przewodnik dydaktyczny - I Wydział Lekarski Warszawskiego

Transkrypt

WARSZAWSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY
PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY
DLA STUDENTÓW II ROKU
I WYDZIAŁU LEKARSKIEGO
Rok akademicki 2014/2015
1
Opracowanie edytorskie i druk:
Oficyna Wydawnicza Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
Zam......../ 2014
nakład ..... egz.
tel. 22 5720 327
e-mail: [email protected]
www.oficynawydawnicza.wum.edu.pl
2
Spis treści
1. WŁADZE WARSZAWSKIEGO UNIWERSYTETU MEDYCZNEGO..........3
2. PODZIAŁ ROKU AKADEMICKIEGO 2014/2015.........................................4
3. SKŁAD ZARZĄDU SAMORZĄDU STUDENTÓW WUM
W KADENCJI 2014-2016.................................................................................5
4. Plan studiów na rok akademicki: 2014/2015................................6
5. Biochemia z elementami chemii.......................................................7
6. Cytofizjologia..........................................................................................15
7. Fizjologia z patofizjologią................................................................19
8. Immunologia..............................................................................................34
9. Język angielski w medycynie...........................................................37
10. Język francuski/niemiecki/rosyjski w medycynie..........................................40
11. Etyka lekarska z elementami filozofii medycyny.............43
12. Genetyka......................................................................................................45
13. Biostatystyka i informatyka medyczna....................................49
1
RAMOWY PROGRAM PRAKTYK DLA STUDENTÓW II ROKU
WYDZIAŁU LEKARSKIEGO
Po II roku studiów studenta obowiązuje 4 tygodniowa praktyka /20 dni roboczych – 120 godzin/
w zakresie lecznictwa otwartego, w gabinetach lekarskich lekarza rodzinnego – 3 tygodnie, oraz pomocy doraźnej w izbie przyjęć lub pogotowiu ratunkowym – 1 tydzień.
Kierownicy /dyrektorzy przychodni i stacji pogotowia ratunkowego/ ustalają szczegółowy zakres
i harmonogram praktyki oraz sprawuje kontrolę nad pracą studenta.
Opiekunem praktyki studenckiej winien być lekarz o odpowiednim przygotowaniu zawodowym
i ogólnym.
Nieobecność studenta w pracy może być usprawiedliwiona formalnym zwolnieniem lekarskim.
Choroba dłuższa niż 1 tydzień powoduje konieczność przedłużenia praktyki o odpowiedni okres
czasu.
W miarę możliwości student pod nadzorem opiekuna winien wykonywać wszystkie czynności
pielęgnacyjne w Przychodni.
Odbycie praktyki potwierdza opiekun, a praktykę zalicza Kierownik / Dyrektor przychodni i stacji
pogotowia ratunkowego.
Celem praktyki w gabinecie lekarza rodzinnego jest:
1/ Zapoznanie się z tokiem rejestrowania chorych, rodzajami dokumentacji i systemem prowadzenia
kartotek w przychodni.
2/ Zaznajomienie się z zasadami wydawania zwolnień lekarskich, zaświadczeń, skierowań do badań
specjalistycznych oraz sposobami ich wypełnienia.
3/ Opanowanie sposobu przygotowania materiałów opatrunkowych i narzędzi do sterylizacji.
4/ Zapoznanie się z pracą w gabinetach zabiegowych, w tym samodzielne wykonywanie wstrzyknięć podskórnych, śródskórnych i domięśniowych.
5/ Zapoznanie się z techniką desmurgii i gipsowania.
6/ Zapoznanie się teoretyczne i w miarę możliwości praktyczne z zasadami udzielania pierwszej
pomocy w nagłych wypadkach.
7/ Pomoc przy wykonywaniu przez lekarza drobnych zabiegów.
8/ Asysta lekarzowi przyjmującemu pacjentów w przychodni.
Celem praktyki w izbie przyjęć lub pogotowiu ratunkowym jest:
1/ Zapoznanie z zakresem czynności działu pomocy doraźnej.
2/ Asystowanie przy udzielaniu pierwszej pomocy chorym oraz przy badaniu chorych.
3/ Udział w charakterze sanitariusza w wyjazdach karetki ogólnej, reanimacyjnej, wypadkowej, pediatrycznej i ginekologiczno-położniczej.
4/ Zdobycie umiejętności w stanach zagrożenia życia.
2
WŁADZE WARSZAWSKIEGO UNIWERSYTETU MEDYCZNEGO
REKTOR – prof. dr hab. MAREK KRAWCZYK
Prorektorzy
PROREKTOR ds. DYDAKTYCZNO–WYCHOWAWCZYCH
– prof. dr hab. MAREK KULUS
PROREKTOR ds. NAUKI I WSPÓŁPRACY Z ZAGRANICĄ
– prof. dr hab. SŁAWOMIR MAJEWSKI
PROREKTOR ds. KLINICZNYCH, INWESTYCJI i współpracy z regionem
– prof. dr hab. SŁAWOMIR NAZAREWSKI
PROREKTOR ds. KADR – prof. dr hab. RENATA GÓRSKA
DZIEKAN I WYDZIAŁU LEKARSKIEGO
– prof. dr hab. MIROSŁAW WIELGOŚ
Prodziekan I Wydziału Lekarskiego ds. I/II/III r.
– prof. dr hab. Barbara Górnicka
Prodziekan I Wydziału Lekarskiego ds. IV/V/VI r.
– prof. dr hab. Krzysztof Zieniewicz
Prodziekan I Wydziału Lekarskiego ds. studiów licencjackich
– prof. dr hab. Kazimierz Niemczyk
Prodziekan I Wydziału Lekarskiego ds. Przewodów Doktorskich
– dr hab. Paweł Włodarski
Prodziekan I Wydziału Lekarskiego ds. Nauki
– prof. dr hab. Krzysztof J. Filipiak
WŁADZE UCZELNI urzędują w budynku przy ul. Żwirki i Wigury 61.
Przewodniczący Rady Pedagogicznej II r. – dr Tomasz Stokłosa
Kierownik dziekanatu – mgr Joanna Kwiatkowska, tel. (22) 57 20 208,
fax (22) 57 20 266, pok. 208.
SEKRETARIAT I WYDZIAŁU LEKARSKIEGO
Sprawy studenckie II r. studiów mgr Danuta Bogucka i mgr Agnieszka Banaszek-Więckowska, pok. 213d, przyjmują w poniedziałek, wtorek, czwartek, piątek w godz. 10:00–16:00,
tel. (22) 57 20 210, (22) 57 20 260, fax (22)57 20 266.
DZIAŁ OBSŁUGI STUDENTÓW tel. (22) 57 20 816
Przychodnia dla studentów WUM: Niepubliczny ZOZ Centrum Medyczne WUM
ul. Banacha 1 a, tel. (22) 599 18 01, 02-03.
3
PODZIAŁ ROKU AKADEMICKIEGO 2014/2015
Na podstawie Zarządzenia nr 23 / 2014 Rektora WUM z dnia 10 kwietnia 2014 r.
