Spis treści

Spis treści
Wykaz skrótów ................................................................................................................................................ 7
Wstęp .............................................................................................................................................................. 9
ROZDZIAŁ I
Geneza i istota sieci bezpieczeństwa bankowego .......................................................................................... 13
1.
1.1.
1.2.
1.2.1.
1.2.2.
1.2.3.
1.3.
1.4.
1.5.
1.5.1.
1.5.2.
2.
2.1.
2.1.1.
2.1.2.
2.1.2.1.
2.1.2.2.
2.1.2.3.
2.1.3.
2.1.4.
2.1.5.
2.2.
2.2.1.
2.2.2.
2.2.3.
2.2.4.
2.3.
2.3.1.
2.3.2.
2.3.3.
2.3.4.
2.4.
2.5.
Przyczyny powstania sieci bezpieczeństwa bankowego i jej cele...................................................... 13
Specyfika rynku finansowego .......................................................................................................... 13
Źródła niestabilności rynku finansowego .......................................................................................... 16
Źródła makroekonomiczne ................................................................................................................ 17
Źródła mikroekonomiczne ................................................................................................................ 19
Efekty zwrotne (ang. feedback effects) ............................................................................................ 22
Pojęcie i znaczenie bezpieczeństwa (stabilności) rynku finansowego................................................ 23
Kryzysy bankowe i ich skutki ............................................................................................................ 25
Sieć bezpieczeństwa bankowego jako element systemu bezpieczeństwa finansowego .................. 28
Pojęcie i cele sieci bezpieczeństwa bankowego .............................................................................. 28
Specyfika sieci bezpieczeństwa bankowego .................................................................................... 33
Elementy sieci bezpieczeństwa bankowego .................................................................................... 36
Bank centralny.................................................................................................................................. 36
Rola banku centralnego w systemie finansowym ............................................................................ 36
Bank centralny jako pożyczkodawca ostatniej instancji .................................................................... 38
Doktryna klasyczna .......................................................................................................................... 39
Alternatywne rozwiązania ................................................................................................................ 43
Współczesne spojrzenie .................................................................................................................. 44
Niezależność banku centralnego jako element wpływający na stabilność systemu finansowego ........ 47
Nadzór banku centralnego nad systemami płatniczymi .................................................................... 51
Polityka informacyjna banku centralnego jako element wpływający
na stabilność sektora bankowego .................................................................................................... 53
Instytucja gwarantowania depozytów .............................................................................................. 58
Rola i funkcje instytucji gwarantowania depozytów w systemie finansowym .................................. 58
Forma instytucjonalna ...................................................................................................................... 61
Formy działań pomocowych ............................................................................................................ 64
Zakres i limity udzielanych gwarancji ................................................................................................ 65
Instytucja nadzoru bankowego ........................................................................................................ 70
Modele organizacyjne nadzoru bankowego ...................................................................................... 70
Cele i funkcje instytucji nadzoru bankowego .................................................................................... 78
Bazylejski Komitet Nadzoru Bankowego i jego prace ........................................................................ 82
Środki nadzoru bankowego .............................................................................................................. 88
Inne elementy sieci bezpieczeństwa bankowego ............................................................................ 92
Podsumowanie ................................................................................................................................ 96
ROZDZIAŁ II
Europejska sieć bezpieczeństwa bankowego ................................................................................................ 99
1.
1.1.
1.2.
1.3.
1.4.
2.
2.1.
2.1.1.
Charakterystyka i znaczenie wspólnego europejskiego rynku finansowego ...................................... 99
Proces harmonizacji i konsolidacji europejskiego rynku finansowego ................................................ 99
Plan działania w zakresie usług finansowych .................................................................................. 104
Plan działalności na lata 2005–2010 .............................................................................................. 106
Europejski rynek bankowy .............................................................................................................. 108
Elementy europejskiej sieci bezpieczeństwa bankowego................................................................ 112
EBC i Europejski System Banków Centralnych ................................................................................ 112
Powstanie i znaczenie EBC i Europejskiego Systemu Banków Centralnych .................................... 112
5
2.1.2.
2.1.2.1.
2.1.2.2.
2.1.3.
2.1.4.
2.1.5.
2.1.6.
2.2.
2.2.1.
2.2.2.
2.3.
2.3.1.
2.3.2.
