Pierwszeństwo•• a pierwokup?

PRAwo I BIZNES
Gazom
26 września —2p~
Pierwszeństwo••
a pierwokup?
Częstym problemem wśród naszych klientów
jest traktowanie na równi, bqdź nawet
wymiennie, prawa pierwszenstwa I prawa
pierwokupu. To duzy błąd.
Karolina
Twarowska-Handrjik
— Oba prawa mają nie tylko
inny
i charaktet ale i systemowozostalyzapewnecelowo, przez ustawodawcę
umieszczone w odmiennych regulacjach. lnstytucja prawa pierwokupu opierz
się na przepisach kodeksu qwilnego (artykuł 596 i nast.),
a samo prawo pierwokupu
może wynikać bezpośrednio
z ustawy lub z umowy pomiędzy stronami.
Nieważność umowy
Osoba posiadająca prawo
pierwokupu ma pierwszeństwo zakupu rzeczy w razie jej
sprzedaży (i tylko sprzedaży)
przez inną osobę, przed innymi chętnymi. Tylko w wypadku nieskorzystaniaz tego
prawa, sprzedawca może
zbyć rzecz innej osobie. Konsekwencją naruszenia prawa
pierwokupu pnysługującego
z mocy ustawy wyliczonym
podmiotom jest nieważność
zawartej umo~ zaś w przypachu naruszenia prawa pietwokupuz wnowy sprzedający
odpowiada za szkodę, jaką
poniósł uprawniony z prawa
pierwokupu.
Sprzeczne stanowisk
Artykułem 337 kodeks spółek handlowych wprowadra instytucję pierwszeństwa,
czyli motiiwość ograniczenia
zbycia akcji imiennych przez
akcjonariuszy Statut spółki
może uzależniać tę czynność
od pisemnej zgody zarządu
spółki lub innego organu.
Gdy brak jest zgody na zhycie akcji, spółka winna wskazać innego nabywcę w ciągu
dwóch miesięcy od 4ostenia zamiaru zbycia akcji.
W orzecznictwie i doktrynie
powstało wiele wątpliwości
i sprzecznych opinii na temat
stosowania instytucji pierwokupu do sprzedaży akcji.
Decyzja Sądu Naj”yqkszego
SN opowiedział się za stosowaniem przepisów o pietwokupie do zamieszczonego
w statucie spółki prawa
pierwszeństwa nabycia akcji, gdy ów statut nie reguluje
dostatecznie tego zagadnienit SN w wyroku z 9 lutego
2006 r. stwierdził, że zastrzeżenie w statucie spółki prawa
pierwszeństwa nabycia akcji
przez akcjonariuszy prowadzi
doustalenianaichrzeczprawa
pierwokupu w rozumieniu
kc.WedlugSN,prawopieiwszeństwa oparte na „zakazie”
swobodnego dysponowania
akcją, przechodzi w prawo
pierwokupu, kt6rego istotą
jest obowiązek spoczywający na sprzedawcy złożenia
uprawnionemu oferty nabycia akcji.
Rozgraniczenie instytucji
Jednak doktryna zdeqdowanie sprzeciwiła się takiemu
poglądowi i wyraźniej
graniczyła te dwie instytucje.
Prawo pierwszeństwa zaldada
konieczność uyjskania zgody
zarządu spółki dla zbycia ak
cji imiennych, a nie warun
kowej umowy sprzedaży jak
prawo pierwokupu. Realiza
cja prawa pierwokupu następuje po zawarciu umowy
przez złożenie oświadcze
nia ° realizacji tego prawa,
a prawo pierwszeństwa te
alizuje się przed zawarciem
umowy sprzedaży i jeżeli taden uprawniony na ofertę
nie odpowie, można zawrzeć
umowę sprzedaży. Uprawniony z prawa pierwokupu
nie ma wplywu na treść
umowy sprzedaży, ponieważ
wchodzi on w miejsce osoby
trzeciej, składając oświadcze
nieoskorzystaniu zeswojego
prawa. Prawo pierwszeństwa
jest podzielne, a pierwokupu
nie jest, gdy pierwszeństwo
shiży więcej niż jednemu
uprawnionemu.
Niepewność w obrocie
Zrównanie tych instyrucji
może także prowadzić do
niepewności w obrocie gospodarczym, ponieważ ist
nieje możliwość podważenia
umowy sprzedaży akcji z tacji, iż nie została ona zawarta
jako umowa bezwarunkowa,
chociaż akcje wcześniej zostały zaoferowane osobom
uprawnionym. Ponadto
problemy pojawią się, gdy
z prawa pierwokupu zechce
skorzystać więcej niż jedna
osoba. Jeżeli liczba chętnych do zakupu przewyższy liczbę oferowanych akcji,
nie sposób zapewnić realiza-
Karolina Twarowska-Handzlik
prawnik w warszawskim biurze
Kancelarii Prawnej Gide Loyrette
—
Nouel. Absolwentka Wydziału Prawa i
Administracji Uniwersytetu Warszawskiego
oraz Podyplomowego Studium Prawa
Europejskiego przy UW. Specjalizuje się w
prawie sp6łek, transakcjach fuzji i przejęć
oraz rozwiązywaniu sporów sądowych.
cji swojego prawa wszystkim
uprawnionym. Co więcej,
gdy krąg podmiotów uprawnionych z prawa pierwokupu
jest bardzo szeroki (np. kilka
tysięcy) oraz są oni rozprosteni po świecie, konieczność
zawiadomienia ich o planach
zbycia akcji może bardzo
utrudnić tę transakcję. Takie
konsekwencje uzasadniają
kiytyczne opinie na temat
wspomnianego orzeczenia
Sądu Najwyższego, utożsa
miającego prawo pierwszeń
szwa i prawo pierwokupu.
~ — ~ ~ pmw~z
spdkkwkance[aniGideLeyrrsuNwul