Wymagania z historii w szkole podstawowej
Transkrypt
Wymagania z historii w szkole podstawowej
WYMAGANIA EDUKACYJNE Z PRZEDMIOTU HISTORIA I SPOŁECZEŃSTWO DLA KLAS 4-6 Po zakończeniu nauki historii w klasie czwartej uczeń potrafi: - wyjaśnić, czym jest historia i kto ją tworzy; - wskazać okoliczności wydarzeń historycznych: przyczyny i skutki; - wyjaśnić pojęcie źródła historycznego, dokonać podziału źródeł na materialne i pisane; - wskazać przykłady źródeł pisanych i materialnych; - rozpoznać różnorodny materiał pisarski; - podać różnicę między rocznikiem a kroniką - wyjaśnić i posługiwać się pojęciami: wykopaliska, archeolog; - opowiedzieć o pracy archeologa podczas wykopalisk, budując kilkuzdaniową wypowiedź; - przedstawić źródła materialne odkrywane podczas wykopalisk; - wyjaśnić powiązania między historią a archeologią jako naukami pokrewnymi; - przedstawić zadania muzeum; - wskazać różnorodność form ochrony zabytków (np. skanseny, archiwa, biblioteki); - wskazać wagę i istotę narodzin dziecka; - zebrać materiały i na ich podstawie odtworzyć najważniejsze wydarzenia ze swojego życia ( zdjęcia, rysunki, wywiady z rodzicami, dziadkami); - opowiedzieć historię swojego życia; wykazać, że dzień osiemnastych urodzin jest momentem przełomowym w życiu każdego człowieka; - poprawnie posługiwać się pojęciem: społeczeństwo; - wyjaśnić związki rodzinne na przykładzie swojej rodziny; - poprawnie posługiwać się pojęciami rodu i rodziny; - powiedzieć, czym zajmuje się genealogia; - wyjaśnić znaczenie herbów i ewentualnie narysować herb swojego rodu; - wskazać prawa i obowiązki rodziców i dzieci; - narysować drzewo genealogiczne swojego rodu; - zgromadzić informacje o swojej rodzinie; - wyjaśnić znaczenie pamiątki historycznej; - zebrać informacje na temat rodzinnej tradycji i pamiątek; - pokazać na mapie Polskę; - wymienić i pokazać na mapie państwa sąsiadujące z Polską; - wyjaśnić pochodzenie nazwy Polska; - wskazać na mapie siedziby Polan (Gniezno, dorzecze środkowej Warty); - wyjaśnić pojęcia narodu, plemienia; - nazwać polskie symbole narodowe i określić ich znaczenie; - opowiedzieć o pochodzeniu hymnu i wyrecytować jego słowa (lub zaśpiewać); - wskazać krainy geograficzno — historyczne Polski i przedstawić ich zróżnicowanie; - wyjaśnić pojęcie : legenda; - opowiedzieć legendy :o Lechu, Popielu, Piaście, Kraku i smoku wawelskim, Wandzie; - wymienić cenne polskie zabytki i wskazać na mapie miejscowości, w których się znajdują; - przedstawić sposoby określania czasu minionych wydarzeń ( przed wynalezieniem kalendarza i zegara, np. zmiana pór roku); - wymienić jednostki podziału zegarowego (np. doba, godzina, minuta) i kalendarzowego (dzień, miesiąc „ rok); - nazwać dawne przyrządy do mierzenia i określania upływu czasu; - odróżniać i nazywać dawne i współczesne czasomierze; - omówić zasady podziału czasu na p.n.e. i n.e.; - wskazać narodziny Chrystusa jako wydarzenia, które zapoczątkowało naszą erę; - określić czas trwania wieku i tysiąclecia; - określać wiek podanego wydarzenia i zapisać go cyfrą rzymską; - uporządkować chronologicznie podane daty; - obliczyć, ile czasu upłynęło od podanych wydarzeń historycznych do czasów współczesnych (w zakresie naszej ery); - posługiwać się pojęciami ery, wieku, tysiąclecia; - rozpoznać i wskazać w wyglądzie człowieka pierwotnego cechy ludzkie i zwierzęce; - podać sposoby zdobywania pożywienia przez ludzi pierwotnych oraz wymienić narzędzia przez nich używane a także nazwać materiał, z jakiego były wykonane; - wykazać wpływ umiejętności