1 Edyta Kamińska Niepubliczna Szkoła Podstawowa nr 72 Poziomy

1
Edyta Kamińska
Niepubliczna Szkoła Podstawowa nr 72
Poziomy wymagań z przedmiotu „Historia i społeczeństwo” dla klasy IV.
Poziom podstawowy (ocena dopuszczająca i dostateczna):
Uczeń potrafi:
– poprawnie posługiwać się nowo poznanym słownictwem: przeszłość, historia,
– wyjaśnić cele nauki historii w szkole.
– poprawnie posługiwać się nowo poznanym słownictwem: baśń, legenda, archeologia, źródło
historyczne, kronika,
– opowiedzieć baśń o Lechu, Czechu i Rusie,
– wskazać różnice między baśnią, legendą a historią,
– podać przykłady różnych źródeł historycznych,
– zdefniować cele archeologii jako nauki przydatnej w poznawaniu historii,
– wyjaśnić, w jaki sposób historycy i archeolodzy poznają przeszłość,
– umieszczać wydarzenia na osi czasu,
– określać wiek wydarzenia,
– wymienić różne sposoby mierzenia czasu,
– opowiedzieć o różnych zegarach,
– poprawnie posługiwać się nowo poznanym słownictwem: starsza epoka kamienna, gromady
ludzkie, krzemień, harpun,
– wyjaśnić, kogo nazywamy ludźmi starszej epoki kamiennej,
– wytłumaczyć, dlaczego ludzie starszej epoki kamiennej żyli w gromadach,
– omówić różne sfery ich życia codziennego,
– opowiedzieć o umiejętnościach ludzi starszej epoki kamiennej,
– poprawnie posługiwać się nowo poznanym słownictwem: starożytność, osada, miasto, miastopaństwo, Bliski Wschód, rzemieślnik,
– omówić przemianę szałasu w dom,
– opowiedzieć, jak powstawały osady,
– wytłumaczyć, jak osady przerodziły się w miasta,
– opisać, jak powstały państwa starożytne,
– poprawnie posługiwać się nowo poznanym słownictwem: wiek, stulecie, kalendarz
gregoriański, kalendarz juliański,
– poprawnie posługiwać się nowo poznanym słownictwem: Italia, akwedukt, igrzyska, gladiator,
termy, bursztynowy szlak, legion, barbarzyńcy,
– powiedzieć, kto według legendy założył Rzym,
– wskazać na mapie Rzym, Italię, państwo rzymskie, bursztynowy szlak,
– opisać wygląd domu starożytnego Rzymianina,
– opowiedzieć, jak żyli starożytni Rzymianie,
– wymienić rozrywki starożytnych Rzymian,
– przedstawić osiągnięcia starożytnych Rzymian,
– poprawnie posługiwać się nowo poznanym słownictwem: ród, plemię,
– wyjaśnić, jak powstawały plemiona,
– opisać osadę w Biskupinie,
– opowiedzieć o zajęciach mieszkańców Biskupina,
– scharakteryzować społeczność Biskupina,
2
– opowiedzieć, jak doszło do odkrycia osady w Biskupinie,
– poprawnie posługiwać się nowo poznanym słownictwem: plemię Polan,
dynastia, Piastowie,
– opowiedzieć legendę o początkach dynastii Piastów,
– wytłumaczyć pochodzenie nazwy pierwszej polskiej dynastii,
– poprawnie posługiwać się nowo poznanym słownictwem: drużyna, poganie,
– powiedzieć, kim byli: Mieszko I, Dobrawa,
– wyjaśnić datę 966,
– wskazać na mapie państwo Polan i Gniezno,
– wymienić sąsiadów państwa Polan,
– opowiedzieć o zajęciach ludzi mieszkających w państwie Mieszka I,
– omówić przyczyny przyjęcia chrztu przez Mieszka I,
– wyjaśnić, jakie były skutki przyjęcia chrztu.
– poprawnie posługiwać się nowo poznanym słownictwem: arcybiskupstwo, cesarz, męczennik,
wyprawa misyjna, katedra,
– wyjaśnić daty: 1000, 1025,
– powiedzieć, kim byli: Bolesław Chrobry, Otton III, biskup Wojciech,
– wskazać na mapie ziemie przyłączone do Polski przez Bolesława Chrobrego, ziemie
przejściowo opanowane przez Bolesława I, trasę wyprawy misyjnej biskupa Wojciecha do Prus,
– wyjaśnić znaczenie wyprawy misyjnej biskupa Wojciecha,
– opowiedzieć o przebiegu zjazdu w Gnieźnie,
– poprawnie posługiwać się nowo poznanym słownictwem: kronikarz, Akademia Krakowska,
– wyjaśnić datę 1364,
– powiedzieć, kim byli: Kazimierz Wielki, Wierzynek, Janko z Czarnkowa,
– wskazać na mapie państwo Kazimierza Wielkiego i ziemie przez niego przyłączone,
– wytłumaczyć powiedzenie: „zastał Polskę drewnianą, a zostawił murowaną”,
– wyjaśnić cel założenia przez Kazimierza Wielkiego Akademii Krakowskiej,
– opowiedzieć o uczcie u Wierzynka,
– omówić politykę wewnętrzną Kazimierza III.
