Zasoby, majątek, potencjał i kapitał organizacji
Transkrypt
Zasoby, majątek, potencjał i kapitał organizacji
Zasoby, kapitał i potencjał organizacji Zasoby • • • • • Termin ten nie jest jednoznacznie definiowany i rozumiany. W tradycyjnym ujęciu pojęcie zasobów odnoszone jest do: - zasobów naturalnych (ziemia, surowce naturalne i inne dary natury); - zasobów pracy (ludzie wraz z ich wiedzą, kwalifikacjami i umiejętnościami); - zasobów kapitałowych (rzeczowe i pieniężne). Ostatnio do tej klasyfikacji dodaje się: • - zasoby niematerialne (systemy informacyjne, prawa własności, reputację itp.) • Zasoby naturalne • • • • • Nie są wytworem człowieka, lecz swoistym darem natury, tworząc środowisko życia dla ludzi oraz dostarczając istotnych czynników produkcyjnych (lub usługowych). Przykładowe zasoby naturalne: powietrze, ziemia, surowce naturalne, woda, flora i fauna, energia, przestrzeń geograficzna itd. Przez długi okres rozwoju cywilizacji ludzkiej traktowane były jako dobra wolne, czyli darmowy zasób. Obecnie wszystkie zasoby naturalne stały się dobrami ekonomicznymi. W związku z tym wzrosło zainteresowanie problematyką racjonalnego gospodarowania tymi zasobami. Należy jednak zgodzić się z P. Drucker’em, który stwierdził, że: Zasób nie istnieje, dopóki człowiek nie znajdzie zastosowania dla czegoś, co występuje w przyrodzie, i nie nada mu w ten sposób wartości ekonomicznej”. Zasoby pracy (zasoby ludzkie) Synonimy: potencjał pracy, potencjał społeczny, potencjał kadrowy, potencjał ludzki, kapitał ludzki, personel, kadry itp; • Określenia te odnoszą się do ogółu zatrudnionych pracowników oraz cech charakteryzujących ich wiedzę, kwalifikacje, umiejętności, cechy osobowości, postawy i zachowania. • Określenie zasoby ludzkie ma znaczenie wartościujące, wskazujące na ich podstawowe znaczenie wśród innych zasobów, bowiem decyduje o ich wykorzystaniu. • T.Schultz (Nobel z 1979 r.): „Wszystkie ludzkie zdolności są bądź wrodzone, bądź nabyte. Każdy człowiek rodzi się z pewnym szczególnym zespołem genów określającym jego wrodzone zdolności. Cechy nabytej jakości populacji, które mają wartość i mogą być wzbogacone za pomocą odpowiedniego inwestowania, będziemy uważać za kapitał ludzki”. • Zasoby To materialne i niematerialne wartości znajdujące się w dyspozycji podmiotu kierującego organizacją – które wykorzystywane są do realizacji celów i zadań stojących przed organizacją. Zasoby mogą być różne pod względem ilościowym i jakościowym – można je zmieniać w zależności od potrzeb. Zasoby materialne To majątek, jakim dysponuje organizacja. Na który składają się: - środki finansowe (gotówka, należności, kredyty, itp.); - nieruchomości; - maszyny i urządzenia; - środki transportu, - zapasy wyrobów gotowych, surowców, materiałów i półproduktów. Osobna kategoria to technika, technologia i knowhow. Zasoby kapitałowe • • • • • Zwane też zasobami majątkowymi; Kapitał w sensie ogólnym oznacza całokształt zasobów zaangażowanych w organizacji, zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych, własnych i obcych, terminowych i nieterminowych. Bilansowy punkt widzenia pozwala na wyodrębnienie kapitału trwałego i kapitału obrotowego. Kapitał trwały to ta część majątku organizacji, która jest zaangażowana w procesy produkcyjne lub usługowe na okres dłuższy niż jeden rok. (Można wyodrębnić: rzeczowy kap.trwały, finansowy kap.trwały oraz wartości niematerialne i prawne) Kapitał obrotowy, to ta część zasobów organizacji, która zużywa się w trakcie danego cyklu produkcyjnego (w tym: zapasy oraz należności i środki pieniężne). Zasoby kapitałowe wg. źródeł pochodzenia Kapitał własny – tworzony jest zgodnie z obowiązującym prawem na cały okres istnienia organizacji. Może podlegać zmianom wraz z rozwojem lub ograniczaniem działalności. • Powstaje w wyniku: wniesienia określonych wartości oraz uzupełniania poprzez np. kapitalizację zysku. • W firmach – k.własny składa się z k.zakładowego oraz k.rezerwowego. • • • • • • • Kapitał obcy – część majątku, która nie jest finansowana kapitałami własnymi. Kapitał obcy udostępniają organizacji jej wierzyciele. Podstawowe formy: - zobowiązania długoterminowe (ponad rok); - zobowiązania krótkoterminowe. Inne: leasing, zastaw, faktoring Kapitał niematerialny Wartości niematerialne kryją się przede wszystkim w ludziach, pomysłach, knowhow, relacjach, systemach i procesach pracy. • Wszystkie one mają jedną wspólną cechę – zwiększają efektywność ekonomiczną. • Nie pojawiają się na arkuszu bilansu ani rachunku wyników, są jednak stymulatorami tworzenia wartości firmy, którymi można zarządzać i które zwykle można wycenić. • Są źródłem ukrytej przewagi. • Wycena wartości niematerialnych Aktywa niematerialne mają pewną wartość. • Kryje się ona w umiejętnościach i wiedzy ludzi, którzy zarządzają biznesem i którzy dla niego pracują. • Jest wbudowana w reputację firmy i relacje z dostawcami, klientami, partnerami i innymi stronami. • Ukrywa się w sposobie działania firmy: • – w koncepcjach, – innowacjach, – systemach informatycznych. Zasoby (kapitał) niematerialne Kapitał niematerialny nie powstaje w wyniku prostego nabywania i gromadzenia wiedzy. • Wartość kapitału niematerialnego jest tym, co organizacja jest zdolna wytworzyć korzystając z różnych czynników. • Inaczej: • Kapitał niematerialny ma wartość wtedy i tylko wtedy, gdy poprawia – choćby pośrednio – sytuację rynkową organizacji. • J.Low i P.C.Kalafut wymieniają • dwanaście najważniejszych wartości, które tworzą kapitał niematerialny: (1)przywództwo, (2) strategia, (3) komunikacja i jawność, (4) wartość marki, (5) reputacja, (6)sieci i sojusze, (7) technologie i procesy, (8) kapitał ludzki, (9) organizacja i kultura miejsca pracy, (10) innowacyjność, (11)kapitał intelektualny oraz (12) elastyczność. • J. Low, p.C. Kalafut, Niematerialna wartość firmy, Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2004, s. 63 i nast. Szacowanie wartości kapitału niematerialnego • • • • • • Brak możliwości mierzenia k.n. przez tradycyjne metody księgowe. Nie istnieje też (jak dotąd) żadna bezpośrednia metoda wyznaczania wartości tego kapitału. Dwie metody szacowania: 1. Metoda giełdowa – polega na odjęciu od wartości akcji korporacji wartości jej aktywów materialnych. Tym, co pozostaje, jest wartość jej aktywów niematerialnych. 2. Metoda analityczna – jest podobna do poprzedniej, ale punktem odniesienia są prognozy analityków dotyczące wartości firmy. Potencjał • • • • • To możliwości danej organizacji do realizacji zadań dla których została ona utworzona. Potencjał tworzą kapitały znajdujące się w dyspozycji organizacji. Mogą one być wykorzystywane bądź marnotrawione. Kapitał ludzki jest podstawowym czynnikiem decydującym o wykorzystaniu potencjału oraz generującym jego wzrost. Potencjał organizacji zależy w podstawowym zakresie od sposobu zarządzania organizacją. Koncepcja organizacji budującej potencjał ((McKinsey) Trzy imperatywy: 1) aktywne poszukiwanie asymetrii między organizacją i jej otoczeniem (a zwłaszcza konkurencją) i identyfikowanie związanego z nim potencjału. 2) Kreowanie świadomie zaprojektowanych konfiguracji zdolności. 3) Wykorzystanie szans przynoszonych przez rynek, które pozwalają najlepiej wykorzystać posiadane przez firmę unikalne konfiguracje zdolności. Koncepcja organizacji budującej potencjał ((McKinsey) Dylematy: 1.Wyboru między refleksją a działaniem: pierwsze prowadzi do identyfikacji „ukrytych” asymetrii i zdolności , drugie do ich szybkiego przetestowania. 2. Wyboru między różnorodnością a koncentracją, z których pierwsze rozszerza możliwości ekspansji i ogranicza ryzyko, a drugie zapewnia spektakularne sukcesy i wysokie zyski. 3. Wyboru miedzy możliwościami a szansami i okazjami, czyli między agresywną ekspansją a rozsądną i chłodną ocena własnych możliwości.