SEMESTR ZIMOWY
01.10.2014
21.12.2014
zajęcia dydaktyczne
11 tygodni
22.12.2014
04.01.2015
wakacje zimowe
05.01.2015
01.02.2015
4 tygodnie
02.02.2015
08.02.2015
sesja egzaminacyjna zimowa
09.02.2015
15.02.2015
przerwa semestralna
16.02.2015
22.02.2015
sesja poprawkowa
SEMESTR LETNI
23.02.2015
04.04.2015
6 tygodni
05.04.2015
10.04.2015
wakacje wielkanocne
11.04.2015
14.06.2015
9 tygodni
15.06.2015
05.07.2015
sesja egzaminacyjna letnia
06.07.2015
30.08.2015
wakacje letnie
31.08.2015
06.09.2015
sesja poprawkowa
07.09.2015
30.09.2015
wakacje letnie
4
ZARZĄD SAMORZĄDU STUDENTÓW WARSZAWSKIEGO UNIWERSYTETU MEDYCZNEGO
KADENCJI 2014/2016:
Przewodniczący Zarządu Samorządu Studentów WUM
ROMAN KOŃSKI
II rok, I WL, kierunek lekarski
Tel. +48 608 360 221
Wiceprzewodnicząca Zarządu SSWUM
ALEKSANDRA SALETRA
IV rok, I WL, kierunek lekarski
Tel. +48 531 690 129
Wiceprzewodniczący Zarządu SSWUM, Przewodniczący Komisji Informacji i Promocji
JAKUB SZPERNALOWSKI
III rok, I WL, kierunek lekarski
Tel. +48 692 894 878
Przewodnicząca Komisji Dydaktyki
SONIA STATUCH
V rok, I WL, kierunek lekarski
Tel. +48 509 901 172
Przewodniczący Komisji Kultury
MICHAŁ NIEMCZYK
V rok, I WL, kierunek lekarski
Tel. +48 788 982 216
Przewodniczący Komisji Sportu i Turystyki
KAMAL EL-HASSAN
VI rok, I WL, kierunek lekarski
Tel. +48 502 221 114
Sekretarz
KRZYSZTOF KOTUŁA
III rok, WNoZ, Ratownictwo Medyczne
Tel. +48 601 442 407
5
6
4
4
62
10 Zajęcia fakultatywne do wyboru
Razem
2
6 Biostatystyka i informatyka
2
4
Język franc., niem., ros., ang.
5
w medycynie
9 Praktyki zawodowe
3
4 Immunologia
8 Genetyka
19
3 Fizjologia z patofizjologią
2
3
2 Cytofizjologia
7 Etyka lekarska z elementamii filozofii
19
Przedmiot nazwa
1 Biochemia z elementami chemii
Lp
Plan studiów na rok akademicki: 2014/2015
c
2
2
1
1
c
2
c
1
c
Semestr
zal
zal
zal
zal
zal
egz
egz
egz
egz
egz
Forma
zaliczenia
60
835
120
25
40
25
60
40
200
45
220
148
24
4
15
60
214
8
16
25
30
38
2
10
65
10
55
353
17
21
60
130
25
100
w tym:
Wymiar godzin
obowiązujący
wyk.
sem.
ćwicz.
studenta
120
120
prak.
zaw.
Zakład Transplantologii i Centralny Bank Tkanek
1WY
2MC
1MF
1S1
1M19
1WM
Zakład Genetyki Medycznej
Zakład Bioetyki i Humanistycznych Podstaw
Medycyny
Zakład Informatyki Medycznej i Telemedycyny
Studium Języków Obcych
Zakład Immunologii
Katedra i Klinika Nefrologii, Dializoterapii
i Chorób Wewnętrznych
Zakład Fizjologii Doświadczalnej i Klinicznej
Katedra i Zakład Histologii i Embriologii
1M17
1MA
Katedra i Zakład Biochemii
1M15
Nazwa jednostki
1WK
Kod
jednostki
I Wydział Lekarski, Kierunek Lekarski – studia 6 letnie stacjonarne i niestacjonarne (d. wieczorowe)
Rok studiów: 2
ECTS
Rok akademicki: 2014/2015
Kierunek:
Specjalność:
Rok studiów,
semestr:
Tryb studiów:
Nazwa przedmiotu:
Typ przedmiotu:
Poziom przedmiotu
Język wykładowy:
Nazwa jednostki dydaktycznej prowadzącej
zajęcia:
Imię i nazwisko
Kierownika Zakładu
Imię i nazwisko
Osoby odpowiedzialnej
za dydaktykę:
Rodzaj zajęć:
Łączna liczba godzin
Liczba godzin:
Liczba punktów ECTS
Lekarski
II rok,
semestr III i IV
Stacjonarne
Biochemia z elementami chemii
obowiązkowy ogólny
zaawansowany
polski
Katedra i Zakład Biochemii
ul. Banacha 1a, 02-097 Warszawa
prof. dr hab. Anna Barańczyk-Kuźma
dr Maria Szumiło
dr hab. Iwonna Rahden-Staroń
dr Beata Gajewska
lek. Wojciech Graboń
mgr Małgorzata Chołojczyk
Wykłady, ćwiczenia laboratoryjne, seminaria
220
wykłady: 55
Ćwiczenia: 100
seminaria: 65
19 pkt ECTS
- godziny kontaktowe: 220 h (55 h wykłady; 100 h ćwiczenia; 65 h seminaria)
= 7,6 pkt ECTS
- przygotowanie do ćwiczeń – 50 h;
- przygotowanie do seminariów – 70 h;
- przygotowanie do sprawdzianów – 120 h;
- przygotowanie do egzaminu – 42 h; razem 282 h = 11,4 pkt ECTS.
razem: 7,6 + 11,4 = 19,0 pkt. ECTS
Zajęcia odbywają się w III i IV semestrze studiów medycznych i obejmują łącznie
220 godz. wykładów, seminariów i ćwiczeń laboratoryjnych.
Wykłady: 2 x w tygodniu po 2 godz. (razem 55 godz.)
Seminaria: 1 x w tygodniu po 3 godz. (razem 65 godz.)
Ćwiczenia laboratoryjne: 1 x w tygodniu po 5 godz. (razem 100godz.)
Metody dydaktyczne:
(organizacja zajęć)
Tematy wykładów:
1. Budowa i właściwości aminokwasów i białek.
2. Białka czynne fizjologicznie. Hb – rodzaje, funkcja.
3. Enzymy – kinetyka.
4. Enzymy – regulacja.
5. Utlenianie tkankowe – łańcuch oddechowy.
6. Utlenianie tkankowe – cykl Krebsa.
7. Budowa genomu. Replikacja.
8. Transkrypcja. Biosynteza białka.
9. Glukoza jako źródło energii.
10.Budowa i trawienie węglowodanów.
11.Metabolizm węglowodanów.
12.Metabolizm węglowodanów.
7
13.Lipidy jako źródło energii.
14.Budowa i trawienie lipidów.
15.Metabolizm lipidów.
16.Metabolizm lipidów.
17.17. Trawienie białek, metabolizm azotowy.
18.Przemiany aminokwasów.
19.Przemiany aminokwasów.