– poprawnie posługiwać się nowo poznanym słownictwem: unia,
– wyjaśnić daty: 1386, 1410, 1230, 1466,
- powiedzieć, kim byli: Krzyżacy, Prusowie, Władysław Jagiełło, Jan Długosz, Konrad
Mazowiecki,
– wskazać na mapie: państwo zakonne, Wielkie Księstwo Litewskie, Królestwo Polskie,
Pomorze Gdańskie, Malbork, Grunwald,
– wytłumaczyć, dlaczego Krzyżacy przybyli na ziemie polskie,
– opisać genezę konfliktu z Krzyżakami,
– omówić przyczyny, warunki i skutki zawarcia unii polsko-litewskiej,
– opowiedzieć o przebiegu bitwy pod Grunwaldem,
– wyjaśnić, co dało Polsce zwycięstwo nad Krzyżakami.
– poprawnie posługiwać się nowo poznanym słownictwem: dwór, giermek, turniej, pasowanie na
rycerza,
– powiedzieć, kim był Zawisza Czarny,
– wyjaśnić, dlaczego budowano zamki,
– wytłumaczyć, kim byli rycerze i czym się zajmowali,
– opisać przebieg pasowania na rycerza,
– poprawnie posługiwać się nowo poznanym słownictwem: kram, zaraza,
3
– opisać życie w mieście i na wsi w XV w.,
– wyjaśnić, w jaki sposób leczono choroby ponad 500 lat temu,
– poprawnie posługiwać się nowo poznanym słownictwem: Uniwersytet Jagielloński, żak, łacina,
szkoła parafialna, bean, kolegium,
– wyjaśnić, dlaczego Akademię Krakowską nazwano później Uniwersytetem Jagiellońskim,
– wytłumaczyć, kto mógł zostać żakiem,
– opisać dzień z życia żaka,
– poprawnie posługiwać się nowo poznanym słownictwem: pismo klinowe, hieroglify, pisarz,
papirus, pergamin,
– powiedzieć, kim był Jan Gutenberg,
– przedstawić ewolucję sposobów zapisu informacji,
– opowiedzieć, w jaki sposób wytwarzano papirus, pergamin i papier,
– poprawnie posługiwać się nowo poznanym słownictwem: astronomia, wszechświat, teoria,
– powiedzieć, kim był Mikołaj Kopernik,
– opowiedzieć, jak ludzie wyobrażali sobie wszechświat przed odkryciem Kopernika,
– wytłumaczyć odkrycie Mikołaja Kopernika,
– opisać, jak ludzie przyjęli odkrycie Kopernika.
– poprawnie posługiwać się nowo poznanym słownictwem: „złoty wiek”, komnata, dworzanin,
architekt, kaplica Zygmuntowska, ratusz, kamienica, rynek,
– powiedzieć, kim byli: Zygmunt Stary, Zygmunt August, Bona, Mikołaj Rej, Jan Kochanowski,
– wyjaśnić, dlaczego XVI w. w Polsce nazywamy „złotym wiekiem”,
– wytłumaczyć, co zmieniło się w Polsce po przyjeździe królowej Bony,
– wymienić najpiękniejsze budowle z XVI w. na ziemiach polskich,
– poprawnie posługiwać się nowo poznanym słownictwem: husaria, odsiecz, jazda, wezyr,
– wyjaśnić datę 1683,
– powiedzieć, kim byli: Jan III Sobieski, Kara Mustafa,
– pokazać na mapie: Rzeczpospolitą i Turcję w XVII w., trasę pochodu wojsk polskich na
odsiecz Wiednia, Wiedeń, Chocim,
– wyjaśnić przyczyny wojen polsko-tureckich,
– scharakteryzować postać króla Jana III Sobieskiego,
– wytłumaczyć, w jakim celu Polacy ruszyli na Wiedeń,
– przedstawić konsekwencje bitwy pod Wiedniem,
– poprawnie posługiwać się nowo poznanym słownictwem: poseł, liberum veto, magnat, I i II
rozbiór Polski, Sejm Czteroletni, Konstytucja 3 maja, caryca,
– wyjaśnić daty: 1772, 3 V 1791, 1793,
– powiedzieć, kim byli: Stanisław August Poniatowski, Stanisław Staszic, Hugo Kołłątaj,
– wskazać na mapie Austrię, Rosję, Prusy, granice Polski przed I rozbiorem i po nim, po II
rozbiorze oraz obszary zabrane przez poszczególnych zaborców,
– przedstawić zmiany wprowadzone przez Konstytucję 3 maja,
– opowiedzieć, co wydarzyło się po uchwaleniu Konstytucji 3 maja,
– poprawnie posługiwać się nowo poznanym słownictwem: emigracja, Legiony Polskie,
powstanie, zaborca,
– wyjaśnić daty: 1794, 1795, 1797,
– powiedzieć, kim byli: Tadeusz Kościuszko, Józef Wybicki, Jan Henryk Dąbrowski, Napoleon
Bonaparte,
– wskazać na mapie ziemie zabrane przez Austrię, Prusy i Rosjęw III rozbiorze,
– wyjaśnić, jak doszło do III rozbioru Rzeczypospolitej,
4
– wytłumaczyć, w jakim celu powstały Legiony Polskie we Włoszech,
– powiedzieć, dlaczego Józef Wybicki ułożył pieśń dla legionistów.
