Radość improwizacji. Młodzież w akcji muzycznej

Radość improwizacji. Młodzież w akcji muzycznej
WSPÓLNE MUZYKOWANIE, ROZBUDZANIE KREATYWNOŚCI UCZNIÓW:
• RYTM
The Rhythm Trainer – atrakcyjny sposób szybkiego poznawania i czytania zapisu nutowego
przez zabawę. Program ten umożliwia stopniowanie poziomu trudności zadań. Na bazie tych
doświadczeń można wspólnie zapisać i wykonać proste rytmiczne utwory, a ich realizację
uatrakcyjnić doborem rożnych prostych instrumentów.
betzold.pl – pomoce szkolne/muzyka instrumenty muzyczne
• GŁOS, RECYTACJA, ŚPIEW
Zabawy z głosem – imitowanie odgłosów natury, ruchu ulicznego, urządzeń, maszyn,
recytacja wybranych tekstów, dykcja, proste ćwiczenia na rytmizowanie tekstu, wydłużanie
wybranych sylab, zmiana wysokości głosu, kontrasty szept/krzyk, cicho/głośno, budowanie
gęstych „akordów” z ciągle zmieniających się, przypadkowo wybranych dźwięków.
• WSPÓLNE KOMPONOWANIE
Ćwiczenie wprowadzające polega na przeprowadzeniu krótkiej zabawy dźwiękowej.
Poprzedzić ją powinno szczegółowe omówienie koncepcji i treści utworu 4’33’’ Johna
Cage’a. Odpowiednio przygotowani uczniowie wsłuchują się w ciszy w odgłosy dobiegające
spoza klasy: szelesty, dźwięki z korytarzy i ulic. Następnie próbują umieścić te dźwiękowe
zdarzenia w chronologicznym następstwie na osi czasu, dbając o czytelne, graficzne
przedstawienie każdego z nich. Po ukończeniu wspólnej partytury, klasa podejmuje próbę jej
wykonania, omawiając uprzednio sposób interpretacji znaków. Nie jest istotna wierność
odtworzenia konkretnego zjawiska. Sporządzony szkic powinien raczej posłużyć do
kreatywnej interpretacji zapisanych symboli. Grę można przeprowadzić kilkakrotnie, w
rożnych grupach, zmieniając tempo wykonania, realizując partyturę w „ruchu raka” itp.
Wykorzystanie dostępnych programów i urządzeń:
muzykotekaszkolna.pl → Muzorys – program interpretujący dźwiękowo zapisane na
pięciolinii symbole
audacity – bezpłatny edytor dźwięku, wyposażony we wiele użytecznych procesów w pracy
z dźwiękiem, takich jak: cięcie, wydłużanie, skracanie, zapętlenie, transpozycja, filtrowanie,
rozmieszczenie dźwięków w panoramie (strona lewa/prawa) itp.
telefony komórkowe – po uprzednim zapisaniu w nich dźwiękowych sampli mogą być
wykorzystane jako niezależne, ruchome źródła dźwięku
rejestrator dźwięku – ZOOM, TASCAM
CZĘŚĆ TEORETYCZNA ZAJĘĆ:
YouTube: kompozytor + tytuł + animation (+ musanim)
Animacje klasycznych utworów pozwalają w atrakcyjny sposób przedstawić wizualnie
abstrakcyjne pojęcia takie jak: polifonia, homofonia, faktura, głos, temat, kontrapunkt,
akompaniament, imitacja itp.
YouTube: Eroica - The Movie (BBC, 2003)
Film fabularny przedstawiający próbę generalną do III Symfonii Ludwiga van Beethovena.
Wybrane fragmenty wspaniale obrazują wiele typowych dla epoki wczesnego romantyzmu
cech: dawne instrumenty, stroje, polityczną aurę, charakter Beethovena i jego społeczną
pozycję, jego relacje z Haydnem itp.
YouTube: Lutoslawski aleatoric method
Krótki film przedstawiający zasadę działania aleatoryzmu kontrolowanego, ekspresyjne
walory tej koncepcji i osobiste refleksje muzyków na jej temat.
