6.2 Kultura SW - korekta - WRPO 2007-2013
Transkrypt
6.2 Kultura SW - korekta - WRPO 2007-2013
Wytyczne do sporządzenia Studium Wykonalności dla projektów infrastrukturalnych Działanie 6.2 „Rozwój kultury i zachowanie dziedzictwa kulturowego” – Schemat I (projekty inwestycyjne) Wielkopolski Regionalny Program Operacyjny na lata 2007-2013 Poznań, maj 2008 r. Spis treści: I. Wnioski ze Studium Wykonalności II. Charakterystyka projektu III. Opis bieŜącej sytuacji Beneficjenta oraz analiza otoczenia projektu IV. Logika interwencji V. Analiza instytucjonalna i prawna inwestycji VI. Analiza techniczna / technologiczna VII. Analiza specyficzna dla sektora VIII. Analiza finansowa i ekonomiczna IX. Analiza oddziaływania na środowisko X. Zgodność z politykami i prawem wspólnotowym XI. Promocja i informacja XII. Załączniki do Studium Wykonalności XIII. Oświadczenie Wnioskodawcy 2 Dla kaŜdego projektu inwestycyjnego Wnioskodawca ubiegający się o dofinansowanie z funduszy Unii Europejskiej powinien przedstawić Studium Wykonalności, umoŜliwiające dokonanie oceny projektu. Niniejsze wytyczne są skierowane do wszystkich podmiotów ubiegających się o wsparcie w ramach Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007- 2013 - Działanie 6.2 „Rozwój kultury i zachowanie dziedzictwa kulturowego” – projekty infrastrukturalne. Przygotowując Studium Wykonalności naleŜy mieć na uwadze następujące zasady: 1. Dane przedstawione w Studium Wykonalności muszą być zgodne z danymi zawartymi we wniosku o dofinansowanie. 2. Studium musi być aktualne na dzień składania wniosku. 3. Studium Wykonalności musi być zgodne z: • Wielkopolskim Regionalnym Programem Operacyjnym na lata 2007-2013, • Szczegółowym opisem priorytetów Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007-2013; • Wytycznymi Instytucji Zarządzającej Wielkopolskim Regionalnym Programem Operacyjnym na lata 2007-2013 w sprawie kwalifikowalności kosztów w ramach Priorytetu I – działanie 1.7 oraz Priorytetów II-VI, • Przewodnikiem – Analiza kosztów i korzyści projektów inwestycyjnych (Fundusz Strukturalny EFRR, Fundusz Spójności i ISPA), Komisja Europejska, • Wytycznymi dotyczącymi metodologii przeprowadzania analizy kosztów i korzyści. Nowy okres programowania 2007-2013. Dokument roboczy nr 4, Komisja Europejska, Dyrekcja Generalna ds. Polityki Regionalnej, 08/2006, • Wytycznymi w zakresie wybranych zagadnień związanych z przygotowaniem projektów inwestycyjnych, w tym projektów generujących dochód, opracowanymi przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego. 4. Analizę finansową i ekonomiczną naleŜy przeprowadzać w odniesieniu do istniejącego stanu, a nie stanu „0”, czyli metodą przyrostu. Przedstawić naleŜy wariant bezinwestycyjny, wariant uwzględniający realizację wnioskowanego projektu w połączeniu ze stanem obecnym oraz projekt jako ujęcie róŜnicowe (wnioskowany projekt = wariant inwestycyjny – wariant bezinwestycyjny). W przypadku gdy stan istniejący jest toŜsamy ze stanem zerowym lub istnieje moŜliwość jednoznacznego oddzielenia przepływów finansowych z inwestycji od ogólnych przepływów Beneficjenta, analiza moŜe być prowadzona z punktu widzenia projektu (szczegóły w dalszej części) 5. NaleŜy wskazać wszystkie źródła pozyskania danych (zarówno liczbowych, jak i nieliczbowych) oraz okres, którego dotyczą. Dane muszą być wiarygodne i realne. Dane statystyczne powinny być nie starsze niŜ 2 lata, natomiast źródła danych finansowych (np. kosztorysy) nie mogą być starsze niŜ 1 rok. Jeśli w momencie składania Wniosku o dofinansowanie projekt jest w trakcie realizacji (zakończony) – zostały zlecone działania planowane do ujęcia w kosztach projektu – do analizy muszą zostać przyjęte wartości rzeczywiste wynikające z zaakceptowanych warunków/podpisanych umów. Wszyscy beneficjenci zobowiązani są do sporządzenia studiów wykonalności w formie tabelarycznej, zgodnie z przedstawionym schematem. Sporządzając Studium Wykonalności naleŜy stosować czcionkę Arial, rozmiar 10, z pojedynczymi odstępami pomiędzy wierszami. 3 I. Wnioski ze Studium Wykonalności (max 3 strony) Krótkie wprowadzenie do projektu, które jest jednocześnie streszczeniem całego opracowania i przedstawieniem wniosków z przeprowadzanych w całym studium analiz. Wstęp jest więc elementem wynikowym, którego sporządzanie naleŜy rozpocząć po przygotowaniu całego Studium Wykonalności. Obligatoryjne jest wypełnienie poniŜszej tabeli: Wyszczególnienie 1. 8. Nazwa Programu Operacyjnego Numer i nazwa Priorytetu w ramach Programu Operacyjnego Numer i nazwa Działania w ramach Priorytetu Programu Operacyjnego Numer Schematu w ramach Działania (jeśli dotyczy) Nazwa Wnioskodawcy Tytuł projektu Daty rozpoczęcia i zakończenia (finansowego i rzeczowego) realizacji projektu Krótki opis przedmiotu projektu oraz jego odbiorców. 9. Cele projektu 2. 3. 4. 5. 6. 7. 10. Skwantyfikowane wskaźniki rezultatu i produktu 11. Całkowity koszt projektu z podziałem na koszty kwalifikowalne i niekwalifikowalne Okres odniesienia (referencyjny) stosowany w analizie finansowej (w latach) Finansowa stopa dyskontowa (w %) Łączny koszt inwestycji (PLN) Wartość rezydualna – liczona metodą księgową (PLN) Luka w finansowaniu (w %) Rzeczywisty poziom dofinansowania (w %) Kwota rzeczywistego poziomu dofinansowania (PLN) Wnioski z analizy finansowej i ekonomicznej (łącznie z podaniem podstawowych wskaźników) 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 4 II. Charakterystyka projektu Pełna nazwa Wnioskodawcy (lidera projektu) Adres Wnioskodawcy Numer telefonu Numer faksu Adres e-mail Adres do korespondencji Numer NIP Numer REGON Status prawny Dane osoby wyznaczonej do kontaktu Krótka charakterystyka działalności Wnioskodawcy (w przypadku partnerstwa projektowego wszystkich zaangaŜowanych podmiotów) Doświadczenie Beneficjenta we wdraŜaniu projektów współfinansowanych ze środków europejskich NaleŜy podać w skrócie m.in.: program w ramach którego realizowane było/jest zadanie, tytuł projektu, wartość, podmioty zaangaŜowane, stan realizacji inwestycji (czy projekt jest przed podpisaniem umowy finansowej, w trakcie realizacji, zakończony. W przypadku, gdy projekt zakończono, to czy osiągnięto zakładane cele, rozliczono dotację). Dane osób do kontaktu (naleŜy wskazać osobę/osoby, które będą mogły wyjaśnić wątpliwości powstałe w wyniku oceny Studium Wykonalności) Osoba 1 Osoba 2 1. Imię i nazwisko 2. Adres 3. Nazwa pracodawcy 4. Zajmowane stanowisko 5. Numer telefonu / faksu 6. Adres e-mail Dane autora sporządzającego Studium Wykonalności (jeśli niniejszy dokument został przygotowany samodzielnie, to tabelę naleŜy pozostawić nie wypełnioną. Jeśli natomiast korzystano z pomocy innej osoby (innych osób) lub firmy, naleŜy podać jej (ich) dane): 1. Nazwisko i imię autora 2. Nazwa firmy 3. Adres 4. Numer telefonu kontaktowego, faksu Adres e-mail Tytuł projektu Główny obszar priorytetowy Działanie, w które wpisuje się projekt tytuł powinien być zwięzły, praktyczny, oddawać charakter projektu oraz określać lokalizację projektu naleŜy podać numer Priorytetu WRPO, w ramach którego składany jest projekt naleŜy podać numer działania WRPO, w ramach którego składany jest projekt 5 Opis projektu Geneza projektu i opis przedmiotu projektu Określenie rodzaju projektu infrastrukturalnego Uzasadnienie zgodności projektu z celami Działania Uzasadnienie potrzeby realizacji projektu (odpowiedź na pytanie, dlaczego powinien być realizowany właśnie ten projekt) Podanie grup docelowych, do których kierowany jest projekt Lokalizacja przedsięwzięcia Zgodność ze strategiami Komplementarność III. co będzie realizowane w ramach projektu (ogólnie, szczegółowy opis przedstawiony powinien być w rozdz. VI) Czy jest to np.: • rewitalizacja, rewaloryzacja, konserwacja, renowacja, restauracja, zachowanie, adaptacja na cele kulturalne obiektów historycznych i zabytkowych, • budowa, rozbudowa, przebudowa publicznej infrastruktury kultury, • projekty łączone (zakup wyposaŜenia, przystosowanie obiektu do potrzeb osób niepełnosprawnych, oznakowanie obiektów atrakcyjnych kulturowo – jako element projektu inwestycyjnego). uzasadnienie powinno udzielić odpowiedzi na zasadność realizacji wszystkich elementów projektu (elementy projektu niezgodne z celami priorytetu traktowane będą jako koszty niekwalifikowalne) naleŜy podać: • nazwę województwa, powiatu, gminy i miejscowości, w której będzie realizowany projekt, • opis i krótką charakterystyka lokalizacji, • dodatkowe dane niezbędne do uzasadnienia interwencji EFRR w przedmiot Uwaga: Dane dotyczące obszaru, na którym zlokalizowany jest projekt naleŜy pokazać w taki sposób, aby moŜna było łatwo zauwaŜyć i zrozumieć problemy, które realizacja projektu ma rozwiązać. NaleŜy zwrócić szczególną uwagę, aby opis ten odpowiadał tematyce projektu. Nie naleŜy przepisywać danych statystycznych, które nie są bezpośrednio związane z projektem (podrozdział ten nie moŜe być prezentacją wszystkich danych – powinien odnosić się wyłącznie do najwaŜniejszych z nich). Zawsze, kiedy jest to moŜliwe, naleŜy powoływać się na wiarygodne źródła informacji, takie jak lokalne statystyki, statystyki krajowe, inne opracowania strategiczne – np. strategia rozwoju gminy, województwa, Ponadto bardzo istotną częścią podrozdziału jest określenie wraz z uzasadnieniem obszaru oddziaływania projektu (ogólnopolski, regionalny/lokalny. Projekt powinien być zgodny z takimi dokumentami jak np. Strategia Rozwoju Województwa Wielkopolskiego do roku 2020. Punkt ten przedstawia makroekonomiczny kontekst projektu. Nawiązuje do dokumentów źródłowych/strategicznych związanych z planowanym projektem. Wszystkie dokumenty źródłowe powinny być dokładnie zidentyfikowane. Komplementarność oznacza powiązanie projektu z innymi przedsięwzięciami finansowanymi ze środków europejskich. Komplementarność dotyczy powiązań z projektami, które w jakikolwiek sposób są powiązane z proponowanym do realizacji zadaniem lub mogą mieć jakikolwiek wpływ na jego realizację. Dodatkowo oznacza to takŜe sytuację, gdy potencjalny projekt zgłaszany do realizacji stanowi element szerszego przedsięwzięcia. Opis bieŜącej sytuacji Beneficjenta oraz analiza otoczenia projektu Dotychczasowa działalność Beneficjenta: potencjał 6 instytucjonalny oraz opis działań w zakresie rozwoju kultury Struktura zatrudnienia w jednostce Beneficjenta - np. liczba etatów, liczba pracowników (merytorycznych, obsługę i administrację) Obecny stan obszaru w aspekcie atrakcyjności prowadzonej działalności. Dostosowanie programu działalności jednostki do potrzeb rynku / społeczności Sposób wykorzystania obiektu będącego przedmiotem projektu NaleŜy opisać komu i na jakich warunkach (odpłatnie lub nie) udostępnia się dany obiekt / pomieszczenie Obecna liczba uŜytkowników Opis aktualnego stanu budynków, budowli i innych przedmiotów projektu W punkcie tym powinno znaleźć się określenie aktualnego stanu budynków, budowli i innych