Prawne uwarunkowania funkcjonowania świetlic szkolnych Karolina

Prawne uwarunkowania funkcjonowania świetlic szkolnych
Karolina Sikorska-Bednarczyk*
Podstawa prawna działania świetlicy - Art.. 67 ustawy o systemie oświaty – znowelizowany 4 czerwca 2014
r. (zmiany w ustawie o systemie oświaty dotyczące zasad funkcjonowania świetlic szkolnych (Dz.U. z 2014 r.
poz.642). Zmiany te określiły zasady działania świetlic w szkole podstawowej i gimnazjum oraz szkołach
specjalnych
Rola świetlicy szkolnej - „Aby każdego dnia szkolnego czasy przeznaczone były na rozrywkę dla dzieci, a
zwłaszcza po obiedzie i wieczorem, wyraźnie stanowiąc, aby co dzień, o ile możności, na wolnym powietrzu
się zabawiały. A kiedy tego pora nie dozwoli, różne ćwiczenia i rozrywki odbywały się w domach i takowe
ułożenie wiadome przez profesora być powinno uczniom… Ustawa Komisji Edukacji Narodowej 1783 r.
Cele świetlicy - Zapewnienia zorganizowanej opieki wychowawczej uczniom przed i po zajęciach,
zorganizowanie pomocy w odrabianiu lekcji i nauce; zorganizowanie zajęć sprzyjających rekreacji fizycznej,
rozwijanie zainteresowań
Funkcje świetlicy :
Opiekuńcza – zapewnienie opieki,
Wychowawcza – kształtowanie postaw uczniów, ich zachowań oraz cech, które są
niezbędne w życiu społecznym. Ważną funkcją wychowawczą jest przygotowanie
uczniów do podejmowania samodzielnych inicjatyw, kształtowania postaw
twórczych, utrwalanie nawyków zagospodarowania czasu wolnego, przestrzeganie
zasad kultury i wzajemnego szacunku.
Profilaktyczna – aktywizowanie uczniów, wspieranie ich uzdolnień i
zainteresowań, kształtowanie pozytywnych relacji interpersonalnych, prowadzenie
wstępnej interwencji
Edukacyjna – rozbudzanie ciekawości poznawczej, rozpoznawanie uzdolnień i
mocnych stron dziecka
Tworzenie świetlic – obowiązek czy możliwość? Obecnie obowiązek – zapewnienia zajęć świetlicowych dla
uczniów, którzy: pozostają pod opieką szkoły po zakończeniu zajęć lekcyjnych, oczekują na odebranie przez
rodziców, oczekują na dowóz organizowany przez gminę, korzystają z wydłużonej opieki szkolnej z powodu
innych niż ww. okoliczności. Opieką świetlicową można także objąć uczniów, którzy: nie uczęszczają na
zajęcia religii i etyki, nie uczestniczą z powodu zwolnienia w zajęciach z wychowania fizycznego. Przyjęcie
do świetlicy następuje na wniosek rodzica złożony do dyrektora.
Odnośnie obowiązku – orzecznictwo - Wyrok NSA W-wa z 21.01.2014, I OSK 2418/13 - Użyte w przepisie
art. 67 pkt. 3 u.s.o. określenie „powinna” nie oznacza fakultatywności a obowiązek zorganizowania i
prowadzenia przez szkołę świetlicy. Wyrok WSA z 02.07.2013 – II SA/Wa 616/13 – rozwiewa wątpliwości –
precyzuje obowiązek.
Ilość dzieci - Art.. 67 ust. 4 ustawy stanowi, iż na zajęciach świetlicowych nie może pozostawać więcej niż 25
uczniów pod opieką jednego nauczyciela. Szkoły specjalne oraz oddziały integracyjne i specjalne
zorganizowane w szkołach ogólnodostępnych – liczba uczniów odpowiada liczbie uczniów wymaganej dla
oddziału specjalnego lub integracyjnego (zgodnie z rozporządzeniem MEN z dnia 21 maja 2001 roku w
sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół.
Szkoła ogólnodostępna - 25
Oddział integracyjny w ogólnodostępnej lub oddział szkoły integracyjnej - 15 do 20, w tym od 3 do 5
uczniów niepełnosprawnych,
niesłyszący i słabosłyszący, Od 6 do 8,
niewidomi i słabowidzący, Od 8 do 10
z chorobami przewlekłymi, Od 10 do 16,
z zaburzeniami psychicznymi, Od 6 do 8,
z niepełnosprawn. ruchową, Od 8 do 12,
Upośledzenie w stopniu lekkim, Od 10 do 16,
Upośledzenie w stopniu umiarkowanym i znacznym, Od 6 do 8,
Z autyzmem i niepełnosprawnościami sprężonymi Od 2 do 4,
Uczniowie niedostosowani społecznie, zagrożeni uzależnieniem lub zaburzeniami zachowania Od 10
do 16,
_____________________________________________________________________________________________________
Materiał przygotowany na Konferencję pt.”Świetlica szkolna – miejsce opieki i wychowania czy przechowania dzieci?
Notka o autorce: doradca prawny, ekspert prawa pracy, prawa oświatowego i prawa cywilnego, właścicielka Kancelarii Prawnej „Batna”,
prezeska Stowarzyszenia Antymobbingowego im. Barbary Grabowskiej, wykładowca, trenerka.
12 maja 2015 r.
