Ćwiczenia percepcji słuchowej

Drodzy Rodzice!
Poniżej prezentujemy wybór ćwiczeń, które dla dziecka okażą się
przyjemną zabawą, a dla was - okazją do rozwinięcia zdolności waszej
„pociechy”. Wykonywane systematycznie - ukształtują umiejętności
przydatne w szkole. Warto włączyć tego typu zadania w II semestrze
edukacji przedszkolnej 5-latków. Dla rodziców dzieci młodszych może być
to świetna okazja, by w sposób świadomy stymulować rozwój intelektualny
syna czy córki.
Ćwiczenia percepcji słuchowej
I Ćwiczenia rozwijające mowę i słownik dziecka
1. Wyjaśnianie znaczenia słów, prośba o definicję używanych wyrażeń (np. Wyjaśnij, co
znaczy słowo „meble”?).
2. Słuchanie bajek czy opowieści, a następnie odpowiadanie na pytania dotyczące treści
opowiadań (sprawdzamy uwagę słuchową i zdolność koncentracji).
3. Powtarzanie zdań, krótkich opowieści po podanym przez dorosłego wzorze.
4. Bogacenie słownictwa poprzez systematyczne nazywanie elementów otaczającego
świata. Bogacimy zasób rzeczowników, czasowników, przymiotników – dziecko
powinno mieć już bogaty repertuar wszystkich części mowy. Każde nowe słowo musi
być wielokrotnie powtórzone i odmienione w różnych kontekstach.
5. Układanie różnych zdań z podanym wyrazem.Wymienianie jak największej liczby
wyrazów z danej kategorii np. warzyw, owoców, ubrań, pojazdów. Potem
wprowadzamy też wymyślanie wyrazów na określoną głoskę (np. cytryna – cukinia).
6. Codzienne opowiadanie historyjki, obrazka, zdarzenia rzeczywistego – rozwijanie
zdolności budowania opowieści wielozdaniowej.
7. Zachęcanie do opowiadania akcji np. obejrzanego filmu. Stymulujemy opowieść,
podajemy na początku prawidłowy wzór relacjonowania akcji.
8. Stymulowanie zabawy tematycznej: w teatr, w szkołę czy rozmowę telefoniczną.
9. Zachęcanie do zadawania dużej ilości pytań, udzielając cierpliwych i interesujących
dla dziecka odpowiedzi.
II. Kształtowanie wrażliwości słuchowej
1. Zapewnianie ciszy w miejscach przebywania dziecka: przestrzeganie, aby nie były
włączone radio, telewizja czy głośna muzyka, gdy nie ma takiej potrzeby.
2. Dbanie, aby dziecko w domu mówiło cicho i spokojnie, uczenie kulturalnego sposobu
komunikacji, przestrzeganie przemienności ról: gdy mówię - ty słuchasz, gdy mówisz
– ja słucham.
3. Wyklaskiwanie czy wystukiwanie podanych rytmów, układanie struktur rytmicznych
z klocków i powtarzanie ich w formie dźwiękowej.
4. Różnicowanie (słuchowe, bez udziału wzroku) liczby dźwięków.
5. Różnicowanie głosek np. SSSSS ŚŚŚŚŚŚ SzSzSzSz (dziecko pokazuje rysunek
węża, drzewa czy ślimaka, gdy imitujemy jeden z dźwięków). Potem należy ćwiczyć
wysłuchiwanie głosek w sylabach, a następnie w słowach.
6. Zabawa w „Słuchanie ciszy” – dziecko zamyka oczy i stara się wysłuchać jak
najwięcej odgłosów otoczenia.
III. Ćwiczenia analizy i syntezy słuchowej
1. Dzielenie słów na sylaby, podawanie liczby sylab (analiza sylabowa).
2. Podawanie słów zaczynających się na daną sylabę (wyodrębnianie sylaby).
3. Rozpoznawanie znaczących słów ukrytych w innym słowie np. bu-RAKI SER-weta,
czyli rebusy (analiza sylabowa).
4. Wyodrębnianie zdań z potoku mowy.
5. Wyodrębnianie słów w zdaniu, liczenie słów (spójniki również).
6. Identyfikacja rymów i umiejętność ich wymyślania (identyfikacja identycznej sylaby
na końcu wyrazu).