przedmiotów projektu. NaleŜy podać cechy fizyczne terenu i obiektów, w tym między innymi: powierzchnię terenu zabudowanego, liczbę i powierzchnię budynków związanych z realizacją projektu: kubaturę budynków, pojemność obiektów, powierzchnię terenów niezabudowanych. NaleŜy równieŜ podać architektoniczne i konstrukcyjne parametry techniczne obiektu realizowanego w ramach projektu oraz przeprowadzić ocenę zdolności realizacji celów przez placówkę w kontekście zwiększenia liczby uŜytkowników. Techniczne cechy i układ budynków: logika dostosowania budynku do poszczególnych celów. Opis funkcjonalności rozwiązań technicznych, wyposaŜenia; przedstawienie sposobu zasilania budynku w media, wewnętrzne sieci, rodzaj paliw wewnętrzne i zewnętrzne systemy komunikacyjne, ewentulane rozwiązania komunikacji poziomej i pionowej, dostęp do miejsc parkingowych znaczące techniczne elementy, takie jak szczególnie waŜne architektoniczne konstrukcje ew. skomplikowane i złoŜone rozwiązania konstrukcyjne i architektoniczne albo specjalistyczne wyposaŜenie; ocena dostosowania wyposaŜenia i tempa jego zuŜycia do celów. Powierzchnia terenu zabudowanego/budynku/ Kubatura budynku/budynków (szczegółowy plan) Ocena dotychczasowej funkcjonalności obiektów Lista obecnie oferowanych usług dla ludności wraz z usługami towarzyszącymi Program kulturalny związany z obecną infrastrukturą Aktualna liczba uŜytkowników programu kulturalnego (na podstawie, liczby sprzedanych biletów, list obecności itp. Grupy uŜytkowników programu kulturalnego w otoczeniu Beneficjenta Poziom przygotowania i 7 zaangaŜowania kadry (w tym ilość osób zatrudnionych) Dane o zabytku wpisanym do rejestru (jeśli dotyczy): Miejscowość Województwo Powiat Gmina Określenie zabytku (wg decyzji o wpisie do rejestru zabytków) Stan zachowania zabytku Czas powstania zabytku Dokładny adres zabytku Obiekt został wpisany w księdze rejestru (A lub B):………. pod numerem Nieruchomość ujawniona w księdze wieczystej KW nr ……w Sądzie Rejonowym w …………………. Wykaz prac przeprowadzonych przy zabytku w okresie ostatnich 5 lat, z podaniem wysokości poniesionych nakładów, w tym ze środków publicznych: Rok Zakres przeprowadzonych prac Poniesione nakłady Dotacje ze środków publicznych (wysokość dotacji, źródło i wskazanie prac, na które zostały przeznaczone) Charakterystyka otoczenia projektu Otoczenie społeczne Infrastruktura komunikacyjna Otoczenie gospodarcze Potencjał obszaru Zidentyfikowane problemy Podstawowe dane demograficzne (bez migracji) dotyczące obszaru wraz z prognozami (przede wszystkim naleŜy zidentyfikować ewentualne problemy lub przewagi w aspekcie społecznym obszaru na tle regionu). Jest to bardzo waŜny punkt i analiza powinna być przedstawiona rzetelnie wraz z podaniem źródła informacji Opis podstawowej infrastruktury komunikacyjnej w obszarze realizacji projektu Opis charakteru, struktury i skali działalności gospodarczej w regionie/obszarze; identyfikacja ewentualnych szans i zagroŜeń, ze szczególnym naciskiem na działalność towarzyszącą działalności kulturalnej NaleŜy podać cechy obszaru, które świadczą o jego potencjale, specyfice, i które mogą być wykorzystane lub wzmocnione poprzez realizację inwestycji. NaleŜy zawrzeć opis i analizę problemów, które dotykają Beneficjenta. Jak realizacja projektu wpłynie na ich rozwiązanie. IV. Logika interwencji Zasady przedstawiania wskaźników muszą być zgodne z zasadami ujmowania wskaźników we wniosku o dofinansowanie. Cel/cele projektu Cel/cele projektu Określanie celów projektu powinno polegać na przedstawieniu od jednego do kilku realnych i konkretnych celów. Cele projektu powinny zostać określone w oparciu o analizę potrzeb danego środowiska gospodarczo – społecznego, z uwzględnieniem zjawisk najbardziej adekwatnych do skali oddziaływania projektu. Cele projektu powinny: • jasno wskazywać, jakie korzyści społeczno – ekonomiczne moŜna osiągnąć dzięki 8 • • • wdroŜeniu projektu, być logicznie powiązane ze sobą, uwzględniać skutki społeczno – ekonomiczne przedsięwzięcia, być logicznie powiązane z celami Działania 6.2. Celem Działania 6.2 jest poprawa dostępności mieszkańców Wielkopolski do dóbr i usług kultury poprzez inwestycje w infrastrukturę i poprawę warunków funkcjonowania instytucji kultury, a takŜe ochrona i zachowanie dziedzictwa kulturowego. Do celów szczegółowych moŜemy zaliczyć: • zachowanie dla przyszłych pokoleń dziedzictwa kulturowego, • wzrost rozpoznawalności oferty kulturalnej regionu, • radykalna poprawa podstawowej infrastruktury kultury i stanu zabytków, • modernizacja i rozbudowa infrastruktury kultury, • wzrost uczestnictwa w kulturze. Planowane efekty rzeczowe (produkty) uzyskane w wyniku realizacji projektu Źródło Jedn. Lp. Wskaźnik produktu Rok 0 r. r. danych miary Wskaźniki kluczowe 1. 2. 3. Wskaźniki uzupełniające 1. 2. 3. Planowane rezultaty realizacji projektu – bezpośredni wpływ na otoczenie Jedn. Wskaźnik rezultatu Źródło danych Rok 0 r. Lp. miary Wskaźniki kluczowe 1. 2. 3. Wskaźniki uzupełniające 1. 2. 3. r. suma r. r. Jednym z rezultatów wspólnych niemalŜe dla wszystkich inwestycji są powstające w ich efekcie (w sposób bezpośredni lub pośredni) miejsca pracy. W ramach niniejszego punktu Wnioskodawca winien odnieść się do bezpośrednich miejsc pracy. Opis winien zawierać liczbę i rodzaj (zakres stanowiska) powstających (stałych) miejsc pracy. To, czy dane miejsce pracy kwalifikowalne jest jako bezpośrednie czy pośrednie zaleŜne jest od tego, kto ponosi koszty zatrudnienia. Jeśli jest to podmiot zarządzający produktem inwestycji, wówczas będzie to bezpośrednie miejsce pracy, w pozostałych przypadkach mówić moŜna o pośrednich miejscach pracy. Ewentualny przyrost miejsc pracy, jako efekt pośredni realizacji inwestycji winien być uwzględniony w ramach analizy ekonomicznej projektu. V. Analiza instytucjonalna i prawna inwestycji Analiza instytucjonalna ma na celu opis bezpośrednich i pośrednich Beneficjentów projektu oraz problemów ich dotykających, instytucji/osób zaangaŜowanych w realizację projektu, podział zadań i odpowiedzialności, opis innych organizacji zaangaŜowanych w realizację projektu lub na które realizacja projektu będzie miała oddziaływanie, ewentualne powiązanie z innymi podmiotami, ewentualne rozwiązania dotyczące udostępniania wybudowanej infrastruktury podmiotom trzecim. Określenie kto będzie pełnił funkcję zamawiającego oraz kto stanie się właścicielem inwestycji finansowanej ze środków EFRR po jej zakończeniu. Określenie sposobu wyboru inŜyniera / menadŜera projektu. Analiza prawna przedstawia kwestie prawne związane z realizacją projektu, tj. dotyczące własności gruntu/obiektów - gdzie będzie realizowany projekt, dostępności gruntu, a takŜe mediów pod inwestycję. Określenie Beneficjentów NaleŜy zidentyfikować odbiorców projektu (Beneficjentów końcowych 9 końcowych projektu Instytucje zaangaŜowane w realizację projektu Oddziaływanie projektu Zdolność organizacyjna Prawna wykonalność inwestycji projektu). WaŜne jest takŜe określenie potrzeb odbiorców projektu. NaleŜy przedstawić realne prognozy (gdy istnieją – potwierdzone wykonaniem konkretnych badań, dostępnymi danymi statystycznymi, itp.) określające przyszłe zainteresowanie produktami/usługami oferowanymi przez zrealizowany projekt, obejmujące zmiany jakościowe w zakresie realizowanej inwestycji. Szczegółowe prognozy zostaną przedstawione w analizie finansowej i ekonomicznej W przypadku partnerstwa w stosunku do Wnioskodawcy/Partnera Wiodącego, podmiotu eksploatującego i innych zaangaŜowanych w realizację projektu podmiotów, naleŜy podać ich rolę, podział zadań i obowiązków, które będą realizować w ramach projektu, a takŜe określić zakres ich odpowiedzialności (w tym organizacyjnej i finansowej). Dodatkowo w przypadku partnerstwa projektowego naleŜy podać podstawę jego zawarcia i cel utworzenia. - ogólnopolski, - ponadregionalny, - regionalny, - lokalny. Wraz z uzasadnieniem skali oddziaływania NaleŜy udowodnić zdolność organizacyjną (prawną, instytucjonalną) i finansową do wdroŜenia projektu. Punkt ten powinien przede wszystkim odpowiedzieć na pytanie: Czy Beneficjent posiada zdolność organizacyjną i finansową do wdroŜenia projektu? Czy Wnioskodawca posiada stosowne struktury organizacyjne i zespół ludzki o kwalifikacjach zapewniających funkcjonowanie projektu w fazie zarówno realizacji jak i w fazie operacyjnej projektu (równieŜ zakładany rozwój kadr). W przypadku fazy realizacji projektu naleŜy wykazać czy Beneficjent planuje skorzystać z usługi inwestora zastępczego lub inŜyniera kontraktu, czy teŜ planuje realizację zadania inwestycyjnego za pomocą własnych kadr. W przypadku realizacji zadania za pomocą własnych struktur kadrowych naleŜy opisać kompetencje osób, które będą czuwać nad prawidłową realizacją projektu. W przypadku braku w/w struktur naleŜy uwzględnić informację dot. planów Beneficjenta w zakresie stworzenia odpowiedniego zespołu – skąd zostaną pozyskane osoby, jakie będą ich kwalifikacje i doświadczenie zawodowe w w/w zakresie, zakres obowiązków oraz planowana perspektywa czasowa utworzenia takiego zespołu. W przypadku planów przekazania zarządu produktami projektu na rzecz innej jednostki, analogicznie jak w przypadku Beneficjenta naleŜy wykazać, iŜ jednostka ta posiada doświadczenie oraz odpowiedni zespół ludzki dla celów zarządzania projektem w fazie eksploatacji. NaleŜy równieŜ wskazać, czy Beneficjent dysponuje programem wykorzystania obiektu/urządzenia (np. program funkcjonalno-uŜytkowy), czy zaplanował sposób i zakres eksploatacji produktów projektu oraz uŜytkowników obiektu. W przypadku projektów inwestycyjnych Beneficjentem projektu jest instytucja, która będzie stroną kontraktu podpisanego z wykonawcą. W punkcie tym naleŜy określić kto będzie pełnił funkcję Pracodawcy, tj. Zamawiającego. MoŜna równieŜ określić w jaki sposób wybrany będzie inŜynier/menadŜer projektu, tj. niezaleŜny pośrednik pomiędzy pracodawcą, a kontraktorem – wykonawcą projektu. InŜynier projektu jest wybierany w drodze przetargu, więc na etapie przygotowania projektu nie moŜna określić kto będzie pełnił tę funkcję. Dodatkowo w Studium Wykonalności naleŜy wskazać, kto stanie się właścicielem inwestycji finansowanej ze środków EFRR po jej zakończeniu. NaleŜy opisać kwestie prawne związane z realizacją projektu, w tym stan formalno-prawny nieruchomości, gruntów, dokumenty warunkujące wykonanie inwestycji np. pozwolenia odpowiednich organów/instytucji, pozwolenia na budowę, itp. W punkcie tym moŜna równieŜ podać informację na temat dostępności gruntu, a takŜe mediów pod inwestycję. Ocena długoterminowej trwałości finansowo – instytucjonalnej projektu Trwałość finansowo - instytucjonalna projektu oznacza, iŜ projekt musi spełniać kryteria i normy obowiązujące w Unii Europejskiej. W podpunkcie naleŜy opisać (wraz z załączeniem odpowiednich dokumentów uwierzytelniających opisany stan rzeczy): • kto będzie zarządzał projektem (w ciągu co najmniej 5 lat od chwili jego zakończenia), • kto odpowiedzialny będzie za utrzymanie i eksploatację przedmiotu projektu, 10 • • VI. zakładany sposób finansowania Wnioskodawcy (Wnioskodawców w przypadku partnerstwa projektowego) przez okres 5 lat po zakończeniu, sposób zarządzania i eksploatacji majątku, który powstanie dzięki realizacji projektu. Analiza techniczna/technologiczna Na wnioskodawcy spoczywa obowiązek wykazania, Ŝe wybrany przez niego wariant realizacji projektu reprezentuje najlepsze rozwiązanie spośród wszelkich moŜliwych alternatywnych rozwiązań. Analiza powinna obejmować następujące elementy: • Opis aktualnych rozwiązań technicznych oraz proponowanych zmian, które mają przynieść rezultaty zmierzające do osiągnięcia celów projektu. • Analizę kilku opcji (jeŜeli to moŜliwe) realizacji projektu. • Określenie kosztów inwestycyjnych oraz kosztów eksploatacji w poszczególnych latach przyjętego okresu realizacji i eksploatacji, dla kaŜdej rozpatrywanej opcji. Analiza techniczna i/lub technologiczna powinna wykazać, Ŝe zaproponowane rozwiązanie jest: • wykonalne pod względem technicznym i/lub technologicznym; • zgodne z najlepszą praktyką w danej dziedzinie; • optymalne pod względem zaspokojenia popytu ze strony uŜytkowników; • przedstawia optymalny stosunek jakości do ceny • jest zgodne z obowiązującymi normami prawnymi Analiza opcji technicznych Niezbędnym elementem Studium Wykonalności jest prezentacja alternatywnych wariantów realizacji inwestycji. Głównym celem identyfikowania alternatywnych rozwiązań jest zapewnienie moŜliwości dokonania wyboru najlepszego z dostępnych wariantów realizacji inwestycji. W tym celu niezbędne jest zidentyfikowanie moŜliwych, rozsądnych wariantów realizacji projektu, róŜniących się sposobem dojścia do osiągnięcia załoŜonego celu głównego projektu między innymi poprzez zmianę zakresu projektu, zmianę działań, moŜliwe warianty układu strukturalnego lub rozplanowania infrastruktury, wykorzystania moŜliwych alternatywnych (w tym nowoczesnych) technologii, struktury zarządzania. NaleŜy określić równieŜ, jakie byłyby efekty zaniechania inwestycji. NaleŜy wziąć pod uwagę: • alternatywne rozwiązania technologiczne i lokalizacyjne inwestycji, • alternatywne rozwiązania organizacyjne prowadzenia inwestycji i jej eksploatacji, • wstępne szacunki kosztów dla rozwaŜnych alternatywnych rozwiązań, Na wstępie naleŜy podać zakres analizy. W wyniku identyfikacji wariantów alternatywnych zdefiniować naleŜy Opis wariantu wraz z szacunkowymi kosztami Wariant wariant bezinwestycyjny („nie robić nic” i/lub „zaniechać realizacji inwestycji”), wariant „minimum” (podejmujemy działania minimalne, „prowizoryczne”, odpowiadające na potrzeby chwili), warianty inwestycyjne („zrobić coś”) – co najmniej dwa. 1 2 Uwaga: Cel wariantu inwestycyjnego jest toŜsamy z celem projektu. Wariant bezinwestycyjny i minimum stanowią warianty bazowe, definiowane w celu porównania z nimi kaŜdego ze zidentyfikowanych wariantów inwestycji (tzw. porównania „z inwestycją” i „bez inwestycji”). Dodatkowo (gdy dotyczy) naleŜy opisać i uzasadnić wykorzystanie w projekcie technik (technologii) multimedialnych i ICT (w zaleŜności od typu projektu). Szczegółowy opis planowanej inwestycji wraz z NaleŜy zawrzeć opis braków i potrzeb inwestycyjnych 11 opisem przyjętej koncepcji technicznej. w odniesieniu do planowanego projektu oraz określić wszelkie potrzeby co do dalszego jego rozwoju. W przypadku tworzenia nowych elementów infrastruktury naleŜy określić dotychczasowy sposób zaspokajania danej usługi. NaleŜy opisać wszelkie utrudnienia z tego wynikające a takŜe stopień jego zaspokojenia (lub jego brak) w zakresie analizowanych usług. W przypadku modernizacji istniejących elementów infrastruktury naleŜy podać opis stan technicznego obiektu. Dodatkowo analiza techniczna / technologiczna moŜe zostać poszerzona o opis rozwiązań, które są innowacyjne w dziedzinie, jaką realizuje przedmiotowy projekt. Opis wybranej technologii Zakres prac z wyszczególnieniem ich głównych cech charakterystycznych i elementów składowych. Wszędzie gdzie jest to moŜliwe naleŜy wykorzystać wskaźniki określone ilościowo Minimalny projekt koncepcyjny oraz rysunki projektowe Poczynione załoŜenia techniczne oraz cechy techniczne planu inwestycyjnego Twórcy / źródło planu inwestycyjnego Opisując optymalne rozwiązanie technologiczne naleŜy skupić się na ogólnych technologiach Jako załącznik do sw ZałoŜenia techniczne dotyczące głównych elementów. Harmonogram realizacji projektu (w tym zamówienia publiczne) W SW naleŜy precyzyjnie opisać działania związane z przygotowaniem inwestycji do realizacji (np. etap poprzedzający rozpoczęcie robót budowlanych powinien zawierać najwaŜniejsze fazy realizacji projektu z uwzględnieniem przygotowania dokumentacji projektowej oraz planowanego terminu przetargu i zawarcia umowy z wykonawcą). Proponuje się takŜe ujęcie dodatkowych etapów, takich jak: rozpoczęcie robót budowlanych, oddanie inwestycji do uŜytkowania. NaleŜy przewidzieć odrębny wpis w tabeli dla kaŜdego kontraktu lub etapu, w stosownych przypadkach. JeŜeli wniosek dotyczy etapu projektu, naleŜy wyraźnie wskazać w tabeli części projektu, w stosunku do których składany jest wniosek o pomoc. Harmonogram powinien zostać przedstawiony w ujęciu kwartalnym. W ramach harmonogramu naleŜy ująć równieŜ finansowe zakończenie realizacji projektu. Podejmowana czynność Termin wykonania Opis podejmowanych działań 1. Opracowanie Studium Wykonalności 2. Uregulowanie stanu prawnego terenu inwestycji 3. Przygotowanie przetargu na realizację projektu 4. Ogłoszenie przetargu 5. ZłoŜenie wniosku o dofinansowanie projektu 6. Zgłaszanie ofert w ramach przetargu / przetargów 7. Wyłonienie menadŜera / inŜyniera kontraktu 8. Wyłonienie wykonawcy / wykonawców projektów i robót budowlanych 9. Wykonanie projektu / projektów 12 architektoniczno– budowlanych 10. Wydanie i uprawomocnienie się decyzji o pozwoleniu na budowę 11. Przyznanie środków na dofinansowanie projektu 12. Promocja projektu 13. Rozpoczęcie robót budowlanych 14. Zakończenie realizacji obiektu 15. Przygotowanie, przeprowadzenie przetargu i wyłonienie wykonawcy audytu zewnętrznego projektu 16. Audyt zewnętrzny realizacji projektu Plan finansowania Plan finansowania musi być spójny z harmonogramem realizacji projektu i sporządzony wg schematu przedstawionego poniŜej. UWAGA: przy określaniu kosztów kwalifikowalnych naleŜy kierować się Wytycznymi Instytucji Zarządzającej Wielkopolskim Regionalnym Programem Operacyjnym na lata 2007-2013 w sprawie kwalifikowalności kosztów w ramach Priorytetu I – działanie 1.7 oraz Priorytetów II-VI. Planowane wydatki w ramach projektu 200_ Lata realizacji 200_ 200_ 200_ Suma 200_ Koszty kwalifikowalne (poniŜej naleŜy wymienić poszczególne kategorie kosztów kwalifikowalnych z rozbiciem na kwoty netto i podatek VAT): 1. Kategoria kosztu a/ kwota netto: b/ podatek VAT (tylko kwalifikowalny) Jeśli VAT nie jest kwalifikowalny naleŜy wpisać jego wartość w tabeli kosztów niekwalifikowalnych. 2. Kategoria kosztu a/ kwota netto: b/ podatek VAT 3. … Koszty kwalifikowalne razem Koszty niekwalifikowalne (poniŜej naleŜy wymienić poszczególne kategorie kosztów niekwalifikowalnych z rozbiciem na kwoty netto i podatek VAT): 1. Kategoria kosztu Kwota netto: Podatek VAT: 2. Kategoria kosztu Kwota netto: Podatek VAT: 3. … Koszty niekwalifikowalne razem Koszty kwalifikowalne cross-financing (jeśli dotyczy) 1. 2. Suma Źródła finansowania kosztów Kwota (zł) Procent całości % 13 kwalifikowalnych projektu EFRR Wkład własny Beneficjenta Pozostałe (jakie?) Pozostałe (jakie?) ………… Razem VII. Analiza specyficzna dla sektora NaleŜy przedstawić sektor zasobów kulturalnych na jakim realizowany jest projekt – jego potencjał i strukturę Dotychczasowa działalność Beneficjenta: potencjał instytucjonalny oraz efektywność dotychczasowych działań kulturalnych /artystycznych /edukacyjnych, w tym osiągnięcia kadry Program kulturowy/artystyczny/edukacji kulturalnej bezpośrednio związany z projektem Przedsięwzięcia kulturalne planowane w przyszłości, zarówno w związku z projektem, jak i poza nim Program kulturalny w ofercie Beneficjenta związany z obecną infrastrukturą Liczba uczestników w ostatnim roku kalendarzowym (wraz ze wskazaniem wiarygodnego źródła) Prognozowana liczba uczestników po realizacji projektu Wzrost lub spadek liczby uczestników (w %) Prognozowana liczba uczestników nowej oferty Łączna prognozowana liczba uczestników (nowej i „starej” oferty) Łączny wzrost liczby uczestników oferty kulturalnej Beneficjenta (w %) 1 2 3 Podsumowanie: Nowe produkty wprowadzone w wyniku realizacji projektu 1 2 3 Podsumowanie: VIII. Analiza finansowa i ekonomiczna Analiza finansowa i ekonomiczna stanowi najwaŜniejszą i najobszerniejszą część przygotowywanego Studium Wykonalności. Wszelkie tabele studium naleŜy załączyć w wersji papierowej oraz w wersji elektronicznej w formacie MS Excel. Część tabel jest dostępna w wersji elektronicznej jako załącznik do wytycznych (w tym przypadku naleŜy stosować tylko i wyłącznie podane przez nas schematy). Tabele, których forma sporządzania nie jest narzucona naleŜy wykonać według własnych preferencji. W zaleŜności od charakteru projektu, generowanych przychodów, dochodów, itd. analiza wyglądać będzie inaczej. Generalnie analiza finansowa ma za zadanie pokazać inwestycję głównie pod kątem: • opłacalności projektu z punktu widzenia inwestora, • trwałości finansowej projektu, 14 • • zabezpieczenia wkładu własnego, wymagań w zakresie finansowania zewnętrznego (w tym wyliczenie luki), Aby poprawnie przeprowadzić analizę niezbędne jest przygotowanie: • planu nakładów inwestycyjnych (w tym odtworzeniowych) • przychodów i kosztów operacyjnych, • zapotrzebowania na kapitał obrotowy, • źródeł finansowania, w tym określenie poziomu dofinansowania projektu, • wskaźników efektywności finansowej, • badania trwałości finansowej projektu. Pełną analizę finansową przeprowadza się dla projektów generujących jakiekolwiek przychody (nawet w przypadku kiedy przychody nie pokrywają kosztów, a więc dochód moŜe nie wystąpić). Dla projektów nie generujących przychodów przeprowadzamy analizę uproszczoną (bez obliczania NPV i IRR. W takim przypadku zaprezentowane dane będą się ograniczać do: kosztów operacyjnych projektu, planu nakładów inwestycyjnych i odtworzeniowych, źródeł finansowania z określeniem poziomu finansowania oraz weryfikacji trwałości finansowej projektu) Analiza ekonomiczna natomiast w zaleŜności od wartości projektu (szczegóły w dalszej części) będzie wykonana w formie analizy wielokryterialnej lub analizy kosztów i korzyści. WaŜnym uzupełnieniem tej części studium jest analiza wraŜliwości i ryzyka. Aby obliczenia w analizie ekonomicznej i finansowej były miarodajne, naleŜy rozpocząć od przyjęcia załoŜeń, które z jednej strony są wypełnieniem przyjętych na poziomie wspólnotowym oraz krajowym wymogów, z drugiej natomiast dostosowaniem ich do realiów projektowych. Przyjęcie jednolitych załoŜeń jest kluczowe dla zapewnienia porównywalności projektów. WAśNE! Odpowiednie dane, obliczenia, tabele itd. (wymagane elementy wyszczególnione są w załączniku arkuszu kalkulacyjnym) naleŜy sporządzić zarówno w wersji papierowej (jako załącznik), jak i elektronicznej. Przesłanie danych w innej formie niŜ narzucona przez Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego moŜe skutkować odrzuceniem wniosku. 