I Omdlenie - Wydawnictwo Czelej

Magdalena Stankiewicz, Katarzyna Mitręga
I
Omdlenie
1. Omdlenie – przemijająca utrata przytomności, spowodowana przejściowym, uogólnionym zmniejszeniem perfuzji mózgu.
Cechy charakterystyczne:
Gwałtowny początek.
Krótki czas trwania.
Samoistne, całkowite ustąpienie.
2. Epidemiologia
Pierwszy epizod omdlenia ma zazwyczaj miejsce pomiędzy 10. a 30. r.ż.,
ze szczytem występowania około 15. r.ż. (częściej u dziewcząt niż u chłopców). Drugi szczyt występowania przypada u osób po 65. r.ż.
3. Etiologia
Najczęściej występującą postacią omdleń są omdlenia odruchowe (wazowagalne), wynikające z dysfunkcji wegetatywnego układu nerwowego,
który odpowiada między innymi za regulację ciśnienia tętniczego krwi
i częstości akcji serca. Drugą co do częstości przyczyną występowania
omdleń są choroby sercowo-naczyniowe.
Do stosunkowo rzadkich przyczyn omdleń zaliczana jest hipotonia
ortostatyczna, czyli spadek ciśnienia tętniczego krwi, wynikający z gwałtownej zmiany pozycji z leżącej na stojącą. Ponadto nadal odnotowuje się
wysoki odsetek omdleń o nieznanej etiologii (idiopatycznych).
4. Najczęstsze objawy
Zawroty głowy.
Nudności.
Nadmierna potliwość.
Uczucie ciepła.
Bladość skóry.
Zaburzenia widzenia.
Zaburzenia słuchu.
Omdlenie
1
5. Pierwsza pomoc
Zapewnienie dostępu świeżego powietrza.
Ułożenie pacjenta na wznak.
Uniesienie kończyn dolnych pacjenta do góry.
Ocena funkcji życiowych – oddechu, tętna, ciśnienia krwi (w przypadku stwierdzenia braku czynności życiowych – wdrożenie postępowania resuscytacyjnego).
Jeśli pacjent nie odzyska przytomności pomimo podjęcia
ww. działań, należy niezwłocznie wezwać pogotowie.
6. Leczenie
➠ Omdlenie odruchowe (wazowagalne)
Leczenie niefarmakologiczne polega na wykonywaniu ćwiczeń izometrycznych oraz treningu ortostatycznego. Ćwiczenia te mogą
prowadzić do zmniejszenia częstości nawrotów omdleń.
Jeśli leczenie polegające na modyfikacji stylu życia jest nieskuteczne, wskazane może być leczenie farmakologiczne agonistą receptora
α-midodryną.
U chorych powyżej 40. r.ż., z częstymi nawrotami omdleń odruchowych, z udokumentowaną reakcją kardiodepresyjną – może być
wskazana stała stymulacja serca.
➠ Hipotonia ortostatyczna
Niezbędne jest utrzymanie odpowiedniego nawodnienia i spożycia
soli. Pacjenci bez nadciśnienia tętniczego powinni przyjmować 2 do
3 litrów płynów oraz 10 mg NaCl na dobę.
Wskazane jest spanie z uniesionym wezgłowiem łóżka (> 10°).
Pasy brzuszne oraz pończochy uciskowe mogą zapobiegać zależnemu od grawitacji gromadzeniu się krwi w żylnym łożysku naczyniowym.
Midodryna w dawce 5-20 mg 3 razy na dobę powinna być stosowana jako uzupełnienie terapii pierwszego rzutu u chorych z przewlekłą hipotonią ortostatyczną.
Jako terapię uzupełniającą zaleca się także stosowanie
fludrokortyzonu w dawce 0,1-0,3 mg na dobę.
2
Magdalena Stankiewicz, Katarzyna Mitręga
➠ Omdlenia wynikające z chorób sercowo-naczyniowych należy leczyć
przyczynowo
Ryc. 1. Algorytm leczenia omdleń. [Z: Wytyczne dotyczące diagnostyki i postępowania w omdleniach (wersja 2009). Kardiologia Polska 2009; 12:
574, zmodyfi kowane].
Zaburzenia
rytmu serca
Leczenie
przyczynowe
Kardiogenne
Choroba
organiczna
serca
Omdlenie
U chorych
z wysokim
ryzykiem SCD
Kanałopatie,
CAD, DCM,
HOCM, ARVC
ICD
Idiopatyczne
TAK
Odruchowe;
nietolerancja
ortostatyczna
Częste
i niedające się
przewidzieć
NIE
Leczenie swoiste lub
odroczenie leczenia
(w oparciu o EKG)
Edukacja chorego,
unikanie czynników
wyzwalających
Piśmiennictwo:
1.
2.
Keim S.: Medycyna ratunkowa na dyżurze, wyd. I polskie Kokot F.
(red.). Wydawnictwo PZWL, Warszawa 2006.
Wytyczne dotyczące diagnostyki i postępowania w omdleniach (wersja 2009). Kardiologia Polska 2009; 12: 549-581.
Omdlenie
3