Mali w kryzysie

Mali w kryzysie?
Pomimo, Ŝe w porównaniu z innymi krajami europejskimi, w Polsce utrzymuje się
si
korzystna sytuacja rynkowa, rodzimy sektor MŚP
M P coraz silniej odczuwa efekty
światowego
wiatowego kryzysu gospodarczego.
Wojciech Paduch
Na przestrzeni ostatnich dwóch lat sytuacja gospodarcza wszystkich krajach Unii
Europejskiej pogorszyła się.
ę. Jak pokazuj
pokazują dane Eurostatu, tempo wzrostu gospodarczego
w państwach
stwach członkowskich w pierwszym roku kryzysu obniŜyło
Ŝyło si
się z 2,9 proc.
odnotowanych w 2007 roku do 0,9 proc. w roku 2008. W Danii, Estonii, Irlandii, Włoszech,
Luksemburgu oraz Szwecji nastąpił
nast
w tym czasie znaczący
cy spadek PKB (najwi
(największe
załamanie koniunktury miało miejsce na Łotwie, gdzie PKB zmniejszył się
si o 5,4 proc.
w stosunku do 2007 roku).
W przypadku Polski wpływ kryzysu
kr
na funkcjonowanie firm naleŜyy uznać za umiarkowany.
Większość
przedsiębiorstw
biorstw
nie
została
zmuszona
do radykalnych
działa
działań
restrukturyzacyjnych. Nie pojawiły się
si równieŜ w duŜej skali (w porównaniu do pozostałych
państw UE) inne – groźne
ne dla istnienia firm – zjawiska towarzyszące
ce recesjom, takie jak np.:
silny spadek rentowności,
ci, masowe zwolnienia czy teŜ
te zaległości
ci płatnicze i brak dostępu
do kredytów. Właściciele
ciciele przedsiębiorstw
przedsi
z branŜ dotkniętych
tych kryzysem, zmuszeni byli
jednak do podjęcia szeroko rozumianych
ozumianych zmian w swoich firmach.
Między drugim a piątym
tym rokiem
Z badań „Młodzi przedsiębiorcy
ębiorcy w Polsce”, przeprowadzonych przez Związek
Zwi
Rzemiosła
Polskiego, w ramach projektu SME Trai.net, wynika, Ŝe najbardziej naraŜone
naraŜ
na negatywne
skutki kryzysu są przedsiębiorstwa
ębiorstwa między
mi
drugim a piątym
tym rokiem funkcjonowania.
To właśnie
nie one bez odpowiedniego wsparcia – zarówno finansowego, jak i organizacyjnego
– mogą stanąć przed powaŜnym
powaŜnym problemem, jakim jest redukcja etatów, ograniczenie
działalności czy teŜ w ostateczno
teczności likwidacja firmy.
Według „Raportu o stanie sektora małych i średnich przedsiębiorstw
biorstw w Polsce w latach
2007‒2008”
2008” opracowanego przez Polską
Polsk Agencję Rozwoju Przedsię
Przedsiębiorczości, liczba
zlikwidowanych przedsiębiorstw
biorstw w 2008 roku znacznie wzrosła. Zamykanie
mykanie działalności
działalno
dotyczyło przede wszystkim firm z krótkim staŜem na rynku, które bez odpowiedniego
przygotowania nie były wstanie poradzić
poradzi sobie z trudną sytuacją oraz konkurencj
konkurencją.
Młode firmy, nawet w sprzyjających
sprzyjaj
warunkach gospodarczych, często
ęsto maj
mają trudności
z utrzymaniem się na rynku. Przyczyny tej sytuacji, jak wskazują
wskazuj autorzy badań
bada wykonanych
na potrzeby projektu SME Trai.net, mają
maj swoje źródło m.in. w niedostatecznej wiedzy
i doświadczeniu właścicieli
cicieli młodych przedsi
przedsiębiorstw (min. 2 lata na rynku)
nku) w radzeniu sobie
z szybkim rozwojem firmy oraz w niedostosowaniu wsparcia do ich potrzeb.
