Broszura edukacyjna nr 2 do RBŻ -Dieta z ograniczeniem łatwo

DIETA Z OGRANICZENIEM ŁATWO PRZYSWAJALNYCH WĘGLOWODANÓW
Cele leczenia dietetycznego w cukrzycy typu2:
1. Uzyskanie i utrzymanie należnej masy ciała. Podstawowym warunkiem poprawy kontroli glikemii,
lipemii i ciśnienia krwi jest zmniejszenie masy ciała. Chorzy na cukrzycę typu 2 zwykle mają nadwagę
i są otyli. Osoby te powinny spożywać mniej kalorii niż wskazuje przewidywane zapotrzebowanie
oraz zwiększać wydatki energetyczne poprzez aktywność fizyczną.
Wartość energetyczna dla pacjentów z cukrzycą typu 2 powinna wynosić:
1000-1300 kcal – osoby otyłe
1500-1800 kcal – osoby z nadwagą
2000-2200 kcal – osoby z prawidłową masą ciała
2400- 3000 kcal – chorzy z niedowagą, młodociani, osoby ciężko pracujące
2. Utrzymanie optymalnego stężenia glukozy we krwi (Twój zakres glikemii ustala lekarz).
3. Uzyskanie prawidłowych wartości lipidów, czyli trój glicerydów i cholesterolu.
4. Osiągnięcie optymalnego ciśnienia tętniczego krwi ( lekarz ustala optymalną dla Ciebie wartość
ciśnienia).
Podstawę leczenia stanowi właściwe odżywianie. Dieta powinna dostarczać wszystkie składniki
pokarmowe:
• węglowodany 40-50%, białka 15-20%, tłuszcze 30-35% oraz witaminy, składniki mineralne,
błonnik.
Należy wybierać produkty o niskim indeksie glikemicznym i z dużą zawartością błonnika. Indeks
glikemiczny (IG) to wskaźnik określający szybkość wzrastania cukru we krwi po spożyciu danego
produktu. W cukrzycy zalecany jest IG na poziomie 0-55 czyli, np. surowa marchewka ma IG=16, a
gotowana już IG=56. Im produkt jest mniej przetworzony tym niższy ma indeks glikemiczny. Nie należy
rozgotowywać produktów zbożowych i jarzyn – potrawy bardziej rozgotowane powodują szybszy wzrost
stężenia glukozy we krwi. Warzywa najlepiej spożywać w postaci surowej.
Jeżeli masz podniesione lipidy (cholesterol) we krwi używaj margaryny miękkie kubkowe, które
zawierają sterole roślinne.
Istotny wpływ na wzrost cukru we krwi ma słodkie mleko gdyż zawiera laktozę, czyli cukier mleczny.
Dlatego należy zamienić mleko na jogurt naturalny, kefir, maślankę – produkty te nie podnoszą cukru tak
bardzo jak mleko słodkie. Spożywaj je o innych porach dnia niż rano. Wyeliminuj z jadłospisu zupy
mleczne.
WSKAZÓWKI, KTÓRE POMOGĄ PANI/PANU
Istotny wpływ na stężenie cukru we krwi ma zdrowe i prawidłowe żywienie. Od Ciebie zależy wybór
produktów i technika przygotowania potraw. Dieta jest Twoim lekarstwem. PAMIĘTAJ:
1. Posiłki należy spożywać regularnie 4-6 razy dziennie o stałych porach. Należy utrzymywać względnie
odpowiednie ilości węglowodanów i kalorii w poszczególnych posiłkach. Nie należy jednorazowo
spożywać zbyt obfitych posiłków, ani też zbyt długo przebywać na czczo. Pierwszy posiłek powinien być
spożyty najpóźniej 2 godziny od przebudzenia. Przerwy między posiłkami od 3-4godzin. Ostatni posiłek
powinien być spożyty najpóźniej 2 godziny przed snem (przy prawidłowym poziomie glukozy we krwi).
2. Potrawy sporządzaj następującymi technikami:
ŚCCS/06/2014
Broszura edukacyjna nr 2 do RBŻ
Opracował zespół dietetyków ŚCCS w Zabrzu na podstawie wytycznych Instytutu Żywności i Żywienia w W-wie.