20.Nukleotydy purynowe i pirymidynowe.
21.Krew – składniki osocza, transport gazów.
22.Metabolizm hemu i jego zaburzenia. Równowaga kwasowo-zasadowa.
23.Funkcje biochemiczne nerki, składniki moczu.
24.Patobiochemia układu nerwowego.
25.Wpływ narkotyków na organizm człowieka.
26.Odrębność metaboliczna wątroby.
27.Metabolizm i działanie etanolu.
Metody dydaktyczne:
Tematy seminariów i ćwiczeń laboratoryjnych:
1. Podstawy chemii, obliczenia. Podstawowe reakcje związków nieorganicznych
w roztworach wodnych – zobojętniania, strącania, kompleksowania, utleniania,
redukcji. Rozpuszczalność, iloczyn rozpuszczalności. Ciśnienie osmotyczne,
izotonia. Roztwory koloidalne, równowaga Gibbsa-Donnana. Bufory – mechanizm działania, pojemność buforowa, pH, pI. Izomeria związków organicznych:
– konstytucyjna: łańcuchowa, położenia, metameria, tautomeria; – przestrzenna:
izomeria geometryczna, optyczna; – względna i bezwzględna, konformacje.
Sposoby wyrażania i przeliczania stężeń. Przykłady obliczeń
2. Klasyfikacja związków organicznych i ich właściwości chemiczne.
Węglowodory nasycone, nienasycone, aromatyczne – budowa i właściwości
chemiczne. Alkohole jedno- i wielowodorotlenowe, fenole – budowa, charakterystyczne reakcje. Aldehydy, ketony – budowa, charakterystyczne reakcje. Kwasy
i ich pochodne (chlorki, bezwodniki) – budowa, właściwości chemiczne. Związki
lipidowe – kwasy tłuszczowe, triacyloglicerole, fosfo- i glikolipidy, steroidy,
izoprenoidy – budowa, właściwości chemiczne.
Węglowodany – mono-, di-, polisacharydy (homo-, heteroglikany) – budowa,
właściwości chemiczne. Aminokwasy – budowa, podział, właściwości chemiczne.
Związki heterocykliczne pięcio- i sześcioczłonowe z jednym i dwoma heteroatomami. Związki o pierścieniach skondensowanych (pirol, imidazol, pirydyna,
pirymidyna, puryna, cholesterol).
3. Białka. Podział białek i ich właściwości. Struktura I, II, III i IV-rzędowa białek.
Typy struktury II-rzędowej (α-helisa, struktura pofałdowanej kartki) na przykładzie
wybranych białek: kolagenu, elastyny, keratyny, mioglobiny, lizozymu. Struktura
IV-rzędowa białek (pojęcie podjednostek, rola jonów metali). Hemoglobina –
budowa, rola, hemoglobiny patologiczne. Kolageny. Insulina. Metody izolowania
białek z materiału biologicznego. Denaturacja białek.
4. Enzymy. Budowa – apoenzym, koenzym, grupa prostetyczna, centrum aktywne,
miejsce allosteryczne, kofaktory. Klasyfikacja enzymów, koenzymy współdziałające z poszczególnymi klasami enzymów. Mechanizm działania enzymów – obniżenie energii aktywacji, tworzenie kompleksu ES, odwracalność reakcji enzymatycznej. Specyficzność działania enzymów. Czynniki wpływające na szybkość
reakcji enzymatycznej. Kinetyka reakcji enzymatycznej – wpływ stężenia enzymu
i substratu na szybkość reakcji enzymatycznej, powinowactwo enzymu do substratu
– stała Michaelisa (Km). Hamowanie reakcji enzymatycznej – typy hamowania.
Regulacja aktywności enzymatycznej – ograniczona proteoliza, modyfikacja
kowalencyjna, regulacja allosteryczna. Regulacja szlaków metabolicznych. Oznaczanie aktywności enzymatycznej – jednostki.
Enzymy diagnostyczne. Izoenzymy i ich znaczenie w diagnostyce chorób.
8
Metody dydaktyczne:
5. Utleniania biologiczne. Związki wysokoenergetyczne, łańcuch oddechowy,
cykl Krebsa. Pojęcie wiązania bogatego w energię. Związki wysokoenergetyczne
i ich rola w metabolizmie komórki (np. ATP, ADP, fosfoenolopirogronian, fosfokreatyna, 1,3-bisfosfoglicerynian). Łańcuch oddechowy, fosforylacja oksydacyjna
i fosforylacja substratowa. Inhibitory łańcucha oddechowego: inhibitory transportu
elektronów, inhibitory fosforylacji oksydacyjnej, związki rozprzęgające łańcuch
oddechowy. Oksydacyjna dekarboksylacja α-ketokwasów. Cykl Krebsa – reakcje,
enzymy, koenzymy, znaczenie.
6. Budowa genomu. Procesy replikacji i transkrypcji. Struktura chromatyny.
Białka histonowe i niehistonowe. Substraty i enzymy procesu replikacji (polimerazy DNA, primaza, ligazy, endonukleazy, topoizomerazy, telomeraza). Substraty
i enzymy procesu transkrypcji. Modyfikacje potranskrypyjne.
7. Biosynteza białka. Regulacja ekspresji genetycznej. Wirusy. Aktywacja
aminokwasów. Budowa rybosomów. Etapy syntezy białka. Synteza białek sekrecyjnych i błonowych. Modyfikacje potranslacyjne. Sortowanie białek w komórce.
Regulacja ekspresji genetycznej w organizmach pro- i eukariotycznych.
8. Węglowodany – trawienie, przemiany. Trawienie i wchłanianie węglowodanów w przewodzie pokarmowym. Glikoliza, glukoneogeneza, szlak pentozofosforanowy, fermentacja alkoholowa. Centralna rola glukozo-6-fosforanu w przemianach węglowodanów. Biosynteza i rola „aktywnej glukozy” (UDPG). Synteza
i degradacja glikogenu (zaburzenia). Przemiany galaktozy i fruktozy (zaburzenia).
Regulacja poziomu cukru we krwi – działanie insuliny i glukagonu. Proteoglikany. Glikozaminoglikany (kwas hialuronowy, heparyna, siarczany chondroityny,
siarczan heparanu). Glikoproteiny – budowa, synteza, funkcje.
9. Lipidy – trawienie, przemiany. Trawienie i wchłanianie lipidów w przewodzie
pokarmowym. Utlenianie kwasów tłuszczowych (proces β-oksydacji). Biosynteza
kwasów tłuszczowych (lipogeneza). Przemiany wielonienasyconych kwasów
tłuszczowych. Biosynteza i rola prostaglandyn, prostacyklin, tromboksanów
i leukotrienów (procesy lipo- i cyklooksygenacji). Przemiany triacylogliceroli
w wątrobie i tkance tłuszczowej – regulacja hormonalna lipolizy. Biosynteza
i rozpad fosfolipidów glicerolowych i sfingolipidów. Centralna rola acetylo-CoA
w metabolizmie komórki. Powstawanie ciał ketonowych (ketogeneza) w wątrobie
i tkankach pozawątrobowych. Połączenia przemian lipidów i węglowodanów.
