Luwr "Odnoszę wraŜenie, Ŝe w Luwrze jest wszystko, a dzięki

Luwr
"Odnoszę wraŜenie, Ŝe w Luwrze jest wszystko, a dzięki Luwrowi wszystko moŜna
zrozumieć i pokochać". Te słowa Paula Cezanne'a wyraŜają odczucia artysty, dla którego
wizyty w muzeum były źródłem doznań estetycznych i inspiracji dla własnej twórczości.
Jednak równieŜ inni zwiedzający ten olbrzymi przybytek sztuki, mieszczący dzieła powstałe
w ciągu pięciu tysiącleci, mają poczucie, Ŝe jest w nim "wszystko".
Luwr, załoŜony w 1793 roku, był jednym z pierwszych muzeów europejskich, obok
oksfordzkiego Ashmolean Museum (1683), drezdeńskiej Gemaldegalerie (1560) i Muzeów
Watykańskich (1734). Obecnie jest instytucją pełniącą istotną rolę w Ŝyciu kulturalnym
Francji i innych krajów. Muzeum, podzielone na siedem działów, dokumentuje rozwój
dawnych cywilizacji w basenie Morza Śródziemnego, jak równieŜ sztuki europejskiej,
począwszy od schyłku średniowiecza po drugą połowę XIX wieku. Dzieje Luwru ściśle wiąŜą
się z historią Francji i wydarzeniami społeczno-politycznymi, które miały miejsce w tym
kraju.
Budowa pałacu mieszczącego obecnie muzeum rozpoczęła się u schyłku XII wieku, w
czasach umacniania się państwa za sprawą "arcychrześcijańskich" monarchów. W roku 1190
król Filip II August (1180-1223) zlecił budowę warownego zamku z donŜonem na obszarze
odpowiadającym południowo-zachodniej części Cour Carree. Pozostałości twierdzy, w
późniejszym czasie powiększonej, odkryto podczas wykopalisk poprzedzających budowę
Wielkiego Luwru, a dziś stanowią one część trasy zwiedzania.
Średniowieczną budowlę, stopniowo rozszerzaną, poddano gruntownej przebudowie w XVI
wieku z woli Franciszka I (1515-1547), który kazał zburzyć donŜon i powiększyć zamek. Pod
egidą króla powstały kolekcje malarstwa, zawierające między innymi obrazy wielkich
mistrzów włoskiego renesansu, szczególnie lubianych przez monarchę. Do połowy XVII
wieku zbiory te mieściły się w pałacu Fontainebleau.
W późniejszych stuleciach Luwr nadal rozbudowywano i dekorowano. W 1594 roku Henryk
IV (1589-1610) postanowił połączyć go z pałacem Tuileries, wzniesionym na polecenie
Katarzyny Medycejskiej między Luwrem a Polami Elizejskimi. Obydwie budowle połączono
Wielką Galerią, tworząc jeden gigantyczny zespół pałacowy. W XVII wieku, za panowania
Ludwika XIII i Ludwika XIV, architekci Lemercier i Le Vau wybudowali północne i
południowe skrzydła Cour Carree, który był teraz czterokrotnie większy od wcześniejszego
dziedzińca renesansowego. Z kolei grupa architektów pod kierunkiem Claude'a Perraulta
stworzyła wschodnią elewację ze słynną kolumnadą, do której nawiązuje stylistycznie
elewacja południowa. W 1674 roku prace przerwano, a cztery lata później król przeniósł dwór
do Wersalu. Pomimo to za panowania Króla Słońce (1643-1715), który podjął tradycję
zapoczątkowaną przez Franciszka I, królewskie zbiory zostały wzbogacone o nowe
arcydzieła, głównie za sprawą dwóch cennych zakupów: dzieł z galerii kardynała Mazanina i
kolekcji bankiera Jabacha. Zbiór obrazów monarchy, urządzony jak prawdziwe muzeum i
mieszczący się początkowo w Luwrze oraz w przyległym Hotel de Gramont, w późniejszym
czasie został rozproszony po róŜnych rezydencjach królewskich. Za rządów Ludwika XV
(1715-1774) ParyŜ stał się wprawdzie jednym z najwaŜniejszych rynków sztuki w Europie,
jednak kolekcja królewska powiększyła się zaledwie o kilkadziesiąt obrazów, głównie
flamandzkich i holenderskich, nabytych od spadkobierców księcia Carignano (1742). W tych
samych latach powstała idea "siedziby Muz", mieszczącej królewskie zbiory i otwartej dla
publiczności.