1. Wyjaśnienie wybranych pojęć z zakresu analizy ekonomicznej i finansowej Analiza kosztów i korzyści (Cost-Benefit Analysis ): jest schematem analitycznym, którym posłuŜyć się moŜna w ramach dowolnej usystematyzowanej, ilościowej oceny wstępnej projektu prywatnego lub publicznego do ustalenia tego, czy lub w jakiej mierze dany projekt zasługuje na realizację z publicznego lub społecznego punktu widzenia. Analiza ta róŜni się od zwykłej oceny finansowej tym, Ŝe uwzględnia wszystkie korzyści i koszty, niezaleŜnie od tego, kto je ponosi. Wyniki analizy kosztów i korzyści moŜna wyrazić na wiele sposobów, w tym w postaci ekonomicznej wewnętrznej stopy zwrotu, ekonomicznej zaktualizowanej wartości netto i wskaźnika Korzyści/Koszty. Analiza kosztów i korzyści jest podstawowym sposobem przeprowadzania analizy ekonomicznej. Analiza ryzyka – badanie prawdopodobieństwa tego, Ŝe projekt wygeneruje określone wyniki, jak równieŜ ustalanie najbardziej prawdopodobnego przedziału odchyleń tych wyników od wartości reprezentującej najbardziej dokładny ich szacunek. Analiza wraŜliwości – technika analityczna umoŜliwiająca systematyczne badanie tego, co dzieje się z wynikami projektu w sytuacji, kiedy zdarzenia odbiegają od ich wartości szacunkowych ustalonych na etapie planowania i polega na określeniu wpływu zmiany pojedynczych zmiennych krytycznych o określoną procentowo wartość, na wartość finansowych i ekonomicznych wskaźników efektywności. Zmianie poddawana być powinna tylko jedna zmienna, podczas gdy inne parametry pozostają niezmienne. Ceny bieŜące: zwane inaczej nominalnymi, są cenami występującymi faktycznie w danym czasie. Ceny takie uwzględniają efekt ogólnej inflacji i naleŜy je odróŜniać od cen stałych. Ceny kalkulacyjne: alternatywny koszt dóbr, który zazwyczaj róŜni się od aktualnych cen rynkowych i od wysokości regulowanych taryf. UŜycie cen kalkulacyjnych we wstępnej ocenie projektu pozwala ująć w bardziej adekwatny sposób rzeczywiste koszty nakładów i rzeczywiste korzyści dla społeczeństwa. Ceny rynkowe: ceny po których określone dobra lub usługi wymieniane są na inne dobra/usługi lub na pieniądze. 15 Ceny stałe: (ceny realne) ceny roku bazowego, stosowanie których pozwala wyeliminować wpływ inflacji na dane ekonomiczne. Mogą to być ceny rynkowe lub ceny kalkulacyjne. NaleŜy odróŜniać je od cen bieŜących. Dyskontowanie: proces dostosowywania przyszłej wartości wpływu lub wydatku do ich bieŜącej wartości przy uŜyciu stopy dyskontowej, tzn. na drodze przemnoŜenia przyszłej wartości przez współczynnik dyskontowy, który maleje wraz z upływem czasu. Efekty zewnętrzne: w analizie projektów efekt zewnętrzny jest to rezultat projektu odczuwany przez jego otoczenie i stąd nie uwzględniony w ocenie projektu z punktu widzenia inwestora. Efekty zewnętrzne mogą być pozytywne lub negatywne. Faza inwestycyjna (faza realizacji projektu) - obejmuje szeroki zakres działań konsultingowych i inŜynieryjnych. Podstawowe etapy tej fazy to: stworzenie prawnej, finansowej i organizacyjnej bazy dla realizacji projektu, projektowanie techniczne, nabycie nieruchomości, prace budowlane i instalacyjne, zakupy majątkowe itp., wdroŜenie projektu. Kapitał obrotowy netto: róŜnica pomiędzy bieŜącymi aktywami i bieŜącymi pasywami. Koszty operacyjne: całość kosztów poniesionych w związku z eksploatacją i utrzymaniem inwestycji przedstawione w układzie rodzajowym i podziale na zmienne i stałe. Nakłady inwestycyjne definiuje się jako sumę wartości majątku trwałego wytworzonego, nabytego w ramach projektu. Nakłady odtworzeniowe – nakłady inwestycyjne ponoszone w okresie eksploatacji projektu (po zakończeniu jego realizacji), przeznaczone na odtworzenie lub ulepszenie pewnych elementów projektu i powiększające wartość tych elementów majątku powstałego w wyniku realizacji projektu, których dotyczą Płatności transferowe: przepływy pienięŜne, które nie stanowią kosztów ani korzyści ekonomicznych, poniewaŜ wiąŜą się jedynie z przekazaniem kontroli nad pewnymi zasobami pomiędzy grupami społecznymi. Projekt generujący dochód: w myśl art. 55 Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 są to wszelkie operacje obejmujące inwestycję w infrastrukturę, korzystanie z której podlega opłatom ponoszonym bezpośrednio przez korzystających oraz wszelkie operacje pociągające za sobą sprzedaŜ gruntu lub budynków lub dzierŜawę gruntu lub najem budynków, lub wszelkie inne odpłatne świadczenie usług. Przychody operacyjne: oczekiwane, naleŜne jednostce kwoty za sprzedane produkty, towary, materiały i inne rzeczowe oraz finansowe składniki zasobów majątkowych. Przychód netto (dochód): w rozumieniu rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 jest to wartość bieŜąca operacyjnych przepływów pienięŜnych netto (róŜnica między zdyskontowanymi oczekiwanymi wpływami oraz oczekiwanymi zdyskontowanymi monetarnymi kosztami operacyjnymi) Stopa dyskontowa: stopa za pomocą której przyszłe wartości sprowadza się do wartości bieŜącej. Wartość rezydualna: na potrzeby niniejszych wytycznych: wartość netto majątku (wartość nominalna) w ostatnim roku okresu odniesienia przyjętego do analizy. Do obliczania wartości rezydualnej bierze się pod uwagę aktywa trwałe netto, aktywa obrotowe oraz zobowiązania bieŜące (inne niŜ kredyt). Wpływ: to kaŜde zwiększenie stanu środków pienięŜnych podmiotu (projektu). Oznacza to, Ŝe nie wszystkie wpływy są jednocześnie przychodami. Przy porównywaniu wpływów z przychodami istnieje moŜliwość rozbieŜności czasowej pomiędzy nimi, która odzwierciedlona jest w postaci zmiany stanu naleŜności i rozliczeń międzyokresowych np. wystawienie dowodu sprzedaŜy z odroczonym terminem płatności (powstanie przychodu i naleŜności) poprzedza wpływ środków pienięŜnych (uregulowanie naleŜności). Przykładem wpływów, które nie prowadzą do powstania przychodów są np. zaciągnięcie kredytów, poŜyczek itp. Wskaźnik „luki w finansowaniu”: to ta część zdyskontowanych nakładów inwestycyjnych pierwotnej inwestycji, która nie jest pokryta zdyskontowanym dochodem z projektu, generowanym w okresie referencyjnym. 16 Wydatek: to kaŜde zmniejszenie stanu środków płatniczych podmiotu (projektu). Wynika z tego, Ŝe nie wszystkie wydatki są jednocześnie kosztami. Przykładem wydatków, które nie prowadzą do powstania kosztów są np. spłata kredytów bankowych, wypłaty z zysku itp.; natomiast wszystkie koszty w podmiocie połączone są z koniecznością ponoszenia wydatków. Przy porównywaniu wydatków z kosztami istnieje moŜliwość rozbieŜności czasowej pomiędzy nimi, która odzwierciedlona jest w postaci zmiany stanu zapasów, zobowiązań i rozliczeń międzyokresowych np. naliczanie wynagrodzeń dla pracowników (koszty wynagrodzeń) poprzedza wypłatę wynagrodzeń (wydatek z tego tytułu). 2. ZałoŜenia do analizy finansowej Analizę finansową naleŜy przeprowadzić w oparciu o metodologię zdyskontowanego przepływu środków pienięŜnych (metoda DCF). Przyjęte załoŜenia (równieŜ makroekonomiczne takie jak np.: stopa wzrostu PKB, wskaźnik inflacji, stopa bezrobocia, itd.) wraz z określeniem wykorzystanych źródeł równieŜ naleŜy przedstawić w osobnym skoroszycie w formacie Excel (takŜe w wersji elektronicznej). Analiza oparta jest na pewnych załoŜeniach, przedstawionych w tabeli poniŜej: • Ujmowanie wielkości finansowych • • • • • • Wartość rezydualna • Stopa dyskontowa • Amortyzacja • Podatek VAT • Ceny • Przepływy wszelkie wielkości finansowe przyjęte w ramach analizy finansowej ujmowane są z punktu widzenia Beneficjenta (lub Beneficjentów). Chodzi głównie o: nakłady inwestycyjne, przychody operacyjne, koszty operacyjne itd. dotyczące projektu (określające przepływy pienięŜne projektu). Jednak gdy w realizację projektu zaangaŜowanych jest więcej niŜ jeden podmiot (np. projekt realizowany przez związek międzygminny, centrum transferu technologii, urząd miasta i zarząd budynków komunalnych itp.) naleŜy przeprowadzić analizę finansową jedynie dla projektu. Analiza powinna być przeprowadzona w PLN. Analiza finansowa uwzględnia przepływy pienięŜne w roku, w którym miała miejsce rzeczywista zmiana stanu środków pienięŜnych. Dyskontowanie przepływów pienięŜnych odbywać się powinno na moment rozpoczęcia pierwszego roku przyjętego okresu referencyjnego. Rokiem obrotowym w przyjętych załoŜeniach jest rok kalendarzowy. Projekcję skumulowanych przepływów pienięŜnych w fazie realizacji naleŜy przedstawić w ujęciu kwartalnym, natomiast dla fazy przedrealizacyjnej oraz eksploatacyjnej naleŜy stosować okresy roczne. Punktem wyjścia prognoz finansowych są dane finansowo-księgowe podmiotów eksploatujących przedsięwzięcie (system) w danej gminie, instytucji itd. obejmujące ostatni dostępny okres (kwartał, półrocze). W przypadku braku dostępności do danych historycznych naleŜy oprzeć się na wiedzy eksperckiej i koncepcji technicznej. ZałoŜenia makroekonomiczne równieŜ powinny opierać się na moŜliwie najnowszych prognozach. Projekcja uwzględnia wartość rezydualną projektu. Wartość rezydualną naleŜy liczyć wyłącznie metodą historyczną (księgową). Jest to (niezamortyzowana część nakładów inwestycyjnych i odtworzeniowych) – wartość netto aktywów trwałych. Uwzględnia zmianę wartości pieniądza w czasie. Przepływy pienięŜne podlegają dyskontowaniu dla kolejnych lat przy zastosowaniu jednakowej dla całego okresu referencyjnego stopy dyskontowej na poziomie 5%. Okres amortyzacji naleŜy ustalać w oparciu o wykaz rocznych stawek amortyzacyjnych zawartych w ustawie o podatku dochodowym op. Amortyzację naleŜy liczyć metodą liniową dla poszczególnych grup środków. Ceny towarów i usług podawane w studium to ceny netto (bez podatku VAT). Jednak w przypadku kiedy podatek VAT nie podlega zwrotowi (podmiot nie ma moŜliwości odzyskania go) powinien być ujęty w cenach. To samo dotyczy nakładów inwestycyjnych. Jeśli nakłady inwestycyjne projektu planowane są w cenach brutto naleŜy dokonać wyodrębnienia podatku VAT (podać osobno cenę netto oraz VAT ze wskazaniem stawki podatku). W prognozach finansowych, przepływach pienięŜnych itd., naleŜy stosować ceny stałe, tj. nie uwzględniające wpływu inflacji. Analiza finansowa uwzględniać powinna wyłącznie przepływ środków pienięŜnych (rzeczywistą kwotę pienięŜną). W związku z powyŜszym przedmiotem analizy nie moŜe być: 17 środków pienięŜnych Okres referencyjny Amortyzacja Rezerwa na pokrycie nieprzewidzianych wydatków uznawana jest za koszt niekwalifikowalny. Nieprzewidziane wydatki nie mogą być wliczane do kosztów uwzględnianych przy wyliczaniu luki w finansowaniu. • Okres referencyjny (okres odniesienia, horyzont czasowy) – to okres czasu dla którego naleŜy przygotować prognozę przepływów pienięŜnych. Stanowi on sumę okresów: ponoszenia nakładów inwestycyjnych (obejmujący fazę realizacyjną) oraz fazę eksploatacyjną. Bardzo istotne jest, aby do obliczania wszystkich wskaźników w analizie ekonomicznej stosować ten sam okres odniesienia. Skrócenie okresu referencyjnego dopuszczalne jest tylko i wyłącznie w przypadkach uzasadnionych ekonomicznym czasem eksploatacji produktu. Przypadki takie wymagają wyczerpującego uzasadnienia. W zaleŜności od sektora długość fazy eksploatacji wynosi: o Energetyka - 20 lat, o Kolejnictwo - 30 lat, o Porty morskie i lotnicze - 25 lat, o Drogi - 25 lat, o Przemysł - 10 lat, o Edukacja – 20 lat, o Inne (nie wymienione wyŜej) - 15 lat. (Jeśli więc okres ponoszenia nakładów wynosi przykładowo 2 lata, okres eksploatacji 15 lat to naleŜy przyjąć 17 letni okres referencyjny) i na taki okres sporządzać projekcje finansowe. o o 3. Kategorie inwestycji Inwestycje podzielić moŜna na dwie kategorie. RozróŜnienie to stosuje się w zaleŜności od moŜliwości oddzielenia strumienia wpływów i wydatków projektu od wpływów i wydatków Beneficjenta. Zastosowany sposób określenia przepływów pienięŜnych uzaleŜniony jest więc od odpowiedzi na następujące pytania: 1. 