Metabolizm cholesterolu. Kwasy żółciowe. Hormony steroidowe. Witamina D3.
Metabolizm lipoprotein osocza (chylomikrony, VLDL, LDL, HDL). Zaburzenia
metabolizmu lipoprotein osocza i ich skutki (miażdżyca).
10. Białka – trawienie i wchłanianie. Ureogeneza. Trawienie i wchłanianie
białek w przewodzie pokarmowym. Aminokwasy egzo- i endogenne, białka pełnowartościowe i niepełnowartościowe. Bilans azotowy. Reakcje ogólne aminokwasów (oksydacyjna deaminacja, transaminacja, dekarboksylacja) – mechanizm,
znaczenie. Usuwanie azotu z organizmu – ureogeneza (lokalizacja wewnątrzkomórkowa, reakcje, enzymy, regulacja), synteza glutaminy i jej rola w mózgu,
wątrobie, nerkach.
11. Aminokwasy – przemiany. Trawienie i wchłanianie białek w przewodzie pokarmowym. Aminokwasy egzo- i endogenne, białka pełnowartościowe i niepełnowartościowe. Bilans azotowy. Reakcje ogólne aminokwasów (oksydacyjna deaminacja,
transaminacja, dekarboksylacja) – mechanizm, znaczenie. Usuwanie azotu z organizmu – ureogeneza (lokalizacja wewnątrzkomórkowa, reakcje, enzymy, regulacja),
synteza glutaminy i jej rola w mózgu, wątrobie, nerkach. Aminokwasy gluko- i ketogenne. Przemiany glicyny, alaniny, cysteiny, seryny i treoniny. Powstawanie i wykorzystywanie argininy. Metabolizm metioniny. Metabolizm fenyloalaniny i tyrozyny.
Biologicznie czynne pochodne histydyny i tryptofanu. Powstawanie i wykorzystanie fragmentów jednowęglowych. Synteza kreatyny i kreatyniny.
Synteza choliny i acetylocholiny. Wrodzone wady metaboliczne w przemianach
aminokwasów.
9
Metody dydaktyczne:
12. Nukleotydy purynowe i pirymidynowe. Nukleotydy purynowe i pirymidynowe – budowa i znaczenie w metabolizmie. Znaczenie 5-fosforybozylo-1-pirofosforanu (PRPP) w biosyntezie nukleotydów purynowych i pirymidynowych.
Substraty biosyntezy pierścienia purynowego.
Powstawanie AMP i GMP z IMP. Regulacja biosyntezy nukleotydów purynowych.
Katabolizm nukleotydów purynowych – powstawanie kwasu moczowego. Substraty biosyntezy pierścienia pirymidynowego.
Powstawanie UMP, UTP, CMP, dTMP. Regulacja biosyntezy nukleotydów pirymidynowych. Katabolizm nukleotydów pirymidynowych. Rezerwowe („salvage”)
reakcje biosyntezy nukleotydów purynowych i pirymidynowych.
Zaburzenia przemian nukleotydów purynowych (dna moczanowa, zespół Lesch-Nyhana). 5-Fluorouracyl – mechanizm działania, znaczenie.
13. Krew. Funkcje krwi. Składniki osocza. Białka osocza w fizjologii i patologii.
Hemoglobina – rodzaje, budowa, udział w transporcie gazów. Hem – synteza,
regulacja, zaburzenia (porfirie). Powstawanie i krążenie bilirubiny, zaburzenia
(żółtaczki).Transport CO2 we krwi. Bufory krwi. Metabolizm erytrocytów – glukoza jako substrat energetyczny, rola glutationu.
14. Metabolizm nerki, składniki moczu. Powstawanie moczu: substancje
progowe i bezprogowe, transport maksymalny, selektywna reabsorpcja glukozy,
aminokwasów (cykl γ-glutamylowy), jonów (HCO3-, Na+, K+, HPO4-2).
Klirens nerkowy. Aktywność hormonalna nerki (układ renina-angiotensyna-aldosteron, synteza kalcitriolu, EPO). Różnice metaboliczne kory i rdzenia nerki
(źródła energii, synteza Arg, Gln, Ser, Tyr, udział w syntezie kreatyny).
Udział nerek w utrzymaniu stałego pH krwi (jony wodorowęglanowe i fosforanowe, amoniogeneza). Zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej – kwasice
i zasadowice (oddechowe, metaboliczne). Składniki patologiczne moczu.
15. Metabolizm wątroby. Metaboliczna heterogenność hepatocytów.
Przemiany węglowodanów w fazie resorpcyjnej i poresorpcyjnej. Metabolizm
związków lipidowych – wykorzystywanie kwasów tłuszczowych, powstawanie
ciał ketonowych, synteza, metabolizm i krążenie cholesterolu i kwasów
żółciowych. Wykorzystywanie aminokwasów w fazie resorpcyjnej i poresorpcyjnej. Metabolizm hemu, zaburzenia (żółtaczki). Detoksykacja związków egzo- i endogennych (enzymy I i II fazy).
16. Witaminy i składniki mineralne. Witaminy rozpuszczalne w wodzie (grupy
B, C) – udział w przemianach, objawy niedoboru. Witaminy rozpuszczalne
w tłuszczach (A, D3, K, E) – funkcje, objawy niedoboru.
Składnik mineralne i pierwiastki śladowe – funkcje, objawy niedoboru.
17. Regulacja metabolizmu. Regulacja na poziomie enzymu: organizacja
enzymów w kompleksy; regulacja aktywności (ograniczona proteoliza, regulacja
allosteryczna, fosforylacja /defosforylacja); degradacja białka enzymatycznego;
regulacja szlaków metabolicznych (hamowanie zwrotne – „feedback inhibition”).
Regulacja na poziomie komórki i organizmu: tkankowa specyficzność szlaków
metabolicznych (np. glikoliza w wątrobie i mięśniach); kompartmentacja metaboliczna komórki; współzależność szlaków metabolicznych.
Wpływ hormonów na metabolizm: mechanizm i efekty biologiczne działania hormonów steroidowych (receptory, hormony steroidowe jako regulatory transkrypcji
genów); mechanizm działania hormonów białkowych, peptydowych i pochodnych
aminokwasów.
ZASADY I FORMY OCENY WYNIKÓW NAUCZANIA
1. Student powinien być przygotowany do każdego zajęcia w oparciu o podaną
literaturę.
2. Wszystkie nieobecności należy usprawiedliwiać, a ustalenie ich odrabiania należy
uzgodnić (w jak najkrótszym terminie) z osobą odpowiedzialną za dydaktykę.
10
Metody dydaktyczne:
Metody dydaktyczne:
Wymagania wstępne
Cele kształcenia
- w zakresie wiedzy
student:
3. Zaliczenie zajęć, udokumentowane podpisem w indeksie, odbywa się pod
koniec semestru IV (w maju).
4. Warunkiem zaliczenia i dopuszczenia do egzaminu jest:
- obecność na wszystkich ćwiczeniach i seminariach,
- uzyskanie oceny conajmniej dostatecznej ze wszystkich ćwiczeń
i seminariów tematycznych oraz trzech sprawdzianów.