uzyskiwania ognia na zmianę warunków życia ludzi pierwotnych, przedstawić znaczenie pracy w ich życiu; - wskazać na mapie Biskupin (bądź pobliskie Gniezno); • przedstawić okoliczności odkrycia osady, opowiedzieć o wyglądzie osady, przedstawić warunki życia, zajęcia oraz wierzenia mieszkańców Biskupina; - przedstawić prawa i obowiązki władcy; - wymienić pierwsze urzędy (kasztelan i wojewoda) i określić zakres ich obowiązków; - opowiedzieć o obowiązkach sił zbrojnych; - opowiedzieć o funkcjonowaniu dworu królewskiego; - nazwać insygnia koronacyjne i symbole władzy; - wskazać i omówić miejsca powstawania grodów; - wyjaśnić pojęcia grodu i podgrodzia; - opowiedzieć o zajęciach mieszkańców grodu i podgrodzia; - wskazać zróżnicowanie społeczne mieszkańców grodu i podgrodzia; - przedstawić znaczenie przyjęcia chrztu przez Polskę; - opowiedzieć o początkach organizacji kościelnej w Polsce i roli zakonników; - opisać wygląd zakonników i przedstawić ich zajęcia; - wyjaśnić pojęcia klasztoru, zakonu; - przedstawić miejsca lokacji miast (na podstawie ilustracji w podręczniku); - opisać proces przekształcania się grodu w miasto; - opisać wygląd miasta średniowiecznego; - wskazać na mapie najważniejsze miasta średniowiecznej Polski; - wymienić i nazwać grupy społeczne średniowiecznych miast, ze szczególnym uwzględnieniem rzemieślników i kupców; - nazwać towary wytwarzane przez rzemieślników; - wskazać zawody rzemieślnicze wykonywane współcześnie i zanikające; - wyjaśnić pojęcie cechu i przedstawić zadania cechów; - opowiedzieć o zajęciach mieszkańców średniowiecznych miast i o sposobach spędzania przez nich wolnego czasu; - opisać wygląd zamku, wskazać jego elementy obronne; - wymienić mieszkańców zamku i przedstawić ich zajęcia (w czasie pokoju i wojny) oraz możliwości spędzania wolnego czasu; - opisać strój rycerza, przedstawić jego obowiązki; - opisać ceremonię pasowania na rycerza; - opisać wygląd dworku szlacheckiego i pałacu magnackiego ( na podstawie podręcznika); - opowiedzieć o zajęciach mieszkańców dworku i magnatów; - przedstawić pozycję szlachty w Polsce w XVI-XVIII w. oraz pozycję magnatów w XVII-XVIII w.; - omówić sposoby spędzania wolnego czasu przez mieszkańców dworku lub przez magnaterię - opowiedzieć o wychowaniu dzieci w rodzinach szlacheckich i magnackich; - opisać wygląd wsi i zagrody w XVII w., opowiedzieć o zajęciach mieszkańców wsi, sposobach pędzania wolnego czasu; - przedstawić położenie chłopów, wymienić obowiązki chłopów wobec pana ziemi i kościoła (XVII w.); - wymienić narzędzia wykorzystywane w pracy przez chłopów w XVII w.; - wymienić wynalazki końca XVIII i XIX w. i wskazać ich wpływ na rozwój przemysłu; * opowiedzieć o zmianach w życiu ludzi na skutek rozwoju przemysłu w mieście i na wsi; - nazwać nowe grupy społeczne i wskazać różnice w ich położeniu (XIX w., właściciele fabryk, robotnicy); - opowiedzieć o sposobach spędzania wolnego czasu w mieście i na wsi oraz przedstawić zmiany w położeniu i prawach kobiet (XIX w.); - przedstawić najważniejsze wynalazki drugiej połowy XX W.; - opowiedzieć o zmianach warunków życia i zajęć mieszkańców miast i wsi w drugiej połowie XX w.; - wskazać zmiany w wyglądzie miast i wsi (druga pół. XX w.); - wskazać zagrożenia wynikające z postępu technicznego (np. degradacja środowiska naturalnego). Po zakończeniu nauki historii w klasie piątej uczeń potrafi: - wymienić chronologicznie i umiejscowić w czasie epoki historyczne; - określić czas trwania poszczególnych epok; - nawiązać do uzyskanej wiedzy w klasie