Mediacja jako sposób rozwiązania sporu przed sądem

Mediacja jako sposób rozwiązania sporu przed sądem administracyjnym
Wpisany przez Ewelina Lelito
W przypadku mediacji podatnik korzysta z wyjaśnień prowadzącego postępowanie mediacyjne i
może skonfrontować swoje stanowisko z prawdopodobnym stanowiskiem sądu w danej
sprawie.
Postępowanie mediacyjne zostało uregulowane w art. 115-118 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002
r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2002 r., Nr 153, poz. 1270)
- dalej UPPS.
Wprowadzenie wraz z reformą polskiego sądownictwa administracyjnego instytucji mediacji
wynikało z potrzeby ograniczenia ilości skarg rozpatrywanych przez sądy administracyjne. Nie
tylko dla sądu administracyjnego przeprowadzenie mediacji jest korzystne. Podatnik, który złoży
wniosek o rozpatrzenie i wyjaśnienie okoliczności faktycznych i prawnych sprawy na
posiedzeniu mediacyjnym, również osiąga korzyści z polubownego, szybkiego rozstrzygnięcia
sporu. Na postępowaniu mediacyjnym to właśnie strony precyzyjnie, w granicach
obowiązującego prawa określają sposób rozstrzygnięcia w danej sprawie
sądowoadministracyjnej.
Ponadto, w przypadku mediacji podatnik korzysta z wyjaśnień prowadzącego postępowanie
mediacyjne i może skonfrontować swoje stanowisko z prawdopodobnym stanowiskiem sądu w
sprawie. Jeżeli zdaniem prowadzącego postępowanie mediacyjne nie doszło do naruszenia
prawa przez organ podatkowy, skarżący może cofnąć skargę jeszcze przed poniesieniem
kosztów postępowania sądowego.
O tym, czy w danej sprawie zostanie przeprowadzone postępowanie mediacyjne mogą
zadecydować strony (na wniosek) lub sąd z urzędu.
Celem mediacji jest załatwienie sprawy już na pierwszym posiedzeniu mediacyjnym. Warto
zaznaczyć, iż poczynione ustalenia co do sposobu załatwienia sprawy są wiążące dla organu
podatkowego, a nie dla skarżącego. WSA orzekł, iż decyzja wydana w następstwie
zaakceptowanych przez strony ustaleń, zapadłych w postępowaniu mediacyjnym, musi
odpowiadać treści tych ustaleń (wyrok WSA w Warszawie z dnia 12 kwietnia 2006 r., sygn. I
SA/Wa 1242/2004).
1/3
Mediacja jako sposób rozwiązania sporu przed sądem administracyjnym
Wpisany przez Ewelina Lelito
Postępowanie mediacyjne jest prowadzone przez referendarza sądowego, który odgrywa rolę
mediatora pomiędzy dwoma równymi stronami. Prowadzący posiedzenie mediacyjne pomaga w
wypracowaniu rozwiązania sporu w granicach obowiązującego prawa i rozstrzygnięcia
zaakceptowanego przez obydwie strony. Z przebiegu posiedzenia mediacyjnego spisuje się
protokół, w którym zamieszcza się stanowiska stron.
Pojawia się pytanie, czy prowadzący postępowanie mediacyjne może przeprowadzić z urzędu
lub na wniosek stron podczas mediacji nowy dowód uzupełniający z dokumentów, jeżeli jest to
niezbędne do wyjaśnienia istotnych wątpliwości i nie spowoduje nadmiernego przedłużenia
postępowania w sprawie?
Biorąc pod uwagę fakt, iż prowadzącym postępowanie mediacyjne jest referendarz sądowy, a
nie sąd, a także uregulowanie, iż postępowanie dowodowe może zostać przeprowadzone przez
sąd na rozprawie, należy wykluczyć możliwość przeprowadzenia postępowania dowodowego
podczas mediacji.
Jak zostało wyżej wspomniane, zawarte w protokole z posiedzenia mediacyjnego
rozstrzygnięcie sprawy jest wiążące dla organu podatkowego. W związku z tym, jeżeli w
przyjętym na posiedzeniu mediacyjnym terminie, w którym organ podatkowy jest zobowiązany
do wydania nowego rozstrzygnięcia albo wykonania lub podjęcia innej czynności, organ
pozostanie bezczynny lub podejmie decyzję, czynność niezgodną z poczynionymi ustaleniami,
podatnik nadal dysponuje „prawem do sądu", czyli do sądowej kontroli administracji publicznej.
W takim przypadku sąd administracyjny uczyni przedmiotem swojego rozpoznania nową skargę
łącznie ze skargą wniesioną na akt lub czynność (bezczynność), w której przeprowadzono
postępowanie mediacyjne. W konsekwencji podatnik korzysta z podwójnej kontroli sądu
administracyjnego w danej sprawie sądowoadministracyjnej, gdyż sąd administracyjny powinien
orzec, także w sprawie skargi na akt lub czynność (bezczynność) będącej przedmiotem
wcześniejszego postępowania mediacyjnego. W przypadku, jeżeli nowa skarga nie zostanie
2/3
Mediacja jako sposób rozwiązania sporu przed sądem administracyjnym
Wpisany przez Ewelina Lelito
wniesiona albo zostanie oddalona, sąd administracyjny w drodze postanowienia umorzy
postępowanie w sprawie, w której przeprowadzono postępowanie mediacyjne, jako
bezprzedmiotowe.
Negatywny wynik postępowania mediacyjnego, czyli brak porozumienia pomiędzy stronami
skutkuje skierowaniem sprawy do rozpoznania przez sąd. W takiej sytuacji mediacja nie
pozbawia strony ponownego, bezpośredniego skonfrontowania stanu wiedzy organu
podatkowego i podatnika o sprawie, jeszcze przed rozprawą oraz sprecyzowania stanowiska
przez każdą ze stron.
3/3