Bieg z przeszkodami
Ogólna ocena sytuacji rynkowej w ciągu
gu ostatnich trzech lat pokazuje, ŜŜe znaczna część
zarejestrowanych w Polsce firm spotkała się
si
z licznymi przeszkodami w rozwoju
i funkcjonowaniu działalności.
ści. Przedsi
Przedsiębiorcom
biorcom najbardziej przeszkadzaj
przeszkadzają te kwestie,
na które sami nie mają wpływu. W
Wśród największych barier w rozwoju przedsiębiorczości
przedsi
wymienia się m.in.: nieuczciwą
nieuczciw konkurencję, brak odpowiedniej infrastruktury, niedobór
pracowników i niski popyt na rynku oraz przymus stosowania kas fiskalnych. Ta ostatnia
niedogodność dotyczy w szczególności
szczególno
mikro- i małych firm. Zdaniem ElŜbiety
El
Lutow –
eksperta Związku
zku Rzemiosła Polskiego – niewielkie zakłady rzemieślnicze,
lnicze, które nie osi
osiągają
w skali roku wysokiego przychodu, powinny być
by zwolnione z instalowania kas fiskalnych.
DuŜym
ym problemem dla sektora M
MŚP są dziś wysokie podatki i opłaty przewidziane prawem
oraz biurokracja. Kondycją
ą małych firm potrafią
potrafi zachwiać równieŜŜ rosn
rosnące trudności
w dostępie do kredytów i nierzetelni kontrahenci, którzy niechętnie
niechętnie spłacaj
spłacają swoje
zobowiązania.
Podobne wnioski prezentuje raport PARP – „Procesy inwestycyjne i strategie
przedsiębiorstw w czasach kryzysu”. Najwięcej
Najwi
problemów w prowadzeniu swojej
działalności mają przedsiębiorstwa
ębiorstwa z sektora MŚP
P oraz te, które funkcjonuj
funkcjonują w bardziej
złoŜonych warunkach (np. eksporterzy).
Główne kłopoty firmy związane
ązane z kryzysem gospodarczym wynikają
ą przede wszystkim
z mniejszej liczby zleceń i spadku obrotów. Wśród
W ród skutków kryzysu, poza obni
obniŜeniem
poziomu sprzedaŜy, naleŜy
Ŝy równie
równieŜ wymienić spadek rentowności,
ci, trudno
trudności w nakłonieniu
do spłacania zaległości
ci przez klientów firmy oraz problemy w uzyskaniu kredytu. Jednak
zdaniem ekspertów przygotowuj
otowujących
cych raport PARP, tego typu objawy ssą przez polskich
przedsiębiorców
biorców wymieniane znacznie rzadziej niŜ
ni wskazywany przez 85 proc. z nich spadek
obrotów.
Zaledwie jeden procent firm z sektora MŚP uznało, Ŝe w wyniku kryzysu ich sytuacja się
si
poprawiła. Są to w większości
ści firmy z obszarów średnio- i nisko zurbanizowanych, działające
działaj
przy wsparciu ze środków
rodków UE, których wła
właścicielami są przedsiębiorcy z co najmniej 5 letnim
doświadczeniem na rynku.
Co istotne, firmy te działają
ą zgodnie z długofalowymi strategiami i prowadzące
prowadz
inwestycje.
Poprawę swojej sytuacji przedsiębiorcy
przedsi
ci wiąŜą przede wszystkim z większą
większ liczbą zleceń,
konsekwentnie realizowaną
ą strategi
strategią, wzrostem konkurencyjności
ci oraz poprawą
popraw jakości
oferty.
W opinii właścicieli mikro- i małych firm,
firm duŜą przeszkodą w rozwoju działalności
działalno
jest brak
odpowiedniego przygotowania do szybko zmieniających się warunków gospodarczych.
Wyniki badań „Młodzi przedsi
przedsiębiorcy w Polsce” potwierdzają, Ŝe wśród
śród przedsiębiorców
przedsi
istnieje ogromna potrzeba zdobywania nowych
now
umiejętności i specjalistycznej wiedzy.
Konieczność poszerzania własnych kompetencji wynika przede wszystkim z faktu
wzrastającej z roku na rok konkurencji oraz coraz większych
wi
wymagań
ń klientów wobec firm.