2. Czy istnieje moŜliwość wyodrębnienia strumienia wpływów z projektu od ogólnego strumienia wpływów Beneficjenta? Czy istnieje moŜliwość wyodrębnienia strumienia wydatków projektu od ogólnego strumienia wydatków Beneficjenta? JeŜeli odpowiedź, na jedno z powyŜszych pytań jest negatywna naleŜy zastosować w kalkulacji przepływów projektu podejście przyrostowe (kategoria 2). W sytuacji takiej naleŜy przedstawić równocześnie projekcje dla: „scenariusza bez projektu” i „scenariusza z projektem”, a następnie wyliczyć róŜnicę dla poszczególnych wielkości. W przypadku, gdy projekt został określony jako kategoria 1, czyli inwestycja, dla której moŜliwe jest oddzielenie przepływów pienięŜnych projektu od ogólnych przepływów Beneficjenta, powyŜsze plany naleŜy opracować: dla samego projektu, dla Beneficjenta bez projektu, a następnie dla Beneficjenta z projektem. Schematycznie obrazuje to poniŜsza tabela: Kategoria 1 Kategoria 2 dotyczy inwestycji, dla których moŜliwe jest oddzielenie przepływów pienięŜnych projektu od ogólnych przepływów Beneficjenta (np. budowa nowej drogi, kanalizacja gminy itp.). Stosowana metoda obliczeniowa: Metoda standardowa - analiza w oparciu o tę metodę wymaga określenia przez Beneficjenta wydatków oraz wpływów dla analizowanej inwestycji, przeprowadzenia projekcji dla Beneficjenta bez projektu a następnie dla Beneficjenta z projektem. dotyczy inwestycji, dla których niemoŜliwe jest rozdzielenie przepływów pienięŜnych, zarówno oddzielnie dla kategorii wpływów oraz wydatków, jak i dla obydwu kategorii równocześnie. 18 Stosowana metoda obliczeniowa Metoda złoŜona – metoda oparta na róŜnicowym modelu finansowym w którym strumienie pienięŜne szacowane są jako róŜnica pomiędzy strumieniami pienięŜnymi dla scenariusza „podmiot z projektem” (operator z inwestycją) / działalność gospodarcza z projektem oraz strumieniami pienięŜnymi dla scenariusza „podmiot bez projektu” (operator bez inwestycji) / działalność gospodarcza bez projektu. W ramach kategorii 2 dopuszczalne jest stosowanie dwóch podejść Podejście 1 Podejście 2 Strumienie finansowe szacowane są jako róŜnica pomiędzy strumieniami finansowymi dla scenariusza „podmiot z projektem” (operator z inwestycją) oraz strumieniami finansowymi dla scenariusza „podmiot bez projektu” (operator bez inwestycji) Zastosowanie tego podejścia wymaga przygotowania dla całego horyzontu czasowego dwóch prognoz poszczególnych wielkości finansowych Beneficjenta np. Gminy X. W pierwszym przypadku dla wariantu zaniechania, czyli gdyby inwestycja nie była realizowana i w drugim ujęciu pokazując projekcje finansowe Beneficjenta z uwzględnieniem realizacji projektu. Strumienie finansowe szacowane są jako róŜnica pomiędzy strumieniami finansowymi dla scenariusza „działalność gospodarcza z projektem” oraz strumieniami finansowymi dla scenariusza „działalność gospodarcza bez projektu”. Metoda ta ma zastosowanie w: Np. w przypadku podmiotu działającego na obszarze całej Polski, nie ma potrzeby analizować jego finansów w skali całego kraju, wystarczy przeprowadzić analizę finansową w aspekcie danego regionu bądź usługi (działalności; o ile tego typu dane są moŜliwe do wyodrębnienia z ksiąg rachunkowych). W przypadku branŜ sieciowych (np. koleje), wystarczające będzie przeprowadzenie analizy dotyczącej modernizowanej linii. • • w branŜach regulowanych i/lub branŜach sieciowych, w tym w szczególności dla projektów dotyczących wody, kanalizacji, odpadów i sieci grzewczych/ ciepłownictwa. zalecana jest dla całego sektora regulowanego (gospodarka wodna, energetyka, telekomunikacja itd.), w którym wartość projektu inwestycyjnego jest znacząca (powyŜej 20% wartości netto aktywów podmiotu Pojęcie działalności gospodarczej nie jest jednoznacznie zdefiniowane, moŜna je rozumieć jako: • usługa (działalność) / pakiet usług oferowanych w obrębie zdefiniowanego obszaru. • usługa (działalność) / pakiet usług oferowanych w ramach kilku regionów • inne. 4. Opłacalność projektu (rentowność) Dla wyznaczenia wskaźników opłacalności projektu konieczne jest oszacowanie wielkości przepływów pienięŜnych projektu. Szacowanie wielkości przepływów pienięŜnych naleŜy przeprowadzać w całym okresie obliczeniowym. Realizacja tego zagadnienia wymaga przygotowania szeregu projekcji: 4.1 Projekcja nakładów inwestycyjnych Konieczne jest przedstawienie tutaj całkowitych nakładów inwestycyjnych obejmujących: nakłady przedinwestycyjne oraz inwestycyjne w podziale na koszty kwalifikowalne i niekwalifikowalne oraz nakłady odtworzeniowe (wykazywane w fazie operacyjnej projektu). W punkcie tym naleŜy przedstawić harmonogram rzeczowo-finansowy nakładów wraz z określeniem źródła szacunku (np., przetarg, kosztorys, oferty, a w przypadku braku powyŜszych- doświadczenie inwestora). NaleŜy pamiętać aby przedstawiony harmonogram 19 był zbieŜny z innymi ewentualnymi elementami przedstawionymi w studium. Harmonogram naleŜy przedstawić: • w ujęciu kwartalnym, • z podziałem na wydatki kwalifikowalne i niekwalifikowalne, • z wydzielonym podatkiem VAT i wskazaniem który podlega odliczeniu • z uwzględnieniem rezerw na nieprzewidziany wzrost wydatków (waŜne jest, aby rezerw nie ujmować przy zestawianiu przepływów pienięŜnych projektu i obliczaniu luki finansowej) Ponadto w przypadku uwzględnienia wydatków fazy przedrealizacyjnej naleŜy stworzyć osobną kategorię. Nakładów odtworzeniowych nie naleŜy mylić z kosztami bieŜących napraw, remontów i konserwacji. 4.2 Projekcja kosztów eksploatacji Szacowanie kosztów eksploatacji (operacyjnych) odbywa się według układu rodzajowego z uprzednim określeniem załoŜeń. W przypadku gdy efektem projektu są tzw. oszczędności kosztowe to w modelu róŜnicowym w kategorii kosztów operacyjnych naleŜy przedstawić je ze znakiem ujemnym. Dodatkowym elementem jest przedstawienie planu bieŜących remontów inwestycji za cały okres eksploatacji projektu. Pozycję tę naleŜy ująć w rachunku zysków i strat w kosztach materiałów i surowców oraz usług obcych. W razie braku danych naleŜy korzystać z ostatniego dostępnego okresu lub wiedzy konsultantów i danych rynkowych. Kluczowe jest podanie źródła informacji. Szacowanie kosztów naleŜy odnosić do cen rynkowych i przyjętej koncepcji technicznej. Koszty Amortyzacja Usługi obce ZuŜycie materiałów i energii Wynagrodzenia Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia Komentarz Wysokość amortyzacji naleŜy obliczać oddzielnie dla kaŜdej grupy majątku trwałego. Generalnie amortyzację naleŜy szacować w podziale na dwie grupy: amortyzacja powstałych w wyniku realizacji inwestycji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych oraz amortyzacja nakładów odtworzeniowych. Amortyzacja liczona jest metodą liniową. Okres amortyzacji dla kaŜdego typu aktywa wynika z odpowiednich przepisów. NaleŜy opierać się na następujących dokumentach: • Ustawa z dnia 9 września 1994 r. o rachunkowości (Dz.U. z 2002., nr 76, poz.694 ze zmianami), • Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych, • Rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 17 stycznia 1997 r. w sprawie amortyzacji środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych (Dz. U. Nr 6, poz. 35 ze zmianami) Beneficjent odejmując od wartości brutto poniesionych nakładów inwestycyjnych i odtworzeniowych wartość amortyzacji aktywów trwałych netto, aktywów obrotowych oraz zobowiązań bieŜących (innych niŜ kredyt) z całego okresu uŜytkowania, uzyskuje tzw. wartość rezydualną inwestycji. Koszty nabycia usług ponoszone na rzecz innych podmiotów wskutek realizacji projektu. Wydatki te związane są np. z: najmem obiektów, leasingiem operacyjnym, remontami, serwisem i konserwacją środków trwałych, łącznością (usługi pocztowe, telekomunikacyjne), transportem towarów i osób, dozorem mienia przez obce jednostki, doradztwem, sprzątaniem obiektów, innymi świadczeniami zaliczonymi do usług (np. usługi informatyczne, wydawnicze, szkoleniowe, pralnicze, komunalne itp.). Poziom tych kosztów naleŜy szacować w oparciu o planowane zapotrzebowanie na danego rodzaju usługi. Ujmowane są tutaj koszty zuŜytych materiałów podstawowych (materiałów bezpośrednich), koszty materiałów o charakterze pomocniczym, koszt zuŜytej energii elektrycznej, opałowej, wody, gazu, paliwa samochodowego oraz wartość środków obrotowych zaliczanych bezpośrednio w koszty (np. materiały biurowe, itp.) Prognozowane na podstawie planowanego zatrudnienia i przeciętnego planowanego wynagrodzenia brutto. Szacunki naleŜy opierać na analizie wykonalności technicznej projektu Podstawą wymiaru składek jest wynagrodzenie brutto. Są to, np. składka na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, wypadkowe, fundusz pracy, fundusz gwarantowanych świadczeń pracowniczych itd.). Wysokość obciąŜeń wynikać musi 20 z obowiązującego prawa oraz danych księgowych podmiotu. Wynagrodzenie brutto jest podstawą do obliczania składek ZUS. Podatki i Podatek od nieruchomości, od środków transportu, opłata za wieczyste opłaty uŜytkowanie, opłaty środowiskowe, notarialne, skarbowe, itp – ustalone zgodnie z przepisami prawa. Pozostałe koszty Np: składki ubezpieczeń majątkowych i osobowych, koszty podróŜy słuŜbowych, rodzajowe koszty reprezentacji i reklamy itp. W tej kategorii naleŜy ująć koszty nie wyszczególnione w pozostałych kategoriach, czyli te, które nie zostały uwzględnione powyŜej. Koszty operacyjne obok pozycji związanych ze zmianą w kosztach utrzymania infrastruktury powinny obejmować koszt zatrudnienia personelu niezbędnego do eksploatacji projektu. NaleŜy równieŜ przedstawić plan remontów na cały okres eksploatacji. 