5. Planowane są trzy sprawdziany:
I -
białka, enzymy, utlenianie tkankowe, kwasy nukleinowe
(listopad/grudzień)
– test,
II - cukry, lipidy – statyka, przemiany (styczeń)
– ustny,
I–II - aminokwasy, białka, krew, mocz, witaminy, ksenobiotyki,
hormony (kwiecień)
– ustny.
Egzamin z biochemii jest egzaminem testowym, obejmuje 100 pytań opartych
o technikę wyboru.
Poznanie budowy chemicznej organizmów żywych, procesów chemicznych
i energetycznych zachodzących w tych organizmach oraz ich współdziałania i regulacji na poziomie molekularnym. Zdobyta wiedza powinna ułatwić zrozumienie
mechanizmów funkcjonowania organizmu człowieka w warunkach fizjologicznych
i patologicznych.
Efekty kształcenia
- opisuje gospodarkę wodno-elektrolitową w układach biologicznych, skład
płynów ustrojowych;
- opisuje równowagę kwasowo-zasadową oraz mechanizm działania buforów
i ich znaczenie w homeostazie ustrojowej;
- zna i rozumie pojęcia: rozpuszczalność, ciśnienie osmotyczne, izotopia,
roztwory koloidalne, równowaga Gibbsa-Donnana;
- zna podstawowe reakcje związków nieorganicznych
- opisuje funkcje lipidów i polisacharydów w strukturach komórkowych
i pozakomórkowych;
- charakteryzuje struktury I-, II-, III- oraz IV-rzędowe białek; zna modyfikacje
potranslacyjne i funkcjonalne białka oraz ich znaczenie;
- opisuje procesy replikacji, naprawy i rekombinacji DNA, transkrypcji
i translacji, oraz degradacji DNA, RNA i białek; zna podstawowe koncepcje
regulacji ekspresji genów, w tym regulacji epigenetycznej;
- opisuje podstawowe szlaki kataboliczne i anaboliczne, sposoby ich regulacji
oraz wpływ czynników genetycznych i środowiskowych;
- zna profile metaboliczne podstawowych narządów i układów;
- zna pojęcia: potencjał oksydacyjny organizmu i stres oksydacyjny;
- zna enzymy biorące udział w trawieniu, mechanizm wytwarzania kwasu
solnego w żołądku, rolę żółci w procesie trawienia, mechanizm wytwarzania
kwasu solnego żołądku, rolę żółci, przebieg wchłaniania produktów
trawienia oraz zaburzenia z nimi związane;
- zna konsekwencje niewłaściwego odżywiania, w tym długotrwałego
głodowania, przyjmowania zbyt obfitych posiłków oraz stosowania
niezbilansowanej diety;
- zna konsekwencje niedoboru witamin lub minerałów oraz ich nadmiaru
w organizmie;
11
- w zakresie umiejętności
student:
- zna szlaki przekazywania sygnałów w komórce, zna mechanizm działania
hormonów, oraz konsekwencje zaburzeń reakcji hormonalnej w zakresie
biochemii;
- zna zasady prowadzenia badań naukowych, obserwacyjnych
i doświadczalnych oraz badań in vitro w dziedzinie biochemii;
- oblicza stężenie molowe i procentowe związków oraz stężenia substancji
w roztworach;
- określa pH roztworu i wpływ zmian pH na związki nieorganiczne
i organiczne;
- potrafi przewidzieć kierunek procesów biochemicznych w zależności
od stanu energetycznego komórek;
- posługuje się podstawową techniką laboratoryjną, takimi jak np. analiza
jakościowa, miareczkowanie, kolorymetria, chromatografia bibułowa,
cienkowarstwowa; elektroforeza białek i kwasów nukleinowych,
immunoelektoforeza.
- korzysta z baz danych, w tym internetowych, i wyszukuje potrzebną
informację za pomocą dostępnych narzędzi;
- umie zaplanować i wykonać proste badanie naukowe z dziedziny biochemii
oraz zinterpretować jego wyniki i wyciągnąć wnioski.
- w zakresie kompetencji
- posiada umiejętność samokształcenia i współdziałania w grupie.
personalno-społecznych
Metody oceny pracy
studenta (forma i warunki Egzamin po IV semestrze.
zaliczenia przedmiotu)
Literatura i materiały obowiązkowe:
1. R.K. Murray, D.K. Granner, P.A. Mayes, V.W. Rodwell. Biochemia Harpera.
PZWL, 2008.
Alternatywnie:
1. E. Bańkowski. Biochemia. Podręcznik dla studentów uczelni medycznych.
Wydawnictwo Medyczne, Urban & Partner, Wrocław, 2009.
Literatura obowiązkowa:
2. L. Stryer. Biochemia. PWN, 2009.
3. J. Koolman, K-H. Rohm. Biochemia. Ilustrowany przewodnik. PZWL, 2005.
4. Murray R.K., Granner D.K., Mayes P.A., Rodwell V.W. Biochemia Harpera
Ilustrowana. PZWL, 2008.
5. W.Gałasiński. Chemia Medyczna. PZWL, 2005.
Literatura uzupełniająca:
Koło naukowe
Skrypty opracowane przez zespół dydaktyczny Katedry i Zakładu Biochemii
WUM:
1. Biochemia. Skrypt dla studentów I Wydziału Lekarskiego, (red. BarańczykKuźma A.), Oficyna Wydawnicza WUM w Warszawie, Wydanie III
(poprawione), 2010.
2. Biochemia. Pytania testowe dla studentów medycyny. Cz. I (red. BarańczykKuźma A.), Oficyna Wydawnicza WUM w Warszawie, Wyd.I, 2009.
3. Biochemia. Pytania testowe dla studentów medycyny. Cz. II (red. BarańczykKuźma A.) Oficyna Wydawnicza WUM w Warszawie, Wyd.I, 2009.
Koło Naukowe Studentów I Wydziału Lekarskiego – opiekun lek. Wojciech
Graboń.
Członkowie koła naukowego pogłębiają swoją wiedzę teoretyczną i praktyczną
z biochemii w formie spotkań referatowo – dyskusyjnych, prac badawczych w laboratorium oraz uczestniczą w prowadzeniu zajęć dydaktycznych.
12
Regulamin dydaktyczny z Biochemii dla studentów IWL 2014/2015
Wszystkie zajęcia są obowiązkowe.
Zasady obowiązujące na ćwiczeniach laboratoryjnych
Obowiązuje noszenie fartucha i plakietki z nazwiskiem oraz posiadanie zeszytu
i skryptu do ćwiczeń
Ćwiczenia rozpoczynają się krótkim sprawdzianem (do 15 min) punktualnie
o 10.30 i 15.00. Spóźnienie do 15 min skraca czas pisania sprawdzianu, a powyżej
15 min student nie jest przyjmowany na zajęcia.
Jest 9 ćwiczeń merytorycznych. Każde ćwiczenie jest oceniane na podstawie
pisemnego sprawdzianu i wykonanych oznaczeń. Ostateczne ocena każdego ćwiczenia zawarta jest w skali punktowej 0-6. Maksymalna liczba uzyskanych punktów
wynosi.
