Stare-nowe zawody

Stare-nowe ? zawody
Opracowano w CIiPKZ w Nowym Sączu, na podstawie w/w stron internetowych:
http://www.zrp.pl
http://www.zawodyregulowane.pl
Wrzesień 2010 r.
Po latach zapomnienia i odstawienia na „boczny tor” edukacja polska próbuje przywracać do
łask zawody rzemieślnicze. Taki trend wynika przede wszystkim z potrzeb współczesnego
rynku pracy, ale takŜe rynku edukacji, gdzie nastąpiło ewidentne przesycenie rynku
absolwentami uczelni wyŜszych, zwłaszcza humanistycznych, zasilających rzesze
bezrobotnych.
Z roku na rok obserwujemy coraz wyŜsze zainteresowanie młodzieŜy zawodami na
poziomie technikum, szkoły zawodowej lub praktycznej nauki u rzemieślnika. MłodzieŜ
zaczyna bowiem zdawać sobie sprawę, Ŝe powstała nisza rynkowa, którą mogą
zagospodarować, pozwoli im zaistnieć na rynku pracy. Jednocześnie „burza” medialna wokół
tej tematyki pozwala wyjść naprzeciw niektórym instytucjom edukacyjnym i sprostać nowym
potrzebom kształcenia zawodowego.
Ministerstwo Edukacji Narodowej ogłosiło oficjalnie załoŜenia planowanych od 2012 r. zmian
w systemie kształcenia zawodowego. W obecnym etapie reformy - reformy programowej oczekiwana jest poprawa jakości kształcenia i zmiana wizerunku szkoły zawodowej, która
zgodnie z hasłem towarzyszącym reformatorom ma być „Szkołą zawodową - szkołą
pozytywnego wyboru”.
Społeczeństwu i gospodarce potrzebne są fachowe kadry przygotowane do pracy w sektorze
wytwórczości i usług. W tym sektorze dobre przygotowanie zawodowe oznacza przede
wszystkim dobre przygotowanie praktyczne, a jeŜeli praktyczne to najlepiej …u
rzemieślnika.
Celem nauki zawodu jest opanowanie przez ucznia - młodocianego pracownika
umiejętności praktycznych i teoretycznych w zawodzie i potwierdzenie ich dowodem
kwalifikacji zawodowych w drodze przystąpienia do egzaminu czeladniczego. Świadectwo
czeladnicze umoŜliwia absolwentowi zatrudnienie na stanowisku wymagającym kwalifikacji
zawodowych na tzw. pierwszym poziomie. Egzaminy czeladnicze przeprowadzają komisje
egzaminacyjne izb rzemieślniczych.
Nauka zawodu w rzemiośle
Małe i średnie zakłady rzemieślnicze obok działalności gospodarczej tradycyjnie zajmują się
szkoleniem uczniów. Nauka zawodu składa się z dwóch integralnych, równolegle
realizowanych części; praktycznej zorganizowanej w zakładzie rzemieślniczym i teoretycznej
zorganizowanej w szkole zawodowej lub na kursach dokształcających.
Podstawą organizacji nauki jest umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego,
podpisywana pomiędzy pracodawcą rzemieślnikiem, a uczniem młodocianym pracownikiem.
W związku z zawartą umową o pracę i faktem uczęszczania do szkoły zawodowej młody
człowiek uzyskuje podwójny status prawny tj. ucznia i pracownika młodocianego lub
wyłącznie pracownika młodocianego, jeśli dokształcanie teoretyczne realizowane jest w
systemie pozaszkolnym.
Warunki zatrudnienia ucznia
Na naukę zawodu mogą być przyjęci młodociani pracownicy w przedziale wiekowym od 16
do 18 lat. Młody człowiek zamierzający podjąć naukę zawodu w zakładzie rzemieślniczym
musi spełniać następujące warunki:
Opracowano w CIiPKZ w Nowym Sączu, na podstawie w/w stron internetowych:
http://www.zrp.pl
http://www.zawodyregulowane.pl
Wrzesień 2010 r.
