Pobierz plik - Sendero | Kancelaria prawna

ROZLICZENIA PODATKOWE W POLSCE
Kto jest podatnikiem VAT – firma czy jej oddział
Podatnik, który prowadzi działalność gospodarczą w Niemczech, zastanawia
się nad utworzeniem oddziału firmy w Polsce. – Kto w takim przypadku
będzie podatnikiem VAT – moja firma niemiecka czy jej oddział w Polsce –
pyta pan Hans z Berlina. O wyjaśnienie kwestii, kto jest podatnikiem VAT,
poprosiliśmy Izbę Skarbową w Lublinie i Agnieszkę Morską, współpracującą
z Sendero Tax & Legal
IZBA SKARBOWA W LUBLINIE WYJAŚNIŁA „DGP”
Zgodnie z art. 15 ustawy o podatku od towarów i usług podatnikami VAT są
wszystkie osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości
prawnej oraz osoby fizyczne, które wykonują na terytorium Polski czynności
podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.
Podstawową zasadą jest, że przedsiębiorca zagraniczny, który wykonuje na
terytorium Polski czynności podlegające opodatkowaniu VAT, w miejscu ich
świadczenia staje się podatnikiem podatku od towarów i usług, zatem taki
przedsiębiorca jest podatnikiem VAT w Polsce.
Gdy przedsiębiorca zagraniczny nieposiadający na terytorium Polski
siedziby, miejsca zamieszkania oraz stałego miejsca prowadzenia działalności
zarejestrował się jako podatnik od towarów i usług, a następnie utworzył
odział bądź oddziały, za pomocą których prowadzi działalność na terytorium
RP, również nie dochodzi do powstania nowego podatnika podatku od
towarów i usług. Zatem nie ma podstaw do odrębnej rejestracji, poza
aktualizacją. Jest to więc sytuacja analogiczna do powyższej.
Należy zaznaczyć, że zgodnie z art. 160 ust. 3 ustawy o podatku od towarów i
usług osoba prawna, której zakłady (oddziały) rozliczały się jako odrębni
podatnicy, miała obowiązek wstąpić 1 maja 2004 r. we wszystkie
przewidziane w przepisach prawa podatkowego prawa i obowiązki swojego
zakładu (oddziału), który przestał być wyodrębnionym podatnikiem w
zakresie, w jakim dotyczył podatku od towarów i usług. Zatem od 1 maja
2004 r. oddział przestał być odrębnym podatnikiem podatku od towarów i
usług i jest zobowiązany we wszystkich sprawach związanych z rozliczeniem
tego podatku do posługiwania się NIP jednostki macierzystej. Jeżeli oddział
odrębnie zatrudnia pracowników, wówczas jest płatnikiem podatku
dochodowego od osób fizycznych. W związku z tym jest zobowiązany
posiadać i posługiwać się własnym Numerem Identyfikacji Podatkowej, ale
tylko dla rozliczeń w zakresie, w jakim jest płatnikiem. Natomiast we
wszelkich rozliczeniach z tytułu VAT powinien być używany NIP nadany
jednostce macierzystej.
Takie stanowisko potwierdza interpretacja wydana przez ministra finansów z
28 marca 2007 r., nr PT5-033-4/2006/IN/665, interpretacje indywidualne, np.
z 24 lutego 2010 r., nr IPPP1/443-1291/09-2/IG oraz wyrok Trybunału
Sprawiedliwości UE z 23 marca 2006 r. w sprawie C-210/04. Trybunał
Sprawiedliwości stwierdził, że jeżeli ryzyko związane z działalnością
gospodarczą spoczywa w całości na podatniku, wówczas „oddział jest
zależny od jednostki macierzystej i stanowi wraz z nią jednego podatnika”.
EKSPERT RADZI
Status oddziału zagranicznego przedsiębiorcy dla celów VAT budzi wiele
wątpliwości. Problem rozpoczyna się już na etapie ustalania, który z
podmiotów należy uznać za podatnika podatku od towarów i usług (tzn. czy
podatnikiem jest oddział, czy raczej przedsiębiorca zagraniczny). W
orzeczeniu z 23 marca 2005 r., sygn. akt C-210/04 w sprawie FCE Bank,
Trybunał Sprawiedliwości potwierdził, że niesamodzielny pod względem
prawnym oddział podmiotu zagranicznego nie może być – dla celów VAT –
kwalifikowany jako podatnik. Również w interpretacjach organów
podatkowych i orzecznictwie sądów administracyjnych zasadniczo przeważa
pogląd, że podatnikiem podatku od towarów i usług jest przedsiębiorca
zagraniczny (interpretacja indywidualna dyrektora Izby Skarbowej w
Warszawie z 24 sierpnia 2009 r., nr IPPP2/443-617/09-2/SAP, wyrok
Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z 7 marca 2008 r.,
sygn. akt I SA/Wr 1803/07). Można jednak spotkać się z odmiennym
stanowiskiem – przykładowo w postanowieniu w sprawie interpretacji prawa
podatkowego nr 1471/DE/402/1994/05/RMB z 19 sierpnia 2005 r. naczelnik
Pierwszego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie wskazał, że to
oddział – jako jednostka organizacyjna odrębna od jednostki macierzystej –
jest podatnikiem podatku od towarów i usług. Problem z ustaleniem
podatnika ma również istotny aspekt praktyczny – pojawia się bowiem
wątpliwość, który z podmiotów (oddział czy też zagraniczny przedsiębiorca)
powinien dokonać w Polsce rejestracji dla celów podatku od towarów i usług.
