Lista zagadnien obowiazujacych na egzaminie z doktryn dla II roku

LISTA ZAGADNIEŃ OBOWIĄZUJĄCYCH NA EGZAMINIE
Z DOKTRYN POLITYCZNO-PRAWNYCH
DLA II ROKU PRAWA STACJONARNEGO
I.
Grecka myśl polityczno-prawna: 1. Zasady demokracji ateńskiej i ich arystokratyczna
krytyka; 2. Państwo i prawo u sofistów; 3. Platon (metoda, typologia ustrojów, idealna polis,
państwo mniej doskonałe); 4. Arystoteles (metoda, człowiek-rodzina-państwo, społeczeństwo,
klasyfikacja ustrojów politycznych, prawo natury).
II. Hellenistyczna myśl polityczna: 1. Ideologia monarchii hellenistycznej; 2. Natura i
konwencja u cyników; 3. Koncepcja szczęścia a instytucje u epikurejczyków; 4. Wolność
wewnętrzna a polityka u stoików.
III. Rzymska myśl polityczno-prawna: 1. Wartości, cnoty i instytucje republikańskiego Rzymu;
2. Ustrój republiki rzymskiej u Polibiusza; 3. Cyceron (państwo, dwa sposoby odrodzenia
republiki); 4. Założenia doktrynalne pryncypatu i dominatu.
IV. Myśl społeczna i polityczna wczesnego chrześcijaństwa: 1. Władza i własność w Nowym
Testamencie; 2. Nauka Chrystusa w ujęciu Pawła z Tarsu; 3. Ujęcia państwa u: Ireneusza z
Lyonu, Klemensa Aleksandryjskiego, Orygenesa i Tertuliana; 4. Euzebiusz z Cezarei i zasady
cezaropapizmu.
V. Augustyn z Hippony (wolność formalna a moralna; wizja człowieka; państwo boże i państwo
szatana; definicja państwa; hierarchia praw; dopuszczalność prawa oporu; relacje państwo
kościół; koncepcja własności).
VI. Średniowieczne koncepcje władzy: 1. Teoria imperialna; 2. Teoria papalizmu; 3. Doktryna
monarchii narodowej (korona królestwa, prawa kardynalne królestwa).
Tomasz z Akwinu: 1. Wizja społeczeństwa (hierarchia, społeczny podział pracy,
VII.
własność i praca); 2. Państwo (forma ustrojowa, dobro wspólne, prawo oporu, relacje
państwo-kościół); 3. Hierarchia praw; 4. Koncepcja sprawiedliwości.
VIII.
Myśl polityczna Odrodzenia: 1. Humanizm, indywidualizm, racjonalizm; 2.
Renesansowa utopia (sir Thomas More – społeczne i polityczne założenia doktryny); 3.
Doktryny polityczne reformacji: Luter (natura ludzka a państwo, dopuszczalność prawa oporu,
relacje państwo-kościół), Kalwin (natura ludzka a państwo, dopuszczalność prawa oporu,
stosunki państwo-kościół).
IX. Renesansowe koncepcje władzy: 1. Machiavelli (metoda; fortuna i virtu; polityka a
moralność; założenia polityki księcia w warunkach politycznego chaosu; wizja ustroju
republikańskiego); 2. Bodin (definicja państwa; koncepcja suwerenności; definicja prawa;
koncepcja własności; koncepcja naturalnych poddanych).
X. Szkoła prawa natury: 1. Grocjusz (źródła i treść prawa natury; kontraktualistyczna wizja
państwa; koncepcja praw podmiotowych); 2. Pufendorf (źródła i treść prawa natury;
kontrakutalistyczna koncepcja państwa); 3. Spinoza (kontraktualistyczna koncepcja państwa);
XI. Hobbes (natura ludzka; stan natury; źródło i treść prawa natury; konstrukcja umowy
społecznej; granice władzy suwerennej).
Locke (natura ludzka; prawo natury; stan natury; konstrukcja umowy społecznej;
XII.
konstrukcja politycznego powiernictwa; podział władz; prawo oporu).
XIII.
Myśl polityczna oświecenia 1. Uniwersalizm, racjonalizm; 2. Wolter (wolność
cywilna a wolność polityczna; absolutyzm klasyczny a absolutyzm oświecony); 3.
Monteskiusz (metoda; duch praw a stanowienie prawa; systematyka ustrojów politycznych;
podział władz; liberalizm arystokratyczny); 4. Rousseau (metoda; stan natury; konstrukcja
umowy społecznej; suwerenność; wola zbiorowa; ustrój państwa; własność; religia
obywatelska).
XIV.