4.3 Zapotrzebowanie na kapitał obrotowy netto Ten element analizy naleŜy pominąć dla inwestycji w których nie występuje istotne zapotrzebowanie na kapitał obrotowy lub zapotrzebowania nie ma. Szacowanie zapotrzebowania wynika z załoŜonego cyklu rotacji zapasów, naleŜności krótkoterminowych i zobowiązań bieŜących (krótkoterminowych). Wyliczenia naleŜy opierać na danych finansowo-księgowych podmiotu a w razie ich braku na danych branŜowych. Poszczególne wskaźniki obliczane są według wzorów: Nazwa wskaźnika Stosunek obliczeniowy Wskaźnik rotacji zobowiązań Zobowiązania krótkoterminowe x 365 dni Koszty operacyjne – amortyzacja Wskaźnik rotacji zapasów Zapasy x 365 dni Koszty operacyjne – amortyzacja – wynagrodzenia z narzutami NaleŜności krótkoterminowe x 365 dni Przychody ze sprzedaŜy Wskaźnik rotacji naleŜności Uwaga: przy obliczaniu wskaźnika luki finansowej kapitał obrotowy netto ujmuje się po stronie przepływów inwestycyjnych. 4.4 Projekcja przychodów operacyjnych Szacowanie przychodów operacyjnych naleŜy przedstawić (w zaleŜności od charakteru projektu) w podziale na rodzaj produktów/usług/towarów lub grupy odbiorców. Obliczony poziom przychodów musi wynikać wprost z planowanej ilości sprzedaŜy oraz wysokości przyjętych opłat. Ten punkt analizy finansowej jest wymagany jedynie w przypadku inwestycji, w wyniku których będą w okresie eksploatacji świadczone odpłatne usługi, bądź dostarczane odpłatnie wyroby gotowe i towary. Opracowanie tego punktu wymagane jest więc dla projektów generujących przychody (nie mylić z dochodami), bez względu na to, czy są one mniejsze czy większe od generowanych kosztów. Dla oszacowania prognozy przychodów naleŜy określić: ZałoŜenia popytu i prognozy sprzedaŜy ZałoŜenia cenowe za produkty/usługi Prognoza ilościowa planowanej sprzedaŜy w rozbiciu na poszczególne wyroby/usługi/towary. Szacunki oparte powinny być na analizie popytu na podstawie rzetelnych badań i danych. Poza szacunkami przyszłościowymi naleŜy przedstawić dane historyczne w oparciu o które szacowanie się odbywa (5 lat wstecz, a w przypadku działalności krótszej niŜ 5 lat, za cały okres funkcjonowania), prognozowane trendy wraz z uzasadnieniem oraz przyjęte załoŜenia. ZałoŜenia cenowe (wysokość opłat, cen taryf) muszą być ustalane z zachowaniem przepisów prawa (jeśli istnieją takie obwarowania). Wysokość przyjętych cen powinna być oparta na racjonalnych przesłankach i odzwierciedlać rzeczywisty koszt danego produktu. WaŜne jest podanie podstaw do przyjmowania konkretnych stawek. 21 Cena – naleŜy określić historyczny, obecny oraz planowany poziom cen produktów/usług które związane są z realizacją projektu. Rok 1 Rok 2 Rok 3 Rok 5 Rok 6 Rok… Wysokość opłat (cena jednostkowa) za: 1) SprzedaŜ biletów a) ………… b) ………… 2) Uzyskiwane subwencje 3) Wynajem pomieszczeń 4) Wynajem obiektów 5) itd Wysokość opłat za korzystanie ze sprzętu (cena jednostkowa) 1) ……….. 2) ……….. 3) itd…… Inne płatne usługi uboczne… Cena organizacji imprez… Inne… Prognoza sprzedaŜy – wielkość sprzedaŜy (sztuki, jednostki, itp.) w kolejnych okresach Rok 1 Rok 2 Rok 3 Rok 5 Rok 6 Rok… Liczba uŜytkowników / zwiedzających / wynajmów / usług: 1) SprzedaŜ biletów a) …… b) 2) Uzyskiwane subwencje 3) Wynajem pomieszczeń 4) Wynajem obiektów 5) Itd. Wynajmowany sprzęt (ilość) 1) ……….. 2) ……….. 3) itd…… Inne płatne usługi uboczne… Organizacja imprez… Inne… Kalkulacja przychodów ze sprzedaŜy (ilość * cena ) dane wariantu inwestycyjnego są iloczynem wartości z tabel ceny i ilości. Rok 1 Rok 2 Rok 3 Rok 5 Rok 6 Rok 7 Rok … I. Przychody ogółem* - wariant bezinwestycyjny Przychód z: 1) SprzedaŜ biletów a) …… b) …... 2) Uzyskiwane subwencje 3) Wynajem pomieszczeń 4) Wynajem obiektów 5) itd Przychód za korzystanie ze sprzętu 22 1) ……….. 2) ……….. 3) itd…… Inne płatne usługi uboczne… Cena organizacji imprez… Inne… II. Przychody ogółem - wariant inwestycyjny Przychód z: 1) SprzedaŜ biletów a) ….. b) ….. 2) Uzyskiwane subwencje 3) Wynajem pomieszczeń 4) Wynajem obiektów 5) itd Przychód za korzystanie ze sprzętu 1) ……….. 2) ……….. 3) itd…… Inne płatne usługi uboczne… Przychód z organizacji imprez… Inne… III. RóŜnica przychodów wariantu inwestycyjnego i bezinwestycyjnego (II - I) Suma przychodów (III) w poszczególnych latach Dane historyczne (przychody dotychczasowe) – 10 lat wstecz Rok 1 Rok 2 Rok 3 Rok 5 Rok 6 Rok 7 Rok … I. Przychody ogółem* Przychód z: 1) SprzedaŜ biletów a) ….. b) ….. 2) Uzyskiwane subwencje 3) Wynajem pomieszczeń 4) Wynajem obiektów 5) itd Przychód za korzystanie ze sprzętu 1) ……….. 2) ……….. 3) itd…… Inne płatne usługi uboczne… Przychód z organizacji imprez… Inne… *NaleŜy dodać wszelkie rodzaje działalności przynoszące przychód. Lista nie jest zamknięta. Dane historyczne naleŜy przedstawić dla okresu 10 letniego, natomiast prognozy na lata przyszłe zgodnie z wymaganym okresem referencyjnym. Ponadto naleŜy podać źródła pozyskanych informacji. Planując przychody operacyjne naleŜy wskazać zmianę w liczbie uŜytkowników spowodowaną realizacją projektu. Z kalkulacji powinna wynikać zmiana przychodów związanych z wdraŜaniem projektu. Dane z powyŜszych tabel naleŜy przedstawić równieŜ jako załącznik w zakładce pt „Przychody operacyjne” w pobranym pliku w formacie Ms Excell. 5. Wyliczanie poziomu dofinansowania projektu 23 Aby wyliczyć we właściwy sposób poziom dofinansowania danego projektu naleŜy ustalić następujące kwestie: Czy projekt podlega zasadom pomocy publicznej? TAK Ustalenie poziomu dofinansowania w oparciu o zasady i limity wskazane we właściwym programie pomocy publicznej. Obliczamy według wzoru: NIE Przejście do kolejnego pytania Dotacja UE = EC x MaxCRpa(pp) EC – wysokość kosztów kwalifikowalnych projektu na podstawie stosownych wytycznych (uwaga na nieco inne zasady kwalifikowalności projektu dla projektów objętych pomocą publiczną) MaxCRpa(pp) – maksymalna stopa współfinansowania określona w odpowiednim programie pomocy publicznej Czy projekt generuje przychody? TAK Przejście do kolejnego pytania NIE Ustalenie dofinansowania w oparciu o wyznaczony w uszczegółowieniu WRPO poziom. Obliczamy wg wzoru Dotacja UE = EC x MaxCRpa EC – wysokość kosztów kwalifikowalnych projektu na podstawie stosownych wytycznych MaxCRpa – maksymalna stopa współfinansowania określona w Uszczegółowieniu WRPO Czy projekt generuje dochód? Dochód rozumiany jest tu jako nadwyŜka przychodów operacyjnych z projektu (wraz z wartością rezydualną) nad jego kosztami operacyjnymi (bez amortyzacji) 1 TAK Ustalamy poziom w oparciu o metodę luki w finansowaniu (4 etapy) 1 NIE Ustalenie dofinansowania w oparciu o wyznaczony w uszczegółowieniu WRPO poziom. Obliczamy jak wyŜej: Art. 55 ust. 2 Rozporządzenia WE 1083/2006. 24 Etap 1 – wskaźnik luki finansowej (Lf) Dotacja UE = EC x MaxCRpa R = MaxEE / DIC x 100% R – wskaźnik luki finansowej MaxEE = DIC – DNR DIC – suma zdyskontowanych nakładów inwestycyjnych projektu (bez rezerwy na nieprzewidziane wydatki) wraz z uwzględnieniem zmiany zapotrzebowania na kapitał obrotowy netto i nakładów odtworzeniowych. DNR = Suma zdyskontowanych dochodów netto (róŜnica pomiędzy przychodami operacyjnymi i kosztami operacyjnymi bez amortyzacji. W ostatnim roku horyzontu czasowego skorygowana o wartość rezydualną) EC – wysokość kosztów kwalifikowalnych projektu na podstawie stosownych wytycznych MaxCRpa – maksymalna stopa współfinansowania określona w Uszczegółowieniu WRPO Etap 2 – określenie kwoty decyzji (KD) DA = EC x R DA – kwota decyzji – koszty kwalifikowalne przemnoŜone przez wskaźnik luki finansowej EC – wysokość niezdyskontowanych kosztów kwalifikowalnych projektu ustalonych na podstawie stosownych wytycznych Etap 3 – określenie maks. dotacji UE Dotacja UE = DA x MaxCRpa Dotacja UE – maks. poziom dofinansowania projektu ze środków UE MaxCRpa – maksymalna stopa współfinansowania określona w uszczegółowieniu WRPO Etap 4 – określenie wskaźnika rzeczywistego poziomu dofinansowania (efektywnej stopy dofinansowania) Wrzf = Dotacja UE / EC x 100% lub alternatywnie Wrzf = R x MaxCRpa 6. Źródła finansowania inwestycji Przedstawić tutaj naleŜy strukturę finansowania inwestycji (montaŜ finansowy). Szczegółowo naleŜy omówić poszczególne źródła finansowania. W przypadku korzystania z kredytów naleŜy podać warunki kredytowe (oprocentowanie, okres kredytowania, rodzaj spłat, ewentualny okres karencji). NaleŜy pamiętać, Ŝe odsetki od kredytów w okresie realizacji projektu stanowią nakłady inwestycyjne. Ponadto w rozdziale tym konieczne jest przedstawienie zdolności kredytowej Beneficjenta (lub operatora jeśli nie jest to jedna 25 instytucja), jego sytuację finansową, moŜliwość pozyskania wymienionych wcześniej w strukturze finansowanej środków. 7. Wskaźniki efektywności (opłacalności, rentowności) Do obliczenia rentowności projektu naleŜy posłuŜyć się przepływami pienięŜnymi projektu w kolejnych latach okresu referencyjnego. Stosować naleŜy następujące wskaźniki do obliczania efektywności inwestycji: Wskaźnik Finansowa Zaktualizowana Wartość Netto NCFt – finansowe przepływy pienięŜne netto projektu w roku t (róŜnica pomiędzy wpływami i wydatkami projektu w roku t) n- liczba lat okresu referencyjnego t=1,…n– kolejny rok okresu referencyjnego r- finansowa stopa dyskontowa Finansowa wewnętrzna stopa zwrotu Wskaźnik Korzyści/Koszty Komentarz Wskaźnik informuje nas, o ile dzisiejsza wartość korzyści finansowych netto przekracza zdyskontowaną wartość nakładów i późniejszych kosztów utrzymania projektu. JeŜeli jest to wartość ujemna oznacza, Ŝe nakłady przekraczają korzyści finansowe, a tym samym projekt nie powinien być realizowany (z punktu widzenia inwestora) poniewaŜ jest finansowo nieefektywny (nawet gdyby był to jedyny projekt). Jest to stopa dyskontowa, przy której zrównuje się wartość teraźniejsza prognozowanych korzyści i wydatków projektu, inaczej mówiąc, przy której finansowa zaktualizowana wartość korzyści netto (FNPV) jest równa zero Wskaźnik jest równieŜ miarą zwrotu z projektu. Jest miarą relatywnego zwrotu nakładów projektu, pozwala określić, jaki zysk (stratę) wygeneruje projekt z jednostki dodatkowego nakładu. W celu jego obliczenia dzielimy zdyskontowane korzyści przez zdyskontowane koszty projektu w całym horyzoncie czasowy Bt -korzyści finansowe generowane przez projekt w kolejnych latach okresu referencyjnego Ct -koszty generowane przez projekt w kolejnych latach okresu referencyjnego. WyróŜniamy dwie grupy wskaźników finansowych w zaleŜności od tego czy odnosimy się do efektywności finansowej inwestycji, czy teŜ do efektywności kapitału własnego (krajowego), Wskaźniki Wskaźniki efektywności finansowej inwestycji • finansowa bieŜąca wartość netto (FNPV/C), • finansowej stopy zwrotu (FRR/C), • wskaźnika Korzyści/Koszty z inwestycji (B/C-C), Komentarz Wskaźniki efektywności finansowej z kapitału własnego (krajowego) • finansowa