Informacja o działalności Poradni Psychoonkologicznej

Kamienna Góra, 15 maja 2013
Informacja
o działalności Poradni Psychoonkologicznej
Powiatowego Centrum Zdrowia w Kamiennej Górze
w okresie styczeń 2012 – maj 2013
Wstęp
„Jestem pewien, że stres jest zasadniczym czynnikiem
chorobotwórczym. Cierpienie nas zabija. /…/ Wiemy o
tym, że uczucia mogą nas uzdrawiać i zabijać. Wiemy o
tym od tysiąca lat.”
Dr O.Carl Simonton, onkolog, USA
Poradnia Psychoonkologiczna w Kamiennej Grze – pierwsza w Polsce autorska
placówka pomocy psychologicznej dla osób chorych na nowotwory złośliwe i
ich bliskich, została otwarta 26 września 2008r. podczas I Konferencji
Psychoonkologicznej.
Projekt „Poradnia Psychoonkologiczna” zaakceptował i decyzję o jej
utworzeniu Poradni podjął ówczesny Starosta Kamiennogórski – Pan Leszek
Jaśnikowski w porozumieniu z Prezesem Zarządu Powiatowego Centrum
Zdrowia – Panem Wiktorem Królem.
Poradnia została wpisana w strukturę organizacyjną Powiatowego Centrum
Zdrowia; realizacja zadań programowych jest finansowana ze środków
własnych Spółki.
1
Przesłanie
Diagnoza: „to rak” zakleszcza człowieczą zdolność racjonalnego pojmowania
świata, pustoszy umysł i z zimną bezwzględnością stawia znak „stop”. Porządek
dnia, plany, codzienność i odświętność, poczucie sensu czy zwątpienia,
świadomość bycia sprawczym lub zarządzanym – wszystko to, czemu dotąd
nadawane było znaczenie – rozpada się w sekundach, traci wartość. Psychika
podsuwa czarny scenariusz przyszłych zdarzeń: „Nie wyzdrowieję, lekarze
kłamią – na pewno jest gorzej, niż mówią; wszystko na nic, umrę wkrótce” –
przerażenie, lęk, rozpacz paraliżują ciało i jaźń. W głowie zderzają się dwa
pytania: „Dlaczego właśnie ja?” i „Za co ta kara?”
W Poradni Psychoonkologicznej w Kamiennej Górze, w której pacjenci i ich
bliscy otrzymują niezbędną w chorobie nowotworowej pomoc psychologiczną i
wsparcie, nie szukamy odpowiedzi na te pytania. Z osobami z diagnozą
onkologiczną próbujemy popatrzeć na raka z innej, niż dotąd, perspektywy.
Odkrywamy, że to nie wyrok ani kara, lecz trudne doświadczenie, które z
jednej strony przewraca dotychczasowe życie do góry nogami, z drugiej –
pozwala lepiej poznać siebie, swoje potrzeby i (nareszcie!) skupić się na ich
spełnianiu; odbudować nadzieję i wiarę w sens życia i w możliwość
wyzdrowienia; poprawić relacje z bliskimi. Przekonać się, że każda godzina –
dobrze przeżyta – wpływa pozytywnie na samopoczucie, wypierając poza linię
horyzontu czarne myśli i wzmacniając system obronny organizmu.
Misja Poradni
1. niesienie profesjonalnej pomocy psychologicznej osobom chorym na
nowotwory złośliwe (także inne, zagrażające życiu choroby) i ich bliskim, w
celu:
 poprawy jakości życia pacjentów i osób wspierających poprzez lepsze
radzenie sobie ze skutkami stresu choroby
 wzmacniania struktur obronnych organizmu poprzez odzyskanie
nadziei i wiary w możliwość wyzdrowienia
 wzrostu zaangażowania chorego w proces leczenia
 poprawy jego komunikacji z otoczeniem
2. włączanie się w lokalne programy profilaktyki nowotworowej
2
3. edukacja personelu medycznego w zakresie komunikacji z pacjentem oraz w
zakresie przeciwdziałania negatywnym skutkom stresu w miejscu pracy i
wypaleniu zawodowemu.
Za jedno z najważniejszych zadań przyjęto także podnoszenie poziomu
świadomości społeczeństwa w zakresie profilaktyki chorób nowotworowych.
