Marek Chromicki

„Nauka po prostu. Wywiady z wybitnymi”
Mówienie o swoich osiągnięciach i sukcesach powinno być w przypadku naukowców czymś
zupełnie naturalnym. A jednak kaŜdy kto para się dziennikarstwem popularnonaukowym wie, jak
trudno namówić naszych rodzimych naukowców do tego Ŝeby opowiedzieli o swojej pracy. Sam
niejednokrotnie spotykałem się często z odmową, a w najlepszym razie z oporem i obawą przed
mówieniem o swojej pracy naukowej prostym, zrozumiałym językiem. Powodem tej niechęci jest
najczęściej obawa przed trywializacją, nieumiejętność uŜycia normalnego słownictwa zamiast
naukowego slangu, bardzo rzadko, choć to teŜ się zdarza, zwykła skromność.
Najczęściej decydującą rolę odgrywa jednak obawa przed tym co powiedzą koledzy
naukowcy. Jak zareagują na chęć przybliŜenia zwykłym śmiertelnikom WIEDZY. JuŜ nie wiedzy
tajemnej, ale przecieŜ coraz bardziej rozczłonkowanej, coraz bardziej szczegółowej i coraz mniej
zrozumiałej dla przeciętnego człowieka. Jak środowisko skomentuje próbę wyjaśnienia dopasowaną
do odbiorcy, a więc pozbawioną fachowych terminów, ścisłych wyraŜeń, czasem zawierającą
uogólnienia, wręcz uproszczenia.
To właśnie dlatego w naszych mediach moŜna się natknąć na wypowiedzi zaledwie kilkukilkunastu „dyŜurnych” autorytetów naukowych (w tej grupie są zarówno profesorowie ale takŜe
osoby nie posiadające tego naukowego tytułu), którzy choć chętnie komentują wyniki badań
naukowych, ale nadal rzadko opowiadają o swoich własnych dokonaniach.
Z tym większym zainteresowaniem przeczytałem wywiady Tomasza RoŜka z naukowcami,
których wypowiedzi w mediach znaleźć nieco trudniej (tu wyjątkiem potwierdzającym regułę jest
prof. Ewa Bartnik). Profesor Rafał Ohme zajmujący się badaniem procesów zachodzących poza
udziałem świadomości, prof. Ryszard Tadeusiewicz specjalista od neurocybernetyki, dr hab. inŜ.
Andrzej Huczko ekspert w dziedzinie nanomateriałów czy wreszcie prof. Grzegorz Wrochna
zajmujący się eksperymentalną fizyką cząstek elementarnych, dr Lech Górniak psycholog
społeczny czy wreszcie prof. dr hab. Tadeusz Niedźwiedź specjalista od klimatu nie dość, Ŝe
opowiadają o sprawach, którymi na co dzień zajmują się w swojej naukowej pracy, to robią to
jeszcze w przystępny, zrozumiały sposób. Jest w tym niewątpliwie spora zasługa autora wywiadów,
który zadaje pytania wprost, bez niepotrzebnego owijania w bawełnę. Wiele z tych pytań sami
chcielibyśmy zadać uczonym gdybyśmy mieli okazję z nimi się spotkać, trafiają w sedno i
zmuszają do szczerych odpowiedzi. W kilku przypadkach do powiedzenia wprost - „Nie potrafię
odpowiedzieć na to pytanie”. Na szczęście taka odpowiedź nie pada zbyt często, a przeciwnie,
naukowcy odpowiadają na pytania wyczerpująco i nie unikają kontrowersyjnych tematów.
Dzięki lekturze ksiąŜki moŜemy dowiedzieć się między innymi czy moŜliwe jest sterowanie pogodą
i dlaczego nie potrafimy dobrze jej przewidywać, czy sztuczna inteligencja potrafi być kreatywna,
czy internet moŜe wyeliminować potrzebę kontaktów z innymi ludźmi i czy powinniśmy prowadzić
eksperymenty genetyczne na ludziach. Jakie są granice miniaturyzacji i wreszcie czy eksperymenty
wykonywane przez fizyków cząstek mogą doprowadzić świat do katastrofy. To tylko garść z bardzo
wielu pytań na które znajdziemy odpowiedź czytając zbiór wywiadów autorstwa Tomasza RoŜka z
polskimi naukowcami.
UwaŜam, Ŝe największą wartością tej pozycji jest właśnie to, Ŝe doskonale orientujący się w
tematyce naukowej dziennikarz namówił do rozmów aktywnych naukowców pracujących w
naszym kraju, którzy choć nie są jeszcze laureatami nagrody Nobla (a zdobycia tej nagrody z całego
serca im Ŝyczę) to mają naprawdę duŜo niezwykle ciekawych rzeczy do powiedzenia.
Z pełną odpowiedzialnością polecam lekturę tej ksiąŜki wszystkim, którzy są zwyczajnie ciekawi,
bo ciekawości z całą pewnością nie naleŜy się wstydzić, zwłaszcza, Ŝe „kiedy ciekawość dotyczy
powaŜnych problemów, nazywa się ją Ŝądzą wiedzy” (jak twierdziła niemiecka pisarka Marie von
Ebner-Eschenbach).
Marek Chromicki