Spółdzielczość socjalna. Zagadnienia wstępne

Spółdzielczość socjalna.
Zagadnienia wstępne
Magdalena Zimoch
Waldemar Żbik
Stowarzyszenie Współpracy Regionalnej
Kwiecień, 2008 r.
Plan prezentacji
1. Definicja spółdzielni
2. Spółdzielnia socjalna podmiotem ekonomii
społecznej
3. Preferencje przyznane spółdzielniom socjalnym
4. Praktyka spółdzielczości socjalnej
5. Zestawienie przydatnych linków i aktów prawnych
1. Definicja spółdzielni
• Spółdzielnia jest dobrowolnym zrzeszeniem
nieograniczonej liczby osób (z wyjątkiem spółdzielni
socjalnych!!!), o zmiennym składzie osobowym i
zmiennym funduszu udziałowym, które w interesie
swoich członków prowadzi wspólną działalność
gospodarczą (prawo spółdzielcze)
• Spółdzielnia może prowadzić działalność społeczną i
oświatowo-kulturalną na rzecz swoich członków i ich
środowiska.
1. Definicja spółdzielni c.d.
Co wynika z zaprezentowanej definicji:
• Spółdzielnia jest dobrowolnym zrzeszeniem ludzi (a nie
kapitału)
• Skład osobowy spółdzielni może ulegać zmianom, a co za
tym idzie zmienny jest także fundusz udziałowy (Uwaga:
W spółdzielni socjalnej liczba członków nie może być
mniejsza niż 5 osób!!!)
• Spółdzielnia prowadzi działalność gospodarczą w
interesie swoich członków
1. Definicja spółdzielni -spółdzielnia
socjalna
• Przedmiotem działalności spółdzielni
socjalnej jest prowadzenie wspólnego
przedsiębiorstwa w oparciu o osobistą pracę
członków
• Spółdzielnia socjalna ma osobowość prawną,
działalność gospodarczą prowadzi
spółdzielnia a nie jej członkowie
• Spółdzielnia socjalna jest szczególnym
rodzajem spółdzielni pracy
1. Definicja spółdzielni -spółdzielnia
socjalna
• Spółdzielnia socjalna działa na rzecz społecznej i
zawodowej reintegracji jej członków
• Należy przez to rozumieć działania mające na celu
odbudowanie i podtrzymanie umiejętności
uczestniczenia w życiu społeczności lokalnej i
pełnienia ról społecznych w miejscu pracy,
zamieszkania lub pobytu, oraz odbudowanie i
podtrzymanie zdolności do samodzielnego
świadczenia pracy na rynku pracy
1. Definicja spółdzielni -spółdzielnia
socjalna
Wnioski:
• Spółdzielnia socjalna jest podmiotem
ekonomii społecznej – prowadzi działalność
łączącą cele gospodarcze i społeczne
• Obowiązkiem spółdzielni jest zapewnienie
pracy członkom, a obowiązkiem członków
jest praca w spółdzielni
1. Definicja spółdzielni -spółdzielnia
socjalna
Członkowie spółdzielni tworzą dla siebie
miejsca pracy, zapieniają dochód sobie i
swoim rodzinom, tworzą podmiot, za który są
odpowiedzialni, od którego zależy przyszłość
każdego z nich. W tym celu muszą ze sobą
współpracować, ucząc się podtrzymywania
więzi międzyludzkich, odnajdywania się w
rolach społecznych
1. Definicja spółdzielni -spółdzielnia
socjalna
Teoria, czyli założenia do ustawy o spółdzielniach
socjalnych
Spółdzielczość socjalna
• jest elementem polityki rządu zmierzającej do
ograniczenia zjawiska marginalizacji i
wykluczenia społecznego
• ma za zadanie m.in. umożliwić osobom
bezrobotnym aktywizację zawodową poprzez
prowadzenie wspólnego przedsiębiorstwa
1. Definicja spółdzielni -spółdzielnia
socjalna
Spółdzielczość socjalna :
• realizuje zasadę „praca zamiast zasiłku”, wprowadzającą
skuteczny mechanizm aktywizacji zawodowej oraz
reintegracji zawodowej dla tych, którzy są zagrożeni
wykluczeniem z rynku pracy
Na podstawie uzasadnienia do ustawy o spółdzielniach socjalnych
2. Spółdzielnia socjalna podmiotem ekonomii
społecznej
Spółdzielnia socjalna realizuje model działania, który
przyczynia się nie tylko do osiągnięcia korzyści
ekonomicznych, ale także podtrzymuje i rozwija więzi
społeczne.
