Ocena ryzyka dla kobiet w ciąży i karmiących piersią

LISTY DO REDAKCJI | PROMOTOR 9/2016
Ocena ryzyka
dla kobiet w ciąży
i karmiących piersią
Jakie są ogólne zasady przeprowadzania oceny ryzyka zawodowego dla stanowisk,
na których pracują kobiety w ciąży i karmiące piersią?
P
odstawowe informacje dotyczące
zasad oceny ryzyka zawodowego można znaleźć m.in. w normie
PN-N-18002:2011 Ogólne wytyczne do oceny
ryzyka zawodowego. Podstawowe cele oceny
ryzyka zawodowego. Zaleca się przeprowadzać ocenę ryzyka zawodowego okresowo
i zawsze wówczas, gdy wykorzystywane
do jego oceny informacje straciły swoją aktualność, a w szczególności w następujących sytuacjach (ust. 5): przy tworzeniu
nowych stanowisk pracy; przy wprowadzaniu zmian na stanowiskach – np. technologicznych lub organizacyjnych; po zmianie
obowiązujących wymagań; po wprowadzeniu zmian w stosowanych środkach
ochronnych.
Konieczność oceny ryzyka zawodowego dla stanowisk, na których pracują kobiety w ciąży i karmiące piersią, związana
jest ze wspomnianą wyżej zmianą obowiązujących wymagań, odnoszących się
do ocenianych stanowisk pracy. Podobne
wymagania dotyczą stanowisk, na których
zatrudnieni są młodociani czy osoby niepełnosprawne.
Zagadnienia dotyczące omawianego tematu są uregulowane w aktach prawnych,
takich jak m.in.: Ustawa z 26 czerwca 1974 r.
Kodeks pracy (t.j. w Dz.U. z 2014 r., poz. 1502
ze zm.) – art. 177-189; Rozporządzenie Rady Ministrów z 10 września 1996 r. w sprawie
wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet (Dz.U. z 1996 r.,
nr 114, poz. 545 ze zm.). Uzupełniające informacje można znaleźć w innych aktach
prawnych – m.in. w Rozporządzeniu Ministra
Zdrowia z 22 kwietnia 2005 r. w sprawie szkodliwych dla zdrowia czynników biologicznych
w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki (Dz.U. z 2005 r., nr 81, poz. 716 ze zm.).
Warunki dotyczące pomieszczeń pracy
kobiet w ciąży i w okresie karmienia określa Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki
Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie
ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (t.j. w Dz.U. z 2003 r., nr 169,
poz. 1650). W § 39.1 załącznika nr 3 do tego
aktu prawnego stwierdza się, że w zakładzie pracy zatrudniającym na jedną zmianę
więcej niż dwadzieścia kobiet w jednym
budynku należy urządzić pomieszczenie
z miejscami do wypoczynku w pozycji leżącej dla kobiet w ciąży i karmiących matek, przyjmując co najmniej jedno miejsce
na każdych trzysta kobiet zatrudnionych
na jednej zmianie, lecz nie mniej niż jedno
miejsce.
Jak przeprowadzić ocenę ryzyka zawodowego dla stanowiska, na którym pracują kobiety w ciąży i karmiące piersią?
Otóż w istniejącej karcie oceny ryzyka zawodowego przy każdym zagrożeniu należałoby, uwzględniając zapisy naszych aktów prawnych, obok podstawowej oceny
ryzyka (A) dokonać takiej oceny dla grupy
kobiet w ciąży (B), a także dalej dla kobiet
będących w ciąży lub karmiących piersią
– albo tylko dla karmiących piersią (C). Jest
to pierwszy sposób. Drugi sposób – to wykonanie po prostu dodatkowej oceny ryzyka zawodowego dla takiego stanowiska.
Zazwyczaj poziom ryzyka, przed podjęciem działań profilaktycznych, dla stanowisk B i C będzie wyższy niż ryzyko dla
stanowisk A. Trzeba uwzględnić także
podjęcie dodatkowych zaleceń, które nie
zostały przewidziane w podstawowej karcie oceny – m.in. z działu VIII Kodeksu pracy
czy wspomnianych wyżej rozporządzeń.
W „Promotorze BHP” 7-8/2016 przedstawiliśmy kartę oceny ryzyka zawodowego
dla pracownika biurowego (s. 16). W do-
łączonej karcie oceny ryzyka (tab. 1) część
pierwsza (rubryki pionowe: 2-7) przedstawia identyfikację zagrożeń (możliwych
zdarzeń), które są związane z wykonywanymi pracami. Identyfikacja zagrożeń
uświadamia nam, jakie niebezpieczne sytuacje mogą się pojawić i jaka może być
ich skala (lub była przed podjęciem działań
naprawczych). Należy dodać, że ciężkość
oraz prawdopodobieństwo tych zagrożeń (zdarzeń) przyjmuje się tu w zakresie
zdroworozsądkowym i na tej podstawie
wyznaczone zostaje ryzyko przed korektą.
Część druga karty (rubryki pionowe: 8-11)
przedstawia aktualną ocenę ryzyka.
Przykładowo w tej części oceny, która byłaby przygotowana dla kobiet w ciąży (B),
należy zaznaczyć ograniczenia i czynności wzbronione, takie jak: prace na wysokości – poza stałymi galeriami, pomostami,
podestami i innymi stałymi podwyższeniami, posiadającymi pełne zabezpieczenie
przed upadkiem (bez potrzeby stosowania
środków ochrony indywidualnej); wchodzenia i schodzenia po drabinach; prace
w pozycji wymuszonej; prace w pozycji
stojącej ponad 3 godz. w czasie zmiany
roboczej; prace przy obsłudze monitorów
ekranowych – powyżej 4 godz. na dobę, itd.
Z kolei dla grupy kobiet będących w ciąży
lub karmiących piersią (C) należy zaznaczyć
m.in., że wzbronione są im prace stwarzające zagrożenie czynnikami biologicznymi
lub chemicznymi – wymienionymi w załączniku do Rozporządzenia Rady Ministrów z 10 września 1996 r., itd.
W jednym z najbliższych numerów „Promotora BHP”zostanie umieszczona przykładowa
ocena ryzyka dla stanowisk, na których pracują kobiety w ciąży i karmiące piersią. ‰
R.B.
61