Prof. Marek Nalepa hist.lit.pol.

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU W ROKU AKADEM. 2011/2012
Przedmiot: Historia literatury polskiej (literatura staropolska i oświeceniowa)
Rok studiów: pierwszy
Kierunek studiów: filologia polska
Specjalizacja:
Rodzaj zajęć: wykład
Liczba semestrów: dwa
Liczba godzin: 30
Kod przedmiotu:
Liczba punktów ECTS:
Prowadzący: dr hab. prof. PWSW Marek Nalepa
Forma oceny i warunki zaliczenia przedmiotu:
uczestnictwo w wykładach, egzamin (pisemny, ustny)
Cele:
Celem wykładu jest zaznajomienie studentów z znaczącymi jednostkami procesu
historycznoliterackiego
literackimi,
[prądami,
czasopismami,
stylami,
utworami
itp.]
pisarzami,
grupami
obejmującymi
i
okres
środowiskami
od
początku
piśmiennictwa polskiego do przełomu oświeceniowo-romantycznego, oraz z ich
zapleczem estetycznoliterackim, filozoficznym i historycznym.
TEMATYKA ZAJĘĆ:
1. Zagadnienie periodyzacji kultury i literatury dawnej.
2. Rodowód i uwarunkowania społeczne literatury polskiej. Trzy kręgi literatury
mieszczańskiej.
3. Rola łaciny w piśmiennictwie i kulturze polskiej do końca XVIII stulecia.
4. Charakterystyka piśmiennictwa średniowiecznego (typy wypowiedzi, gatunki,
tematy, toposy, styl i język). Kontekst europejski.
5. Główne pojęcia i problemy literatury renesansu. Stosunek do antyku i dziedzictwa
średniowiecza, humanizm, irenizm, reformacja, walka o język narodowy.
6. Fenomen Jana Kochanowskiego i tradycji czarnoleskiej w literaturze polskiej.
7. Poetyka barokowa. Obraz świata i człowieka. Poezja kunsztowna.
8. Ideologia i obyczaj szlachecki w Polsce XVI i XVII wieku oraz ich odbicie w
literaturze i kulturze barokowo-oświeceniowej.
9. Religijno-wyznaniowe uwarunkowania poezji barokowej. Literatura ariańska i
jezuicka.
10. Świadomość
estetycznoliteracka
osiemnastego
wieku
oraz
jej
zaplecze
filozoficzne.
11. Rola dramatu i teatru w propagowaniu kultury oświeceniowej.
12. NajwaŜniejsze prądy literackie w drugiej połowie XVIII wieku i na początku XIX.
13. Pisarze literatury dawnej wywodzący się z Ziemi Przemyskiej (Andrzej Krzycki,
Stanisław Orzechowski, Mikołaj Sęp Szarzyński, Ignacy Krasicki).
14. Oświeceniowe korzenie współczesności.
PODSTAWOWA LITERATURA:
1. Arcydzieła literatury polskiej. Interpretacje, pod red. A. Niewolak-Krzywdy i S.
Grzeszczuka, t. 1-3, Rzeszów 1986-1990 [tu rozprawy poświęcone literaturze
staropolskiej].
2. Delumeau J., Starach w kulturze Zachodu XIV-XVIII wieku, przeł. A. Szymanowski,
Warszawa 1986.
3. Duby G., Czas katedr. Sztuka i społeczeństwo 980-1420, tłum. K. Dolatowska,
Warszawa 1986.
4. Hernas Cz., Literatura baroku, Warszawa 1987.
5. Klimowicz M., Oświecenie, Warszawa 1972- lub wyd. nast.
6. Kostkiewiczowa T., Klasycyzm, sentymentalizm, rokoko. Szkice o prądach literackich
polskiego Oświecenia, Warszawa 1975 – lub wyd. nast.
7. Libera Z., Problemy polskiego Oświecenia. Kultura i styl. Warszawa 1969.
8. Pietraszko S., Doktryna literacka polskiego klasycyzmu, Wrocław 1966.
9. Pisarze polskiego oświecenia, pod red. T. Kostkiewiczowej i Z. Golińskiego, t. 1-3,
Warszawa 1992 -1996.
10. Pisarze staropolscy. Sylwetki, pod red. S. Grzeszczuka, t. 1-2, Warszawa 1991-1997.
11. Słownik literatury polskiego oświecenia, pod red. T. Kostkiewiczowej, wyd. 2
poszerzone i poprawione, Wrocław 1991.