• ukończony 16 rok Ŝycia,
- z osobą niemającą 16 lat, która ukończyła gimnazjum, moŜe być zawarta umowa o
pracę w celu przygotowania zawodowego w formie nauki zawodu, pod warunkiem
wyraŜenia na to zgody opiekuna tej osoby
- z osobą niemająca 16 lat, która nie ukończyła gimnazjum, moŜe być zawarta umowa
o pracę w celu przygotowania zawodowego w formie przyuczenia do wykonywania
określonej pracy, pod warunkiem wyraŜenia na to zgody opiekuna tej osoby
• ukończone gimnazjum,
• dobre warunki fizyczne i stan zdrowia pozwalający na podjęcie nauki zawodu, a następnie
pracy.
Umowa o pracę w przygotowania zawodowego
Wszelkie formalności związane z zatrudnieniem młodocianego pracownika w celu nauki
zawodu najlepiej załatwiać w cechu. Przepisy prawne ustalają, jakie elementy musi zawierać
umowa o pracę z młodocianym tj.
• rodzaj przygotowania zawodowego: nauka zawodu lub przyuczenie do wykonywania
określonej pracy,
• czas trwania nauki zawodu oraz okres przyuczenia
• miejsce odbywania przygotowania zawodowego,
• sposób realizacji obowiązku szkolnego,
• wysokość miesięcznego wynagrodzenia.
• czy umowa o pracę zawarta na czas nieokreślony czy teŜ określony,
• sposób ponoszenia kosztów dokształcania teoretycznego młodocianego,
• rodzaj kwalifikacji zawodowych i pedagogicznych osoby szkolącej.
Okres nauki w zawodach szkolnych
Nauka zawodu moŜe odbywać się w zawodach występujących w klasyfikacji zawodów
szkolnictwa zawodowego oraz w klasyfikacji zawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy.
Nauka u rzemieślnika odbywa się w zawodach z klasyfikacji szkolnej, które odpowiadają
danemu rodzajowi rzemiosła i w których przeprowadzane są egzaminy czeladnicze.
Klasyfikacja określa takŜe czas trwania nauki w zawodach przewidzianych do kształcenia w
zasadniczych szkołach zawodowych (cykl 2-letni lub 3-letni). W takich przypadkach okres
nauki odpowiednio wynosi 24 lub 36 miesięcy
Pracodawca zobowiązany jest skierować młodocianego na dokształcanie teoretyczne w
zasadniczej szkole zawodowej lub zorganizować dokształcanie w systemie pozaszkolnym
pod warunkiem realizacji obowiązkowych zajęć z zakresu teoretycznego kształcenia
zawodowego, wynikających z programu nauczania.
Okres nauki zawodu w rzemiośle
Nauka zawodu trwa nie mniej niŜ 24 miesiące i nie więcej niŜ 36.
W wyjątkowych, uzasadnionych przypadkach na wniosek ucznia-młodocianego pracownika i
Opracowano w CIiPKZ w Nowym Sączu, na podstawie w/w stron internetowych:
http://www.zrp.pl
http://www.zawodyregulowane.pl
Wrzesień 2010 r.
za zgodą rzemieślnika szkolącego - izba rzemieślnicza moŜe skrócić lub przedłuŜyć okres
nauki zawodu.
Okres nauki w zawodach pozaszkolnych
Klasyfikacja zawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy zawiera zestawienie zawodów
występujących na rynku pracy (w tym wszystkie zawody szkolne).
Nauka zawodu u pracodawcy rzemieślnika moŜe dotyczyć zawodu z klasyfikacji zawodów i
specjalności dla potrzeb rynku pracy, który nie figuruje w klasyfikacji szkolnej, pod
warunkiem jednak, Ŝe w zawodzie tym komisja egzaminacyjna izby rzemieślniczej
przeprowadza egzamin czeladniczy.
