Internet i telewizja - edukacja i zagrożenia

Akademia Młodego Ekonomisty
Internet i telewizja – edukacja
i zagrożenia
Dr Sabina Zalewska
Szkoła Główna Handlowa w Warszawie
16 grudnia 2008 r.
Badania na temat wpływu mass mediów na
dziecko
Małe dziecko a telewizja
Badania młodzieży gimnazjalnej z 2003: zwiększyła się liczba respondentów
uskarżających się na bóle głowy i mięśni z około 40% do 59%.
Z danych przedstawionych przez Fundację Dzieci Niczyje wynika, że aż 87%
badanych polskich dzieci w ciągu ostatniego roku podało obcemu swój adres eemailowy, 64% - numer telefonu, 42% - miejsce zamieszkania a 44% przesłało
obcemu swoje zdjęcie.
Według ostatnich danych Ośrodka Badań Opinii Publicznej w lipcu, sierpniu i
wrześniu 2003 roku 27% Polaków korzystało z Internetu. Jest to już tyle samo, co
średnia światowa z 2000 roku liczona dla 37 krajów świata. Biorąc jednak pod
uwagę ogromną dynamikę wzrostu (dla przykładu w 1998 roku wskaźnik ten
wynosił 5%) należy się spodziewać, że mimo jednych z najwyższych cen za dostęp
do Internetu, liczba internautów w naszym kraju szybko wzrasta. Oznacza to
również, że problem właściwego korzystania z zasobów informacyjnych Sieci
dotyczy coraz większej liczby osób.
www.uniwersytet--dzieciecy.pl
www.uniwersytet
1
Badania na temat wpływu mass mediów na
dziecko (C.D.)
W Polsce na ok. 500 tys. nauczycieli formalne kwalifikacje do nauczania
informatyki ma ok. 13 tys. z nich, co stanowi zaledwie 2.6% ogółu.
Według magazynu Deutschland dostęp do Internetu w świecie nie jest zjawiskiem
powszechnym. Przytoczone dane z listopada 2000 wskazują, że poszczególne
regiony świata mają tu następujący udział: Bliski Wschód – 0,4%, Afryka 0,6%,
Ameryka Łac. 4%, Azja i Oceania 24%, Europa 28%, Kanada i USA łącznie 43%.
68% dzieci otrzymuje propozycje spotkań od osób poznanych w Sieci; 44,6%
dzieci korzysta z propozycji spotkań; Jedynie 23,6% dzieci informuje rodziców o
spotkaniach z osobami poznanymi w Sieci; Połowa dzieci uczestniczy w
spotkaniach w pojedynkę; 28,4% rodziców nie dostrzega żadnych zagrożeń dla
dzieci korzystających z Internetu.
Dzieci spędzają w sieci 60% wolnego czasu.
Francuskie badania na temat reklamy
www.uniwersytet--dzieciecy.pl
www.uniwersytet
DLACZEGO MEDIA I GRY SĄ DLA DZIECI
TAK ATRAKCYJNE?
zawsze ma czas, jest gotowy do pojęcia gry, zabawy, nie męczy się i nie
odmawia
pozwala wracać do ulubionych miejsc, bohaterów, akcji
nie karze za błędy okazywaniem złości czy rozczarowania
wprowadza do „idealnego świata”, w którym można realizować marzenia
daje poczucie władzy, mocy, bycia kimś wyjątkowym, dokonywania
niezwykłych czynów, odgrywania różnych ról (gry, IRC, internetowe grupy
dyskusyjne)
stwarza możliwość rozładowania emocji, także negatywnych, bez
ponoszenia przykrych konsekwencji (co więcej – agresja często jest
nagradzana)
daje możliwość zaspokojenia potrzeb psychospołecznych – samorealizacji,
uznania, przynależności do grupy, kontaktów z innymi osobami (warto
zdać sobie sprawę, że możliwości oferowane przez internet są niejako
„protezą” kontaktów międzyludzkich i nie rozwiązują realnych problemów
na przykład z nieśmiałością czy brakiem bliskiej osoby: w sieci jesteśmy
anonimowi, możemy przedstawiać się jako ktoś zupełnie inny, sami też
możemy stać się ofiarą manipulacji czy oszustwa).
www.uniwersytet--dzieciecy.pl
www.uniwersytet
2
JAKIE CZYNNIKI SPRAWIAJĄ, ŻE DZIECKO
UCIEKA W ŚWIAT MASS MEDIÓW?