Spółdzielnie socjalne są tzw. firmami społecznymi czyli
podmiotami gospodarczymi o rynkowej orientacji, które
równocześnie respektują specyficzne potrzeby osób o
słabej zatrudnialności i niskich kwalifikacjach, tworząc
szereg form tymczasowego i stałego zatrudnienia.
2. Spółdzielnia socjalna podmiotem ekonomii
społecznej
Idea spółdzielczości socjalnej
Działalność
gospodarcza
Osoby
marginalizowane
na rynku pracy
Spółdzielnia
socjalna
Inne działania
spółdzielni np. w sferze
zadań publicznych
Reintegracja
zawodowa i
społeczna
3. Preferencje przyznane spółdzielniom
socjalnym
Dwie gwarancje i kilka możliwości
Gwarancje: zwolnienie spółdzielni z opłat za
rejestrację spółdzielni w KRS-ie i Monitorze
Sądowym i Gospodarczym, zwolnienie z
podatku dochodowego od osób prawnych
dochodów wydatkowanych w roku
podatkowym na cele społecznej i zawodowej
reintegracji członków spółdzielni /w część nie
zaliczonej do kosztów uzyskania przychodów/
3. Preferencje przyznane spółdzielniom
socjalnym
Możliwości
• dotacja na rozpoczęcie działalności
gospodarczej w formie spółdzielni socjalnej
/źródło, zasady, wymagania/
3. Preferencje przyznane spółdzielniom
socjalnym
Możliwości
Refundacja składek ZUS
/kiedy, w jakim urzędzie, jakie wymagania, dla
kogo?/
3. Preferencje przyznane spółdzielniom
socjalnym
Możliwości
• udział spółdzielni w otwartych konkursach
ofert na realizację zadań publicznych
/na jakich zasadach, praktyka/
3. Preferencje przyznane spółdzielniom
socjalnym
Możliwości
• wsparcie w ramach Ośrodków Wsparcia
Spółdzielczości Socjalnej
/na co, dla kogo, kiedy?/
4. Praktyka spółdzielczości socjalnej w
Polsce
Wybrane dane:
W okresie 2005 – 2006 powstało około 70
spółdzielni socjalnych.
Pod koniec 2007 r. zarejestrowanych już było
139 spółdzielni socjalnych, z czego najwięcej
spółdzielni powstało w województwie śląskim
(24), wielkopolskim (20), warmińsko –
mazurskim (14), a najmniej w województwie
kujawsko – pomorskim, świętokrzyskim (po 1)
oraz podlaskim (2).
4. Praktyka spółdzielczości socjalnej
w Polsce
Podejmowane przez spółdzielnie rodzaje
działalności gospodarczej koncentrują się na
dwóch obszarach:
a. usług rynkowych (88% działających spółdzielni)
b. działalności wytwórczej (12%).
Istnieją przykłady wąskich specjalizacji, jak np.
„WWW promotion” z Wrocławia (grafika
komputerowa), Spółdzielnia Socjalna „Dragon” z
Zamościa – świetlica dla dzieci
4. Praktyka spółdzielczości socjalnej
w Polsce
W strukturze organizacyjnej spółdzielni
dominującym modelem organizacyjnym jest
układ „5 osobowej grupy członkowskiej” (65%
spółdzielni).
Bardzo nieliczna grupa posiada Rady
Nadzorcze (tylko 2 spółdzielnie).
Tylko 20% spółdzielni zatrudnia tzw.
fachowców.