12. Słownik literatury staropolskiej, pod red. T. Michałowskiej, Wrocław 1990.
13. Witczak T., Literatura średniowiecza, Warszawa 1991.
14. Ziomek J., Literatura odrodzenia, Warszawa 1987.
PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU W ROKU AKADEM. 2011/2012
Przedmiot: Historia literatury polskiej (literatura staropolska i oświeceniowa)
Rok studiów: pierwszy
Kierunek studiów: filologia polska
Specjalizacja:
Rodzaj zajęć: ćwiczenia
Liczba semestrów: dwa
Liczba godzin: 60
Kod przedmiotu:
Liczba punktów ECTS:
Prowadzący: dr hab. prof. PWSW Marek Nalepa
Forma oceny i warunki zaliczenia przedmiotu:
Warunkiem zaliczenia przedmiotu jest aktywne i twórcze uczestnictwo w zajęciach,
poprawnie rozwiązany test poświęcony znajomości Pamiętników J.Ch. Paska i praca
pisemna (rozprawka, analiza i interpretacja) w semestrze letnim.
Metody oceny:
• dostateczna: co najmniej dwukrotna aktywność (pełna wypowiedź) w ciągu semestru,
uczestnictwo w zajęciach (dopuszczalna jedna nieobecność, pozostałe powinny być
zaliczone w terminie do dwóch tygodni od dnia absencji), pozytywna ocena z testu.
• dobra: co najmniej trzykrotna aktywność (pełna wypowiedź) w ciągu semestru,
uczestnictwo w zajęciach (dopuszczalna jedna nieobecność), pozytywna ocena z testu
(dobra lub bardzo dobra),
• bardzo dobra: co najmniej czterokrotna aktywność (pełna wypowiedź) w ciągu
semestru, uczestnictwo we wszystkich zajęciach (lub zaliczenie wszystkich
nieobecności), pozytywna ocena z testu (dobra lub bardzo dobra).
Cele:
• rozumienie jednostek procesu historycznoliterackiego takich jak: epoka, formacja
kulturowa, prąd i styl literacki, periodyzacja etc.,
• kształtowanie umiejętności w zakresie opisu, analizy, interpretacji i wartościowania
dzieł historycznych,
• zdobywanie wiedzy na temat utworów uwzględnionych w planie nauczania
przedmiotu.
TEMATYKA ZAJĘĆ:
1. Zajęcia organizacyjne. Periodyzacja literatury staropolskiej. Wprowadzenie do kultury
średniowiecza.
2. Dwa średniowieczne wizerunki Maryi - w Bogurodzicy i Lamencie świętokrzyskim.
Znaczenie Bogurodzicy dla literatury i kultury polskiej.
3. Literackie i historyczne walory Kroniki polskiej Anonima tzw. Galla. Gatunek
literacki (gesta).
4. Ideał średniowiecznego ascety na przykładzie Legendy o św. Aleksym. Religijność
średniowiecza.
5. Tematyka i budowa Rozmowy mistrza Polikarpa ze Śmiercią. Elementy humoru i
satyry w Rozmowie.
6. Charakterystyka poezji polsko-łacińskiej. Biografia literacka Klemensa Janickiego i
problem mecenatu w epoce renesansu.
7. Ideologia mieszczańska w twórczości Biernata z Lublina. Ideowy sens kariery
prostaka.
8. Problematyka i poetyka Wyprawy plebańskiej. Albertus jako parodia ideałów
rycerskich.
9. Dramaturgia renesansowa na przykładzie Historyji o chwalebnym Zmartwychwstaniu
Pańskim.
10. Religijność poezji Jana Kochanowskiego.
11. Tragedia humanistyczna na przykładzie Odprawy posłów greckich.
12. Problemy filozoficzne i światopoglądowe w Trenach J. Kochanowskiego.
13. Maksymalizm etyczny i heroiczna koncepcja Ŝycia w wybranych wierszach M. Sępa
Szarzyńskiego i Sebastiana Grabowieckiego.
14. Barokowy koncept na podstawie wiersza Na oczy królewny angielskiej D.
Naborowskiego.
15. Charakterystyczne cechy poetyki barokowej w liryce J.A. Morsztyna. Związek
pomiędzy barokową psychologią a barokową poetyką.