bieŜąca wartość netto kapitału własnego (FNPV/K), • finansowa stopa zwrotu kapitału własnego (FRR/K), • wskaźnik Korzyści/Koszty kapitału własnego 26 . Wskaźniki efektywności finansowej inwestycji są obliczane z perspektywy całości inwestycji, bez względu na to, jak jest ona finansowana oraz z perspektywy podmiotu odpowiedzialnego za jego realizację. Określają one efektywność finansową projektu z uwzględnieniem całkowitych nakładów inwestycyjnych. Powinny być obliczane na podstawie prognozy przepływów pienięŜnych odpowiadającej przyjętemu horyzontowi czasowemu projektu i obejmować: • nakłady inwestycyjne i odtworzeniowe, • koszty działalności operacyjnej, • przychody generowane przez projekt • wartość rezydualną aktywów na koniec okresu referencyjnego. (B/C-K). PowyŜsze wskaźniki oblicza się na podstawie tej samej prognozy przepływów pienięŜnych z pewnymi modyfikacjami: • nakłady pokazuje się bez części sfinansowanej dotacją, • w latach kolejnych naleŜy wyszczególnić w przepływach spłatę rat kapitałowych i odsetek. Do wyliczenia wskaźników efektywności finansowej z kapitału stosuje się następujące kategorie strumieni pienięŜnych: • wpływy - przychody operacyjne, wartość rezydualna; • wydatki - koszty operacyjne (bez amortyzacji), koszty finansowe, spłata kredytów i poŜyczek, kapitał własny prywatny (wolne środki Beneficjenta), krajowy wkład publiczny (na poziomie lokalnym, regionalnym i centralnym) inne wydatki. Nie bierze się w tym przypadku nakładów w części refinansowanej dotacją z UE. ^L Wskaźniki efektywności finansowej z kapitału własnego (krajowego) obliczamy tylko dla projektów o wartości całkowitej przekraczającej 50 mln EUR 8. Sprawozdania finansowe Prognoza finansowa dla wszystkich podmiotów (niezaleŜnie od formy organizacyjnej podmiotu eksploatującego projekt: zakład budŜetowy, spółka prawa handlowego, itd), musi być przygotowana w ujednoliconej formie, zgodnej z obowiązującym prawem. Oznacza to, Ŝe dla wszystkich podmiotów sprawozdania finansowe sporządzić naleŜy zgodnie z wymogami Ustawy o rachunkowości. Dla wszystkich projektów naleŜy przygotować pro forma sprawozdania finansowe: bilans, rachunek zysków i strat (w wariancie porównawczym), sprawozdanie z przepływów pienięŜnych (metodą pośrednią). Sprawozdania te opracować naleŜy dla: scenariusza bez projektu, scenariusza z projektem i dla projektu UE - a więc ująć zmianę poszczególnych wielkości finansowych wywołanych inwestycją (metoda róŜnicowa). W przypadku sporządzania sprawozdań finansowych naleŜy pamiętać o poprawnym ujęciu dotacji UE. Zgodnie z zasadami rachunkowości powinna ona być rozliczana zgodnie z okresem amortyzacji pozyskanych dzięki niej środków trwałych: jako rozliczenia międzyokresowe bierne, a w rachunku zysków i strat jako pozostałe przychody operacyjne. 9. Finansowa trwałość projektu Weryfikacja trwałości finansowej to zbadanie stanu środków pienięŜnych na koniec poszczególnych okresów. Stany te są równe skumulowanym przepływom pienięŜnym. Trwałość ocenia się na podstawie projekcji przepływów pienięŜnych. Projekt uznaje się za trwały finansowo, jeŜeli saldo to jest większe bądź równe zeru we wszystkich latach objętych analizą. Jeśli sam projekt nie jest trwały (saldo przepływów mniejsze od zera), nie oznacza to, Ŝe nie naleŜy go realizować. NaleŜy wtedy wskazać opcję Beneficjenta z projektem. Jeśli przepływy dla Beneficjenta z projektem są dodatnie, projektu nie naleŜy odrzucać. Chodzi o skumulowane przepływy dla całego horyzontu czasowego, co oznacza, Ŝe jeśli np. w jednym roku występuje nadwyŜka środków, to w kolejnym roku dopuszczalna jest odpowiednia wartość ujemna itd. WaŜne jest zabezpieczenie przez Beneficjenta środków pienięŜnych wystarczających do wdroŜenia projektu oraz do zarządzania aktywami i wykorzystania ich zgodnie z normami technicznymi i środowiskowymi. Trwałość finansowa oznacza, Ŝe podmiot odpowiedzialny/Beneficjent pozostaje finansowo stabilny w kaŜdym roku analizy. Jest to szczególnie waŜne, poniewaŜ metoda luki finansowej opiera się na przepływach pienięŜnych netto generowanych w ciągu okresu referencyjnego. 27 Beneficjent powinien zastosować model dla scenariusza z projektem przyjmując te same dane, co w obliczeniach wymaganych w przypadku analizy luki finansowej, z jednym wyjątkiem: taryfy/ceny za usługi nie są ograniczone przez zdolność do płacenia za usługi. NaleŜy zauwaŜyć, Ŝe w tym przypadku trzeba sprawdzić trwałość podmiotu odpowiedzialnego za inwestycję, a nie tylko trwałość samej inwestycji. Jeśli operator zbankrutuje, trwałość samej inwestycji jest bez znaczenia. Analiza przepływów pienięŜnych wskazuje, czy Beneficjent/operator ma dodatnie roczne saldo skumulowanych przepływów pienięŜnych na koniec kaŜdego roku wdraŜania inwestycji i jej eksploatacji. 10. Analiza ekonomiczna Celem analizy ekonomicznej jest dokonanie oceny wkładu projektu z punktu widzenia społeczności jako całości. Za jej pomocą naleŜy sprawdzić, czy inwestycja jest uzasadniona z ogólnospołecznego punktu widzenia, jeŜeli nawet z finansowego punktu widzenia (wyniki analizy finansowej) pociąga za sobą koszt netto. Metoda stosowanej analizy ekonomicznej uzaleŜniona jest od całkowitych nakładów inwestycyjnych. Projekty o wartości mniejszej niŜ 20 mln PLN Projekty o wartości równej lub wyŜszej niŜ 20 mln PLN Metoda wielokryterialna Analiza kosztów i korzyści Ma na celu jakościową i ilościową ocenę ekonomicznych i społecznych korzyści, jakie generuje projekt dla otoczenia, a które nie zostały uwzględnione w ramach analizy finansowej. Metoda ta polega na szczegółowym opisie efektów zewnętrznych projektu, z kwantyfikacją tych wielkości, dla których jest to moŜliwe. W tym przypadku nie ma konieczności przeliczania wskazanych korzyści na wartości pienięŜne. Beneficjent powinien wymienić i opisać wszystkie istotne środowiskowe, ekonomiczne i społeczne skutki projektu i - jeśli to moŜliwe - ująć je ilościowo. Punktem wyjścia analizy kosztów i korzyści są przepływy pienięŜne określone w analizie finansowej projektu. Uwzględniamy tutaj tylko pozycje wywołujące wpływy i wydatki u inwestora spowodowane projektem (jeśli w analizie finansowej stosowano metodę róŜnicową, do analizy ekonomicznej stosujemy wielkości róŜnicowe). Podobnie jak w analizie finansowej stosujemy metodykę DCF (zdyskontowanych przepływów pienięŜnych). ZałoŜenia są takie same jak w analizie finansowej (patrz punkt 1 niniejszego rozdziału). Przy określaniu ekonomicznych wskaźników efektywności naleŜy jednak dokonać niezbędnych korekt dotyczących: Prawidłowe zastosowanie metody wielokryterialnej w ramach analizy ekonomicznej wymaga: • przypisanie im (w miarę moŜliwości) określonych wartości, niekoniecznie wyraŜonych w pieniądzu. MoŜe zostać zastosowana dowolna jednostka wartościująca zjawisko. Podstawowym kryterium wyboru powinna być wiarygodność wyraŜanego efektu społecznego, odliczeniu podatków pośrednich od cen nakładów i produktów (np. podatku VAT, który w analizie finansowej jest uwzględniany w cenach, pod warunkiem, Ŝe nie podlega zwrotowi); • uzasadnienie przedstawionych korzyści i metodologii szacunków. Wykazanie związków przyczynowo-skutkowych osiągnięcia poszczególnych rezultatów i oddziaływań. odliczeniu subwencji i wpłat, mających charakter wyłącznie przekazu pienięŜnego – tzw. ”czyste” płatności transferowe na rzecz osób fizycznych (np. płatności z tytułu ubezpieczeń społecznych); • doliczeniu do cen nakładów objętych analizą podatków bezpośrednich; • uwzględnieniu w cenie tych konkretnych podatków pośrednich / subwencji / dotacji, które mają za zadanie zmienić efekty zewnętrzne. JednakŜe naleŜy pamiętać, aby w trakcie analizy nie liczyć ich podwójnie (przykładowo jako podatek włączony do danej ceny oraz jako szacunkowy zewnętrzny koszt • prezentacji korzyści i kosztów społecznych (rezultaty i oddziaływania), • • a) efektów fiskalnych (transferów); 28 środowiskowy). b) efektów zewnętrznych mających na celu ustalenie wartości negatywnych i pozytywnych skutków projektu (odpowiednio kosztów i korzyści zewnętrznych). PoniewaŜ efekty zewnętrzne, z samej definicji, następują bez pienięŜnego przepływu, nie są one uwzględnione w analizie finansowej, w związku z czym muszą zostać oszacowane i wycenione. W przypadku, gdy wyraŜenie ich za pomocą wartości pienięŜnych jest niemoŜliwe, naleŜy skwantyfikować je w kategoriach materialnych w celu dokonania oceny jakościowej. NaleŜy wówczas wyraźnie zaznaczyć, Ŝe nie zostały one ujęte przy obliczaniu wskaźników analizy ekonomicznej. c) przekształceń z cen rynkowych na ceny rozrachunkowe. Mają one na celu uwzględnienie czynników mogących oderwać ceny od równowagi konkurencyjnej (tj. skutecznego rynku), takich jak: niedoskonałości rynku, monopole, bariery handlowe, regulacje w zakresie prawa pracy, niepełna informacja, itp. W tego typu przypadkach obserwowane ceny rynkowe (tj. finansowe) powinny zostać przeliczone za pomocą współczynników przeliczeniowych, tzw. czynników konwersji na ceny rozrachunkowe tak, aby nie miały charakteru mylącego i odzwierciedlały koszt alternatywny wkładu w projekt oraz gotowość klienta do zapłaty za produkt końcowy. Analiza kosztów i korzyści (dla projektów o wartości 20 mln PLN lub więcej) prowadzi do obliczenia nowych ekonomicznych przepływów pienięŜnych, które są podstawą obliczenia wskaźników ekonomicznej efektywności projektu. Są one analogiczne do wskaźników z analizy finansowej (uwzględniają jednak korzyści dla szerokiej grupy Beneficjentów, a nie samego inwestora) NaleŜą do nich. • Ekonomiczna Zaktualizowana Wartość Netto - ENPV, • Ekonomiczna Wewnętrzna Stopa Zwrotu - ERR, • Ekonomiczny Wskaźnik Korzyści/Koszty - B/C. 11. Analiza wraŜliwości i ryzyka Analiza powinna wykazać, czy określone czynniki ryzyka nie spowodują utraty płynności finansowej projektu. Celem tej analizy jest więc identyfikacja kluczowych czynników, zarówno jakościowych jak i ilościowych, mogących mieć wpływ na zakres, harmonogram, efektywność finansowo-ekonomiczną przedsięwzięcia oraz trwałość finansową. Analiza wraŜliwości powinna zostać opracowana dla wszystkich projektów. Analiza ryzyka jest natomiast obligatoryjna dla projektów, dla których przeprowadzona została Analiza kosztów i korzyści (czyli nie ma konieczności dla projektów, dla których zastosowano metodę wielokryterialną). Analiza ryzyka w pełnym zakresie powinna jednak zostać przeprowadzona pod warunkiem, Ŝe istnieje moŜliwość sformułowania prawidłowych wniosków, co do rozkładu prawdopodobieństwa krytycznych zmiennych. W przypadku, gdy nie jest to moŜliwe, Wnioskodawca powinien sporządzić jakościową ocenę ryzyka. 1) Analiza wraŜliwości Procedura przeprowadzania analizy wraŜliwości: 1. identyfikacja zmiennych mających wpływ na wyniki projektu – stworzenie szerokiej listy zmiennych. Przykładowe zmienne to: • Ceny za oferowane usługi • Podstawowe dane makroekonomiczne, np. załoŜony wskaźnik inflacji, stopa dyskontowa • Wolumen oferowanych usług, procent wykorzystania istniejących mocy • Koszty robocizny, stawki godzinowe za robociznę, liczba pracowników • Koszty operacyjne – wielkość zuŜycia poszczególnych mediów, koszt 29 2. 