Droga do wspólnej waluty. Podsumowanie doświadczeń państw

Droga do wspólnej waluty.
Podsumowanie doświadczeń
państw strefy euro
Wyniki obserwacji
z Raportu NBP 2009
Dr Grzegorz Tchorek
Struktura Raportu
– Rozdział 1. Wspólna europejska waluta
– Rozdział 2. Polska – warunki wyjściowe
– Rozdział 3. Korzyści i szanse
– Rozdział 4. Koszty i zagroŜenia
– Rozdział 5. Mechanizmy absorpcji
wstrząsów
– Suplement: Kryzys finansowy i gospodarczy
a integracja Polski ze strefą euro
2
W długim okresie synonimem
wzrostu gospodarczego jest wzrost
wydajności czynników produkcji
Kraje bogate to kraje o wysokiej wydajności
pracy
Czy euro będzie sprzyjać poprawie
wydajności czynników produkcji?
Po
ls k
W a
C z e gr y
ec
hy
Ja
W pon
lk
.B i a
D aryt.
Sz ni
we a
cj a
US
A
Sl
Po o wa
rtu cj
Sl ga a
o w li a
en
G r ia
W e c ja
H i l oc
sz h y
pa
Fr n i
an a
N i cj
Fi e m a
n l cy
an
B e d ia
A u lg i a
H o s tr
la n i a
Ir l d i
an a
d ia
Dystans PKB per capita wobec strefy euro (12) =0
0,4
0,3
0,2
0,1
0
-0,1
-0,2
-0,3
1999
2008
-0,4
-0,5
-0,6
Tempo zmian PKB
5
Irlandia
• Główne źródło przyrostu PKB to napływ FDI
– koniec lat 80.- wysoki dług, inflacja, odpływ siły roboczej,
– Pierwszy kraj, który prowadził selektywną politykę przyciągania FDI
• Ponad 50% FDI pochodziło z USA i Wielkiej
Brytanii – okno na Europę
• Lokalizacja wielu międzynarodowych
koncernów,
• Import wiedzy z zewnątrz – największy
ujemny bilans obrotu technologiami w OECD
• PNB niŜszy od PKB – transfery zysków za
granicę przez inwestorów
Grecja
•
Struktura PKB predysponuje gospodarkę do
usztywnienia kursu
–
–
–
•
Turystyka – ok. 18 % PKB
Flota morska - III na świecie, I w Europie (rola euro jako
waluty międzynarodowej ?)
Znaczne przekazy zagraniczne
•
„Krytyczna masa reform” – dzięki
konwergencji nominalnej
– proste rezerwy wzrostu, postępu organizacyjnego,
realokacji zasobów,
Euro jako czynnik integracji społecznej ?
•
Lider regionu
- DuŜa wymiana handlowa z krajami regionu.
- Jeden z największych inwestorów OECD poza
obszarem OECD
260
Net capital stock per person employed (at 2000 prices).
Total economy (X 1000 euro)
210
160
110
60
1966
1980
1994
2006
1967
1981
1995
2007
1968
1982
1996
2008
G e rm a ny
A u s t r ia
G re e c e
Fra nc e
1965
1979
1993
2005
N e t h e r l.
1964
1978
1992
2004
Ir e la n d
1963
1977
1991
2003
Luxem b.