– poprawnie posługiwać się nowo poznanym słownictwem: car, zabór, Królestwo Polskie,
spiskowiec, Wielka Emigracja, arsenał,
– wyjaśnić daty: 1815, 29 XI 1830, 1831,
– powiedzieć, kim byli: Piotr Wysocki, Adam Mickiewicz, Fryderyk Chopin, książę Konstanty,
– wskazać na mapie Królestwo Polskie i miejsca ważniejszych bitew powstania listopadowego,
– wytłumaczyć przyczyny wybuchu powstania listopadowego,
– omówić przebieg „nocy listopadowej”,
– wymienić najważniejsze wydarzenia powstania listopadowego,
– wskazać przyczyny klęski powstania,
– opowiedzieć o losach Polaków po upadku powstania.
– poprawnie posługiwać się nowo poznanym słownictwem: rewolucja przemysłowa, maszyna
parowa, higiena, epidemia,
– wytłumaczyć, na czym polegała rewolucja przemysłowa,
– wymienić wynalazki powstałe w XIX w.,
– omówić zmiany na ziemiach polskich w XIX w.,
– opowiedzieć, jak zmieniło się życie ludzi w XIX w.,
– poprawnie posługiwać się nowo poznanym słownictwem: zesłać, Syberia,
– wskazać na mapie zabory,
– opisać warunki życia rodziny w mieście i rodziny na wsi,
– omówić sytuację Polaków w trzech zaborach,
– podać przykłady działań podejmowanych przez Polaków w celu zachowania swojej kultury,
– poprawnie posługiwać się nowo poznanym słownictwem: I wojna światowa, Naczelnik
Państwa, Rosja Radziecka, Armia Czerwona,
– wyjaśnić daty: 11 XI 1918, 1920,
– powiedzieć, kim był Józef Piłsudski,
– wskazać na mapie granice Polski po I wojnie światowej, państwa sprzymierzone z Niemcami i
Austro-Węgrami, państwa sprzymierzone z Rosją, państwa, które nie wzięły udziału w I wojnie
światowej,
– wytłumaczyć okoliczności odzyskania przez Polskę niepodległości w 1918 r.,
– opowiedzieć o walkach kształtujących granice państwa polskiego,
– omówić trudności, jakie musiało pokonać młode państwo polskie,
– poprawnie posługiwać się nowo poznanym słownictwem: Centralny Okręg Przemysłowy,
wolne miasto,
– wskazać na mapie Gdynię i Centralny Okręg Przemysłowy,
– wytłumaczyć, dlaczego zbudowano port w Gdyni,
– wymienić najważniejsze osiągnięcia gospodarcze odrodzonego państwa polskiego,
– poprawnie posługiwać się nowo poznanym słownictwem: II wojna światowa, okupacja, sojusz,
– wyjaśnić daty: 1 IX 1939, 17 IX 1939, 1933, 1938, 3 IX 1939, 2 X 1939, 5 X 1939,
– powiedzieć, kim byli: Adolf Hitler, Henryk Sucharski,
– wskazać na mapie podział Polski w 1939 r., miejsca ważniejszych bitew kampanii
wrześniowej,
– wymienić przyczyny wybuchu II wojny światowej,
– opisać obronę Westerplatte,
– wytłumaczyć, dlaczego Polska została tak szybko pokonana we wrześniu 1939 r.,
– wymienić ważniejsze bitwy polskiego września,
5
– poprawnie posługiwać się nowo poznanym słownictwem: hitlerowiec, obóz koncentracyjny,
Polskie Państwo Podziemne, Armia Krajowa, wywiad, partyzantka,
– opowiedzieć o okupacji niemieckiej ziem polskich,
– opisać prześladowania ludności polskiej pod okupacją radziecką,
– wytłumaczyć, w jaki sposób Polacy walczyli z okupantem,
– poprawnie posługiwać się nowo poznanym słownictwem: barykada, skapitulować, wysiedlić,