54 – do zaliczenia niezbędne jest uzyskanie 33 punktów (ok. 60%).
Ocen z ćwiczeń nie poprawia się.
W uzasadnionych przypadkach (zwolnienie lekarskie poświadczone w książeczce zdrowia, wypadek losowy) możliwe jest odrobienie ćwiczenia w tym samym
tygodniu, po uprzednim uzgodnieniu terminu/grupy tylko z mgr Małgorzatą Chołojczyk.
Poprawkowe zaliczanie ćwiczeń w formie ustnej odbywa się po ich zakończeniu
i obejmuje materiał ze wszystkich tematów.
Regulamin:
Zasady obowiązujące na seminariach
Obecność obowiązkowa na wszystkich seminariach.
W uzasadnionych przypadkach (zwolnienie lekarskie poświadczone w książeczce zdrowia, wypadek losowy) możliwe jest odrobienie seminarium w tym samym
tygodniu, tylko po uprzednim uzgodnieniu terminu/grupy z dr Beatą Gajewską.
Nieobecności nieusprawiedliwione i/lub brak aktywności (pozytywnych ocen)
podczas zajęć skutkują ich niezaliczeniem.
Poprawkowe zaliczanie seminariów odbywa się z całości materiału, pod koniec
II semestru (w maju).
Zaliczanie biochemii
W ciągu roku akademickiego są 3 kolokwia: I testowe, II i III ustne.
Zaliczenie poprawkowe każdego niezdanego kolokwium odbywa się pod koniec
II semestru (tego samego dnia, w maju) – średnią z kolokwiów liczy się tylko
z ocen ostatecznych (poprawionych).
Warunki dopuszczenia do egzaminu końcowego
- zaliczenie ćwiczeń,
- zaliczenie seminariów,
- uzyskanie średniej oceny z pracy całorocznej co najmniej dostatecznej
z ćwiczeń, seminariów oraz trzech sprawdzianów (przy zaliczonych
co najmniej dwóch).
Egzamin końcowy
test w sesji letniej (100 pytań).
13
Na podstawie średniej z pracy całorocznej doliczane są dodatkowe punkty
do wyników zdanego testu:
Regulamin:
Średnia ocenaLiczba punktów
5,0
4,5
4,0
8,0
4,0
2,0
Ściąganie na zaliczeniach i egzaminie jest niedopuszczalne i będzie skutkowało
otrzymaniem oceny niedostatecznej.
Prof. dr hab. Anna Barańczyk-Kuźma
Kierownik Katedry i Zakładu Biochemii
Fakultet, 2014/2015
Katedra i Zakład Biochemii IWL
Kierownik: prof.dr hab. Anna Barańczyk-Kuźma
02-097 Warszawa, ul. Banacha 1
Tel.: 22 572 06 93, fax: 22 572 06 39
Patobiochemia – zmiany metaboliczne w chorobach układu nerwowego i nowotworach
Wykłady, seminaria, zaliczenie – 30 godz.; 2,5 pkt. ECTS
Miejsce zajęć: Katedra i Zakład Biochemii (biblioteka), ul. Banacha 1,
Czas zajęć: semestr letni, piątek, godz. 10.30.
Ilość studentów: 20 osób.
Program zajęć
1. Metabolizm związków obcych w organizmie człowieka.
2. Działanie etanolu na organizm człowieka.
3. Narkotyki – jak działają, dlaczego uzależniają?
4. Wpływ zanieczyszczeń środowiska i leków na powstawanie nowotworów.
5. Patobiochemia układu nerwowego – rola acetylocholiny w patogenezie chorób neurologicznych.
6. Patobiochemia układu nerwowego – diagnostyka laboratoryjna.
7. Molekularne mechanizmy kancerogenezy.
8. Zmiany metaboliczne w komórce nowotworowej.
9. Przeciwnowotworowe działanie związków roślinnych.
10.Podsumowanie omówionych tematów. Zaliczenie – prezentacja.
14
Kierunek:
Specjalność:
Rok studiów,
semestr:
Tryb studiów:
Nazwa przedmiotu:
Typ przedmiotu:
Poziom przedmiotu
Język wykładowy:
zajęcia:
Imię i nazwisko
Kierownika Zakładu
Imię i nazwisko
za dydaktykę:
Rodzaj zajęć:
Liczba godzin:
Metody dydaktyczne
Wymagania wstępne
Cele kształcenia
Lekarski
Rok drugi,
semestr III
Stacjonarne/niestacjonarne
Cytofizjologia
obowiązkowy
zaawansowany
polski
Katedra i Zakład Histologii i Embriologii
CENTRUM BIOSTRUKTURY
02-004 Warszawa, ul. Chałubińskiego 5 (budynek Anatomicum)
STRONA INTERNETOWA: http://histologia.wum.edu.pl
Sekretariat przyjmuje studentów w godz. 9:30–14:00 i w razie potrzeby umawia na
spotkanie z Kierownikiem Katedry, (tel./fax 22 629-52-82).
prof. dr hab. n. med. Jacek Malejczyk
prof. dr hab. n. med. Jacek Malejczyk
Wykłady, seminaria, ćwiczenia
Ćwiczenia i seminaria z histologii odbywają się w salach mikroskopowych na
I piętrze budynku Anatomicum przy ul. Chałubińskiego 5. Wykłady odbywają się
w sali im. prof. Ludwika Paszkiewicza w tym samym budynku.
45
wykłady: 10
ćwiczenia: 25
seminaria: 10
3
Organizacja zajęć
1. Studenci przystępują do ćwiczeń przygotowani. Zakres materiału objętego
ćwiczeniem jest podany w Programie Zajęć.
2. W trakcie ćwiczeń studenci omawiają z asystentem zagadnienia objęte
tematem ćwiczenia oraz oglądają preparaty mikroskopowe, schematy i elektronogramy. Warunkiem zaliczenia ćwiczenia jest obecność na zajęciach,
wykazanie się wiedzą z zakresu omawianego tematu.
3. Mikroskopy są rozmieszczone na stołach, lub wypożycza się je pod zastaw
legitymacji studenckiej. Po zakończeniu oglądania preparatów należy wyłączyć oświetlenie mikroskopu i przykryć mikroskop pokrowcem. Wynoszenie
mikroskopów lub ich części z sal ćwiczeniowych jest zabronione.
4. W czasie ćwiczeń należy przestrzegać przepisów BHP.
Zdany egzamin z przedmiotu: Histologia i embriologia.
1. Przedstawienie procesów dotyczących regulacji różnicowania i funkcji poszczególnych komórek i ich populacji.
2. Przedstawienie mechanizmów cyklu komórkowego, mechanizmu kontrolującego proliferację komórek oraz skutki ich zaburzeń, często prowadzące do
rozwoju nowotworów.
3. Przedstawienie molekularnych mechanizmów procesu apoptozy i odbierania
przez komórki sygnałów ze środowiska, przekazywania ich do wnętrza komórki i regulacji procesów wewnątrzkomórkowych.
4. Omówienie współczesnych poglądów na starzenie się komórek oraz wskazanie, dlaczego komórki nowotworowe uważane są za nieśmiertelne.