W latach 1667-1848 w Salon Quarre w Luwrze organizowano wystawy Academie Royale de
Peinture et de Sculpture, którym nadano nazwę Salonów. W roku 1750 część królewskiej
kolekcji malarstwa została przeniesiona do jednego z apartamentów Pałacu Luksemburskiego,
otwartego w tym samym czasie co Galeria Medici z obrazami Rubensa, dwa razy w tygodniu
przez pół dnia. Był to niejako zaczątek muzeum i poprzednik Luwru. Władcy Francji coraz
wyraźniej odczuwali potrzebę udostępnienia zbiorów sztuki szerokiej publiczności wzmacniała się zatem społeczna funkcja muzeum, które stopniowo zaczęło przypominać
instytucję współczesną. W wieku oświecenia zmierzano do zebrania w jednym miejscu dzieł
reprezentatywnych dla róŜnych szkół malarskich,
ze szczególnym uwzględnieniem twórczości siedemnastowiecznych mistrzów flamandzkich i
holenderskich.
Projekt urządzenia muzeum w Wielkiej Galerii zaczął przybierać realne kształty za
panowania Ludwika XVI (1774-1793), a w roku 1784 zlecono jego realizację malarzowi
Hubertowi Robertowi, odpowiedzialnemu za kolekcje królewskie.
W czasach rewolucji galeria "królewska" zmieniła się w "narodową". Do dzieł sztuki
zarekwirowanych w kościołach, klasztorach i pałacach wygnańców dołączono obrazy
naleŜące do Academie Royale, a jednocześnie komisja złoŜona z artystów przygotowała
otwarcie Musee Central des Arts de la Republique, którego inauguracja odbyła się za rządów
Konwentu, latem 1793 roku. Olbrzymie zbiory przechowywane w kilku magazynach i w
Luwrze wkrótce wzbogaciły się o dzieła z kolekcji ksiąŜęcych i kościelnych zagrabione przez
wojska republiki, a później cesarstwa, w wielu krajach Europy. W lipcu 1798 przybyły do
ParyŜa arcydzieła pochodzące z Włoch; wówczas to, ze względu na ich ogromną liczbę,
postanowiono zreorganizować muzeum, inaugurując je ponownie w 1800 roku. W latach
dyrekcji Vivanta Denona, który pragnął uczynić z Luwru świątynię sztuki, przeznaczoną dla
obywateli cesarskiej Europy i świadczącą o postępie moralnym i intelektualnym
zapoczątkowanym przez rewolucję, placówka nosiła nazwę Musee Napoleon (1803-1815).
Dominowały w niej dzieła włoskich malarzy renesansu i XVII wieku, siedemnastowiecznych
mistrzów flamandzkich i holenderskich, włoskich i flamandzkich prymitywów oraz
renesansowych twórców niemieckich. Ku czci Napoleona wzniesiono Arc du Carrousel,
monumentalne wejście do Tuileries, zaprojektowane przez Perciera i Fontaine'a, których
dziełem było teŜ północne skrzydło wzdłuŜ Rue de Rivoli.
W czasach Restauracji większość zagrabionych obrazów została zwrócona właścicielom.
Komisarze przysłani z wielu krajów Europy odebrali ponad pięć tysięcy dzieł sztuki, co
znacznie uszczupliło zbiory Luwru. Ludwik XVIII zachował pewną liczbę obrazów
zarekwirowanych w domach emigrantów i w kościołach, a muzeum Luwru zostało uznane za
instytucję państwową. Jego zbiory powiększyły się znacznie dzięki zakupom, między innymi
rzeźb renesansowych i współczesnych (1824), a takŜe dzięki ściągnięciu do ParyŜa zabytków
egipskich zebranych przez Francois Champolliona (1826); przejęto teŜ wtedy hiszpańską
kolekcję Ludwika Filipa i staroŜytności asyryjskie z wykopalisk prowadzonych przez PaulaEmile'a Bottę (1847). Prowadzono równieŜ w tym czasie badania nad nowymi rozwiązaniami
wystawienniczymi. W 1827 roku otwarto Muzeum Karola X, w którym stropy ozdobiono
malowidłami odnoszącymi się do dzieł egipskich i innych obiektów sztuki staroŜytnej
wystawionych w salach. Politykę powiększania zbiorów etruskie, sztukę Grecji archaicznej i
staroŜytnego Wschodu. W tych teŜ latach gmach muzeum poddano przebudowie, dokonując
jednocześnie wielu zmian urbanistycznych wokół Luwru. Baron Haussmann, prefekt
