KONTRAKT NIEPEŁNY KONTRAKT NIEPEŁNY A FIRMA

INSTYTUCJE GOSPODARKI RYNKOWEJ
Jerzy Wilkin i
Jan Fałkowski
Wykład 6
Ekonomiczna teoria
kontraktu (cd.)
KONTRAKT NIEPEŁNY
• Kontrakt niepełny posiada luki, brakujące klauzule i
dwuznaczności.
• Większość kontraktów w rzeczywistym świecie to
kontrakty niepełne.
• Urealnienie załoŜeń dotyczących zachowań
partnerów kontraktu i środowiska w jakim jest on
realizowany
• Reakcje na niezadowolenie z przebiegu transakcji
2
KONTRAKT NIEPEŁNY A FIRMA
• Teoria kontraktu niepełnego jest blisko
związana z teorią przedsiębiorstwa
• W teorii kosztów transakcji: Kiedy transakcja
ma miejsce w ramach firmy a kiedy jest
przeprowadzana na rynku?
• Odmienne mechanizmy alokacji powodują
odmienne koszty transakcji
3
1
KONTRAKT NIEPEŁNY A FIRMA
Rynek i hierarchia (oprócz natury mechanizmów
adaptacyjnych) róŜnią się:
• odmiennymi mechanizmami bodźców
– Rodzaje bodźców: bodźce silne (high-powered incentives) i
bodźce osłabione (low-powered incentives)
• charakterem prawa, który je wspiera i stopniem
wykorzystania sądów
– Transakcje rynkowe – kontrakt klasyczny
– Transakcje w strukturach hierarchicznych – kontrakt niepełny
4
KONTRAKT NIEPEŁNY
A KOSZTY TRANSAKCJI
• Koszty transakcji związane z przygotowaniem
kontraktu zmuszają do tworzenia kontraktu
niepełnego
(Klein, Crawford and Alchian 1978, Williamson 1975, 1985)
• Strony umowy przygotowują ex ante kontrakt
niepełny dopełniany i renegocjowany podczas
realizacji kontraktu.
• Powoduje to zmniejszenie efektywności
5
TEORIA KONTRAKTU NIEPEŁNEGO
• Dlaczego nie moŜna w pełni uregulować i
wyegzekwować realizacji kontraktu przy pomocy
prawa?
• Wniosek: Konieczność „osadzenia” kontraktu
względnego w instytucjonalnym systemie społecznych
relacji kontraktowych.
• Porządek prawno-sądowniczy a porządek realizowany
prywatnie
6
2
TEORIA KONTRAKTU NIEPEŁNEGO
• Sposoby wzmacniania egzekwowania
kontraktu przy załoŜeniu warunków niepełnego
kontraktu
7
TEORIA KONTRAKTU NIEPEŁNEGO
• Warunki realizacji kontraktów w początkowym
okresie transformacji w Polsce i w innych krajach
postkomunistycznych
• G. Roland (Transition and Economics 2000) prywatne mechanizmy w przypadku słabego lub
braku prawnego egzekwowania umów
8
EKONOMIA PRAWA KONTRAKTOWEGO
• „Prawo kontraktowe jest konstytucją
dobrowolnie kształtowanych prywatnych
transakcji, a konkretne kontrakty są jak
prawa podlegające konstytucji”
• Zadania prawa kontraktowego
• Kontrakt jest wymianą obietnic i wymianę tę
moŜna uczynić efektywną tak jak wymianę
towarów.
9
3
EKONOMIA PRAWA KONTRAKTOWEGO
• Prawo kontraktowe (contract law) podlega
ocenie ekonomicznej.
• Przykłady:
– Gorączka złota w Kalifornii – 1846 r.
• Dwa rodzaje kontraktu:
– równy podział wydobytego złota między uczestników
procesu wydobycia (sharing contract),
– wyznaczenie indywidualnych działek ziemi, pomiędzy
poszukiwaczy złota (land allotment contract).
– Zaciągnięcie kredytu dewizowego
10
4