Wynagrodzenie ucznia
Młodocianemu pracownikowi - uczniowi zawodu przysługuje prawo do wynagrodzenia za
pracę. Wysokość miesięcznego wynagrodzenia jest zróŜnicowana i w zaleŜności od roku
nauki wynosi:
• I rok nauki nie mniej niŜ 4 %
• II rok nauki nie mniej niŜ 5%
• III rok nauki nie mniej niŜ 6%
przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim kwartale (ogłasza
prezes GUS).
Staw wynagrodzeń prawodawca ustalił w kwotach najniŜszych co oznacza, Ŝe pracodawca
moŜe ustalić dla młodocianego wyŜsze wynagrodzenie.
Zawarcie umowy
Umowę o pracę w celu nauki zawodu podpisują: pracodawca - właściciel zakładu
rzemieślniczego oraz uczeń - młodociany pracownik, a jeśli młodociany nie ukończył 16 lat
dodatkowo jego prawny opiekun.
Umowy dla młodocianych dokształcających się w szkołach zawodowych naleŜy zawierać w
okresie przyjmowania kandydatów do szkół ponad gimnazjalnych. W przypadku gdy
młodociany dokształca się w systemie pozaszkolnym podpisanie umowy moŜe nastąpić w
innym terminie.
NAUKA ZAWODU W RZEMIOŚLE
Podstawowe Akty Prawne
(wg stanu na dzień 16.I.2009 r)
1. Zatrudnianie młodocianego pracownika
Ustawa Kodeks Pracy z dnia 26 czerwca 1974 r. Dział IX ( Dz.U. Z 1998 r. nr 21, poz. 94, z
poźniejszymi zmianami).
2. Zasady i warunki odbywania przygotowania zawodowego młodocianych
Opracowano w CIiPKZ w Nowym Sączu, na podstawie w/w stron internetowych:
http://www.zrp.pl
http://www.zawodyregulowane.pl
Wrzesień 2010 r.
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie przygotowania
zawodowego młodocianych i ich wynagradzania (Dz.U. Nr 60, poz.278, ze zmianami z 2002
r. Dz.U. Nr 197, poz.1663, ze zmianami z 2004 r. Dz.U. Nr 224, poz.2274, ze zmianami z
2005 r. Dz.U. Nr 53, poz.472)
3. Nadzór nad przebiegiem przygotowania zawodowego młodocianego
Ustawa o rzemiośle z dnia 22 marca 1989 r. - (tj. Dz.U z 2002 r, Nr 112, poz 979, ze
zmianami z 2003 r Dz.U. Nr 137, poz 1304, ze zmianami w 2009 r ( Dz.U. Nr 6, poz 33).
Uchwała Nr 8 Zarządu Związku Rzemiosła Polskiego z dnia 2 kwietnia 2008 r . znak: NO-I130/17/08 w sprawie "Zasad i trybu sprawowania przez izby rzemieślnicze i cechy nadzoru
nad przebiegiem przygotowania zawodowego w rzemiośle pracowników młodocianych",
zmieniającą Uchwałę Nr 4 Zarządu ZRP z dnia 19 lutego 2002 r. znak No-I-130/02. Wzór
umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego młodocianego: załącznik pdf Uchwała nr
16 Zarządu Związku Rzemiosła Polskiego z dnia 23 listopada 2006 r, znak No-I-130/Sz/06 w
sprawie wprowadzenia wzoru umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego u
pracodawcy, będącego rzemieślnikiem.
4. Uprawnienia do szkolenia
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 lipca 2002 r. w sprawie praktycznej
nauki zawodu ( Dz.U. Nr 113, poz.988, ze zmianami w 2003 r. Dz.U. Nr 192, poz.1875).
5. Złote i srebrne odznaki przyznawane za wyszkolenie uczniów
Uchwała Nr 8 Zarządu Związku Rzemiosła Polskiego z dnia 16.02.1994 r. (z późniejszą
zmianą z dnia 25.02.1998 r.) w sprawie zmiany uchwały o ustanowieniu srebrnej i złotej
odznaki "Za wyszkolenie uczniów w rzemiośle".