15
Cele kształcenia
- w zakresie wiedzy
student:
- w zakresie umiejętności student:
- w zakresie kompetencji personalno-społecznych:
5. Przedstawienie podstawowych metod histochemicznych i immunocytochemicznych stosowanych we współczesnej diagnostyce mikroskopowej.
6. Omówienie budowy narządu zębowego z uwzględnieniem danych dotyczących
regulacji jego powstawania i różnicowania się w świetle nowych osiągnięć
budowy komórki.
7. Przedstawienie metod konserwacji tkanek przeznaczonych do przeszczepiania
w celach leczniczych i omówienie zachowania się takich przeszczepów w organizmie.
8. Przedstawianie podstaw biologii molekularnej oraz podstawowych molekularnych metod badawczych wykorzystywanych we współczesnej diagnostyce
medycznej.
Efekty kształcenia
- zna funkcje nukleotydów w komórce;
- zna funkcje genomu, transkryptomu i proteomu człowieka oraz podstawowe
metody stosowane w ich badaniu; opisuje procesy replikacji DNA,
transkrypcji i translacji, regulacji ekspresji genów;
- zna procesy takie jak: cykl komórkowy, proliferacja, różnicowanie i starzenie
się komórek, apoptoza i nekroza oraz ich znaczenie dla funkcjonowania
organizmu; wyjaśnia różnice pomiędzy mitozą i mejozą;
- zna podstawowe metody stosowane w badaniu genomu, transkryptomu
i proteomu człowieka;
- zna sposoby komunikacji między komórkami, między komórką a macierzą
zewnątrzkomórkową; oraz szlaki przekazywania sygnałów komórce
i przykłady zaburzeń w tych procesach prowadzące do rozwojów
nowotworów i innych chorób;
- zna procesy takie jak: cykl komórkowy, proliferacja, różnicowanie i starzenie
się komórek, apoptoza i nekroza oraz ich znaczenie dla funkcjonowania
organizmu;
- posiada podstawową wiedzę na temat komórek macierzystych i ich
zastosowania w medycynie;
- opisuje budowę lipidów i polisacharydów w błonach komórkowych;
- zna mechanizmy starzenia się organizmu na poziomie komórkowym;
- zna zasady prowadzenia badań naukowych, obserwacyjnych
i doświadczalnych oraz badań in vitro służących rozwojowi medycyny
w dziedzinie cytofizjologii;
- zna zasady konserwacji tkanek przeznaczonych do przeszczepiania w celach
leczniczych.
- umie wykonać i zaplanować proste badania naukowe z dziedziny
cytofizjologii oraz zinterpretować jego wyniki i wyciągnąć wnioski;
- powinien znać zasady pracy w zespole;
- wykazuje umiejętność i nawyk samokształcenia;
- rozumie potrzebę ustawicznego kształcenia;
- wykazuje zdolność komunikowania się ze specjalistami reprezentującymi
nauki morfologiczne;
- potrafi wytłumaczyć podstawowe terminy morfologiczne pacjentowi.
16
Treści merytoryczne
przedmiotu:
Metody oceny pracy
studenta (forma
i warunki zaliczenia
przedmiotu)
Koło naukowe
Tematy wykładów:
Semestr III (zimowy)
1. Cholesterol.
2. Metody badania DNA od Cricka do Crichtona.
3. Naprawa DNA.
4. Interferencja RNA.
5. Proteasomy i ubikwityna w medycynie.
6. Mitochondria, nie tylko maszyna do wytwarzania energii.
7. Cząsteczki adhezyjne, potencjalny cel terapii.
8. Rola cytokin w zdrowiu i chorobie.
9. Zjawisko transformacji nabłonkowo-mezenchymalnej, fizjologiczne i patologiczne znaczenie tego zjawiska.
10.Mechanizmy uzależnień.
Tematy seminariów i ćwiczeń:
1. Jądro komórkowe. Replikacja, transkrypcja, naprawa DNA.
2. Od DNA do białka, kontrola ekspresji.
3. Błony komórkowe i transport przez błony.
4. Przedziały komórkowe, transport pęcherzykowy.
5. Cytoszkielet i ruch komórek.
6. Przekaźnictwo sygnałów.
7. Cykl komórkowy i podział komórki.
8. Starzenie się i śmierć komórek.
9. Różnicowanie komórek.
10.Mechanizmy onkogenezy.
11.Terapia komórkowa.
12.Bankowanie komórek i tkanek na potrzeby kliniczne.
Warunkiem zaliczenia ćwiczeń jest obecność na zajęciach i wykazanie się
wiedzą z zakresu omawianego tematu.
Warunkiem dopuszczenia do egzaminu jest zaliczenie wszystkich ćwiczeń.
Egzamin końcowy odbywa się po trzecim semestrze.
Egzamin w formie testu.
Szczegółowe informacje dotyczące warunków zaliczenia zamieszczone
są w Regulaminie.
1. pod redakcją Kawiak J., Zabel M. „Seminaria z Cytofizjologii dla studentów
medycyny, weterynarii i biologii”, Urban & Partner, 2009.
2. Alberts B. at all – tłumaczenie pod redakcją Kmita H., Wojtaszek P. „Podstawy
biologii komórki”, Wydawnictwo naukowe PWN, Warszawa 2005.
1. Sawicki W, Malejczyk J..: Histologia, PZWL Warszawa, 2012.
2. Wheater – Histologia podręcznik i atlas, Elsevier Urban & Partner 2010,
wydanie I polskie.
Przy Katedrze i Zakładzie Histologii i Embriologii działają dwa koła studenckie:
1. SKN
Opiekunami Koła są dr Izabela Młynarczuk-Biały i dr Ryszard Galus
http://histologia.wum.edu.pl – Studenckie Koło Naukowe
2. SKN Inżynierii Tkankowej
Opiekunem Koła jest prof. dr hab. Małgorzata Lewandowska-Szumieł
[email protected]
17
Regulamin:
Regulamin
1. Obecność na zajęciach jest obowiązkowa.
• Dni, w których wyznaczono termin odbywania się ćwiczeń, są dniami zajęć
obowiązkowych.
• Dopuszcza się nieobecności na trzech zajęciach w semestrze, bez względu
na przyczynę nieobecności. Nieobecność na 4 zajęciach powoduje
niezaliczenie semestru i niedopuszczenie do egzaminu.
• Zajęcia niezaliczone z powodu nieobecności lub nieprzygotowania do zajęć
należy zaliczyć w formie ustalonej z prowadzącym ćwiczenia. Dotyczy
to również zajęć odwołanych przez Władze Uczelni.
• Ćwiczenia rozpoczynają się objaśnieniami, na których obecność jest
obowiązkowa.
• Spóźnienia przekraczające 15 minut będą traktowane jak nieobecność.
2. Warunkiem dopuszczenia do egzaminu jest zaliczenie wszystkich ćwiczeń.
3. Egzamin końcowy odbywa się po trzecim semestrze w zimowej sesji
egzaminacyjnej.
• Egzamin składa się z części teoretycznej w formie testu.
• Kryteria zaliczenia testu określa każdorazowo Kierownik Katedry.
