Rok Sienkiewicza - ZS4 w Szczecinie

Wydanie specjalne
24.10.2016
Zespół Szkół nr 4 im. Armii Krajowej w Szczecinie
VI Tydzień Humanistyczny z Patronem
Rok Sienkiewicza
15 listopada 1916 roku zmarł Henryk Sienkiewicz. Za kilka dni dokładnie przypada setna
rocznica jego urodzin. Dlatego 2016 został
ustanowiony Rokiem Henryka Sienkiewicza.
Zapewne mało jest domów, w których nie
ma choćby jednego dzieła Sienkiewicza. Wiele
utworów stanowi kanon polskiej literatury, tzw.
pozycję obowiązkową. W „podstawówce” chyba od zawsze czyta się „W pustyni i w puszczy”, w gimnazjum – „Krzyżaków” lub „Quo
vadis”, a w szkole ponadgimnazjalnej –
„Potop”. Znamy nie tylko bohaterów Sienkiewiczowskich, takich jak Skrzetuskiego, Zagłobę,
Kmicica czy Podbipiętę, ale często posługujemy się ich zwrotami, które na trwale weszły do
języka polskiego (wystarczy wymienić choćby
słynne słowa Zagłoby do Rocha Kowalskiego:
„Mów mi wuju!” czy wykorzystane w reklamie
proszku do prania zapytanie braci Kiemliczów:
„Ociec, prać?”).
W uzasadnieniu decyzji parlamentu, by Sienkiewicz patronował 2016 można m.in. przeczy-
tać, że budził
świadomość narodową, uczył dumy
z polskości, umiłowania ojczyzny.
Trudno się z tym
nie zgodzić, ale
studiując materiały o pisarzu, okazuje się, że to
niezwykle ciekawa postać, która
ma na swoim koncie nie tylko literackiego
Nobla i nie tylko zasługi z dziedziny literatury.
Jakie są inne jego dokonania? Przeczytajcie
wydanie specjalne „Parasola” i weźcie udział
w konkursach, które zaplanowaliśmy dla Was
w tym tygodniu.
Miłej lektury, zabawy i nauki!
Aleksandra Staniewicz
Przykazania dla czytelników
Sława, sława, sława!
Sienkiewicz to jeden z tych nielicznych twórców, którzy cieszyli się za życia
ogromną sławą. Wielką popularność przyniosła mu drukowana w odcinkach na łamach
prasy (dwóch czasopism jednocześnie) powieść „Ogniem i mieczem”. Kolejne części
„Trylogii” tylko to uznanie wzmocniły. Z okazji jubileuszu 25-lecia pracy twórczej otrzymał od narodu majątek ziemski w Oblęgorku. Pięć lat później za całokształt twórczości
została mu przyznana Nagroda Nobla.
Oto dziesięcioro przykazań Sienkiewiczowskich, danych narodowi na raucie jubileuszowym dn. 22 r. 1900.
„Jam jest Henryk Sienkiewicz. Wielka
Wielkość Twoja, którym Cię wywiódł
na pole sławy wszechświatowej.
1) Nie będziesz miał Mickiewicza,
Słowackiego, Krasińskiego i innych
nade mnie.
2) Nie będziesz używał wielkiego
Imienia Mego nadaremno.
3) Pamiętaj, abyś Dzień Jubileuszu
Mego święcił.
4) Czcij Skrzetuskiego, Zagłobę, Wołodyjowskiego i Baśkę Jego, a mnie nade
wszystko, bom nieporównany jest.
5) Nie śmiej używać na utworach mo-
ich.
6) Nie używaj dzieł moich na podpałkę.
7) Nie popularyzuj dzieł Moich bez
dodatkowej opłaty na ręce moje.
8) Nie fałszuj myśli mojej, gdyż lojalność jej murem stoi.
9) Nie pożądaj żony Skrzetuskiego,
albowiem Kniaziówną jest.
10) Ani Oblęgorka, ani pióra brylantowego, ani zaprzęgów, ani jarzma na woły nie będziesz pożądał, ani pragnął,
gdyż narodowym darem jest!