6. Wyjątkowe dopuszczalne zatrudnienie młodocianych
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 5 grudnia 2002 r. w sprawie
przypadków, w których wyjątkowo jest dopuszczalne zatrudnianie młodocianych, którzy nie
ukończyli gimnazjum, osób niemających 16 lat, które ukończyły gimnazjum, oraz osób
niemających 16 lat, które nie ukończyły gimnazjum. (Dz.U. Nr 214, poz. 1808).
7. Prace wzbronione młodocianym
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 24 sierpnia 2004 r. w sprawie
wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych
prac ( Dz.U. z 2004 r. Nr 200, poz.2047, ze zmianami w 2005 r. Dz.U. Nr 136, poz. 1145, ze
zmianami w 2006 r. Dz.U. Nr 107, poz.724).
8. Zawody i okres nauki zawodu w rzemiośle
System formalnego potwierdzania kwalifikacji dotyczy zarówno zawodów szkolnych
jak i rzemieślniczych :
1) Zawody szkolne
Opracowano w CIiPKZ w Nowym Sączu, na podstawie w/w stron internetowych:
http://www.zrp.pl
http://www.zawodyregulowane.pl
Wrzesień 2010 r.
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 26 czerwca 2007 r. w sprawie
klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego (Dz.U. z 2007 r. Nr 124, poz. 860).
2) Zawody pozaszkolne
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 grudnia 2004 r. w sprawie
klasyfikacji zawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy oraz zakresu jej stosowania (
Dz.U. z 2004 r. Nr 265, poz. 2644, ze zmianami z 2007r. Dz.U. Nr 106,poz.728).
Zapisy rozporządzenia Rady Ministrów z 1996r. w sprawie zatrudniania młodocianych w celu
przygotowania zawodowego uprawniają do prowadzenia nauki w zawodach pozaszkolnych,
ale nie precyzują okresu, w jakim ma trwać nauka w zawodach spoza klasyfikacji szkolnej.
Związek Rzemiosła Polskiego (pismo znak:NO-I-130/58/03, dnia 9 września 2003 r. wraz z
wykazem zawodów pozaszkolnych, odpowiadających danemu rodzajowi rzemiosła) - przyjął
zasadę, iŜ dwu- lub trzyletni cykl nauczania w zawodach pozaszkolnych wynika z logiki
struktury klasyfikacji gospodarczej ujmującej zawody w duŜe, średnie i elementarne grupy,
zawierające zawody i specjalności. Ustalając dwu- lub trzy-letni okres trwania nauki w
zawodach spoza klasyfikacji szkolnej, kierowano się:
- okresem nauki - dwa lub trzy lata - przypisanym do zawodu szkolnego, znajdującego się w
tej samej średniej lub elementarnej grupie klasyfikacji zawodów i specjalności dla potrzeb
rynku pracy, w której występuje zawód odpowiadający danemu rodzajowi rzemiosła,
- w zawodach umieszczonych w grupach elementarnych klasyfikacji zawodów i specjalności
dla potrzeb rynku pracy, w których nie występuje Ŝaden zawód do kształcenia w zasadniczej
szkole zawodowej, przyjęto dwu letni okres nauki.
9. Rozporządzenie w sprawie refundowania ze środków Funduszu Pracy wynagrodzeń
wypłacanych młodocianym pracownikom
(tj Dz.U.Nr 77,poz. 518 z 2007 r.,ze zmianami w 2008 r Dz.u. Nr 112, poz 716, ze zmianami
z 2008 r , Nr 235, poz.1601).
Załączniki:
1.Wykaz zawodów odpowiadających danemu rodzajowi rzemiosła, w których izby rzemieślnicze powołały komisje
egzaminacyjne, przeprowadzające egzaminy na tytuły czeladnika i mistrza.
2. Nazwy/ wykaz izb rzemieślniczych
Opracowano w CIiPKZ w Nowym Sączu, na podstawie w/w stron internetowych:
http://www.zrp.pl
http://www.zawodyregulowane.pl
Wrzesień 2010 r.