B e lg iu m
1962
1976
1990
2002
It a ly
1961
1975
1989
2001
F in la n d
1960
1974
1988
2000
S p a in
P o r tu g a l
10
1969 1970 1971 1972 1973
1983 1984 1985 1986 1987
1997 1998
1999
2009
Hiszpania
• Główny czynnik przyrostu PKB per capitawzrost wykorzystania zasobu pracy – stopa
zatrudnienia wzrosła z 48% w 1995 r. do 65 % w
2006 r.,
• Ponadprzeciętny rozwój sektora budownictwa
– ok. 18% PKB
- duŜa zbieŜność konsumpcji i cen nieruchomości
(podatność na asymetryczny wstrząs, który
obecnie się ujawnia),
• Reformy na rynku pracy i finansów
publicznych na drodze do strefy euro
Korzyści bezpośrednie
ujawniają się szybko i kumulują się w czasie
są do pewnego stopnia policzalne
Redukcja ryzyka kursowego
i kosztów transakcyjnych
Strefa tańszego pieniądza
Korzyści pośrednie
Wynikają ze wzrostu stabilności gospodarki i jej asymilacji z
obszarem walutowym
Mała gospodarka dostaje wiarygodność unii walutowej. Wspólna waluta moŜe uruchamiać
długotrwałe procesy realokacji zasobów
•mają charakter potencjalny, naleŜy je traktować w kategorii szans
(potrzebne są dodatkowe warunki dla ich wygenerowania i spoŜytkowania)
Rozwój
i integracja rynków
finansowych
Euro jako
Wzrost handlu
wewnątrz strefy euro
i poza nią
Wzrost inwestycji
krajowych oraz
zagranicznych
waluta międzynarodowa
10
Koszty
Długookresowe
Krótkookresowe
•utrata krajowej polityki
pienięŜnej i kursowej
• spadają w miarę upływu czasu
•trudno je oszacować
•dostosowania ekonomiczne
techniczne i organizacyjne
•ujawniają się w krótkim okresie
•są do pewnego stopnia policzalne
ZagroŜenia średnio- i długookresowe
mogą się ujawnić jako efekt niedostosowania gospodarki do strefy euro, braku
elastyczności gospodarki, niewłaściwej polityki gospodarczej na drodze do strefy euro
jak i wewnątrz unii walutowej
Ryzyko ustalenia
nieoptymalnego
kursu konwersji
Ryzyko boomu
kredytowego i
nadmiernego
zadłuŜenia
Ryzyko wzrostu
inflacji, utraty
konkurencyjności,
wzrostu bezrobocia
Ryzyko
przenoszenia
wstrząsów na
rynkach
finansowych
Ryzyko braku elastyczności gospodarki w reagowaniu
na wstrząsy
11
– konieczność reform strukturalnych
12 Filarów konkurencyjności wg WEF (2007)
Podstawowe czynniki
1.Instytucje,
2.Infrastruktura,
3.Stabilność
makroekonomiczna,
4.Zdrowie i edukacja podstawowa
Czynniki zwiększające
efektywność
5. Edukacja na poziomie wyŜszym
6. Efektywność rynku dóbr i usług,
7. Efektywność rynku pracy,
8. Rozwój rynków finansowych,
9. Stopień wykorzystania
technologii informatycznych,
10.Rozmiar rynku,
Innowacyjność
11. Innowacyjność,
12. Zaawansowanie procesów
biznesowych.
Gospodarka oparta
na podstawowych
zasobach
do 3000 USD
per capita
Gospodarka oparta
o efektywność
gospodarowania
zasobami
Do 17000 USD
Gospodarka oparta
o innowacje
Pow. 17000 USD
B e lg ia
H o la n d ia
Ir la n d ia
A u s t r ia
S z w e c ja
W lk .B r y t .
D a n ia
P o r t u g a lia
F r a n c ja
H is z p a n ia
F in la n d ia
Źródło: EIU
N ie m c y
85
G r e c ja
W lo c h y
Skumulowana wartosc naplywu BIZ jako % PKB
105
śr. 1990-98
śr.1999-2007
65
45
25
5
Wzrost gospodarczy a strefa euro
„śebrak, próbując zaspokoić głód
przekonuje farmera, Ŝe potrafi ugotować
zupę z gwoździa. Jednak w trakcie
mieszania mówi, jak zupa zyska na smaku,
gdy doda się trochę pora. Potem przekonuje
gospodarza do dodania selera, marchwi,
kurczaka i innych dodatków. Potem Ŝebrak
wyjmuje gwóźdź i zupa rzeczywiście jest
wspaniała”
Rogoff (2001) za Rybiński (2007)
Dziękuję za uwagę
15