– wyjaśnić daty: 1 VIII – 2 X 1944, 1941, 1943,
– powiedzieć, kim był Józef Stalin,
– podać przyczyny wybuchu powstania warszawskiego,
– opowiedzieć o przebiegu powstania,
– wymienić przyczyny klęski powstania i jej konsekwencje,
– poprawnie posługiwać się nowo poznanym słownictwem: mocarstwo, Ziemie Odzyskane,
komunizm,
„Solidarność”, stan wojenny, rozmowy „okrągłego stołu”, wolne wybory, demokracja,
– wyjaśnić daty: 8 V 1945, 1980, 13 XII 1981, 1989, 1956, 1978,
– powiedzieć, kim są: Lech Wałęsa, Jan Paweł II,
– wskazać na mapie granice Polski po 1945 r. i porównać je z granicami
Polski w 1939 r.,
– przedstawić skutki II wojny światowej dla Polski,
– opowiedzieć o rządach komunistów w Polsce,
– wymienić najważniejsze wydarzenia w historii Polski po 1945 r.
Poziom rozszerzony (ocena dobra i bardzo dobra):
Uczeń dodatkowo potrafi:
– dostrzec wspólne pochodzenie Polaków, Rusinów i Czechów,
– wskazać na mapie obszar, który zamieszkiwali Słowianie w VIII w.,
– wymienić państwa, które utworzyli Słowianie południowi, wschodni i zachodni.
– wyjaśnić, dlaczego ludzie mierzą czas,
– wytłumaczyć, dlaczego kalendarz juliański zastąpiono gregoriańskim.
– powiedzieć, czym się różniło życie najdawniejszych ludzi od życia ludzi w XXI w., oraz dostrzec
podobieństwa między nimi.
– wyjaśnić, dlaczego rolnictwo było punktem zwrotnym w dziejach człowieka,
– wskazać na mapie Bliski Wschód,
– wymienić miasta starożytnego Wschodu.
– wytłumaczyć, czym był bursztynowy szlak.
– wskazać na mapie Biskupin,
– porównać życie mieszkańców Biskupina z życiem ludzi starszej epoki kamiennej.
– wskazać na mapie jezioro Gopło i Kruszwicę,
– odróżniać prawdę historyczną od fikcji,
– wytłumaczyć, w jakim celu ludzie tworzą legendy.
– omówić przyczyny i przebieg wyprawy misyjnej biskupa Wojciecha do Prus,
– wyjaśnić znaczenie zjazdu gnieźnieńskiego,
– wytłumaczyć, co dała Polsce koronacja Bolesława Chrobrego.
– opowiedzieć, jak powinien postępować rycerz,
– wytłumaczyć powiedzenie: „polegać jak na Zawiszy”.
– wytłumaczyć rolę Kościoła w XV w..
6
– opowiedzieć, w jaki sposób przeprowadzano otrzęsiny nowego żaka.
– rozróżniać znaki pisma klinowego i hieroglify,
– wytłumaczyć znaczenie wynalazku druku
- wytłumaczyć sens słów: „Polacy nie gęsi, iż swój język mają”.
– opowiedzieć o państwie tureckim w XVII w..
– wyjaśnić, dlaczego liberum veto było szkodliwe dla Polski,
– wytłumaczyć, w jakim celu król Stanisław August Poniatowski zwołał do Warszawy sejm.
– powiedzieć, kim był Ignacy Łukasiewicz.
– powiedzieć, kim był Michał Drzymała.
– wyjaśnić znaczenie „cudu nad Wisłą”.
– powiedzieć, kim byli: Tadeusz Wenda, Eugeniusz Kwiatkowski,
– wyjaśnić, dlaczego sejm podjął decyzję o budowie Centralnego Okręgu Przemysłowego.
– opowiedzieć o pierwszych zdobyczach Hitlera,
– zanalizować stosunek sił Polski i Niemiec w przededniu wojny.
– wskazać na mapie Oświęcim,
– wymienić różnice między radziecką a niemiecką okupacją ziem polskich.
– wytłumaczyć, dlaczego komuniści wprowadzili stan wojenny,
– ocenić znaczenie rozmów „okrągłego stołu”.