Będziesz miłował każdego literata w
miarę możności i chęci osobistej, a mnie
bez żadnych zastrzeżeń.”
Wyszukał: Kacper Misiura, II DT
Humor z zeszytów szkolnych
śniegiem przez wichurę śnieżną.
Na skutek wykończenia psychicznego i okaleczeń doznanych u Krzyżaków, zmarł bez
żadnej nadziei.
Po koronacji na rycerza dostawał on pas i
złote ostrygi.
Jagienka nie jest może taka ładna i słodka
jak Danusia, ale też ma urodę.
Jego (Juranda) jedynym oczkiem w głowie
była córka Danusia.
Jagienka była bardzo religijną dziewczyną,
bo „na szyi miała kraśne paciorki”.
O Jurandzie, Jagience i innych
Upss… Pogmatwana czasem ta fabuła Sienkiewiczowskich powieści, nazwiska trudne do
spamiętania, losy bohaterów zawiłe… Dlatego
w pracach uczniów błędów co niemiara. Kilka
naprawdę śmiesznych, prezentujemy :-)
Moim zdaniem, Jurand to miła postać o
wielkiej duszy, która miała serce.
Kiedy niemy kat obcinał mu prawą rękę,
język i wypalał mu oczy, był bardzo wytrzymały
na ból i urazy, których doznał po zasypaniu go
Wynotowała prof. Bożena Dąbrowska
O Sienkiewiczu powiedzieli
Dobrze i źle
„Czytam Sienkiewicza. Dręcząca lektura.
Mówimy: to dosyć kiepskie, i czytamy dalej.
Powiadamy: ależ to taniocha – i nie możemy
się oderwać. Wykrzykujemy: nieznośna opera!
I czytamy w dalszym ciągu, urzeczeni.”
Witold Gombrowicz, Dzienniki 1953-56
„Cały wieczór czytaliśmy głośno – czytałem
ja – Połanieckich z prawdziwą przyjemnością.
Świetny to pisarz, szlachetny, mądry,
opisujący co prawda tylko życie warstw
wykształconych, lecz we wszystkich jego
przejawach, nie zaś wyłącznie nihilistów,
felczerów i studentów, jak czynią to nasi
pisarze”.
Lew Tołstoj w listach do żony
„Jestem w nim zakochany. Mam młode
serce w starym ciele, a gdy czytam jego
znakomite epopeje, wciąż mi bije serce
zachwytem. Cóż to za cudowna rzecz: Quo
vadis! Teraz dopiero czytałem to dzieło po raz
pierwszy. Jestem nim zachwycony. (…) Gdyby
polskie piśmiennictwo miało tylko
Sienkiewicza i Mickiewicza, już byłoby
wielkim.”
Mark Twain
Pomniki Sienkiewicza w Polsce
W Kielcach i Bydgoszczy
Oczywiście „doczekał się” Henryk
Sienkiewicz wielu pomników mu poświęconych. Należą do nich m.in..:
Pomnik Henryka Sienkiewicza w Warszawie
– został odsłonięty w 2000 r. Ufundowany
przez dr. Zbigniewa Porczyńskiego z żoną
Janiną.
Pomnik Henryka Sienkiewicza w Bydgoszczy - odsłonięty w 1927 r.; był pierwszym w
Polsce pomnikiem ku czci pisarza, po zniszczeniu w czasie II wojny światowej został
odbudowany w innej formie w 1968 r.
Pomnik Henryka Sienkiewicza w Słupsku odsłonięty w 1960 r., pomnik zaprojektowany
przez Krystynę Trzeciak, wkomponowany
został w zieleniec przy Alei Sienkiewicza.
Istnieją także: Pomnik Henryka Sienkiewicza w Szczawnicy, Pomnik Henryka Sienkiewicza w Kielcach, Pomnik Henryka Sienkiewicza
w Częstochowie.
Bartosz Waszkiewicz, II ET
Po lewej odbudowany pomnik w Bydgoszczy,
po prawej — pomnik w Słupsku.
R o k
H e n r y k a
Kobiety w utworach Sienkiewicza
A jednak ważne
Wydaje się, że w
najbardziej
znanych
utworach
Sienkiewicza
postacie
kobiece
odgrywają
rolę
drugoplanową. Ale
czy na pewno?