Warunki lokalowe świetlicy - Kompetencja dyrektora – przydzielenie odpowiednich pomieszczeń do
statutowej działalności szkoły, brak jednak odpowiednich norm prawnych – gmina wspólnie z dyrektorem
ustala standardy funkcjonowania świetlicy, Jedna grupa świetlicowa – do 25 uczniów – powinna dysponować
pomieszczeniem porównywalnym z wielkością pomieszczenia, w którym odbywają się zajęcia edukacyjne dla
podobnej co do wielkości grupy. Priorytet – bezpieczeństwo ! Powierzchnia pomieszczenia przeznaczonego
na zbiorowy pobyt od 3 do 5 dzieci wynosi co najmniej 16 mkw. Liczba dzieci większa niż 5 – ulega
zwiększeniu, z tym że: powierzchnia przypadająca na każde kolejne dziecko wynosi co najmniej 2 mkw, jeżeli
czas pobytu dziecka nie przekracza 5 godzin/dzień; Powierzchnia przypadająca na każde kolejne dziecko
wynosi co najmniej 2,5 mkw, jeśli przekracza 5 godzin. Podstawa prawna – rozporządzenie MEN z 31.08.2010
r. w sprawie rodzajów innych form wychowania przedszkolnego, warunków tworzenia i organizowania tych
form oraz sposobu ich działania (dz.U. z 2010, nr 161, poz.1080). Wykorzystywać należy także inne
pomieszczenia – nie tylko świetlicę !
Zajęcia w świetlicy - muszą być organizowane zgodnie z potrzebami edukacyjnymi oraz rozwojowymi dzieci
i młodzieży, a także ich możliwościami. Zajęcia te powinny kłaść szczególny nacisk na: Rozwijanie
zainteresowań uczniów, Prawidłowy rozwój fizyczny, Odrabianie lekcji.
Godziny pracy n-li świetlicy - Wg Karty – 26 godzin dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych,
Zgodnie z art. 42 ust. 3 KN – nauczyciel pozostający z uczniem nie odebranym o czasie powinien mieć
zapłacone nadgodziny za czas pobytu z dzieckiem po zakończonej pracy. Nie jest to zadanie czy obowiązek
wychowawcy świetlicy, Chcąc zapewnić bezpieczeństwo dziecku – zawiadomienie policji – ustalenie miejsca
pobytu rodzica. Notoryczne nieodbieranie dziecka ze świetlicy – art. 100 KRO – wydanie odpowiednich
zarządzeń dotyczących władzy rodzicielskiej – sąd opiekuńczy i inne organy państwa obowiązane są udzielać
pomocy rodzicom, jeżeli jest ona potrzebna do należytego wykonywania władzy rodzicielskiej. Warto
opracować odpowiednią procedurę – zapoznać rodziców.
Kwalifikacje nauczycieli świetlicy - Kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela-wychowawcy w
świetlicach powiada osoba, która: Posiada wszelkie niezbędne kwalifikacje do zajmowania stanowiska
nauczyciela w danym typie szkoły, w której prowadzi się świetlicę (§24 rozporządzenia w sprawie kwalifikacji
wymaganych od nauczycieli). Dyrektor może wyznaczyć wszystkich nauczycieli pracujących w szkole do
wspierania świetlicy. Jeżeli w godzinach szczytu liczba uczniów w stosunku do jednego n-la jest większa niż
25 – skierowanie innego n-la w ramach godzin karcianych,
Asystent wychowawcy świetlicy - Art.. 7 ust.1e – może być zatrudniony asystent wychowawcy świetlicy Zadanie – wspieranie wychowawcy – wykonuje je pod kierunkiem wychowawcy. Wykształcenie asystenta –
co najmniej na poziomie wymaganym do zajmowania stanowiska nauczyciela w szkole podstawnej +
pedagogiczne przygotowanie, nie karany (wymóg zaświadczenie z KRK), nie toczą się postępowania
pozbawiające zdolności do czynności prawnych. Forma zatrudnienia – umowa o pracę, wynagrodzenie nie
wyższe niż n-l dyplomowany.
Godziny karciane w świetlicy - Forma dodatkowych zajęć z opieki świetlicowej lub w ramach godzin
przeznaczonych w ramowych planach nauczania do dyspozycji dyrektora. Każdy zatrudniony na 18/18 – 18
godzin w semestrze, proporcjonalnie do wymiaru etatu – na ½ etatu – 9 godzin, 13/18 – 13 h; Nie może
realizować w ramach nich zastępstw doraźnych ! – za wynagrodzeniem .
Opłaty za zajęcia świetlicowe - Zakaz pobierania opłat od rodziców – niezgodne z prawem, Może być
dofinansowywana z Rady Rodziców, Działalność świetlicy może być finansowana z projektów i dotacji.
Dokumentacja świetlicy - Statut szkoły – procedura zgłaszania do świetlicy i zasady organizacji świetlicy
szkolnej, Wniosek rodziców o przyjęcie – umotywowany – pierwszeństwo rodzice pracujący, Decyzja o
przyjęciu – dyrektor – odwołanie do organu, Plan pracy świetlicy i godziny jej pracy, Regulamin pracy
świetlicy – konsultowany z rodzicami zatwierdza dyrektor, Dziennik zajęć świetlicy (§ 8a ust. 1
rozporządzenia w sprawie dokumentacji) – lista, klasa, obecność, zajęcia, podpis. Dokumenty wewnętrzne –
procedury, stanowiące część regulaminu
Dziękuję za uwagę 
Karolina Sikorska-Bednarczyk*
Gdańsk, maj 2015 r.
_____________________________________________________________________________________________________
Materiał przygotowany na Konferencję pt.”Świetlica szkolna – miejsce opieki i wychowania czy przechowania dzieci?
Notka o autorce: doradca prawny, ekspert prawa pracy, prawa oświatowego i prawa cywilnego, właścicielka Kancelarii Prawnej „Batna”,
prezeska Stowarzyszenia Antymobbingowego im. Barbary Grabowskiej, wykładowca, trenerka.
12 maja 2015 r.