czwartej i określić, czym zajmuje się prehistoria; - wymienić czynniki, które zdecydowały o powstaniu cywilizacji; - wymienić najważniejsze osiągnięcie cywilizacyjne człowieka; - wskazać na mapie położenie pierwszych cywilizacji, nazwać je i w przybliżeniu określić czas ich powstania; - nazwać najważniejsze państwa cywilizacji Wschodu oraz cywilizacji śródziemnomorskiej; - określić, jaki wpływ miały warunki naturalne na życie mieszkańców Egiptu i Mezopotamii oraz Grecji i Rzymu; - omówić rolę rzek i ich wpływ na powstanie cywilizacji Wschodu, opowiedzieć o pracy rolników, nawadnianiu pól, wymienić rośliny uprawiane w Egipcie i Mezopotamii oraz nazwać inne czynności związane z życiem mieszkańców; - określić rolę morza w życiu starożytnych - wymienić przyczyny i skutki dalekich podróży morskich; - opisać wygląd najwspanialszych miast starożytnych: Babilonu, Aten i Rzymu, wskazać je na mapie, wymienić nazwy i przeznaczenie najważniejszych budowli miejskich; - wyjaśnić znaczenie powiedzenia: „Wszystkie drogi prowadzą do Rzymu”; - opisać wygląd domów w starożytnej Mezopotamii i Egipcie oraz domu greckiego i rzymskiego, nazwać sprzęty używane w domu, rozróżnić elementy ubioru, porównać styl życia ludzi biednych i bogatych, podać przykłady ulubionych rozrywek starożytnych; - opisać zwyczaje w krajach starożytnych związane z narodzinami, zawarciem małżeństwa; obrzędami pogrzebowymi; - określić i ocenić rolę kobiet w starożytności i porównać ją ze współczesną sytuacją kobiet; - odpowiedzieć, na czym polegało obywatelskie wychowanie w Atenach, przedstawić pozytywy i negatywy wychowanie spartańskiego, wskazać zalety szkoły rzymskiej; - umieć porównać wychowanie starożytne ze współczesnym i docenić rolę edukacji w życiu człowieka; - określić, kim był niewolnik i jakie było jego położenie; - określić, w jaki sposób w starożytności zdobywano niewolników; - wyjaśnić, kim byli gladiatorzy; - opowiedzieć o powstaniu Spartakusa, przyczynach jego wybuchu i upadku; omówić system wierzeń wschodnich opierających się o wielobóstwo, wymienić niektóre bóstwa i określić, czym się opiekowały; - opisać wygląd świątyń, określić rolę kapłana w państwach wschodnich; - nazwać najważniejszych greckich bogów i ich rzymskich odpowiedników, określić ich atrybuty i dziedziny życia, którymi się opiekowali; - opowie4zieć o wierzeniach Rzymian i sposobach oddawania czci bogom, określić stosunek Greków i Rzymian do bogów; - przedstawić założenia religii żydowskiej, wyjaśnić, czym różniła się od innych religii Wschodu; - przedstawić najważniejsze wydarzenie z dziejów narodu żydowskiego; - opowiedzieć o działalności Jezusa Chrystusa; - wyjaśnić związki religii chrześcijańskiej z żydowską; - wyjaśnić przyczyny prześladowań chrześcijan; - określić, na czym polegały formy rządów występujące w antycznym świecie: despotyzm, demokracja, republika; cesarstwo; - omówić zasady, na których opiera się współczesna demokracja w Polsce; - wyjaśnić, jaką rolę w kulturze greckiej odgrywały uroczystości zwane Dionizjami; - opisać wygląd teatru greckiego, opowiedzieć o aktorach i tematyce przedstawień; - znaleźć elementy wspólne i różne w teatrze antycznym i współczesnym; - określić, jaką rolę w życiu Greków odgrywał sport; - opowiedzieć o przebiegu igrzysk olimpijskich i ich znaczeniu; - wymienić dyscypliny sportowe, które uprawiali Grecy; - opisać wygląd świątyni greckiej i budowli rzymskich; - odnaleźć elementy architektury starożytnej we współczesnych budowlach; - opowiedzieć o osiągnięciach cywilizacyjnych Wschodu w dziedzinie