Helena
Kurcewiczówna,
Oleńka
Billewiczówna,
Baśka Jeziorkowska – wszystkie
one wiele znaczą
dla głównych bohaterów, wpływają
na ich działania,
obecne są w ich
myślach. Wymienione bohaterki są
też pożądane przez
największych antagonistów
mężczyzn,
których
kochają. I tak,
Heleny
pragnie
Bohun, przeciwnik
Skrzetuskiego, Basi
– Azja Tuhajbejowicz, wróg Wołodyjowskiego, Oleńki –
książę Bogusław,
nieprzyjaciel Kmicica. I nawet Danusia
Jurandówna i Jagienka funkcjonują
w miłosnym trójkącie – tyle tylko, że
w tym przypadku
decydujący
głos
należy do Zbyszka…
S i e n k i e w i c z a
Ciekawostki z życia Henryka Sienkiewicza
Wizjoner z kompleksami
Magdalena Zawadzka
jako Basia.
 Pierwszą z książek, jakie przeczytał były
Izabela Scorupco jako
Helena.
„Śpiewy historyczne” Juliana Ursyna Niemcewicza.
 Jako dziecko opracował plan wyzwolenia
Polski, który zakładał wyjazd wszystkich Polaków do Ameryki, stworzenie tam armii oraz
powrót do kraju, by wyzwolić ojczyznę.
 Pisarz był kawalerem francuskiej Legii Honorowej.
 Był członkiem Serbskiej Akademii Nauk i
Umiejętności.
 Miał trzy żony — każdą o imieniu Maria.
Powstała książka pod tytułem: „Marie jego
życie”.
 Na pierwszej książce przekręcono jego nazwisko na: „Stankiewicz”.
 Miał kompleksy z powodu swojego niskiego
wzrostu.
 Po otrzymaniu Nagrody Nobla w 1905 roku,
w przemówieniu podkreślił jej ogromne znaczenie dla syna Polski: „Głoszono ją umarłą,
a oto jeden z tysięcznych dowodów, że żyje.
Głoszono ją podbitą, a oto nowy dowód, że
umie zwyciężać”.
 Wizerunek Sienkiewicza pojawił się w 1990
roku na banknocie 500 000 zł, a potem
jeszcze wielokrotnie na monetach, banknotach i znaczkach.
 „Quo Vadis” przetłumaczono na ponad pięćdziesiąt języków. Na podstawie powieści
powstały także sztuki teatralne, opery, oratorium Feliksa Nowowiejskiego i pantomima. W
 W 2002 roku wydano powieść „Quo Vadis
Trzecie Tysiąclecie”, napisaną przez Martina
Abrama. Jest ona oparta na dziele Sienkiewicza, a jej akcja rozgrywa się w XXII wieku.
Opracował: Damian Wojciechowski, 2DT
Ciekawostki z planów filmowych
Zegarek Jagiełły i adidasy Rzymianina
Małgorzata Braunek jako
Oleńka.
(as)
To ciekawe
Pocztówka Sienkiewicza
Wyparta dziś przez
sms-y, pocztówka z
życzeniami była niegdyś wyczekiwana. W
trudnych momentach
dziejowych odegrała
ważną rolę w podtrzymywaniu ducha niepodległości wśród Polaków i kształtowaniu
patriotyzmu. A nazwę pocztówka wymyślił
Henryk Sienkiewicz.
Popularna pocztówka jako nazwa pojawiła
się w Polsce w 1900 roku. Wtedy to właśnie w
Warszawie odbyła się wystawa kart pocztowych zorganizowana przez Towarzystwo Dobroczynności. Podczas tej imprezy ogłoszono
konkurs na polską nazwę ilustrowanych kart,
bo takiego określenia wtedy nie było.