Rewolucja amerykańska i francuska: 1. Doktrynalne założenia Deklaracji
Niepodległości; 2. Doktrynalne uwarunkowania konstytucji USA (ujęcia federalistów i
demokratów); 3. Założenia doktryny Paine’a; 4. Doktrynalna geneza francuskiej Deklaracji
Praw Człowieka i Obywatela; 5. Doktrynalne założenia konstytucji 1791 r.; 6. Konstytucja
jakobińska z 1793 r.
XV.
Krytyka rewolucji francuskiej: 1. Burke (krytyka uniwersalizmu i racjonalizmu
oświecenia; koncepcja narodu; doktrynalna krytyka rewolucji francuskiej; doktrynalna
afirmacja rewolucji amerykańskiej; zmiany rewolucyjne a zmiany ewolucyjne); 2. de Maistre
(koncepcja społeczeństwa i państwa; krytyka oświeceniowej wizji wolności i równości).
XVI.
Liberalizm brytyjski XIX wieku: 1. Bentham (utylitaryzm i zasada użyteczności;
koncepcja społeczeństwa i państwa); 2. J.S. Mill (wolność w społeczeństwie i państwie;
konflikt w dojrzałym społeczeństwie liberalnym); 3. Spencer (koncepcja walki o byt;
społeczeństwo wojskowe a społeczeństwo przemysłowe; państwo ograniczone).
XVII.
Liberalizm kontynentalny XIX wieku: 1. Constant (wolność starożytnych a wolność
współczesnych; podział władz; zasada odpowiedzialności rządu przed parlamentem i zasada
praworządności); 2. Tocqueville (koncepcja demokracji; arystokratyczne społeczeństwo
wolności; demokratyczne społeczeństwo równości; nowy despotyzm i sposoby jego
przezwyciężenia); 3. Humboldt (zadania państwa – bezpieczeństwo obywateli a dobrobyt
obywateli, konsekwencje prób zapewnienia dobrobytu przez państwo; państwo wobec
wolności jednostki).
XVIII.
Socjalizm utopijny i socjalizm naukowy: 1. Założenia publicystyki Saint-Simona,
Fouriera i Roberta Owena; 2. Źródła ideowe marksizmu 3. Materializm dialektyczny (metoda
dialektyczna i filozoficzny materializm); 4. Materializm historyczny (siły wytwórcze; środki
produkcji; baza społeczno-ekonomiczna; nadbudowa polityczno-prawna, koncepcja rewolucji,
definicja państwa, definicja prawa).
XIX.
Założenia doktryn anarchistycznych: ujęcia poglądów Proudhona, Bakunina,
Kropotkina i Sorela.
XX.
Reformizm (Lassalle i Brentano) i rewizjonizm (Bernstein - analiza kondycji klasy
robotniczej, analiza demokratycznego państwa burżuazyjnego; odrzucenie tezy rewolucyjnej
Marksa).
XXI.
Założenia myśli komunistycznej XX wieku: 1. Lenin (między rewizjonizmem
Bernsteina a ortodoksyjnym marksizmem Plechanowa i Akselroda; wizja partii rewolucyjnej;
państwo socjalistyczne jako dyktatura proletariatu); 2. Doktrynalne aspekty sporu Lwa
Trockiego z Józefem Stalinem; 3. Socjalizm z ludzką twarzą. Eurokomunizm.
XXII.
Faszyzm i narodowy socjalizm: 1. Stosunek do liberalizmu, socjalizmu, komunizmu
i chrześcijaństwa; 2. Wódz, państwo, prawo; 3. Koncepcje gospodarcze i społeczne
(korporacjonizm i polityka społeczna); 4. Nacjonalizm, rasizm i antysemityzm (rasistowska
koncepcja narodu; hierarchia ras); 5. Darwinizm społeczny, gloryfikacja wojny i mistycyzm
faszyzmu oraz narodowego socjalizmu.
XXIII.
Katolicka nauka społeczna: 1. Neotomizm; 2. Demokracja chrześcijańska; 3.
Własność i praca; 4. Zasada pomocniczości; 5. Personalizm; 6. Posoborowa nauka Kościoła o
państwie (państwo totalitarne; państwo demokratyczne; relacje między państwem a
kościołem).
XXIV.
Liberalizm XX-wieczny: 1. Hayek (koncepcja ładu społecznego; krytyka
sprawiedliwości społecznej); 2. Friedman (wolność ekonomiczna a wolność polityczna); 3.
Rawls (zasłona niewiedzy; założenia kontraktualizmu; dwie zasady sprawiedliwości); 4.
Nozick (geneza i funkcjonowanie państwa minimalnego).
XXV.
Założenia niemieckiej szkoły historycznej prawa (Savigny); normatywizm
Kelsena; solidarystyczna teoria prawa (Duguit); psychologiczna teoria prawa
(Petrażycki).