2.3.2.1.
2.3.2.2.
2.3.2.3.
2.3.3.
2.3.4.
2.3.4.1.
2.3.4.2.
2.3.4.3.
2.3.5.
2.3.6.
2.4.
Ramy prawne działalności EBC i Europejskiego Systemu Banków Centralnych .............................. 113
Organy EBC .................................................................................................................................... 115
Funkcje i zadania Europejskiego Banku Centralnego w ramach ESBC.............................................. 119
Funkcje i rola Europejskiego Banku Centralnego w zapewnianiu stabilności w UE .......................... 121
Niezależność Europejskiego Banku Centralnego jako warunek skutecznego oddziaływania
w sferze bezpieczeństwa finansowego .......................................................................................... 132
Nadzór nad systemami płatniczymi UE .......................................................................................... 135
Polityka informacyjna EBC .............................................................................................................. 137
Europejskie regulacje dotyczące instytucji gwarantowania depozytów .......................................... 139
Koncepcje instytucji gwarantowania depozytów w UE .................................................................. 139
Postanowienia dyrektywy i prace nad jej poszerzeniem.................................................................. 142
Status prawny nadzoru w UE ........................................................................................................ 150
Regulacje UE dotyczące sprawowania nadzoru .............................................................................. 150
Zasady sprawowania nadzoru ........................................................................................................ 160
Zasada pojedynczej autoryzacji ...................................................................................................... 160
Zasada nadzoru państwa macierzystego ........................................................................................ 161
Zasada wzajemnej współpracy pomiędzy nadzorcami .................................................................... 162
Instytucjonalne aspekty nadzoru w UE .......................................................................................... 168
Nadzór ostrożnościowy w UE ........................................................................................................ 169
Europejskie regulacje ostrożnościowe ............................................................................................ 171
Nadzór skonsolidowany .................................................................................................................. 172
Nadzór uzupełniający...................................................................................................................... 174
Możliwości zarządzania sytuacją kryzysową w UE.......................................................................... 175
Unia Bankowa ................................................................................................................................ 181
Podsumowanie .............................................................................................................................. 184
ROZDZIAŁ III
Polska sieć bezpieczeństwa bankowego .................................................................................................... 187
1.
1.1.
1.2.
1.3.
2.
2.1.
2.1.1.
2.1.2.
2.1.3.
2.1.4.
2.1.5.
2.1.6.
2.2.
2.2.1.
2.2.2.
2.2.3.
2.2.4.
2.3.
2.3.1.
2.3.2.
2.3.3.
2.3.4.
2.3.5.
2.4.
Charakterystyka polskiego systemu bankowego ............................................................................ 187
Powstanie dwupoziomowego systemu bankowego ...................................................................... 189
Przystosowanie systemu bankowego do wymogów rynkowych .................................................... 192
Stan prawny systemu bankowego po wejściu do UE .................................................................... 196
Elementy polskiej sieci bezpieczeństwa bankowego ...................................................................... 197
Narodowy Bank Polski – bank centralny Rzeczypospolitej Polskiej ................................................ 197
Podstawy prawne i pozycja ustrojowa banku centralnego ............................................................ 197
Cele i zadania NBP.......................................................................................................................... 201
Organy NBP.................................................................................................................................... 204
Niezależność NBP .......................................................................................................................... 206
Nadzór NBP nad systemami płatniczymi ........................................................................................ 209
Polityka informacyjna NBP .............................................................................................................. 214
Bankowy Fundusz Gwarancyjny ...................................................................................................... 215
Podstawy prawne działalności........................................................................................................ 215
Cele i zadania BFG .......................................................................................................................... 217
Współpraca z innymi instytucjami .................................................................................................. 222
Organy BFG .................................................................................................................................... 224
Komisja Nadzoru Finansowego ...................................................................................................... 226
Ewolucja instytucji nadzoru bankowego w Polsce .......................................................................... 226
Status prawny KNF ........................................................................................................................ 230
Cele i zadania KNF.......................................................................................................................... 233
Nadzór skonsolidowany i uzupełniający .......................................................................................... 240
Nadzór makroostrożnościowy nad systemem finansowym ............................................................ 246
Podsumowanie .............................................................................................................................. 248
Wnioski ...................................................................................................................................................... 251
Bibliografia ................................................................................................................................................ 261
6