I Podstawy programowe Poradni Psychoonkologicznej
Od tysiącleci wiadomo, że człowiek jest jednością psychofizyczną, w której
psychika, umysł, sfera duchowa i ciało (organizm) warunkują wzajemnie swoje
funkcjonowanie.
Nasze myśli (systemy przekonań, postawa życiowa) wywołują pozytywne lub
negatywne
w skutkach stany emocjonalne, które na poziomie organizmu
wyrażają się w dobrym, zbyt niskim lub zbyt wysokim poziomem aktywności
układu immunologicznego.
Zmniejszona aktywność prowadzi do osłabienia odporności organizmu, a w
konsekwencji obniżenia poziomu jakości życia i chorób, z nowotworowymi
włącznie; nadaktywność skutkuje chorobami autoimmunologicznymi.
Dzięki odkryciom psychoneuroimmunologii, w medycynie akademickiej świata
zachodniego notuje się w ostatnich latach zwrot ku holistycznemu podejściu
do pacjenta.
Za jedną z najważniejszych przyczyn chorób psychosomatycznych (około 80%
wszystkich chorób) psychoneuroimmunologia uznaje długotrwały stres
(dystres) jako czynnik odpowiedzialny za obniżanie się poziomu odporności
organizmu.
Zależność między myślami, emocjami a stanem zdrowia lub stanem choroby;
zdolność człowieka do wpływania na własny umysł, aby „myślał zdrowo” stała
się podstawą jednej z najbardziej skutecznych procedur
3
psychoterapeutycznych, wspomagających proces konwencjonalnego leczenia
onkologicznego, zwaną Metodą Simontona. W wielu krajach, szczególnie w
USA, Europie Zachodniej czy Japonii stanowi ona standard w leczeniu chorób
nowotworowych.
Terapia simontonowska opiera się na tezie, że w psychice tkwią nieograniczone
siły, niezbędne w procesie zdrowienia, i że dotarcie do tego potencjału – w
sytuacji choroby nowotworowej (ale i każdej innej) możliwe jest poprzez
zmianę dotychczasowego – niezdrowego dla człowieka – systemu przekonań na
przekonania dla niego zdrowe. To one są źródłem pozytywnych emocji i uczuć,
które z kolei wzmacniają system immunologiczny i utrzymują go na
optymalnym dla człowieka poziomie.
1. Założenia terapii simontonowskiej
 organizm ma naturalną zdolność do pokonania raka,
 umysł jest zdolny do uaktywnienia procesu samoleczenia,
 rak jest chorobą związaną z psychologicznymi predyspozycjami
człowieka,
 choroba nowotworowa nie jest karą, lecz sygnałem potrzeby
zmiany (w myśleniu, w relacjach, w emocjonalnym stosunku do
siebie, do innych),
 psychologiczne podłoże raka to długotrwały stres, głęboki lęk i
duchowa pustka,
 funkcjonowanie systemu odpornościowego uzależnione jest w
dużej mierze od doświadczanych emocji i uczuć, których źródło
znajduje się w naszym umyśle; im więcej mamy zdrowych,
pełnych nadziei i optymizmu przekonań, tym częściej pojawiają
się w nas pozytywne stany emocjonalne; struktury
odpornościowe organizmu otrzymują wówczas sygnały, że
„wszystko jest w porządku” – choroba więc nam nie zagraża,
ponieważ poziom obronności jest dostatecznie wysoki,
 powrót do zdrowia (który jest naszym naturalnym stanem)
odbywa się na drodze odczuwania radości, poczucia głębokiego
spełnienia oraz sensu życia.
4
II
Struktura organizacyjna Poradni
Poradnia została wpisana w strukturę organizacyjną Powiatowego
Centrum Zdrowia; realizacja zadań programowych jest finansowana ze
środków własnych Spółki.
Siedzibą Poradni jest pomieszczenie o pow. 24 m kw. na III piętrze
budynku Starostwa, przy ul. H.Sienkiewicza 6a. Pomieszczenie nie
odpowiada potrzebom Poradni, wynikających z działalności programowej
– utrudniona jest praca z grupą Pacjentów (jedno małe okienko,
niewystarczająca powierzchnia do prowadzenia zajęć relaksacyjnych).