Nazywano je różnie: widokami, pocztowymi
kartami ozdobnymi czy wreszcie widokówkami. Ze zgłoszonych 296 propozycji(!) jury składające się z wybitnych językoznawców, członków redakcji Słownika Polskiego, do drugiego
etapu zakwalifikowało pięć: listewka, otwartka, pisanka oraz pocztówka. Zwiedzająca
wystawę publiczność wybrała pocztówkę. Jak
się okazało, autorem tej nazwy był późniejszy
noblista Henryk Sienkiewicz, występujący pod
pseudonimem Maria z R.
Opracował Paweł Hałajko, 2 DT
Prawie wszystkie utwory Sienkiewicza doczekały się ekranizacji filmowych. Wiele z nich
było kasowymi przebojami polskiej kinematografii i obejrzała je wielomilionowa publiczność
w Polsce i na świecie. Pierwsze próby przeniesienia prozy Sienkiewicza na duży ekran podjęto jeszcze za życia pisarza – w 1913 roku.
„Potop” w reż. Jerzego Hoffmana był nominowany w 1975 r. do Oscara.
Przy kręceniu filmów dochodziło do wielu
zabawnych i mniej zabawnych zdarzeń. Oto
kilka z nich.
„W pustyni i w puszczy” (2001, reż. Gavin
Hood)
1) Adam Fidusiewicz (Staś) zabrał sobie pamiątkę z planu: tabliczkę z napisem "Kraków",
która wisiała na baobabie.
2) Oddzielnie kręcono zdjęcia z lwem, oddzielnie z aktorami. Ujęcia montowano komputerowo.
3) Sporo czasu poświęcono na zdjęcia z lwem,
który nie był tresowanym zwierzęciem. W chwili gdy kamerzysta pracował w klatce, dwóch
snajperów celowało w zwierzę.
4) Film kręcono w RPA, Tunezji i Namibii.
„Quo vadis” (2001, reż. Jerzy Kawalerowicz)
1) Podczas sceny w płonącym Rzymie jeden ze
statystów ma na nogach adidasy.
2) Na planie pojawiło się 15 lwów sprowadzonych z Czech.
3) Większość zdjęć do filmu kręcono w Polsce.
Główne dekoracje, czyli budowle Rzymu, w tym
cyrk, jego podziemia i więzienie powstały na
stadionie “Warszawianki”.
4) Podczas polskiej ekranizacji problemem
były zbyt leniwe i najedzone lwy, które trudno
było „zmotywować” do ataków, podczas gdy w
czasie zdjęć do włoskiej ekranizacji z 1924 r.
rozwścieczone lwy przeskoczyły barierki i rozszarpały jednego z aktorów.
5) Podczas kręcenia sceny płonącego Rzymu
na planie wybuchł pożar.
„Krzyżacy” (1960, reż. Aleksander Ford)
1) Po bitwie, w scenie rzucania sztandarów
pod nogi króla, złożone zostaje u jego stóp
ciało Ulricha von Jungingena. Lecz po wypowiedzeniu przez Jagiełłę słów: "Oto jest ten,
który jeszcze dziś rano mienił się być większym niż wszyscy mocarze", ciało Jungingena
znika, ponieważ scena rzucania sztandarów
została powtórzona.
2) Danusia owija głowę Zbyszka białą chustą,
czym ratuje go przed śmiercią z ręki kata. W
następnym ujęciu jednak jego głowa jest już
całkiem odsłonięta.
3) Podczas bitwy, gdy jeden z rycerzy krzyżackich pada na ziemię wraz z koniem, przez
moment widać na trawie cień kamerzysty.
4) Gdy król Jagiełło przygotowuje się do bitwy,
tuż przed przyjazdem heroldów krzyżackich,
na jego ręce widać zegarek.
5) Podczas realizacji filmu Mieczysław Kalenik
(Zbyszko z Bogdańca) złamał sobie nogę, ale
aby nie zakłócać pracy, uczestniczył w zdjęciach z nogą w gipsie, co skrzętnie maskowano.
Miłosz Artwiński, 2 DT
Gazetkę zredagowała prof. Aleksandra Staniewicz, która — po przeczytaniu ciekawostek o
pisarzu — nie będzie się już więcej dziwić, że jej
nazwisko często jest zapisywane Stankiewicz.
Teraz mogę powiedzieć, że mamy coś z Sienkiewiczem wspólnego :-)