departamentu Sekwany, zlecił wyburzenie starych dzielnic pomiędzy Luwrem a pałacem
Tuileries. Pałac, który uległ zniszczeniu podczas poŜaru w czasie Komuny Paryskiej (1871),
rozebrano w 1884 roku, otwierając tym samym kontynuowano w latach II Republiki (18481851), kiedy przekształcono Luwr w poświęcony naukom i sztukom "Pałac Ludu", w skład
którego weszło muzeum, biblioteka narodowa i kilka salonów wystawienniczych. W latach
1853-1857 powstał tak zwany nowy Luwr, a dwa symetryczne pawilony, pomiędzy którymi
rozciąga się Cour Napoleon, połączono od strony północnej zespołem budowli zamykającym
czworobok. Nowe skrzydła utworzyły rozległe dziedzińce, ich wnętrza natomiast umoŜliwiły
urządzenie duŜych, naturalnie oświetlonych sal. W olbrzymim gmachu muzeum umieszczono
zbiory malarstwa, dokonując jednocześnie nowych zakupów. Kustosze Luwru rywalizowali z
największymi muzeami i kolekcjonerami sztuki z Europy i Stanów Zjednoczonych; starano
się uzupełniać kolekcje zgodnie z załoŜeniami dyktowanymi przez historie sztuki, która
zyskała status nowej dyscypliny naukowej. Po nabyciu w 1863 roku kolekcji Campany
znalazły się w Luwrze setki obrazów włoskich artystów z XIV i XV wieku. W roku 1869
muzeum zyskało, na mocy legatu, kolekcję La Caze'a, wzbogacając się o cenne obrazy
francuskie z XVII i XVIII stulecia. Obok prac przedstawicieli wielu szkół malarskich,
zarówno twórców uznanych, jak i nowo odkrytych, znalazły się teŜ osiemnastowieczne
obrazy hiszpańskie, angielskie i włoskie. Wraz z proklamacją III Republiki (1870-1944).
Luwr zyskał ostatecznie rangę muzeum narodowego. W 1895 roku powstała Reunion des
Musees Nationaux, organ finansujący zakupy dzieł, w roku 1897 natomiast utworzono
Societe des Amis du Louvre, towarzystwo skupiające prywatnych sponsorów. Obydwie
organizacje odegrały istotną rolę w zarządzaniu majątkiem muzeum.
W XIX wieku francuscy konserwatorzy i znawcy sztuki współczesnej interesowali się niemal
wyłącznie malarstwem narodowym, zarówno akademickim, jak i awangardowym, pomijając
artystów
1 szkoły spoza Francji. To nastawienie uległo zmianie dopiero pod koniec stulecia, wraz z
zakupem dzieł malarzy europejskich i amerykańskich (obecnie w zbiorach Musee d'Orsay).
W wieku XX kolekcje Luwru znacznie się rozrosły dzięki zakupom, legatom i darowiznom,
do których dodatkowo zachęcał przepis z 1972 roku, pozwalający spłacać prawa do
dziedziczenia za pomocą dzieł sztuki. W miarę przybywania eksponatów powiększano
powierzchnie wystawiennicze.
W latach 70. XX wieku, na skutek stale rosnącej liczby dzieł i osób zwiedzających, podjęto
decyzję, aby obrazy powstałe po 1848 roku przenieść do połoŜonego na drugim brzegu
Sekwany Musee d'Orsay, które otwarto w 1986 roku.
Luwr poddano radykalnej transformacji, z myślą o przyjęciu większej liczby turystów i
stworzeniu nowoczesnych sal wystawienniczych. Gruntowna reorganizacja sal, zainicjowana
w latach 30. i kontynuowana po wojnie, osiągnęła swoje apogeum w 1984 roku, kiedy
rozpoczęto budowę Wielkiego Luwru.
Projekt, ukończony w nowym tysiącleciu, przewidywał przebudowę 40-hektarowej
powierzchni Luwru, z której 60 tysięcy metrów kwadratowych zajmują sale wystawiennicze.
Pięciokrotnie powiększono liczbę pomieszczeń technicznych, administracyjnych i
badawczych, trzynastokrotnie natomiast - sale przeznaczone na przyjęcie i obsługę
zwiedzających. Symbolem odnowy Luwru jest szklana piramida, zainstalowana w 1989 roku
pośrodku Cour Napoleon. Konstrukcja, wykonana według projektu Ming Pei, wznosi się nad
głównym wejściem do muzeum, prowadząc do podziemnego poziomu, z którego dochodzi się
do trzech skrzydeł mieszczących kolekcje: północnego skrzydła Ri-chelieu, skrzydła Sully,
połoŜonego wokół Cour Carre, i skrzydła Denon, wzdłuŜ Sekwany.