Od marca 2010 praca Poradni odbywa się również w gabinecie
psychoonkologicznym w szpitalu powiatowym. Gabinet został
wyremontowany i wyposażony przez Stowarzyszenie Wspierania
Psychoonkologii „Życie”.
Kierownikiem Poradni jest certyfikowany w dziedzinie psychoonkologii
terapeuta, z uprawnieniami do udzielania pomocy psychologicznej, z
ponad 10-letnim doświadczeniem w pracy terapeutycznej z osobami z
diagnozą onkologiczną i ich bliskimi.
Praca administracyjna wykonywana jest przez stażystkę.
Mieszkańcy Kamiennej Góry i powiatu kamiennogórskiego – osoby z
diagnozą onkologiczną i ich bliscy – korzystają z usług Poradni
nieodpłatnie; osoby spoza terenu powiatu obowiązuje cennik usług.
III
Podstawowe formy działalności Poradni
1. Na rzecz osób z diagnozą onkologiczną:
krótkoterminowa lub długoterminowa terapia indywidualna
terapia grupowa
grupa wsparcia
zajęcia relaksacyjne
tygodniowe wyjazdowe sesje terapeutyczno – rekreacyjne
5
porady i konsultacje udzielane drogą telefoniczną i elektroniczną
2. Na rzecz osób wspierających:
terapia indywidualna
porady i konsultacje udzielane drogą telefoniczną i elektroniczną
3. Na rzecz społeczeństwa lokalnego
konferencje psychoonkologiczne
reportaże prasowe i telewizyjne
bieżąca informacja o ofercie Poradni w formie ulotek i plakatów
(placówki służby zdrowia, apteki, instytucje pomocy społecznej,
szkoły)
4. Na rzecz średniego personelu medycznego:
szkolenia dla pielęgniarek szpitala powiatowego w zakresie
radzenia sobie ze stresem, komunikacji z pacjentem oraz
przeciwdziałania wypaleniu zawodowemu
IV Działalność Poradni w okresie styczeń 2012 – maj 2013
1. Działalność merytoryczna
A/ Pacjenci i osoby wspierające
W terapii indywidualnej uczestniczyło 65 osób: 57 osób z diagnozą
onkologiczną oraz 8 osób wspierających – mieszkańców miasta i powiatu
kamiennogórskiego oraz innych miejscowości.
Aktualnie z usług Poradni korzysta regularnie 18 osób – 14 Pacjentów i 4
osoby wspierające. Są to mieszkańcy Kamiennej Góry, Gorzeszowa,
Chełmska Śląskiego, Marciszowa, Ciechanowic, Czarnego Boru,
Wałbrzycha, Jeleniej Góry i Ciechanowa.
W grupie wsparcia połączonej z zajęciami relaksacyjnymi uczestniczyło
6 – 10 Pacjentów. Aktualnie, ze względu na ograniczoną powierzchnię,
uczestniczy 6 osób. Odbyło się 45 spotkań grupy wsparcia.
6
Przeprowadzono 4 sześciodniowe sesje terapeutyczno – rekreacyjne w
Gospodarstwie Agroturystycznym „Podkówka” w Świdniku ( czerwiec,
sierpień, wrzesień 2012) oraz w Gospodarstwie Agroturystycznym
„Pustelnik” w Pustelniku (maj 2013). W czterech sesjach uczestniczyło
łącznie 26 osób z diagnozą onkologiczną i ich bliskich – mieszkańców
naszego powiatu i osób z innych regionów Polski. 6 Pacjentów wzięło
udział w sesjach trzykrotnie. Sesje były sfinansowane w części przez
Uczestników i przez Stowarzyszenie „Życie”. (Materiały filmowe
dostępne są na stronie WWW.stowarzyszeniezycie.org).
Program każdej z sesji składał się z warsztatów terapeutycznych i
psychoedukacyjnych, zajęć artystycznych (literackich, plastycznych,
fotograficznych), treningów relaksacyjnych, warsztatów
śmiechoterapeutycznych, gimnastyki rehabilitacyjnej).
W wymienionym okresie udzielono 447 porad dotyczących radzenia
sobie ze stresem w chorobie nowotworowej 87 osobom - Pacjentom
Poradni i innym z terenu całej Polski – drogą telefoniczną i elektroniczną.
