Część 3_ organizacja produkcja a koszt wytworzenia

BLOG PROFESOR GERTRUDY KRYSTYNY ŚWIDERSKIEJ
Rachunkowość, sprawozdawczość finansowa, rachunek kosztów, controling
“Ryzyko bierze się z niewiedzy o tym co robisz” Warren Buffett
Cykl artykułów:
JAK POPRAWNIE KALKULOWAĆ KOSZTY WYTWORZENIA
WYROBÓW
Część III Dlaczego organizacja produkcji wpływa na wybór metody kalkulacji kosztów wytworzenia wyrobów Aby ustalić koszt wytworzenia wyrobu trzeba wykonać pewne czynności obliczeniowe określane jako metody kalkulacji. Wybór metody kalkulacji zależy w dużym stopniu od organizacji produkcji. W przypadku, gdy proces produkcyjny obejmuje jedną nieprzerwaną fazę (produkcja masowa), na przykład wydobycie gazu ziemnego ze złóż konwencjonalnych przez pionowe otwory sięgające do tzw. skały zbiornikowej, czyli do złoża, produkcja odbywa się przy wykorzystaniu maszyn i urządzeń przystosowanych do wykonywania jednego rodzaju operacji. Koszty wydobycia będą zależały głównie od: wielkości złóż (liczby odwiertów), wartości sprzętu wydobywczego (wgłębnego i napowierzchniowego), wielkość opłat za korzystanie ze środowiska wynikające z ustawy prawo geologiczne i górnicze. Koszty poniesione w ciągu okresu dotyczą całej produkcji. Będą one ujmowane globalnie, dla całego przedsiębiorstwa. Koszt jednej tony gazu będzie ustalany poprzez podział kosztów całej produkcji przez ilość jednostek kalkulacyjnych (ilość ton wydobytego gazu). W przypadku, gdy proces produkcyjny jest złożony koszty będą zależały od tego czy: 1. produkcja polega na uszlachetnianiu materiału wyjściowego w kolejnych fazach przerobu; 2. produkcja polega na równoległym i niezależnym przetwarzaniu różnych surowców w części (detale) wyrobu oraz montażu tych części w zespoły i wyroby gotowe. Przykładem pierwszej odmiany produkcji, określanej jako procesowa, może być wytwarzanie różnych rodzajów mąki, które polega na uszlachetnianiu materiału wyjściowego (ziarna) w kolejnych fazach przerobu. W tym przypadku będzie to: oczyszczanie ziarna, kondycjonowanie, przemiał ziarna ,odsiewanie i sortowanie, transport mąki do komór mącznych, pakowanie . Koszt wytworzenia mąki będzie zależał od materiału wyjściowego (ziarna) oraz kosztów kolejnych faz przerobu. Innym przykładem jest produkcja serów. Załóżmy, że produkcja serów*odbywa się przy wykorzystaniu kilku linii produkcyjnych. Przy produkcji serów możliwe jest wykorzystanie różnych kombinacji linii produkcyjnych na potrzeby produkcji określonych asortymentów serów. Podstawowa linia wytwarza sery twarde, które mogą być sprzedawane. Sery twarde mogą być także przetwarzane na kolejnej linii w sery topione. Sery topione mogą być dalej przetwarzane na trzech kolejnych liniach. Linia pierwsza pozwala na zapakowanie serów w małe opakowania plastikowe. Linia druga pakuje sery topione najpierw w opakowania trójkatne, które z kolei pakowane są w okrągłe opakowania zbiorcze. Na trzeciej linii odbywa się produkcja serów w plasterkach, które są pakowane w opakowania foliowe. Koszt wytworzenia serów twardych , czy serów topionych lub w plasterkach będzie zależał nie tylko do ceny mleka oraz zasobów uczestniczących w procesie przetwarzania mleka, lecz także od tego w jakich fazach , na jakich liniach produkcyjnych zostaną przetworzone sery, jakie będą serie produkcyjne (ile wyrobów będzie wytwarzanych po uruchomieniu linii produkcyjnej) . Przykładem drugiej odmiany, określanej jako produkcja montażowa jest produkcja nietypowych lamp oświetleniowych. Załóżmy*, że asortyment obejmuje wytwarzane na zamówienie klienta specjalne wzory lamp, produkowane w liczbie od jednej do kilkudziesięciu sztuk. Raz opracowany wzór bardzo rzadko jest wykorzystywany powtórnie. Proces produkcyjny następuje w kilku etapach, na różnych stanowiskach. W pierwszym etapie wycina się blachy ze standardowych arkuszy. W kolejnym etapie następuje wyginanie blachy, które prowadzi do wytworzenia obudowy oprawy. Równoległym etapem produkcji jest wytworzenie na specjalistycznej maszynie rastra oświetleniowego. W kolejnym etapie następuje ręczny montaż elementów oprawy wyprodukowanych zarówno w przedsiębiorstwie, jak i zakupionych z zewnątrz (elektronika sterująca i źródła światła). Gotowe lampy są następnie ręcznie pakowane. Istotny wpływ na koszt wytworzenia lampy będzie miało zamówienie klienta, bowiem produkcja różnych wzorów lamp w bardzo różnym stopniu angażuje poszczególne stanowiska produkcyjne. W tym przypadku koszt wytworzenia będzie ustalany dla lampy produkowanej według specjalnego, uzależnionego od zamówienia, wzoru. W kolejnej części omówię metody kalkulacji kosztu wytworzenia wyrobu. Prof. Gertruda Krystyna Świderska *patrz Stanowisko Komitetu Standardów Rachunkowości w sprawie ustalania kosztu wytworzenia dla celów bilansowej wyceny zapasów, Dz.Urz.MF z dnia 21 lutego 2007r.Nr 2, poz.11