4. Praktyka spółdzielczości socjalnej w Polsce
• Jest oczywistym, że prowadzenie własnej firmy (w tym w
postaci spółdzielni socjalnej) wymaga posiadania cech
typowych dla przedsiębiorcy. Człowiek przedsiębiorczy
przede wszystkim potrafi wykorzystać szansę pojawiającą
się w otoczeniu i przekształcić ją w sukces
• Tymczasem osoby bezrobotne, zwłaszcza długotrwale,
zwykle są zniechęcone, sfrustrowane i nie przejawiają
postaw przedsiębiorczych. Dodatkowo otoczenie
instytucjonalne bywa nieprzyjazne. Między innymi
właśnie z tych dwóch powodów spółdzielnie socjalne
wymagają wsparcia
4. Praktyka spółdzielczości socjalnej w Polsce
Przykład
W sierpniu br. ogłoszono konkurs w ramach Ośrodka Wsparcia
Spółdzielczości Socjalnej w Rudzie Śląskiej dla spółdzielni socjalnych z
terenu województwa śląskiego. Spółdzielnie socjalne mogły uzyskać
dotacje (do 20 tys. zł) na rozwój. W ramach konkursu wpłynęło 10
projektów, jednak:
• 2 wnioski wpłynęły po terminie
• 5 nie przeszło oceny formalnej
• 1 projekt w wyniku ocenie merytorycznej nie uzyskał wymaganego
min. 60 % wszystkich punktów
W efekcie tylko dwie spółdzielnie uzyskały dotacje (nie wykorzystano
wszystkich środków – będzie ogłoszony dodatkowy konkurs)
4. Praktyka spółdzielczości socjalnej w Polsce
• W Polsce funkcjonuje lub jest w fazie rozruchu ponad 150
spółdzielni socjalnych
• Zdecydowana większość z nich ma problemy z utrzymaniem
bieżącej płynności finansowej
Z przedstawionych faktów wynika, że:
Polska spółdzielnia socjalna …
– Nie jest cudownym środkiem dla wszystkich
– Ma małe szanse przeżycia, ale ….
4. Praktyka spółdzielczości socjalnej w Polsce
….. Ale spółdzielnia socjalna może być skutecznym
narzędziem aktywizacji bezrobotnych, jednak
wymaga:
• solidnego przygotowania (zwłaszcza od strony
ekonomicznej i finansowej)
• silnego zaangażowania oraz odpowiedniego doboru
członków
• profesjonalnego zarządzania
• sieci wsparcia (przed i po złożeniu) np. w postaci
pomocy doradczej inkubatora gospodarki społecznej,
dużego zleceniodawcy
• pomocy finansowej na starcie
4. Praktyka spółdzielczości socjalnej w Polsce
Przykład Spółdzielni Socjalnej „Szansa i Wsparcie”
• Spółdzielnia zrzesza 5 osób bezrobotnych z terenu
Świętochłowic
• Członkinie spółdzielni mają kwalifikacje do pracy na
stanowisku sanitariuszki szpitalnej (siedmiomiesięczne
szkolenie w ramach projektu „Wirtualny inkubator
Gospodarki Społecznej – model funkcjonowania w sieci
współpracy”)
• Podstawą przychodów spółdzielni jest współpraca z
Centralnym szpitalem Klinicznym w Katowicach Ligocie
4. Praktyka spółdzielczości socjalnej w
Polsce
Przykład Spółdzielni Socjalnej „Szansa i Wsparcie”
5. Zestawienie przydatnych linków i aktów
prawnych
Przydatne linki:
•
•
•
•
•
•
•
www.ekonomiaspoleczna.pl
www.spoldzielnie.org
www.tujestpraca.pl
www.mpips.gov.pl
http://spoldzielnie.nethit.pl/forum/
http://www.promotion.org.pl/spoldzielnie.htm
http://pomocspoleczna.ngo.pl/x/200787;jsessionid=E
DA30F51E11C4238253453468AB6F893
5. Zestawienie przydatnych linków i aktów
prawnych
• http://rcwip.pl/x/206950;jsessionid=281B62148318BB6
C16C49876476493EA.tomcat
• http://www.barka.org.pl/poradnik%20ngo/zakladanie_
spoldzielni.html
• WWW.ces.net.pl
• http://www.gazetaprzedsiebiorcy.infor.pl/poradniki/26
1,1395,Zgloszenie-do-KRS.html
• http://rcwip.pl/x/206950;jsessionid=281B62148318BB6
C16C49876476493EA.tomcat
• http://www.ms.gov.pl/krs/krs_rej_spoldzielnia.shtml
5. Zestawienie przydatnych linków i aktów
prawnych
Zestawienie aktów prawnych
Akty prawne przydatne w zakładaniu i prowadzeniu działalności w formie
spółdzielni socjalnej:
• Ustawa z dnia 27 kwietnia 2006 r. o spółdzielniach socjalnych (Dz. U.