przebywanie w środowisku, w którym panuje moda na używanie komputera,
internetu, „komórki”
przeżywanie trudnych sytuacji, od których dziecko szuka ucieczki
poczucie osamotnienia, trudności w nawiązywaniu kontaktów, poszukiwanie
przyjaźni, znajomości
zaniżone poczucie własnej wartości, brak samoakceptacji
egocentryzm, dążenie do dominacji nad innymi
poczucie nudy, brak zainteresowań i umiejętności atrakcyjnego spędzania wolnego
czasu
problemy emocjonalne, brak umiejętności radzenia sobie ze stresem i trudnymi
sytuacjami
brak kontroli ze strony rodziców
chłód emocjonalny i zaburzenia komunikacji w rodzinie
www.uniwersytet--dzieciecy.pl
www.uniwersytet
Oddziaływanie masowych środków
przekazu
- fizyczne
- psychiczne
- edukacyjne
- moralne
- społeczne
- intelektualne
www.uniwersytet--dzieciecy.pl
www.uniwersytet
3
FIZYCZNE
szybka koordynacja oko – ręka
wczesny rozwój mięśni przegubu
zdobycie informacji na temat
kształtowania pozytywnych
nawyków zdrowotnych
informacje na temat higieny
osobistej, dbałości o własny
wygląd
wady wzroku,
skrzywienia kręgosłupa,
obniżenie sprawności ruchowej
bóle dolnych części kręgosłupa
haluksy
nadwaga
nowotwory (skutek
promieniowania
elektromagnetycznego o
częstotliwości do 50 Hz)
obniżenie odporności
immunologicznej
obniżenie płodności
zespół przewlekłego zmęczenia
padaczka komputerowa
www.uniwersytet--dzieciecy.pl
www.uniwersytet
Edukacyjne
przygotowanie do właściwego
(krytycznego) odbioru mediów
brak weryfikacji prawdziwości
informacji
przygotowanie do posługiwania się
mediami jako narzędziami, rozwoju
intelektualnego, rozrywki i pracy
zawodowej
brak krytycyzmu wobec źródła
korzystanie z jednego źródła
informacji
chaos informacyjny
korzystanie z gotowych wzorców, nie
rozwijanie wyobraźni i kreatywności
przerost informacji nad
umiejętnościami praktycznymi
przyswajanie informacji nie
adekwatnych do wieku
zabiera czas
umożliwiają wzajemne komunikowanie
się, prowadzenie dialogu
wywołują silne przeżycia intelektualne,
przez co rozbudzają zaangażowanie,
zaciekawienie i zainteresowanie
materiałem nauczania
media rozszerzają pole poznawcze
uczących się przez udostępnieni im całej,
rozległej rzeczywistości, rozwijając
jednocześnie ich procesy percepcyjne,
intelektualne i wykonawcze
www.uniwersytet--dzieciecy.pl
www.uniwersytet
4
Psychiczne
TERAPEUTYCZNE, EMOCJE
EMOCJE
USPRAWNIENIE UMIEJĘTNOŚCI POSTRZEGANIA
BRAK KONTAKTÓW I PRZYJAŹNI Z
RÓWIEŚNIKAMI
DOSKONALENIE SPRAWNOŚCI MANUALNEJ
UMIEJĘTNOŚCI KOJARZENIA, LOGICZNEGO
MUŚLENIA
DOSKONALENIE REFLEKSU
ZANIEDBYWANIE OBOWIĄZKÓW
SZKOLNYCH I DOMOWYCH
BRAK ORIENTACJI W REALIACH
RZECZYWISTOŚCI
DOSKONALENIE KOORDYNACJI WZROKOWOWZROKOWORUCHOWEJ
OSŁABIENIE SYSTEMU NERWOWEGO:
ZMĘCZENIE, ZNUŻENIE, ROZKOJARZENIE
ROZWIJANIE WYOBRAŹNI PRZESTRZENNEJ
NOCNE LĘKI, MÓWIENIE PRZEZ SEN
SPRZYJAJĄ UMIEJĘTNOŚCI PLANOWANIA
STRATEGICZNEGO
ZABURZENIA PAMIĘCI
ADHD
SPRZYJAJĄ POSZERZANIU WYONRAŹNI
AGRESJA, ZŁOŚLIWOŚĆ, KŁAMSTWO
UZALEŻNIENIA
POŻĄDLIWOŚĆ I KONSUMPCYJNY TRYB ŻYCIA
IDENTYFIKACJA
-UCZĄ PODEJMOWANIA DECYZJI I
ZASTANAWIAIA SIĘ NAD ICH
KONSEKWENCJAMI
IDENTYFIKACJA
www.uniwersytet--dzieciecy.pl
www.uniwersytet
Kimberly Young uważana za autorytet w tej dziedzinie
wyróżnia pięć typów uzależnień internetowych:
erotomanię internetową
uzależnienie od internetowych kontaktów
społecznych
uzależnienie od sieci internetowej
uzależnienie od komputera
przeciążenie informacyjne, czyli przymus pobierania
informacji .
www.uniwersytet--dzieciecy.pl
www.uniwersytet
5
Do najczęściej opisywanych skutków uzależnienia od
internetu należą:
zaburzenia relacji interpersonalnych (np. rezygnacja z
bezpośredniego kontaktu),
utrata zainteresowania wszelkimi formami aktywności
społecznej,
zaniedbanie życia rodzinnego,
zaniedbywanie nauki lub pracy,
zapominanie o posiłkach,
zaburzenia w sferze uczuć i emocji,
utrwalenie postaw egocentrycznych,
zaburzenia w zakresie własnej tożsamości,
zawężenie zainteresowań i możliwości intelektualnych,
zmiana języka (zubożenie, techniczny slang, używanie
skrótów),
niekontrolowanie czasu spędzanego w Sieci,
rezygnacja z innych rozrywek i przyjemności,
brak troski o własne zdrowie (zarwane noce, nieregularne
posiłki) i higienę osobistą.