Aleatoryzm kontrolowany - technika polegająca najczęściej na rezygnacji z podziału
metrycznego identycznego dla wszystkich wykonawców utworu, charakterystyczna dla
utworów Witolda Lutosławskiego poczynając od Gier weneckich, a spotykana przede
wszystkim w jego twórczości z lat 60. Przejęta została przez wielu kompozytorów i stosowana
bywa do dzisiaj. Muzycy wykonują dźwięki o wysokościach precyzyjnie zapisanych w nutach,
tyle że w swobodnym tempie. Pewne różnice zachodzące pomiędzy wykonaniami - a
wynikające z faktu, iż każdy wykonawca za każdym razem nieco inaczej realizuje swoją partię
- nie zmieniają brzmienia samej muzyki. Inne określenia: aleatoryzm ograniczony, albo gra
ad libitum.
YouTube: Pression Lachemnann + Peter Sigl
Utwór ten jest znakomitym przykładem prezentującym efektowne współczesne techniki
instrumentalne. Widzimy jak wykonawca traktuje swój instrument i jaka dźwiękowa jakość
jest tego efektem.
YouTube: thesecondwall - Six Launchpads (Novation)
Przed omówieniem tego typu instrumentów i programów należy zapoznać się w
wystarczającym stopniu z zasadą ich działania, aby móc odpowiedzieć na stawiane przez
uczniów pytania. Lekcja powinna jednak zademonstrować najbardziej czytelne dla uczniów i
charakterystyczne walory tego typu tworzenia muzyki: manualna możliwość zmiany
zapisanych w komputerze dźwięków, dostęp do niezliczonej ilości metod modelowania
brzmienia na żywo, w czasie trwania utworu (filtrowanie, zapętlanie, przyspieszanie,
przenikanie się płaszczyzn itp.), widowiskowość sceniczna takich kolorowych instrumentów i
uświadomienie sobie złożoności i wysokiego stopnia trudności gry na nich.
kinect studies Johannes Kreidler
nowe instrument muzyczne w XXI wieku
Inny rodzaj wykorzystania nowych technologii, umożliwiający grę dźwiękiem w niezwykły
sposób. Kamera wideo rejestruje ruchy ciała kompozytora. Te zmiany powstające w obrazie np. kierunek i szybkość ruchu ręki – wykorzystywane są przez komputer do modulowania
nagranych wcześniej dźwięków. Cały proces przekładania ruchu na efekt dźwiękowy jest
bardzo dobrze czytelny i czasami komiczny.
YouTube: speaking pianio – synteza dźwięku przy pomocy dźwięków fortepianu.
Możliwości współczesnych technologii modulowania/kreowania dźwięku.
Na początku lekcji o syntezie dźwięku (syntezatorach) należałoby zademonstrować jak
powstaje zwyczajny gazetowy raster, czyli czarnobiała fotografia złożona z drobnych kropek.
Kropki te widziane z odpowiedniej odległości zlewają się w obraz. Podobnie działa synteza
dźwięku. Pojedyncze tony odpowiednio połączone, wywołują odpowiedni dźwiękowy
„obraz”, czyli na przykład brzmienie instrumentu, maszyny, czy mowy. W przypadku
mówiącego fortepianu, kropką rastra, pojedynczym tonem jest dźwięk jednego klawisza
fortepianu. Komputer wyposażony w odpowiedni program tak dobiera te dźwięki, że powstaje
wrażenie mowy.
POLECANE ADRESY WWW:
dobreprogramy.pl → Audacity – bezpłatny program do edycji dźwięku
betzold.pl – pomoce szkolne/muzyka, instrumenty muzyczne
musanim.com – animacja klasycznych utworów muzycznych
muzykotekaszkolna.pl – filmy i programy edukacyjne, gry muzyczne itp.
therhythmtrainer.com – program do nauki zapisu rytmu
Sławomir Wojciechowski