2006 nr 94 poz. 651)
• Ustawa „Prawo Spółdzielcze” z dnia 16 września 1982 r. (tekst
jednolity Dz. U. 2003 nr 188 poz. 1848)
• Ustawa o działalności pożytku publicznego i wolontariacie z dnia 24
kwietnia 2003 r. (Dz. U. 2003 r. nr 96 poz. 873)
• Ustawa o zatrudnieniu socjalnym z dnia 13 czerwca 2003 r. (Dz. U.
2003 r. nr 122 poz. 1143 z późniejszymi zmianami)
• Ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z dnia 2
kwietnia 2004 r. (Dz. U. 2004 r. nr 99 poz. 1001 z późniejszymi
zmianami)
• Ustawa z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych
(Dz.U. nr 137 poz. 887 z późniejszymi zmianami)
5. Zestawienie przydatnych linków i aktów
prawnych
Zestawienie aktów prawnych
• Ustawa z 13 października 1995 r. o zasadach ewidencji i identyfikacji
podatników i płatników (Dz.U. nr 142 poz. 702 z późniejszymi zmianami)
• Ustawa z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U.
1992 nr 21 poz. 86 z późniejszymi zmianami)
• Rozporządzenie Rady Ministrów z 20 stycznia 2004 r. o Polskiej Klasyfikacji
Działalności (PKD) (Dz.U. 2004 nr 33 poz. 289)
• Ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz.U. z 2002 r. nr 76, poz. 694 z
późniejszymi zmianami)
• Ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54 poz. 535 z
późn. zm.)
• Ustawa z 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (tekst ujednolicony na
podstawie Dz.U. z 2005 r. nr 8. poz. 60, nr 85 poz. 727, nr 86 poz. 732 i nr 143
poz. 1199) w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2006 r.
• Ustawa z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz.U. z 1974 r. nr 24 poz. 141 z
późn. zm.)
5. Zestawienie przydatnych linków i aktów
prawnych
•
•
•
•
•
Ustawa z 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (Dz.U. 2004
nr 19 poz. 177 z późn. zmianami)
Ustawa z 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (tekst
jednolity: Dz.U. z 2001 r. nr 17, poz. 209)
Ustawa z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U.
z 2004 r. nr 173 poz. 1807)
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 21 grudnia 2000 r. w
sprawie określenia wzorów urzędowych formularzy wniosków o wpis
do Krajowego Rejestru Sądowego oraz sposobu i miejsca ich
udostępnienia (Dz.U. nr 118 poz. 1247)
Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 26 października
2004 r. w sprawie wzorów dokumentów niezbędnych do utworzenia
spółdzielni socjalnej (Dz. U. 2004 r., nr 240, poz. 2412)
5. Zestawienie przydatnych linków i aktów
prawnych
•
•
•
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 21 listopada
2005 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu dokonywania
refundacji ze środków Funduszu Pracy kosztów wyposażenia lub
doposażenia stanowiska pracy dla skierowanego bezrobotnego,
przyznawania bezrobotnemu środków na podjęcie działalności
gospodarczej oraz form zabezpieczenia zwrotu otrzymanych środków (Dz.
U. 2005 r., nr 236, poz. 2002 z późn. zmianami)
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 kwietnia
2007 r. w sprawie organizowania prac interwencyjnych i robót publicznych
oraz jednorazowej refundacji kosztów z tytułu opłaconych składek na
ubezpieczenie społeczne (Dz.U. 2007 nr 76 poz. 510)
Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z 10
grudnia 2003 r. dotyczące wzoru wniosku o zwrot opłaconych składek ZUS
oraz trybu dokonywania ich zwrotu (Dz. U. 2004 nr. 3, poz. 18)
Dziękuję za uwagę !!!
Magdalena Zimoch
Waldemar Żbik
Stowarzyszenie Współpracy Regionalnej
032 273 26 62
[email protected], [email protected]