www.uniwersytet--dzieciecy.pl
www.uniwersytet
Moralne
SPOTKANIE Z
PRZYKŁADEM INNYCH
O PODOBNYCH
WARTOŚCIACH
ŚWIADECTWA ŻYCIA
BRAK POZYTYWNYCH
WZORCÓW
AGRESJA, PRZEMOC
ZAKŁÓCENIE
PRAWIDŁOWEGO
ROZWOJU MORALNEGO
DZIECI I MŁODZIEŻY
RELATYWIZM
MORALNY
DYLEMATY MORALNIE
I ICH
ROZWIĄZYWANIE
www.uniwersytet--dzieciecy.pl
www.uniwersytet
6
Społeczne
SPOTKANIE INNYCH,
PODOBNYCH DO MNIE
POKAZANIA MOICH
PROBLEMÓW W
KONTEKŚCIE
SPOLACZNYM,
GLOBALNYM
BLOGI, DZIELENIE SIĘ
INFORMACJAMI
KONTAKT Z LUDŹMI NA
CAŁYM ŚWIACIE
ZACHOWANIA NIEETYCZNE
ROZLUŹNIANIE WIĘZI
MIĘDZYLUDZKICH
BRAK AKTYWNOŚCI
SPOŁECZNEJ
ŁATWOŚĆ NAWIĄZANIA
KONTAKTU Z LUDŹMI
DZIALAJĄCYMI
NIEETYCZNIE
UTRATA RACJONALNEJ
SELEKCJI WIADOMOŚCI NA
SENSOWNE I NIC NIE WARTE
WZROST TOLERANCJI
www.uniwersytet--dzieciecy.pl
www.uniwersytet
Intelektualne
zdobywanie informacji
bezkrytyczne zaufanie
do możliwości maszyny
poszerzanie wiedzy na
temat własnych
zainteresowań
,,szok informacyjny” zbyt duży szybki
napływ informacji
ze strony telewizji i
komputera powoduje
mętlik pojęć, znaczeń
i wartości
poszerzanie wiedzy
poszerzanie
umiejętności
www.uniwersytet--dzieciecy.pl
www.uniwersytet
7
Dobre rady dla rodziców:
Niech komputer stoi we wspólnym miejscu.
Nie karz dziecka za błędy, o których Ci mówi.
Rozmawiaj z dzieckiem.
Nie bój się przyznać do niewiedzy.
Baw się siecią, poznawaj ją.
Surfuj po sieci ze swoim dzieckiem.
Pokazuj dziecku wartościowe miejsca.
Ustal z dzieckiem zasady korzystania z internetu i egzekwuj
je.
Porozumiewaj się z rodzicami kolegów i koleżanek dziecka.
Ucz dziecko zasad bezpieczeństwa, nie strasz jednak
zagrożeniami.
Wychowuj do sieci.
Wspomagaj się programami filtrującymi
www.uniwersytet--dzieciecy.pl
www.uniwersytet
Prawidłowe reakcje rodziców:
Pochwal dziecko, że Ci zaufało i powiedziało o tym.
Nie wpadaj w panikę, ale też nie bagatelizuj.
Nie obwiniaj dziecka, nie krytykuj, wytłumacz, że to sprawca
jest winien.
Daj dziecku poczucie bezpieczeństwa, ciepło i bliskość.
Nie popędzaj dziecka, nie zmuszaj do mówienia.
Zapewnij dziecku pomoc psychologa.
Niczego nie kasuj z komputera.
Powiadom policję lub prokuraturę.
Skorzystaj z pomocy organizacji pozarządowych:
- Niebieska Linia (www.niebieskalinia.pl),
- Fundacja Dzieci Niczyje (www.fdn.pl),
- Komitet Ochrony Praw Dziecka (www.kopd.pl),
- Kidprotect.pl (www.kidprotect.pl)
www.uniwersytet--dzieciecy.pl
www.uniwersytet
8
Przykłady stron o tematyce edukacyjnej i im
podobnych, na które warto zaglądać:
Portal edukacyjny EDUSEEK - http://eduseek.ids.pl (adres bez
WWW) - zawartość uporządkowana jest według potrzeb trzech
grup: uczniów, nauczycieli i rodziców, a treści dydaktyczne według
przedmiotów szkolnych. Katalog odnośników jest bardzo bogaty.
Portal edukacyjny - http://www.eduforum.pl
Międzyszkolna Platforma Internetowa - http://www.oswiata.org.pl
Polski Portal Edukacyjny - http://www.interklasa.pl
Komputer w szkole - serwis dla nauczycieli http://www.oeiizk.edu.pl
Serwis edukacyjny http://www.profesor.pl
www.uniwersytet--dzieciecy.pl
www.uniwersytet
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ
www.uniwersytet--dzieciecy.pl
www.uniwersytet
9