7. Kończenie zaczętego wyrazu (synteza).
8. Uzupełnianie treści czytanego opowiadania obrazkami.
9. Szukanie wśród obrazków słów o takiej samej głosce czy sylabie na początku czy na
końcu np. szachy-szafa stołek-sok
10. Wyodrębnianie głosek na początku, w środku i na końcu wyrazu.
11. Korzystanie z zestawu PUS do ćwiczeń słuchowych
IV. Utrwalanie pamięciowych mechanizmów mowy
1. Uczenie na pamięć wierszyków i rymowanek, wielokrotne ich powtarzanie w celu
utrwalenia. Dbałość o ładną recytację wierszy.
2. Wspólne z dzieckiem śpiewanie piosenek z „wpadającymi w ucho” słowami.
3. Zapamiętywanie ciągów słownych, czyli: pór roku, dni tygodnia, miesięcy.
4. Uczenie dziecka imion członków rodziny, adresu, numerów telefonów alarmowych,
nazw miejscowości, rzek, gór zwiedzanych podczas wyjazdów.
5. Zabawa w zapamiętywanie po kolei słów wymienianych przez rodzica np. „Ja mówię
słowa:stołek/ podłoga/lampa/rzodkiewka – powtórz!”. Dbamy o zamianę ról – teraz
dziecko wymyśla słowa dla rodzica.
6. Powtarzanie zdań (od prostych do coraz dłuższych). Tu też powinna nastąpić zamiana
ról: dziecko mówi zdanie – my je powtarzamy (uczymy wtedy umiejętności
budowania zdań).
Ćwiczenia percepcji wzrokowej
1) Rysowanie na ścianie „laserkiem” różnych kształtów – śledzenie wzrokiem kropki.
2) Gimnastyka oczu – wodzenie wzrokiem od prawa do lewa, z góry na dół.
3) Ćwiczenia z figurami geometrycznymi: dobieranie takich samych, dobieranie zgodnie
z różnymi kryteriami (np. figury zamknięte, otwarte, wieloboki, kolory).
4) Układanie wg wzoru: np. „Patyczaki”.
5) Budowanie kategorii tematycznych i atematycznych (np. dobieranie do zbioru mebli
obrazków z meblami, czy do kategorii czworokątów – trapezu).
6) Układanie sekwencji („szlaczków”) – przewidywanie następstwa, wyłanianie reguły.
7) Wykluczanie elementu, który nie pasuje do innych (na materiale tematycznym i
atematycznym.
8) Składanie rozciętych obrazków, samodzielne naklejanie ich na papier.
9) Szukanie w zbiorze wybranego elementu (spostrzeganie szczegółu).
10) Przerysowywanie wzorów, obrazków na siatce – ćwiczenie koordynacji wzrokoworuchowej.
Ćwiczenia sprawności ruchowej, w tym grafomotorycznej
I. Ćwiczenia ogólnej sprawności ruchowej (praca nad umiejętnością planowania ruchu)
1) Codzienne ćwiczenia w rzucaniu do celu woreczkami, łapaniu i podrzucaniu,
odbijaniu i kozłowaniu piłki.
2) Zabawy na podłodze – chodzenie na czworakach (wzmacnianie obręczy barkowej), w
pozycji kraba, taczki, „pływanie na sucho” (wykonywanie ruchów pływackich np. na
krześle (z asekuracją).
3) Urządzanie w domu torów przeszkód, korzystanie (systematyczne) z placów zabaw, a
w razie niepogody – z sal zabaw typu Colorado.
4) Chodzenie z książką na głowie po pokoju, chodzenie po krawężnikach, z rękami
odwiedzionymi od tułowia.
5) Jazda na rowerze, ćwiczenia równowagi (np. stanie na 1 nodze).
6) Ćwiczenia ruchów naprzemiennych (lewa ręka/prawe kolano, potem zmiana),
kreślenie w powietrzu swobodną ręką dużych kształtów (np. ósemek, linii falistych,
okręgów).
II. Ćwiczenia manualne (praca na precyzją palców)
1) Gniecenie papierowych kul z papieru gazetowego i rzucanie nimi do celu.
2) Rozdzieranie papieru po określonych liniach, wydzieranie określonych kształtów.
3) Kręcenie 3 palcami małych kulek z papieru, np. bibuły (codziennie np. 20 sztuk).
Wyklejanie z nich laurki dla babci.
4) Modelowanie w plastelinie: toczenie i ugniatanie wałeczków, lepienie wzorów i liter,
wyklejanie powierzchni rozpłaszczoną plasteliną, kręcenie kulek 3palcami
(kształtowanie chwytu pisarskiego).