1
DIETA Z OGRANICZENIEM ŁATWO PRZYSWAJALNYCH WĘGLOWODANÓW
gotowanie w wodzie, gotowanie na parze, duszenie z małą ilością tłuszczu, pieczenie bez tłuszczu w
rękawie lub w folii do grillowania.
3. Unikaj potraw smażonych i w panierce. Ich spożycie podnosi cukier nawet do 5 godzin po posiłku!
Wysoki poziom cukru we krwi po tłustych posiłkach może utrzymywać się przez wiele godzin.
4. Z dużym umiarem spożywaj owoce, około 250g na dzień. Owoców nie należy spożywać
samodzielnie, dozwoloną porcję owoców (ok.250g) rozłożyć na co najmniej dwie mniejsze
i spożywać przy posiłkach głównych.
250 GRAM OWOCU TO :
- AGREST – 1 SZKLANKA,
- BANAN - 1 SZTUKA MAŁY,
- BRZOSKWINIA 2 SZTUKI,
- CZARNE JAGODY 2 SZKLANKI,
- CZEREŚNIE LUB WIŚNIE OKOŁO 60 SZTUK,
- JABŁKA 2 SZTUKI ŚREDNIE,
- MALINY 1,5 SZKLANKI,
- MORELE 6 SZTUK,
- PORZECZKI 1,5 SZKLANKI,
- POMARAŃCZE 2 SZTUKI MAŁE,
- TRUSKAWKI 1,5 SZKLANKI,
- ŚLIWKI 5 DUŻYCH SZTUK.
UWAŻAJ NA: winogrona, banany, śliwki, suszone owoce, owoce z puszki – zawierają najwięcej
fruktozy i glukozy.
5. Rzadziej jedz produkty mączne, np.: naleśniki, pierogi, krokiety. Zawsze spożywaj je z dodatkiem
dużej ilości surówki, która zwalnia tempo wchłaniania glukozy.
6. Ziemniaki puree, smażone, marchew gotowana, kukurydza, groszek konserwowy, zawierają dużo
węglowodanów i mają wysoki indeks glikemiczny. Do jarzyny gotowanej spożywaj też surówkę.
7. Warzywa, które możesz jeść w dowolnych ilościach, to: brokuły, kalafior, boćwina, kapusta pekińska,
kapusta kiszona, ogórek świeży, ogórek kiszony, papryka żółta, zielona, pomidor, por, rzodkiewka,
sałata, szparagi, szpinak, cukinia, cebula, cykoria, świeże grzyby.
8. Należy ograniczyć spożycie soli do jednej łyżeczki dziennie. Można zastąpić ją ziołami świeżymi lub
suszonymi, takimi jak: bazylia, tymianek, koperek, pietruszka, liść laurowy, ziele angielskie, cynamon,
goździk, czosnek, oregano, sok z cytryny, mięta, kminek, gałka muszkatołowa.
9. Wypijaj dziennie do 2 litrów płynów.
10.Należy wykluczyć z diety glukozę – zawartą w słodyczach, fruktozę –zawartą w owocach, sacharozę,
cukier buraczany i trzcinowy („cukier z cukierniczki”) a zwiększyć spożycie węglowodanów
złożonych (skrobi i błonnika pokarmowego). Cukier jest szybko przetwarzany na glukozę i
wchłaniany do krwi – jego przetworzenie w energię wymaga nagłego i obfitego wyrzutu insuliny z
trzustki. Jak wiemy choroba upośledza tę zdolność fizjologiczna trzustki częściowo lub całkowicie,
toteż jest to niemożliwe.
11. Słodycze dla diabetyków – należy spożywać je w ograniczonej ilości. Są bardzo kaloryczne –
zawierają dużo tłuszczu. Słodycze słodzone fruktozą mają wpływ na wzrost cukru we krwi.
Przeczytaj etykietę na opakowaniu i zdecyduj, czy produkt jest dla Ciebie zdrowy.
ŚCCS/06/2014
Broszura edukacyjna nr 2 do RBŻ
Opracował zespół dietetyków ŚCCS w Zabrzu na podstawie wytycznych Instytutu Żywności i Żywienia w W-wie.