B/ Psychoedukacja, szkolenia
W 2012 roku przeprowadzono 4 warsztaty szkoleniowe dla średniego
personelu medycznego PCZ. Tematyka obejmowała zagadnienia
komunikacji z pacjentem, przeciwdziałania wypaleniu zawodowemu,
radzenia sobie ze stresem. W szkoleniach uczestniczyło łącznie 28
pielęgniarek.
Od stycznia 2013 w miesięczniku VITA (poświęconym zagadnieniom
zdrowia) co miesiąc zamieszczane są porady Kierownika Poradni
Psychoonkologicznej, skierowane do osób z diagnozą onkologiczną oraz
do osób pragnących zachować zdrowie.
Kierownik Poradni uczestniczyła w ogólnopolskiej psychoonkologicznej
sesji szkoleniowo –terapeutycznej, prowadzonej przez dr Mariusza Wirgę
z USA oraz w warsztatach psychoterapii systemowej w odniesieniu do
osób chorych,prowadzonej przez dr Ilse Kutchera z Niemiec.
7
C/ Inne formy pracy
Kontynuowano współpracę ze Stowarzyszeniem Wspierania
Psychoonkologii „Życie”, z terapeutą simontonowskim w Dolnośląskim
Centrum Onkologii we Wrocławiu, z Powiatowym Centrum Zdrowia w
Kamiennej Górze, z Powiatowym Urzędem Pracy w Kamiennej Górze.
Odbyło się 27 spotkań wolontariuszek – uczennic szkół gimnazjalnych i
liceum ogólnokształcącego. Tematyka spotkań dotyczyła omawiania
pracy wolontariuszek na oddziale dziecięcym szpitala.
Superwizję pracy terapeutycznej Kierownika Poradni prowadził
dr Mariusz Wirga.
Stałym gościem wyjazdowych sesji terapeutyczno – rekreacyjnych był
Dr Kazimierz Pichlak – ordynator oddziału chirurgii onkologicznej szpitala
w Jeleniej Górze.
Kolportaż ulotek o pracy Poradni odbywał się regularnie na terenie
Kamiennej Góry i powiatu kamiennogórskiego.
Informację o działalności Poradni publikowały w formie wywiadów i
reportaży media lokalne (RTI, Telewizja Kamienna Góra, Telewizja Dami
w Wałbrzychu) oraz centralne (Gazeta Wyborcza – dodatek Duży Format
oraz miesięcznik VITA).
Na bieżąco umieszczane są materiały filmowe, fotograficzne i
informacyjne na stronie Poradni i Stowarzyszenia „Życie”.
Zadania zaplanowane do realizacji w 2013
Kontynuacja programu szkoleń o tematyce antystresowej i
zapobiegającej wypaleniu zawodowemu dla personelu medycznego w
PCZ (maj, czerwiec, październik ).
Przeprowadzenie kolejnych dwóch tygodniowych sesji terapeutyczno –
rekreacyjnych dla osób z diagnozą onkologiczną i ich bliskich (wrzesień,
październik).
8
Zorganizowanie (wspólnie ze Stowarzyszeniem „Życie”) regionalnej
konferencji psychoonkologicznej dla personelu medycznego, osób z
diagnozą onkologiczną i ich rodzin, nauczycieli, wykładowców,
studentów, dziennikarzy w październiku 2013. Tematem wiodącym
będzie udokumentowana skuteczność stosowania procedur
psychologicznych w standardowym leczeniu onkologicznym w
odniesieniu do jakości życia w chorobie i długości przeżycia.
Zaproszonymi gośćmi będą wybitni onkolodzy, między innymi dr Mariusz
Wirga z USA.
Wspólnie z dziennikarką Dorotą Mirską – Królikowską z Warszawy
kontynuacja prac nad książką, której bohaterami są Pacjenci Poradni
Psychoonkologicznej.
Kontynuacja współpracy z mediami lokalnymi w zakresie publikacji
materiałów i programów o charakterze informacyjnym, dotyczącym
psychoonkologii.
Opracowanie:
Inka Weksler
Kierownik Poradni Psychoonkologicznej w PCZ w Kamiennej Górze
9
10
11