16. Zbigniew Morsztyn jako ideolog i poeta zboru ariańskiego.
17. Charakterystyka kultury i obyczajowości sarmackiej na przykładzie Pamiętników J.
Ch. Paska.
18. Krytyka sarmatyzmu w komedii oświeceniowej [MałŜeństwo z kalendarza Franciszka
Bohomolca; Sarmatyzm Franciszka Zabłockiego].
19. Poetyka poematu opisowego na przykładzie Sofiówki Stanisław Trembeckiego.
Stanisław Szczęsny Potocki i „piękna Greczynka” – libertyńskie dylematy historiozofa
i panegirysty.
20. Kategorie „pojęcie rzeczy, czułe serce, piękne wzory” w wybranych wierszach
Franciszka Karpińskiego [Do Justyny. Tęskność na wiosnę; Powrót z Warszawy na
wieś; Pieśń o Narodzeniu Pańskim; śale Sarmaty].
21. Liryka patriotyczna po roku 1795 i jej miejsce w literaturze polskiej.
22. Tragedia neoklasycystyczna na przykładzie Barbary Radziwiłłówny Alojzego
Felińskiego. Prawda historyczna a fikcja literacka.
PODSTAWOWA LITERATURA:
1. Ariés P., Człowiek i śmierć, tłum. E. Bąkowska, Warszawa 1992.
2. Błoński J., M.S. Sz. a początki polskiego baroku, Kraków 1967.
3. Borawska T., Górski K., Umysłowość średniowiecza, Warszawa 1993.
4. Cieński M., Oświecenie. Leksykon literatury polskiej, Wrocław 2004.
5. Grzeszczuk S., Materiały do studiowania literatury staropolskiej, cz. 1 i 2, Rzeszów
1986.
6. Hernas Cz., Barok, Warszawa 1973.
7. Huizinga J., Jesień średniowiecza, tłum. T. Brzostowski, Warszawa 1992.
8. Kleiner J., Sentymentalizm i preromantyzm. Studia inedita z literatury porozbiorowej
1795-1822, wyd. i oprac. J. Starnawski, Kraków 1975.
9. Klimowicz M., Oświecenie, wyd. dowolne
10. Kostkiewiczowa T., Klasycyzm, sentymentalizm, rokoko. Szkice o prądach literackich
polskiego Oświecenia, Warszawa 1975 – lub wyd. nast.
11. Kotarska J., Erotyk staropolski, inspiracje i odmiany, Wrocław 1980,
12. Kubiak Z., Nowy brewiarz Europejczyka, Warszawa 2002.
13. Kuchowicz Z., Człowiek polskiego baroku, Łódź 1992.
14. Lektury polonistyczne. Średniowiecze – renesans – barok, pod red. A. Borowskiego i
J. Gruchały, t. 1-2, Kraków, wyd. dowolne.
15. Lewański J., Dramat i teatr średniowiecza i renesansu w Polsce, Wrocław 1981.
16. Libera Z., śycie literackie w Warszawie w czasach Stanisława Augusta, Warszawa
1971.
17. Libera Z., Problemy polskiego Oświecenia. Kultura i styl. Warszawa 1969.
18. Maciejewski J., Oświecenie polskie. Początek formacji, jej stratyfikacja i przebieg
procesu historycznoliterackiego, w: Problemy literatury polskiej okresu oświecenia,
pod red. Z. Golińskiego, seria 2, Wrocław 1977.
19. Michałowska T., Średniowiecze, Warszawa 1995.
20. Pelc J., Barok - epoka przeciwieństw, Warszawa 1993.
21. Pelc J., Europejskość i polskość literatury naszego renesansu, Warszawa 1984.
22. Pisarze polskiego oświecenia, pod red. T. Kostkiewiczowej i Z. Golińskiego, t. 1-3,
Warszawa 1992 - 1996.
23. Przybylski R., Klasycyzm czyli Prawdziwy koniec Królestwa Polskiego, Warszawa
1983 – lub wyd. następ. [tu: Rozpacz libertyna, Testament zamordowanego
Królestwa].
24. Słownik literatury polskiego oświecenia, pod red. T. Kostkiewiczowej, wyd. 2
poszerzone i poprawione, Wrocław 1991.
25. Waintraub W., Rzecz czarnoleska, Kraków 1977.
26. Ziomek J., Renesans, Warszawa 1973.