2
DIETA Z OGRANICZENIEM ŁATWO PRZYSWAJALNYCH WĘGLOWODANÓW
12. Modyfikacja jadłospisu. Przy wysokich wartościach glukozy we krwi po posiłku przenieś ilość
węglowodanów na inny posiłek, np.: w jadłospisie na śniadanie masz zalecone zjeść trzy kromki –
zjedz dwie kromki, a jedną przełóż na drugie śniadanie lub inny posiłek.
13. Gdy czujesz silny głód, gdy nie możesz doczekać się następnego posiłku, możesz zjeść warzywa
niskowęglowodanowe, takie jak: pomidor, sałata, ogórek itp. (patrz punkt 7 – warzywa bez
ograniczeń).
Sam sprawdź, jaki produkt podnosi poziom cukru, np.: jeżeli po zjedzeniu banana masz wyższy poziom
cukru, to zmień go na inny owoc.
Dieta to zdrowy sposób odżywiania, ważne jest, co i ile zjadasz. Kup wagę elektroniczną do ważenia
produktów!
Leczenie cukrzycy wymaga zastosowania kilku, a czasem wszystkich niżej wymienionych metod
równocześnie:
- leczenia dietetycznego,
- zwiększenia aktywności fizycznej,
- leczenie farmakologiczne (doustnie lekami hipoglikemizującymi i/lub insuliną),
- edukacji terapeutycznej
WYBÓR PRODUKTÓW SPOŻYWCZYCH W PROFILAKTYCE I LECZENIU
Produkty
/potrawy
Produkty
zbożowe
Warzywa
Zalecane
chleb razowy, mieszany, pełnoziarnisty,
bułki grahamki, płatki owsiane i
kukurydziane, ryż, makaron, musli, kasze
gruboziarniste, kukurydza
warzywa świeże i mrożone, o zawartości
węglowodanów od 0 do 5%: rzodkiewka,
sałata, cykoria, ogórki, rabarbar,
szczypiorek, szparagi, szpinak, grzyby,
boćwina, brokuły, cebula, kabaczek,
kalafior, pomidory, szczaw, papryka, w
postaci gotowanej, „z wody”, sałatek,
surówek z dodatkiem oleju lub majonezu
na białkach
Ziemniaki
Owoce
grejpfruty – gatunek zielony (wpływają na
zmniejszenie stężenia glukozy we krwi), w
ramach zalecanych wymienników
owocowych
Mleko i
przetwory
mleczne
chude mleko, odtłuszczony jogurt,
kefir, chude sery twarogowe, maślanka
Dozwolone w
umiarkowanych
ilościach
Przeciwwskazane
jasne pieczywo
rogaliki francuskie
(croissant) wielojajeczne makarony,
słodkie i tłuste ciasta
o zawartości
węglowodanów od 5
do 45%: brukiew,
buraki, dynia,
brukselka, fasola,
groszek, jarmuż,
kapusta biała,
czerwona i włoska,
marchew, pietruszka
– korzeń, pory, rzepa,
włoszczyzna, seler,
bób, chrzan,
ziemniaki
gotowane, pieczone
w całości
250g na dobę
zgodnie z
powyższym
wykazem
warzywa smażone na maśle, smalcu
lub margarynie, warzywa solone i
konserwowane, z dodatkiem dużej
ilości majonezu, śmietany, żółtek,
cukru
puree smażone z tłuszczem, frytki,
ziemniaki, chipsy
owoce kandyzowane i w syropie,
dżemy wysokosłodzone, owoce w
cukrze ,owoce suszone, rodzynki,
daktyle
mleko, jogurt, kefir
- półtłuste, sery
twarogowe
półtłuste,
odtłuszczone serki
mleko tłuste, śmietana, mleko
skondensowane, „zabielacze” do
kawy, sery twarogowe tłuste,
sery dojrzewające
podpuszczkowe, pleśniowe,
ŚCCS/06/2014
Broszura edukacyjna nr 2 do RBŻ
Opracował zespół dietetyków ŚCCS w Zabrzu na podstawie wytycznych Instytutu Żywności i Żywienia w W-wie.
