Podstawowa im. Tadeusza Kościuszki
w Zespole Szkolno – Gimnazjalnym w Bielanach,
32 -651 Bielany, ul. Łęcka 2
wrzesień 2014 – czerwiec 2017
1 godzina tygodniowo
Uczniowie klasy 1 z kontynuacją w klasie 2 i 3
mgr Danuta Rozner
PROMOWANIE NOWYCH ROZWIĄZAŃ NA TERENIE SZKOŁY
CHAKTERYSTYKA
Punktem wyjścia do opracowania programu innowacji: „W krainach sztuki. Zajęcia
twórcze” była podstawa programowa kształcenia ogólnego - Rozporządzenie Ministra Edukacji
Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania
przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z dnia 30
sierpnia 2012 r.) oraz „Program wczesnoszkolnej zintegrowanej edukacji XXI wieku” J. Hanisz.
Wyżej wymieniona innowacja przewidziana jest do realizacji przez wszystkich uczniów
klasy 1 w roku szkolnym 2014/2015 i w kolejnych latach I etapu kształcenia.
W założeniu programu pojęcie „twórczość” oznaczać będzie każde działanie dziecka
wykraczające poza prostą recepcję, kiedy dziecko daje coś od siebie i z siebie, kiedy trafnie
zaspakaja swoją potrzebę w sposób często oryginalny, niezwykły i niepowtarzalny. W działaniu
nie ma miejsca na przymus, porażkę, czy strach przed popełnieniem błędu. Zajęcia nastawione są
na osiąganie sukcesów i fascynację własną aktywnością, a różne dziedziny sztuki stają się
inspiracją do przeżywania, poznawania siebie i działania. Zajęcia oparte są na wiedzy,
umiejętnościach, zdolnościach i zainteresowaniach uczniów, a nauczyciel jest towarzyszem i
przewodnikiem po trudnej sztuce uprawiania twórczego stylu życia.
By właściwie motywować i wychodzić naprzeciw indywidualnym potrzebom rozwojowym
i edukacyjnym uczniów, w początkowej fazie realizacji programu dokonam rozpoznania
indywidualnych potencjałów, czyli – w myśl teorii H. Gardnera („Inteligencje wielorakie. Nowe
horyzonty w teorii i praktyce”) – stworzę profil inteligencji każdego dziecka, by następnie
organizować odpowiednio środowisko edukacyjne, dostosować metody i ośrodki aktywności
odpowiednie dla danego profilu inteligencji. Kierunki tych działań wyznaczone będą przez różne
dziedziny sztuki:
KIERUNKI DZIAŁAŃ
•rozwijanie
umiejętności
wizualno przestrzennych,
interpersonalnych,
intrapersonalnych,
logiczno matematycznych
•rozwijanie
umiejętności
muzycznych,
kinestetycznych,
logiczno matematycznych
SZTUKI
PLASTYCZNE,
FOTOGRAFIA
FILM,
LITERATURA
MUZYKA,
TANIEC,
RUCH
ŻYWE
SŁOWO,
TEATR
•rozwijanie
umiejętności
językowych,
kinestetycznych,
intrapersonalnych,
interpersonalnych
•rozwijanie
umiejętności
kinestetycznych,
językowych,
intrapersonalnych,
interpersonalnych
PROMOWANIE NOWYCH ROZWIĄZAŃ NA TERENIE SZKOŁY
CEL OGÓLNY INNOWACJI
Rozwijanie postawy twórczej umożliwiającej dziecku adaptację do nowych warunków,
przeżywanie, odkrywanie oraz reorganizowanie dotychczasowych doświadczeń w oparciu o
teorię inteligencji wielorakich.
CELE SZCZEGÓŁOWE:
w zakresie sfery poznawczej:
 rozwijanie umiejętności twórczego myślenia i możliwości uczniów w zakresie operacji
umysłowych wykorzystując dynamiczny profil inteligencji,
 stymulowanie i rozwijanie wrażliwości wzrokowej, słuchowej i dotykowej,
spostrzegawczości oraz koncentracji uwagi,
 rozwijanie umiejętności poszukiwania i wykorzystania informacji z różnych źródeł,
 przekazywanie elementarnej wiedzy o procesie twórczym, cechach osobowości twórczej i
odbiorcach wytworów sztuki,
 uczenie dokonywania analizy i syntezy uzyskanych informacji,
 kształtowanie umiejętności przewidywania różnych skutków działań twórczych,
 zapoznanie z metodami i technikami twórczego rozwiązywania problemów;
w zakresie sfery emocjonalno – motywacyjnej:
 rozbudzanie ciekawości poznawczej i wrażliwości estetycznej,
 pomoc w odkrywaniu własnych możliwości twórczych i przezwyciężaniu przeszkód
utrudniających aktywność twórczą,
 kształtowanie umiejętności odkrywania, rozpoznawania i nazywania uczuć i emocji,
 pomoc w odkrywaniu, poznawaniu i akceptowaniu samego siebie,
 kształtowanie umiejętności wyrażania swych uczuć za pomocą gestu, ruchu, mimiki,
 wdrażanie do współpracy w grupie,
 kształtowanie umiejętności sprawnego porozumiewania się,
 nauka asertywnego wyrażania swoich uczuć i krytyki,
 kształtowanie optymistycznego podejścia do problemów i niepowodzeń,
 pomoc w minimalizowaniu postaw agresywnych,
 kształtowanie umiejętności dokonywania samooceny,
 pomoc w budowaniu dziecięcego świata wartości,
 kształtowanie odporności na niepowodzenia,
 możliwość przeżycia satysfakcji pracy twórczej i jej efektów,
 budowanie zgranych i kreatywnych zespołów
PROMOWANIE NOWYCH ROZWIĄZAŃ NA TERENIE SZKOŁY
w sferze behawioralnej (działaniowej):