5) Imitowanie rękoma różnych czynności: grania na instrumetach, pisania na
komputerze, nawlekania igły, szycia, dyrygowania orkiestrą.
6) Wyciskanie gąbki z wody, pranie bawełnianej koszulki.
7) Przyczepianie klamerek do bielizny (ćwiczenie chwytu 3-punktowego).
8) Codzienne wycinanie nożyczkami – doskonalenie małej motoryki palców.
9) Nawlekanie koralików, guzików, układanie budowli z małych klocków (bez
wypustek).
10) Przenoszenie małych elementów (np. kulek, korali) szczypcami kuchennymi.
III. Ćwiczenia rozmachowe (zawsze poprzedzamy nimi ćwiczenia grafomotoryczne)
1) Kreślenie w powietrzu dużych płynnych ruchów w postaci kół, ósemek i fal.
Rysowanie ręką w powietrzu różnych kształtów, obrazków.
2) Kreślenie kredą na tablicy lub farbami na zawieszonym pionowo bristolu swobodnych
dużych kształtów.
3) Pogrubianie konturów miękkim narzędziem pisarskim: kredą, węglem, grubymi
kredkami, pędzlem.
4) Zamalowywanie dowolnej przestrzeni dużych płaszczyzn (kartonów, powieszonych
papierów typu bristol, kartonów rozłożonych na podłodze) farbami, węglem, kredą.
5) Wypełnianie konturów figur (duże ruchy ręki wiodącej).
6) Odrysowywanie na papierze pakowym sylwetki dziecka, wycinanie sylwetki,
rysowanie twarzy, ubrania, szczegółów postaci.
7) Taniec z ruchami rąk, podrzucanie i łapanie cienkich szyfonowych chusteczek przy
muzyce.
IV. Ćwiczenia usprawniające drobne mięśnie palców
1) Odrysowywanie szablonów, zamalowywanie małych przestrzeni, precyzyjne
wypełnianie stemplowanych obrazków czy kolorowanek.
2) Kreskowanie – wypełnianie kreseczkami „od lewej do prawej” niewielkich
przestrzeni.
3) Przerysowywanie obrazków przez folię albo kalkę.
4) Rozwiązywanie rysunkowych zadań z gazetek dla dzieci: labiryntów, plątaninek.
5) Zamalowywanie obrazków zgodnie z podanym kodem: odgadywanie, co jest na
obrazku.
6) Kreślenie form kolistych, prostych i falistych zgodnie ze wzorem.
7) Ruszanie palcami wyciagniętych do przodu dłoni, ściskanie rąk w pięść,
rozprostowywanie palców.
8) Zabawy paluszkowe, „teatr cieni” – różne kształty rzucane na ścianę przez dłonie w
ciemnym pokoju z 1 źródłem światła.
V. Ćwiczenie płynnych, rytmicznych i pulsujących ruchów pisarskich
1) Obrysowywanie szablonów
2) Rysowanie szlaczków w szerszej liniaturze, potem w normalnej,
zeszytowej:pogłębianie konturu, kończenie zaczętego wzoru.
3) Łączenie wyznaczonych punktów linią ciągłą.
4) Zamalowywanie konturów liter.
5) Rysowanie szlaczków w różnym położeniu: w poziomie, przy stole, na podłodze –
chodzi o wypracowanie świadomości ruchu ręki.
Ćwiczenia zaczerpnięte z następujących pozycji:
1) D. Emiluta-Rozya „Wspomaganie rozwoju mowy dziecka w wieku przedszkolnym”
CMPPP Warszawa 2003
2) E. Waszkiewicz „Zestaw ćwiczeń do zajęć korekcyjno-kompensacyjnych dla dzieci
przedszkolnych”, CMPPP Warszawa 1994
3) J. Jastrząb „Usprawnianie funkcji percepcyjno-motorycznych” j.w.
4) B. Odowska-Szlachcic „Terapia integracji sensorycznej z.1”.wyd. Harmonia 2011
5) J. Cieszyńska, M. Korendo „Wczesna interwencja terapeutyczna” WE 2007
6) E. Gruszczyk-Kolczyńska, E. Zielińska „Zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze dla dzieci,
które rozpoczną naukę w szkole” Edukacja Polska 2009
oprac. Monika Wójcicka