kinezjologia - Fundacja Oczyma Dziecka

Elżbieta Kasprowicz- pedagog terapeuta
Gimnastyka Mózgu (metoda P. Dennisona)
Procesy myślenia i uczenia się odbywają się nie tylko w głowie. Wręcz przeciwnie, ciało gra integralną
rolę w całej naszej aktywności intelektualnej. To zmysły naszego ciała karmią mózg informacjami z otoczenia,
które są potrzebne do zrozumienia świata i z których korzysta się, aby tworzyć nowe możliwości. To ruch
zwiększa możliwości poznawcze. Wrażenia odbierane poprzez oczy, uszy, nos, język, skórę i proprioceptory
(receptory czucia głębokiego informujące o pozycji własnego ciała w przestrzeni) stanowią podstawę wiedzy.
Niezależnie od tego, jak abstrakcyjne może wydawać się nasze myślenie, może być ono zamanifestowane
jedynie poprzez użycie mięśni ciała np. mówienie, pisanie, używanie komputera, rysowanie, śpiewanie,
poruszanie się z gracją w tańcu . Rozwój naszej wiedzy przebiega równolegle z rozwojem umiejętności,
które wspierają i wyrażają tę wiedzę. Budując takie umiejętności używamy mięśni ciała, połączeń nerwowo –
mięśniowych, a także ich połączeń ze szlakami poznawczymi. Ruch aktywuje połączenia nerwowe, tworząc z
całego ciała instrument uczenia się.
Nauka, która zajmuje się ruchem to kinezjologia. Opiera się ona między innymi na wiedzy
anatomicznej, fizjologicznej, psychologicznej. Głównymi jej celami są - wyjaśnienie związku między
aktywnością fizyczną a stanem psychicznym i intelektualnym; odkrycie i usunięcie zakłóceń wewnętrznej
równowagi organizmu, których źródłem może być stres, problemy z nauką, negatywne emocje…
Istnieje wiele rodzajów kinezjologii. Jednym z nich jest kinezjologia edukacyjna - Gimnastyka Mózgu Paula
Dennisona. To metoda pobudzania naturalnego rozwoju dziecka i aktywizacji naturalnych mechanizmów
pracy mózgu poprzez swobodny ruch. Wyróżnia się dwa zasadnicze typy ruchów. Typ pierwszy, to ruchy
przekraczające linię środkową (utworzoną przez lewą i prawą stronę ciała). Przykładem może tu być np.
praca oczu przy rysowaniu, czytaniu, pisaniu, praca rąk w trakcie wykonywania jakiejś czynności. Ruchy
te są efektywniejsze od innych, ponieważ integrują myślenie i ruch. Powodują uaktywnienie naturalnych
mechanizmów i w związku z tym wielokrotnie zwiększają szybkość przekazywania informacji, umożliwiają
swobodny rozwój funkcji psychofizycznych, zapewniają optymalną pracę układu nerwowego a także
łatwość i spontaniczność uczenia się. Typ drugi, to jednostronne ruchy ciała, powodujące rozdzielenie
myśli i ruchu. Mechanizm ten stanowi podstawę procesów upośredniania czynności przez znak lub symbol.
Wymaga on wytężonej pracy umysłu, wysiłku i znacznej energii mózgu i ciała. „Zamraża” ruch i prowadzi
do „ustatkowania” w zachowaniu, które jest potrzebne do skupienia świadomości w sytuacji zarówno uczenia
się jak i stresu. Oba typy ruchów są konieczne, gdyż zapewniają dwa rodzaje mechanizmów, będących podstawą
zarówno czynności poznawczej, jak i każdej innej. Ćwiczenia dzięki ich naturalności wykonuje się z łatwością,
odczuwając zadowolenie z wysiłku fizycznego.
A oto kilka przykładów:
Ruchy naprzemienne
Ruch polega na jednoczesnym wyciągnięciu jednej ręki w kierunku przeciwnej nogi. Można wykorzystać
własną inwencję i wymyślać wiele różnorodnych form tych ćwiczeń. Ćwiczyć można przy różnej
muzyce - według upodobań. Docelowe są ruchy płynne, bardzo wolne.