Zdaniem pracodawców najbardziej potrzebne w są w dzisiejszych czasach szkolenia
z zakresu: strategii pozyskiwania klientów, dofinansowania z funduszy unijnych oraz
przygotowywania projektów inwestycyjnych. DuŜą
Du
uwagę przywiązują
przywiązuj
oni równieŜ
do warsztatów poświęconych
conych nowym technologiom, ich stosowaniu i wdraŜaniu oraz
zagadnieniom podatkowo-prawnym
prawnym i prowadzeniu własnej księgowości.
Światełko w tunelu
Nie wszyscy odczuwają
ą wył
wyłącznie
cznie negatywne skutki kryzysu. Zdaniem cz
części
przedsiębiorców, w ciągu
gu ostatniego roku stopniowo poprawiał si
się dostęp do zewnętrznych
źródeł
ródeł finansowania (dotacje z UE czy PFRON). W dobie spowolnienia gospodarczego
i masowych zwolnień,, małe i średnie firmy zyskały teŜ niebywałą
ą szansę
szans zatrudnienia
specjalistów, inŜynierów
ynierów oraz mened
menedŜerów, którzy wcześniej
niej nie byliby zainteresowan
zainteresowani pracą
w tym sektorze. Rynek uwolnił setki, a nawet tysiące wartościowych
ciowych pracowników, których
kwalifikacje i doświadczenie
wiadczenie mog
mogą znacząco przyczynić się do rozwoju małych
przedsiębiorstw.
biorstw. Eksperci Favore.pl
Favore. podkreślają, Ŝe przez ostatnie 12 miesięcy
miesi
znacznej
części firm udało się znaleźć nowych, kompetentnych pracowników oraz poszerzy
poszerzyć
kwalifikacje tych juŜ zatrudnionych, poprzez szkolenia i warsztaty finansowane z funduszy
unijnych.
Warto równieŜ wspomniećć o wynagrodzeniach, które – mimo niekorzystnej sytuacji
sy
ekonomicznej – uległy niewielkiemu zwiększeniu.
zwi
Z raportu Ministerstwa Gospodarki „Trendy
rozwojowe sektora MŚP w ocenie przedsiębiorców
przedsi
w drugiej połowie 2009 roku” wynika,
Ŝe niemal co czwarta firma podniosła wynagrodzenia swoim pracownikom. PodwyŜki
Podwy
były
jednak nieco mniejsze niŜ w pierwszej połowie 2009 roku i znacząco
co mniejsze niŜ
ni w latach
poprzednich. Więcej niŜ połowa przedsi
przedsiębiorców w pierwszej połowie 2010 roku pozostawiła
płace na niezmienionym poziomie w stosunku do drugiej połowy 2009 roku.
rok Jednak zdaniem
ekonomistów, to dobry znak dla wszystkich przedsiębiorstw.
przedsi
Światełkiem w tunelu jest równieŜ
równie opinia właścicieli firm odnośnie
nie zdobywania nowych
klientów. Zaznaczają omi, Ŝe w dobie spowolnienia gospodarczego udało im się
si utrzymać
ciągłość zleceń.. Istotnym sposobem dotarcia do klientów były ogłoszenia w serwisach
internetowych oraz szeroka promocja przedsiębiorstwa
przedsi
w sieci. Wyniki raportu „Młodzi
przedsiębiorcy w Polsce” pokazują,
pokazuj Ŝe większość firm w ciągu
gu ostatnich dwóch lat poło
połoŜyło
ogromny nacisk na rozwój e-promocji
e promocji oraz technologii informatycznych w swoim
przedsiębiorstwie.
Ze względu na duŜyy udział w zatrudnianiu pracowników, wytwarzaniu PKB, handlu
zagranicznym, działalności
ci inwestycyjnej i innowacyjnej małe i średnie
rednie przedsi
przedsiębiorstwa –
mimo kryzysu – wywierają
ą znacz
znaczący wpływ na rozwój polskiej gospodarki, potwierdzając
potwierdzaj
opinię, Ŝe są jednym z jej głównych sił napędowych.
nap