zachęcanie uczniów do twórczych działań,
stwarzanie sytuacji, w których dziecko w pełni zrealizuje swoje pomysły,
stworzenie warunków do ekspresyjnej i spontanicznej działalności uczniów,
rozwijanie umiejętności manipulacyjnych i konstrukcyjnych
TREŚCI KSZTAŁCENIA I WYCHOWANIA
Dobór i układ treści kształcenia i wychowania wynika z moich doświadczeń. Jest on spójny z
założeniami Planu Wychowawczego Zespołu Szkolno – Gimnazjalnego
w Bielanach.
Uczeń swobodny, opanowany i radosny:





wskazywanie mocnych i słabych stron swojej osobowości,
analiza sądów i wyobrażeń na własny temat; wady i zalety,
określanie własnych zainteresowań i zdolności,
wyrażanie marzeń twórczych i fantazji,
odczuwanie i wskazywanie granic między dobrem a złem – budowanie systemu
wartości,
 tworzenie okazji i możliwości do przeżycia sukcesu,
 budowanie optymizmu i pozytywnego nastawienia do pracy
Uczeń komunikatywny, skoncentrowany na kontakt:








dostrzeganie wad i zalet pracy w grupie,
ustalenie zasad współpracy w grupie twórczej,
prowadzenie dyskusji grupowych,
rozumienie i akceptacja dla innych wypowiedzi artystycznych,
tworzenie wspólnych dzieł grupowych,
modyfikowanie cudzych pomysłów, a nie ich zwalczanie,
umiejętne wyrażanie swoich opinii zamiast oceny i krytyki,
aktywne słuchanie
Uczeń poszukujący, aktywny i twórczy:






wyrażanie własnych myśli w formie ekspresji werbalnej, plastycznej i ruchowej,
tworzenie kreatywnych form literackich, scen i sytuacji dramowych i teatralnych,
tworzenie reklam, ogłoszeń, notatek prasowych; redagowanie gazety,
twórcze rozwiązywanie problemów; zaradność w poszukiwaniu rozwiązań,
realizacja nowych pomysłów, rozwijanie wyobraźni,
odbiór sztuki jako źródła twórczych rozwiązań
PROMOWANIE NOWYCH ROZWIĄZAŃ NA TERENIE SZKOŁY
Uczeń myślący, wrażliwy, twórczy obserwator świata:









dostrzeganie sztuki w otoczeniu,
wpływ różnych dziedzin sztuki na życie człowieka,
potrzeba obcowania ze sztuką,
wczuwanie się i przeżywanie sztuki, słuchanie ciszy,
rozpoznawanie i nazywanie emocji i uczuć,
sposoby przechowywanie, przekazywania informacji i komunikowania się,
zbieranie, analizowanie i przekształcanie informacji,
kojarzenie faktów i zjawisk,
zastosowanie i wykorzystanie komputera – skutki pozytywne i negatywne
komputeryzacji różnych dziedzin życia
PROCEDURY METODYCZNE
Efektywna realizacja programu zależy od przestrzegania szeregu zasad
psychodydaktycznych. Część z nich stanowi konsekwencję respektowania norm kontraktu
grupowego, część wynika z roli, jaką na zajęciach twórczych powinien odgrywać nauczyciel, część
zaś jest związana z prawidłowościami i mechanizmami procesu twórczego i trenowaniem
dyspozycji twórczych:
1. Zasada przewodzenia i facylitacji wyznacza rolę nauczyciela w procesie nauczania
twórczych umiejętności. Z jednej strony ma on pełnić funkcję przewodnika, a z drugiej –
funkcję facylitatora, ułatwiającego uczniom osiąganie zaplanowanych celów, kreującego
odpowiedni klimat, pobudzającego samodyscyplinę uczniów, dostarczającego
różnorodnych materiałów, dzielącego się odpowiedzialnością za efekty pracy.
2. Zasada nieoceniania i akceptacji polega na pobudzaniu do myślenia, dociekliwości,
uczenia się rozwiązywania problemów bez przymusu, ocen, sankcji, wywoływania do
odpowiedzi, czy sprawdzianów.
3. Zasada różnorodności czyli wykorzystywania różnorodnych treści, form, metod i technik
rozwijania możliwości twórczych; obcowania dzieci z różnymi dziedzinami sztuki;
stosowania metod i technik aktywizujących, treningu twórczego myślenia dostosowanego
do możliwości uczniów oraz prostych technik relaksacyjnych i antystresowych.
4. Zasada ludyczności czyli tworzenia nastroju przeciwdziałania nudzie i zmęczeniu,
wprowadzania atmosfery twórczej zabawy i tolerancji, tworzenia sytuacji dających
poczucie swobody oraz rozładowujących niepokoje wewnętrzne, a także przestrzegania
reguły życzliwego, otwartego komunikowania się i prawa do odmowy wykonania danego
ćwiczenia.
Przyjęcie tych zasad przyczyni się do budowania klimatu bezpieczeństwa, życzliwości
i współpracy, jaki powinien panować w czasie zajęć twórczych. Bez stworzenia odpowiedniej
PROMOWANIE NOWYCH ROZWIĄZAŃ NA TERENIE SZKOŁY
atmosfery psychospołecznej trudno osiągnąć powodzenie w pokonywaniu nieśmiałości i obaw
dzieci przed nowymi doświadczeniami, realizacji wygaszania postaw agresywnych, czy
rywalizacyjnych. Ważne jest również wyeliminowanie pośpiechu i napięcia z pracy uczniów.
Istotą prowadzenia zajęć twórczych jest budowanie sytuacji edukacyjnych według określonej
struktury (toku).
Proponowany tok zajęć:
 Przywitanie i ćwiczenia „rozgrzewające” – wytworzenie atmosfery otwartości,
życzliwości, przyjemnego klimatu, „rundka uczuć”.
 Wprowadzenie – „mini – wykład” nauczyciela, inspiracja, cel, zadanie, problem.
 Odkrywanie, formułowanie i rozwiązywanie problemów – zasadnicza część zajęć,
aktywność twórcza.
 Podsumowanie – informacja zwrotna na temat zajęć, efektów (od uczniów)
 Pożegnanie – wymiana pozdrowień, optymistyczne zakończenie
SPODZIEWANE EFEKTY INNOWACJI
Uczeń kończący klasę 3 szkoły podstawowej będzie:









dobrze przygotowany do nauki i funkcjonowania w II etapie edukacyjnym,
właściwie funkcjonujący w grupie i środowisku,
skoncentrowany na pracy i z fascynacją rozwiązujący problemy,
samodzielny w swoich poszukiwaniach i realizacji zadań,
gotowy do poznawania rzeczy i sytuacji nieznanych bez strachu przed popełnieniem
błędu,
spontaniczny, ekspresyjny, życzliwy i z poczuciem humoru,
odważny w prezentowaniu swoich pomysłów, otwarty na sugestie innych,
aktywny, zaradny życiowo, odporny na krytykę, ciekawy świata i ludzi,
umiejący patrzeć, obserwować, dostrzegać, odbierać i przeżywać sztukę
EWALUACJA
Metody ewaluacji zajęć twórczych są różnorodne tak samo, jak różnorodne są sposoby
ich prowadzenia. Istotną będzie obserwacja pracy uczniów oraz atmosfera podczas zajęć, analiza
wytworów, stopień zadowolenia dzieci z efektów pracy własnej i innych, samoocena własnych
prac oraz wytworów grupy. Przedmiotem ewaluacji będą też wszelkie działania dydaktyczne.
Dokonywać będę analizy tego, do czego nauczyciel doszedł wraz ze swoimi uczniami, jakie
osiągnął efekty, czy są one zgodne z zakładanymi celami czy też nie, jaką drogą zostały
osiągnięte. Cennym materiałem w ewaluacji będą odczucia oraz opinie nauczyciela i uczniów
oraz ocena przebiegu zajęć przez uczniów, rodziców i nauczycieli.
PROMOWANIE NOWYCH ROZWIĄZAŃ NA TERENIE SZKOŁY
Formami ewaluacji programu będą:






wystawy i ekspozycje prac uczniów,
analiza efektów i sukcesy osiągane przez uczniów,
zajęcia otwarte dla rodziców, nauczycieli,
analiza osiągnięć grupy oraz osiągnięć indywidualnych,
wywiad z rodzicami i dyrektorem szkoły,
„Tarcza” dla kl. 1 - na tarczę strzelecką podzieloną na kilka pól w zależności od tego, ile
aspektów nauczyciel chce poddać ocenie (atmosfera, atrakcyjność zajęć, współpraca z
kolegami, stopień zadowolenia ze swojej pracy), uczniowie naklejają „cenki” sklepowe. W
zależności od tego, ile było "strzałów w dziesiątkę" i całkiem "chybionych" nauczyciel ma
obraz odbioru zajęć przez uczniów,
 „Drzewo wiedzy i radości” dla kl. 2 – na gałęziach drzewa dzieci umieszczą listki od
jednego do czterech, wskazujące stopień zdobycia przez siebie nowej wiedzy, a także
stopień zadowolenia ze swojej pracy i przebiegu zajęć,
 Ankieta dla uczniów kl. 3
Wyniki ewaluacji będą opracowywane w formie sprawozdania na zakończenie roku
szkolnego w celu weryfikacji innowacji oraz w celu przedstawienia go na forum Rady
Pedagogicznej
i
zapoznania
z
nim
rodziców
uczniów.
PROMOWANIE NOWYCH ROZWIĄZAŃ NA TERENIE SZKOŁY
OBUDOWA METODYCZNA INNOWACJI
1. De Bono E. – „Naucz swoje dziecko myśleć kreatywnie”, W – wa 1995, Prima
2. Dyrda B. (red.) – „Rozwijanie twórczości i inteligencji emocjonalnej dzieci i
młodzieży”, Kraków 2004, Impuls
3. Gardner H. – „Inteligencje wielorakie. Nowe horyzonty w teorii i praktyce”, W
– wa 2009, Laurum
4. Kozłowski W – „Twórcze dziecko w szkole – możliwości rozwoju”, W – wa
2004, Instytut Badań Edukacyjnych
5. Nęcka E. – „Proces twórczy i jego ograniczenia”, Kraków 1995, Impuls
6. Nęcka E. – „Trening twórczości”, Kraków 1998, Impuls
7. Partyka M. – „Zdolni, utalentowani, twórczy”, W – wa 1999, MEN
8. Popek S. (red.) – „Aktywność twórcza dzieci i młodzieży”, W – wa 1989, WSiP
9. Strzelczak E. – „Twórcze lekcje”, Poznań 2000, G&P
10. Szmidt K. J. (red.) – „Psychopedagogika działań twórczych”, Kraków 2005,
Impuls
11. Szmidt K. J.– „Porządek i przygoda: lekcje twórczości. Antologia tekstów do
psychopedagogiki twórczości”, W – wa 1997, WSiP
12. Szmidt K. J. – „Żywioły”, W – wa 2000, WSiP
13. Taraszkiewicz M. – „Jak uczyć lepiej? Czyli refleksyjny praktyk w działaniu”, W
– wa 2000, CODN
PROMOWANIE NOWYCH ROZWIĄZAŃ NA TERENIE SZKOŁY