matematyki. astronomii i medycyny: - wskazać praktyczne zastosowanie wynalazków z Chin i Indii; - powiedzieć, z jakich wynalazków starożytnych korzystamy współcześnie; - wyjaśnić, czym zajmowała się filozofia i wymienić największych filozofów greckich - wymienić niektóre zasady prawne stworzone przez Rzymian; - wyjaśnić, dlaczego prawo rzymskie i jego osiągnięcia są ważne współcześnie; - podać rodzaje pisma stosowane w starożytności; - wyjaśnić rolę łaciny w powstawaniu języków narodowych; - podać przykłady słów wywodzących się z greki lub łaciny; - wyjaśnić, dlaczego mówimy, że łacina w średniowieczu była językiem uczonych - określić przyczyny osłabienia państwa rzymskiego w IV wieku; - wyjaśnić, kim byli barbarzyńcy i w jaki sposób zagrażali imperium; - podać fakty związane z upadkiem Rzymu w V wieku; - wymienić skutki upadku cesarstwa zachodnio-rzymskiego; - wskazać obecność obyczajów pogańskich w naszej kulturze jako tradycji przeszłych pokoleń; - wyjaśnić, na czym polegała rola duchowieństwa w średniowieczu; wyjaśnić znaczenie słowa „herezja”; - podać fakty, które doprowadziły do rozłamu w Kościele i powstania Kościoła prawosławnego; przedstawić zasady religii muzułmańskiej; - opowiedzieć o narodzinach i rozwoju islamu; nazwać i pokazać na mapie najważniejsze plemiona słowiańskie; - podać przyczyny przyjęcia chrztu przez Mieszka I oraz skutki tego aktu; przedstawić najważniejsze wydarzenia związane z panowaniem Bolesława Chrobrego ( znaczenie zjazdu gnieźnieńskiego, koronacja władcy); - wyjaśnić, dlaczego Bolesław Krzywousty wydał testament i omówić z wykorzystaniem mapy postanowienia testamentu; - opowiedzieć, na czym polegało zagrożenie zewnętrzne w okresie rozbicia dzielnicowego; wskazać na mapie i opowiedzieć, jakie Ziemie zjednoczył Władysław Łokietek dokonać oceny panowania Władysława Łokietka; - podać przykłady rozsądnej polityki króla Kazimierz Wielkiego; dokonać oceny rządów K. Wielkiego; opowiedzieć o zagrożeniu granic Polski w końcu XIV wieku; przedstawić cel i znaczenie zawarcia unii z Litwa opowiedzieć o przebiegu bitwy pod „ jej znaczeniu i skutkach”; omówić rolę Jadwigi i Jagiełły w rozwoju uniwersytetu w Krakowie; - przedstawić podział społeczeństwa feudalnego na stany; wyjaśnić, na czym polegały nierówne prawa i obowiązki, :wyjaśnić zasady zależności lennej; - powiedzieć, jaką rolę spełniał dwór jako ośrodek zarządzania państwem i kultury dworskiej; opowiedzieć, na czym polegała etykieta dworska; - ocenić wpływ kultury dworskiej na obyczaje średniowiecza; - wymienić miejsca zamieszkania ludzi w średniowieczu i określić ich warunki życia (rodzaje pożywienia, ubiory, rozrywki); - opisać podstawowe sposoby uprawy roli w średniowieczu, wymienić główne narzędzia pracy rolnika średniowiecznego; - opowiedzieć o charakterze pracy rzemieślniczej; - nazwać zawody rzemieślnicze i określić, na czym polegała praca w tych zawodach; przedstawić rolę organizacji cechowych; - opisać drogę od rzemieślnika do ucznia; - posługiwać się słownictwem związanym ze średniowiecznym handlem w mieście (targ, karczma, kram, jarmark); - pokazać najważniejsze szlaki handlowe w średniowiecznej Europie, wymienić rodzaje towarów, którymi handlowano; - przedstawić cechy charakterystyczne stylu romańskiego i gotyckiego, podać przykłady budowli romańskich i gotyckich; - opowiedzieć o różnych typach szkół w średniowieczu i określić czego w nich uczono; - wymienić miasta, w których istniały w średniowieczu uniwersytety, porównać sposób nauczania w średniowieczu ze współczesnym’