3
DIETA Z OGRANICZENIEM ŁATWO PRZYSWAJALNYCH WĘGLOWODANÓW
Jaja
białko jaj
Mięso i
wędlina
mięso z kurczaka, indyka bez skóry, mięso
chude: cielęcina, młoda wołowina, jagnię,
królik; potrawy gotowane, pieczone w
folii, pergaminie, duszone bez tłuszczu;
wędliny drobiowe
Ryby i
owoce
morza
chude ryby, ryby z rusztu, gotowane,
pieczone w piekarniku (bez skóry), w
galarecie
Tłuszcze
Zupy
jarzynowe z warzyw ubogo
węglowodanowych, czyste: pomidorowa,
grzybowa, czerwony barszcz, koperkowa,
kalafiorowa, zupy z maślanką, serwatką,
cytrynowa, żurek, kapuśniak, ryżowa,
krupnik, rosół jarski
Sosy
na wywarach z warzyw, np.:
pietruszkowy, koperkowy, pomidorowy,
potrawkowy, grzybowy, cytrynowy,
chrzanowy, mleczny
Desery
bez dodatku cukru lub słodzone
słodzikiem – kompoty, kisiele, galaretki,
leguminy z serka homogenizowanego,
owoce z serkiem, budynie na chudym
mleku
homogenizowane,
mozarella, feta
odtłuszczona, sery
żółte o obniżonej
zawartości tłuszczu
topione, jogurty kremowe
2 całe jajka na
tydzień, jajecznica na
niewielkiej ilości
oleju rzepakowego
mięsa krwiste:
wołowina, konina,
polędwica
wieprzowa, schab
środkowy, szynka
bez przerostów
tłuszczu, kury;
potrawy duszone
tradycyjnie
ryby smażone na
niewielkiej ilości
oleju rzepakowego,
ryby wędzone, raki,
homary
oleje: rzepakowy
niskoerukowy,
słonecznikowy,
sojowy, oliwa z
oliwek, śmietanka,
margaryny miękkie
kubkowe
zupy podprawiane
jogurtem, kefirem;
zupy podprawiane
zawiesinami:
jarzynowa,
ziemniaczana,
owocowa bez cukru,
chudy rosół
sosy sałatkowe
niskotłuszczowe (np.
na bazie chudego
jogurtu lub z
dodatkiem oleju)
owoce – surówki
owocowe, desery
mleczne, migdały
jajecznica na maśle, boczku,
słoninie, smalcu
tłuste gatunki mięsa: wieprzowina,
baranina, podroby, gęsi, kaczki,
mięso smażone w panierce,
pieczone w tradycyjny sposób;
salami, pasztety, kaszanka,
pasztetowa, parówki, mielonka
tłuste ryby: węgorz, łosoś; ryby
smażone na maśle, smalcu lub
margarynie, w panierce, krewetki,
kawior, kalmary, małże
masło, smalec, słonina, margaryny
twarde, olej palmowy i kokosowy
zupy esencjonalne, np.: na tłustych
wywarach mięsnych, zagęszczane
zasmażkami, z dużą ilością
śmietany, owocowe z cukrem
zawiesiste, tłuste, esencjonalne,
słodkie
wszystkie desery z cukrem,
miodem, np.: galaretki, kremy,
kompoty, leguminy, marmolady;
wszystkie produkty z dużą
zawartością tłuszczu i cukru, np.:
ciasta, torty, pączki, faworki,
orzechy, chałwa, czekolada
ŚCCS/06/2014
Broszura edukacyjna nr 2 do RBŻ
Opracował zespół dietetyków ŚCCS w Zabrzu na podstawie wytycznych Instytutu Żywności i Żywienia w W-wie.
4
Przyprawy
DIETA Z OGRANICZENIEM ŁATWO PRZYSWAJALNYCH WĘGLOWODANÓW
łagodne, jak: sok z cytryny, kwasek
gałka muszkatołowa, bardzo ostre: pieprz, papryka ostra,
cytrynowy, koperek zielony, pietruszka,
liść laurowy, ziele
musztarda, ocet, chili
czosnek, cebula czerwona, jarzynka,
angielskie, sól do 5g
vegeta, kminek, majeranek, tymianek,
dziennie, papryka
bazylia
słodka, pieprz
ziołowy, ocet
jabłkowy, curry,
słodziki
ŚCCS/06/2014
Broszura edukacyjna nr 2 do RBŻ
Opracował zespół dietetyków ŚCCS w Zabrzu na podstawie wytycznych Instytutu Żywności i Żywienia w W-wie.
5