Efekty ćwiczenia:
koordynują pracę rąk, zręczność,
wzrokowe, słuchowe, kinestetyczne przekraczanie linii środkowej,
poprawiają wymowę, pisownię, umiejętności słuchania, czytania i rozumienia,
koordynują lewą i prawą stronę ciała, poprawiają oddychanie i gibkość ciała,
ćwiczą lewe i prawe oko, usprawniają narząd wzroku, a także pracę narządów słuchu,
stymulują chłonność półkul mózgowych, ułatwiają opanowanie materiału i jego późniejsze
odtwarzanie.
Pozycja Dennisona
Ćwiczenie składa się z dwóch części.
●
●
1. Wygodny siad, skrzyżowane nogi (stopy lewa na prawą lub odwrotnie). Ręce na krzyż,
zaplecione dłonie, oparte o mostek. Zamknięte oczy i głęboki oddech, przyciskanie języka do
podniebienia. 2. Powrót do normalnej pozycji, stopy oparte o podłogę, złożenie rąk tak, aby
stykały się opuszkami palców, pozostanie w tej pozycji około dwóch minut, głęboko oddychając.
UWAGA! Ćwiczenia te można wykonywać również leżąc lub stojąc.
Efekty ćwiczenia:
osiągnięcie stabilności emocjonalnej,
wzrost koncentracji i skupienia uwagi,
poprawna wymowa i umiejętność uważnego słuchania,
uaktywnia korę czuciową i ruchową jednocześnie w obu półkulach
mózgu, język na podniebieniu - łączy układ limbiczny z płatami
czołowymi.
Leniwe ósemki
Polega na wodzeniu kształtu położonej ósemki zawsze w kierunku od środka w
lewo w górę. Środek ósemki musi być na wysokości naszego ciała, gdy ją
rysujemy - na wysokości wzroku. Należy wodzić raz jedną ręką, potem drugą i
oburącz, jednocześnie wodząc wzrokiem za kciukiem ręki wodzącej, stopniowo
zwiększając zasięg ruchu ramion, ale tak, żeby głowa nie poruszała się.
●
Efekty ćwiczenia:
●
●
●
●
●
●
●
koordynacja pracy narządu wzroku, wzrokowe przekraczanie linii środkowej,
wzmocnienie zakresu obwodowego pola widzenia,
poprawa ruchliwości gałek ocznych (podążanie wzrokiem za ręką),
kodowanie i odszyfrowanie informacji pisanej, usprawnianie czytania (wodzenie oczami od lewej do
prawej strony),
czytanie i rozumienie ( skojarzenia pamięci długotrwałej),
zdolność odpoczynku mięśni oka podczas czytania,
eliminacje zaburzeń typu: przestawianie liter, sylab, wyrazów w czasie czytania i pisania.
Symetryczne rysowanie (oburącz)
Dowolne tzw. bazgranie jednocześnie obiema rękoma w taki sposób, jakby ręce były swoim własnym
lustrzanym odbiciem (w powietrzu, na dużej płaszczyźnie, na tablicy itp.).
Efekty ćwiczenia:
stymulacja koordynacji: ręka - oko w różnych polach widzenia,
przekraczanie kinestetycznej linii środkowej, rozróżnianie lewej i prawej strony,
orientacja przestrzenna, wzrokowe rozróżnianie symboli, kształtów oraz ich
kodowanie,
poprawne pisanie, wymowa, zdolność widzenia obwodowego, rozróżnianie
kierunków,
świadomość swojego ciała.
Kiedy już zaczniemy wykorzystywać możliwości systemu umysł – ciało, proces uczenia
się stanie się o wiele bardziej efektywny, odnawiający radość przychodzącą z odkrywania
świata, naszego związku z nim oraz naszych nieskończonych możliwości twórczych.
Gimnastyka Mózgu poprawia bowiem mielinizację połączeń pomiędzy dwiema półkulami
●
oraz ●równowagę energii elektrycznej i procesów integrujących w całym mózgu.
Literatura:
Goddar Blythe S. Program ćwiczeń integrujących do zajęć z dziećmi ze specjalnymi potrzebami.
Hannaford C.: Zmyślne ruchy które doskonalą umysł. Wyd. Oficyna Wydawnicza Medyk Wa-wa 1998
Mańkowska I.: Kreowanie rozwoju dziecka. Wyd. Operon Gdynia 2005
Materiały szkoleniowe: I i II stopień Brain Gym P. Dennisona
Zwoleńska J.: Twórcza kinezjologia w praktyce. Wyd. KINED Warszawa 2002
Zwoleńska J.: Radosna kinezjologia. Wyd. KINED Warszawa 2005