W świetle tego wydaje się, że bardziej prawidłowa byłaby rejestracja
podmiotu zagranicznego, niemniej jednak w praktyce zdarza się, że organy
podatkowe oczekują, że zgłoszenia rejestracyjnego w zakresie VAT dokona
oddział przedsiębiorcy zagranicznego.
Agnieszka Morska, doradca podatkowy, współpracownik Sendero Tax &
Legal
Konsekwencją braku odrębnej podmiotowości podatkowej oddziału jest
również kwalifikacja – dla celów podatku od towarów i usług – czynności
wykonywanych przez oddział na rzecz przedsiębiorstwa zagranicznego. Istotą
świadczenia usługi w rozumieniu ustawy o VAT jest dokonanie czynności
przed podatnika na rzecz „zewnętrznego” beneficjenta. Skoro oddział jest
jedynie częścią przedsiębiorstwa zagranicznego (jednostką wyodrębnioną
organizacyjnie w ramach tego samego podmiotu), a dla celów podatku od
towarów i usług, oddział i przedsiębiorstwo zagraniczne są jednym i tym
samym podatnikiem, należałoby przyjąć, że czynności wykonywane przez
oddział na rzecz centrali nie stanowią świadczenia usług w rozumieniu
ustawy o VAT (czynności te są bowiem wykonywane „w ramach” jednego
podatnika, natomiast nie przez podatnika na rzecz podmiotu trzeciego).
Stanowisko takie potwierdzają również interpretacje organów podatkowych
(np. interpretacja indywidualna dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 12
marca 2009 r., nr IPPP2/443-1870/08-2/SAP, interpretacja indywidualna
dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 30 października 2009 r., nr
IPPP2/443-1024/09-2/AN).
W sytuacji gdy czynności wykonywane przez oddział na rzecz jednostki
macierzystej nie stanowią – dla celów VAT – świadczenia usługi, pojawia się
pytanie, czy (i ewentualnie w jakim zakresie) oddział jest uprawniony do
odliczenia podatku naliczonego. Wydaje się, że brak sprzedaży
opodatkowanej VAT na terytorium Polski nie powinien mieć wpływu na
prawo oddziału do odliczenia podatku naliczonego (w sytuacji gdy istnieje
związek między wydatkami ponoszonymi przez oddział a czynnościami
opodatkowanymi wykonywanymi przez podmiot zagraniczny). Jeżeli
bowiem oddział i podmiot zagraniczny są tym samym podatnikiem VAT,
związek z czynnościami opodatkowanymi należy rozpatrywać nie tylko w
odniesieniu do oddziału, lecz także w odniesieniu do podmiotu
zagranicznego. W przeciwnym razie podatek od towarów i usług przestaje
być neutralny – ciężar podatku ponosi bowiem oddział, nie konsument.
Niestety, odmiennego zdania są organy podatkowe. W interpretacji
indywidualnej z 23 marca 2009 r. (nr IBPP2/443-3/09/BW) dyrektor Izby
Skarbowej w Katowicach uznał, że oddział nie jest uprawniony do odliczenia
podatku naliczonego od zakupów związanych z czynnościami
wykonywanymi na rzecz przedsiębiorstwa zagranicznego.
Niejednoznaczny status podatkowy, jak również niekorzystne stanowiska
organów podatkowych w kwestii prawa do odliczenia podatku naliczonego
powodują, że oddział przedsiębiorcy zagranicznego przestaje być atrakcyjną
formą prowadzenia działalności gospodarczej. Niewątpliwie decyzja o
utworzeniu oddziału w Polsce powinna być poprzedzona dokładną analizą
aspektów podatkowych – może się bowiem okazać, że ze względów
podatkowych prowadzenie działalności gospodarczej w formie oddziału
będzie nieopłacalne.
Podstawa prawna
Ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz.
535 z późn. zm.).
Oprac. Ewa Matyszewska