3. 4. 5. 6. jednostkowy zakupu mediów, okres amortyzacji, koszt usług obcych, koszt zuŜycia energii. wyeliminowanie zmiennych zaleŜnych, które są pochodną innych zmiennych wykorzystywanych w analizie, dokonanie ilościowej analizy oddziaływania poszczególnych czynników, (do dalszej analizy naleŜy wybrać te wielkości, których zmiana o 1% spowoduje co najmniej zmianę wskaźnika IRR o 1% i zmianę wskaźnika NPV o 5%) do ostatecznej analizy wraŜliwości naleŜy przyjąć maksymalne pięć do siedmiu zmiennych. Jako kryterium dodatkowe naleŜy przyjąć załoŜenie, Ŝe w pierwszej kolejności uwzględnione zostaną czynniki wpływające na zmianę w poziomie nakładów inwestycyjnych i w dalszej kolejności kosztów operacyjnych projektu. Przeprowadzenie analizy wraŜliwości zgodnie z przedstawionymi zasadami pozwoli wskazać zmienne krytyczne, tzn. te, których negatywna zmiana moŜe w istotny sposób zagrozić realizacji projektu i jego trwałości. Zmienne krytyczne naleŜy uszeregować w formie rankingu. Podstawowe załoŜenia jakich naleŜy przestrzegać podczas analizy wraŜliwości: a. W całym horyzoncie czasowym, zmianie poddawana być powinna tylko jedna ze zmiennych, przy załoŜeniu niezmienności pozostałych załoŜeń i parametrów, b. Zmianę czynnika zakłada się w całym horyzoncie czasowym. Jeśli trudna będzie do przeprowadzenia identyfikacja zmiennych w ujęciu poszczególnych kategorii (naleŜy to uzasadnić), wówczas naleŜy analizę wraŜliwości i ryzyka przeprowadzić dla następujących zmiennych: a) Kosztów materiałów i surowców b) kosztów mediów, c) Nakładów inwestycyjnych, d) Kosztów zatrudnienia, e) Przychodów operacyjnych, f) Innych istotnych w zaleŜności od typu projektu i sektora, w którym będzie realizowany. Prezentację wyników analizy wraŜliwości naleŜy wykonać w formie tabelarycznej, opisowej oraz wykresu. Powinna się ona odnosić do efektywności projektu oraz do analizy trwałości finansowej. Analizy trwałości finansowej Efektywności projektu Ocena powinna wykazać, Ŝe określone czynniki ryzyka nie spowodują utraty płynności finansowej systemu. Analizę naleŜy przeprowadzić dla scenariusza pesymistycznego i porównać go do wariantu wyjściowego (scenariusza podstawowego) (patrz przykładowa tabela poniŜej). Wybór parametrów i poziom zmian zaleŜy od typu i charakteru projektu, specyfiki sektora i lokalnych lub regionalnych warunków rynkowych). Wypełniając tabelę naleŜy podać dla wskazanej zmiany parametrów krytycznych wartość skumulowanych przepływów pienięŜnych (dla obu scenariuszy) dla kolejnych lat realizacji i 5-ciu lat eksploatacji projektu). NaleŜy wykazać, jak wyliczone wartości wskaźników finansowych i ekonomicznych (IRR i NPV) zmieniają się wraz ze zmianą parametrów słuŜących do ustalenia kosztów i korzyści projektu określonych w tabeli „Trwałość finansowa”. NaleŜy przedstawić wartości wskaźników efektywności projektu policzone przy załoŜonych zmianach poszczególnych wielkości krytycznych. Uzupełnieniem tej części analizy moŜe być przedstawienie wyników w formie graficznej. PoniŜej przedstawiono przykładowe tabele dotyczące analizy wraŜliwości. Trwałość finansowa Zmienne krytyczne Scenariusze (wartości skumulowanych przepływów pienięŜnych) wyjściowy pesymistyczny Spadek popytu na usługi o 10% po zakończeniu realizacji projektu 30 Zwiększenie nakładów o 10 % (w kolejnych latach realizacji) Zmiana (wydłuŜenie) czasu realizacji projektu o 20% (w kolejnych latach realizacji) Wzrost najbardziej istotnego (najwyŜszego) kosztu eksploatacyjnego o 15% (w pierwszych 5 latach eksploatacji) itd… Efektywność projektu (dla projektów z pełną analizą finansową) Zmiana zmiennej krytycznej w % Zmiana FNPV/C Zmiana FNPV/K Zmiana IRR/C Zmiana IRR/K Zmiana ENPV Zmiana EIRR Zwiększenie nakładów o 10 % (w kolejnych latach realizacji) Zmiana (wydłuŜenie) czasu realizacji projektu o 20% (w kolejnych latach realizacji) Wzrost najbardziej istotnego (najwyŜszego) kosztu eksploatacyjnego o 15% (w pierwszych 5 latach eksploatacji) itd… W przypadku projektów w odniesieniu do których stosuje się analizę wielokryterialną powyŜszą tabelę naleŜy wypełnić w zakresie wpływu zmiennych krytycznych na wskaźniki efektywności finansowej, pomijając wskaźniki efektywności ekonomicznej. Wskaźniki efektywności kapitału własnego - /k liczymy równieŜ dla wybranej grupy projektów – patrz wcześniejszy punkt „wskaźniki efektywności (rentowności)”. KaŜdy wskaźnik naleŜy przedstawić w odpowiednim przedziale (np. jak podano wyŜej od +20% do - 20%) 2) Analiza ryzyka Analiza ryzyka powinna mieć charakter jakościowy, gdzie ocenia się prawdopodobieństwo faktycznego wystąpienia danego ryzyka (niskie, średnie, wysokie) w odniesieniu do trwałości finansowej projektu. NaleŜy w tym miejscu równieŜ przedstawić okoliczności, które sprawią wystąpienie określonej sytuacji, dla zmiennych ustalonych na etapie analizy wraŜliwości. Wyniki analizy jakościowej naleŜy przedstawić w formie tabeli. Przykładowa tabela poniŜej. 31 Prawdopodobieństwo: niskie, średnie, wysokie Ryzyko Komentarze Spadek popytu na usługi o 10% po zakończeniu realizacji projektu Zwiększenie nakładów o 10 % (w kolejnych latach realizacji) Zmiana (wydłuŜenie) czasu realizacji projektu o 20% (w kolejnych latach realizacji) Wzrost najbardziej istotnego (najwyŜszego) kosztu eksploatacyjnego o 15% (w pierwszych 5 latach eksploatacji ) itd… IX. Analiza oddziaływania na środowisko Krótki opis wpływu realizacji inwestycji na środowisko – np. w formie streszczenia Raportu z oceny oddziaływania na środowisko Ocena wpływu przedsięwzięcia na obszary objęte programem NATURA 2000 X. JeŜeli Raport Ocena Oddziaływania na Środowisko (OOS) jest wymagany, naleŜy go krótko streścić, podając płynące z niego wnioski. Jeśli Raport Ocena Oddziaływania na Środowiska (OOS) nie jest wymagany naleŜy w tabeli zawrzeć krótkie określenie wpływu przedsięwzięcia na środowisko – informacje odnośnie tego, czy projekt moŜe spowodować: - zagroŜenia dla środowiska w fazie budowy, - zagroŜenia dla środowiska w fazie eksploatacji projektu. Opis wpływu – na podstawie decyzji Wojewody Wielkopolskiego Zgodność z politykami i prawem wspólnotowym 1. Pomoc publiczna W punkcie tym naleŜy zamieścić następujące informacje: Stan obecny: • Czy Wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą? • Jaki jest zakres prowadzonej działalności gospodarczej? • Na jaki cel Wnioskodawca przeznacza środki z działalności gospodarczej? • Czy projekt jest związany w jakikolwiek sposób z prowadzoną przez wnioskodawcę działalnością gospodarczą? Stan przyszły (zakładany w wyniku realizacji projektu): • Czy i w jakim zakresie po zakończeniu realizacji projektu w obiektach będących przedmiotem inwestycji będzie (zakłada się) prowadzona przez wnioskodawcę lub przez inne podmioty (np. w wyniku wynajmu powierzchni) działalność gospodarcza? • Na co Beneficjent będzie przekazywał środki uzyskane w wyniku zrealizowania projektu – pochodzące z działalności gospodarczej realizowanej przez siebie lub inne podmioty? Wnioskodawca, który otrzymał bądź otrzymuje pomoc, zobowiązany jest przedstawić, na etapie składania wniosku o dofinansowanie: 1. informację o otrzymanej pomocy publicznej innej niŜ pomoc de minimis 32 2. Udzielanie zamówień publicznych 3. Wpływ projektu na polityki horyzontalne XI. bądź, 2. jeŜeli otrzymana pomoc spełnia kryteria pomocy de minimis, informację o pomocy de minimis otrzymanej w okresie trzech ostatnich lat, w tym zaświadczenie/a o pomocy publicznej uzyskane od podmiotów, które udzielały pomocy na rzecz wnioskodawcy. W przypadku, gdy Wnioskodawca/Wnioskodawcy (w przypadku partnerstwa projektowego dotyczy wszystkich stron umowy partnerstwa) nie otrzymywał/nie otrzymuje pomocy udzielanej zgodnie z zasadami pomocy publicznej, naleŜy to dokładnie zaznaczyć. W punkcie tym naleŜy opisać procedurę wyboru wykonawcy projektu (dostawca usług lub produktów, wykonawca robót budowlanych) musi odbyć się zgodnie z przepisami ustawy Prawo Zamówień Publicznych. Jest to m.in. warunek by środki wydatkowane na realizację projektu mogły zostać uznane za koszty kwalifikowalne. NaleŜy określić liczbę postępowań. Wnioskodawca winien wykazać co najmniej neutralny wpływ projektu w zakresie: - równości szans, - zrównowaŜonego rozwoju. Neutralny wpływ oznacza, Ŝe projekt spełnia wyznaczone w danym zakresie minimum lub teŜ brak jest bezpośredniego logicznego powiązania między realizowanym projektem a daną polityką. Promocja i informacja Punkt ten powinien zawierać informacje na temat jawności i publicznej świadomości dotyczącej realizacji działań finansowanych przy udziale Funduszy Strukturalnych UE 2007-2013. W związku z tym naleŜy określić cel jaki ma być osiągnięty, grupy docelowe do jakich planowana promocja będzie skierowana, środki i metody realizacji, odpowiedzialność za realizację, jak równieŜ aktualny budŜet. Instrumenty promocji to m.in. tablice pamiątkowe, plakaty i inne materiały informacyjne. NaleŜy zwrócić uwagę, aby była to rzeczywista promocja programu, priorytetu, działania, projektu, a koszty ujęte do dofinansowania z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego były kwalifikowalne. Opracowując ten rozdział naleŜy korzystać z Wytycznych dotyczących Informacji i promocji dla okresu programowania 2007-2013 oraz z Wytycznych Instytucji Zarządzającej Wielkopolskim Regionalnym Programem Operacyjnym na lata 20072013 dla Beneficjentów w zakresie informacji i promocji. XII. Załączniki do Studium Wykonalności W tym miejscu naleŜy podać dokładny spis załączników do przygotowanego Studium Wykonalności oraz dołączyć wymagane dokumenty zarówno w formie papierowej jak i elektronicznej. 33 XIII. Oświadczenie Wnioskodawcy: Oświadczam(y), Ŝe wszelkie informacje przedstawione w niniejszym dokumencie są prawdziwe, przedstawione w sposób rzetelny oraz przygotowane w oparciu o najpełniejszą wiedzę dotyczącą projektu oraz perspektyw i moŜliwości jego rozwoju. Podpis osoby (osób) uprawnionej do występowania w imieniu Wnioskodawcy: Imię i Nazwisko Stanowisko Data Podpis Imię i Nazwisko Stanowisko Data Podpis Imię i Nazwisko Stanowisko Data Podpis Niniejsze Wytyczne powstały w oparciu o następujące dokumenty: 1. Wytyczne dotyczące metodologii przeprowadzania analizy kosztów i korzyści. Nowy okres programowania 2007-2013. Dokument roboczy nr 4, Komisja Europejska, Dyrekcja Generalna ds. Polityki Regionalnej, 08/2006; 2. Wytyczne w zakresie wybranych zagadnień związanych z przygotowaniem projektów inwestycyjnych, w tym projektów generujących dochód, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa, wrzesień 2007 r., 3. Wytyczne dotyczące przygotowywania Studiów Wykonalności w ramach ZPORR, 4. Wytyczne do Studiów Wykonalności do Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko. 34