żelaza i krwi

Badania diagnostyczne w hematologii. Normy hematologiczne
TABELA 7.2.
Występowanie nieprawidłowych erytrocytów
Mikrocyty
Niedobór żelaza, talasemie, niedokrwistość syderoblastyczna
Mikrosferocyty
Dziedziczna sferozytoza, niedokrwistość immunohemolityczna, hemoglobinopatia C, splenektomia,
oparzenia, krew długo przechowywana
Makrocyty
Niedokrwistość megaloblastyczna (niedobór witaminy B12 lub kwasu foliowego), choroby wątroby,
zwiększona retykulocytoza
Owalocyty
Dziedziczna owalocytoza, talasemia, niedokrwistość złośliwa, niedokrwistość z niedoboru żelaza, mielofibroza
Krwinki sierpowate
Hemoglobinopatia S i inne
Krwinki tarczowate
Talasemia, hemoglobinopatie C, S, E, niedobór żelaza, splenektomia
Schistocyty
Niedokrwistość hemolityczna mikroangiopatyczna, polekowa i mechaniczna, talasemia
Krwinki kolczaste
Niedokrwistość hemolityczna mikroangiopatyczna, choroby wątroby
Hipochromia
Niedobór żelaza, talasemia, niedokrwistość syderoblastyczna i w przebiegu przewlekłych zakażeń
Polichromazja
Niedokrwistość hemolityczna i megaloblastyczna, niedotlenienie, ostra utrata krwi
Nakrapianie zasadochłonne
Zatrucie ołowiem, talasemia
Ciałka Howella-Jolly’ego
Niedokrwistości hemolityczne i megaloblastyczne, splenektomia
Pierścienie Cabota
Niedokrwistość megaloblastyczna, zatrucie ołowiem
Ciałka Heinza
Niedobór G-6-PD erytrocytów, niedokrwistość toksyczna, niestałe hemoglobiny i HbH, splenektomia
Syderocyty i syderoblasty
Niedokrwistość syderoblastyczna, splenektomia
Akantocyty
Abetalipoproteinemia
Oglądając erytrocyty w zwykłym, prawidłowo zabarwionym rozmazie krwi obwodowej,
należy zwrócić uwagę na następujące ich cechy:
1. Wielkość: anizocytoza, normocytoza, mikrocytoza, makrocytoza.
2. Kształt: poikilocytoza, sferocyty, krwinki tarczowate, owalocyty, krwinki sierpowate.
3. Barwę: prawidłowo barwliwe, niedobarwliwe.
4. Postacie nieprawidłowe: polichromatofilia, nakrapianie zasadochłonne, pierścienie Cabota, ciałka Howella-Jolly’ego, krwinki jądrzaste, krwinki zawierające pasożyty, tworzenie rulonów.
129
Rozdział 7
Dokładne obejrzenie rozmazu ze zwróceniem uwagi na wyżej wymienione cechy ma
dużą wartość diagnostyczną. Niezbędnym warunkiem prawidłowej oceny jest wykonanie
cienkiego, dobrze zabarwionego rozmazu.
7.2.3.1. Wielkość
W rutynowych badaniach laboratoryjnych wykonywanych przez doświadczonego hematologa zazwyczaj poprzestaje się na jakościowym określeniu wielkości erytrocytów (normo-, mikro- lub makrocyty). Krwinki czerwone nadmiernie małe (średnica poniżej 6 μm) nazywa się mikrocytami. Występują one zwłaszcza w niedokrwistości z niedoboru żelaza. Wykazują zazwyczaj zmniejszenie MCV.
Erytrocyty nadmiernie duże, o średnicy ponad 9 μm, nazywa się makrocytami, o średnicy większej niż 12 μm – megalocytami. Występują one zwłaszcza w niedokrwistościach megaloblastycznych. Wykazują również zwiększenie MCV.
Nasilenie anizocytozy można oznaczyć od 0 do 4+.
7.2.3.2. Zmiany kształtu krwinek czerwonych (poikilocytoza)
Nasilenie poikilocytozy można oznaczyć od 0 do 4+.
Sferocytoza
Sferocyty sa erytrocytami mającymi mniejszą średnicę, a większą grubość w porównaniu z prawidłowymi komórkami. W prawidłowych erytrocytach (dyskocytach) stosunek średnicy do grubości wynosi 2,5-4,2:1. Poniżej 2,4 świadczy o sferocytozie, a powyżej 4,2 – o nadmiernie płaskich krwinkach (leptocyty). Najlepszym ilościowym pomiarem stopnia sferocytozy jest badanie oporności osmotycznej erytrocytów. Sferocyty łatwiej ulegają lizie w roztworach hipotonicznych. Leptocyty wykazują zwiększoną oporność.
W rozmazie krwi obwodowej sferocyty przedstawiają się jako mniejsze i bardziej okrągłe erytrocyty bez widocznego przejaśnienia w środku. Sferocyty nie skupiają się w rulony.
Sferocyty stanowią charakterystyczną cechę wrodzonej niedokrwistości hemolitycznej,
zwanej dziedziczną sferocytozą. Mogą one również występować w nabytych niedokrwistościach hemolitycznych (immunohemolitycznych) oraz u osób ze znacznie powiększoną śledzioną.
Eliptocytoza (owalocytoza)
W stanach prawidłowych tylko 10-15% erytrocytów ma kształt owalny (długość
8-10 μm). Zwiększony ich odsetek stwierdza się w wielu rodzajach niedokrwistości (niedokrwistość z niedoboru żelaza, niedokrwistości megaloblastyczne, osteomieloskleroza, talasemia), a zwłaszcza w dziedzicznej owalocytozie ponad 50% populacji erytrocytów ma kształt
owalny. W osteomielosklerozie erytrocyty mają często kształt kropli łez.
Leptocyty i krwinki tarczowate
Są to nieprawidłowe cienkie erytrocyty, wykazujące nadmiernie duże środkowe przejaśnienie. Niekiedy może być zabarwiony tylko wąski rąbek hemoglobiny na obwodzie krwinki
i w samym środku (krwinki tarczowate). Leptocyty i krwinki tarczowate wykazują zwiększoną oporność na hemolizę w roztworach hipotonicznych. Dowodzą one zaburzeń w syntezie
hemoglobiny lub obecności nieprawidłowych hemoglobin. Występują w ciężkiej niedokrwi-
130