• Test jest złożony z 60 pytań z zakresu przewidzianego programem.
4. Drugi termin egzaminu odbywa się w sesji poprawkowej. W razie niezaliczenia
tego egzaminu Dziekan może wyznaczyć egzamin komisyjny.
5. W przypadku nieobecności na egzaminie lub kolokwium spowodowanej
przyczynami zdrowotnymi, Student zobowiązany jest dostarczyć zwolnienie
lekarskie w ciągu trzech dni roboczych od dnia wyznaczonego egzaminu.
6. Studenci, dla których język polski jest językiem obcym podlegają takim samym
kryteriom oceny i zdają egzamin w formie testu.
Stanowisko Katedry w sprawie ściągania na egzaminach i kolokwiach
Ściąganie na egzaminach i kolokwiach jest naruszeniem zasad etyki oraz Regulaminu studiów WUM. Osoby aktywnie i biernie uczestniczące w tym procederze będą
karane usunięciem z egzaminu, z oceną niedostateczną. Dodatkowo Zakład wdroży
postępowanie dyscyplinarne wobec osób ściągających.
Osoby aktywnie ściągające to osoby, które odpisują wyniki od innych studentów, bądź korzystające w czasie egzaminu z niedozwolonych notatek lub urządzeń
elektronicznych służących do komunikowania się lub do przechowywania danych.
Wnoszenie takich urządzeń na egzaminy jest zabronione.
Poprzez bierny udział w ściąganiu rozumie się ułatwianie odpisywania własnych odpowiedzi innym uczestnikom egzaminu. Student jest zatem zobowiązany dochować
należnej staranności, aby uniemożliwić innym odpisywanie swoich odpowiedzi.
Kierownik Katedry obliguje Studentów i Egzaminatorów do ścisłego przestrzegania tych zasad.
Stanowisko Katedry w sprawie formy zaliczenia przedmiotu
Wszystkie zaliczenia odbywają się w formie testu. Także studenci, dla których
język polski jest językiem obcym podlegają takim samym kryteriom oceny i zdają
kolokwia i egzamin w formie testu.
18
Kierunek:
Specjalność:
Rok studiów,
semestr:
Tryb studiów:
Nazwa przedmiotu:
Typ przedmiotu:
Poziom przedmiotu
Język wykładowy:
zajęcia:
Imię i nazwisko
Kierownika Zakładu
Imię i nazwisko
za dydaktykę:
Rodzaj zajęć:
Liczba godzin:
Liczba punktów ECTS:
Metody dydaktyczne
Wymagania wstępne
Lekarski
II rok,
semestr III i IV
Fizjologia z patofizjologią
Nauki przedkliniczne
zaawansowany
polski
Zakład Fizjologii Doświadczalnej i Klinicznej
ul. Pawińskiego 3C; Warszawa
dr hab. n. med. Agnieszka Cudnoch-Jędrzejewska
dr n. med. Liana Puchalska
wykłady, ćwiczenia, seminaria
200
wykłady: 40
ćwiczenia: 130
seminaria: 30
Przedmiot: Fizjologia z elementami patofizjologii
1 Godziny kontaktowe: 200 h (wykłady 40, ćwiczenia 130, seminaria 30).
2. Czas na zapoznanie się ze wskazaną lekturą (7 stron tekstu naukowego = 1 h),
(500 str. fizjologia + 300 str. patofizjologia) 200 h.
3. Rozwiązywanie zadań tematycznych w ramach przygotowania do ćwiczeń
(samodzielna praca poza godzinami zajęć) 20 h.
4. Przygotowanie referatów tematycznych w oparciu o najnowsze dostępne dane
z piśmiennictwa 20 h.
5. Przygotowanie do seminariów sprawdzających 60 h (4 seminaria sprawdzające
po 15 h każde).
6. Przygotowanie do egzaminu 60 h.
Razem 540 h.
19 p. ECTS
Zajęcia prowadzone są w formie: (i) obowiązkowych wykładów autorskich, które prowadzone są w blokach tematycznych oraz przekazują informacje dotyczące
najnowszych osiągnięć medycyny z zakresu omawianych zagadnień, (ii) ćwiczeń,
podczas których studenci w czasie samodzielnej pracy zespołowej i konsultacji
z asystentem zdobywają wiedzę poprzez: badanie czynności narządów i układów
organizmu zdrowego człowieka, korzystanie z programów multimedialnych, prezentujących fizjologiczne i patofizjologiczne procesy zachodzące w ludzkim organizmie, interpretację objawów chorobowych i wyników badań diagnostycznych na
podstawie praktycznych przykładów, tzw. „case study” oraz (iii) seminariów sprawdzających.
Znajomość anatomii człowieka, biofizyki, biologii komórki, histologii, cytofizjologii, chemii, biochemii.
19
Celem nauczania fizjologii jest poznanie mechanizmów umożliwiających prawidłowe funkcjonowanie organizmu człowieka, wytworzenie umiejętności kojarzenia procesów i myślenia o poszczególnych narządach i układach, jako o elementach całego organizmu oraz poznanie mechanizmów umożliwiających integrację
czynności poszczególnych narządów. Nauczanie fizjologii ma również na celu
poznanie możliwości adaptacyjnych organizmu człowieka zdrowego i chorego do
naturalnych obciążeń życia codziennego oraz do warunków ekstremalnych. Celem nauczania patofizjologii jest poznanie zmian zachodzących w organizmie pod
wpływem czynników patogennych i zrozumienie wywołujących je przyczyn. Program nauczania fizjologii i patofizjologii jest dostosowany do programu medycyny
translacyjnej i daje podstawy dla wszechstronnej krytycznej analizy i zrozumienia
objawów i mechanizmów chorób oraz dla prawidłowego postępowania profilaktycznego, terapeutycznego i rehabilitacyjnego w klinice. Podczas nauki fizjologii
i patofizjologii student powinien zdobyć umiejętność przeprowadzenia badania
najważniejszych układów i narządów organizmu oraz interpretacji podstawowych
objawów chorobowych i wyników badań diagnostycznych.
Bloki tematyczne i zakres poruszanych zagadnień.
Program ćwiczeń i seminariów Cele kształcenia
1. Fizjologia i patofizjologii komórki. Komórka nerwowa
Fizjologia i patofizjologia komórki
Skład płynu wewnątrz- i zewnątrzkomórkowego. Właściwości i funkcję błony
komórkowej, rodzaje transportu przezbłonowego. Funkcja i klasyfikacja kanałów
jonowych. Równowaga Donnana. Geneza potencjału spoczynkowego. Potencjał
równowagi dla jonów potasu. Charakterystyka kanałów potasowych odpowiedzialnych za potencjał spoczynkowy. Potencjał progowy. Geneza potencjału czynnościowego. Potencjał równowagi dla jonów sodu. Charakterystyka kanałów uczestniczących w różnych fazach potencjału czynnościowego. Różnice pomiędzy potencjałem
spoczynkowym i czynnościowym w komórkach pobudliwych.
Kanałopatie (zespół Barttera, choroba Brugadów, mukowiscydoza, zespół długiego
i krótkiego QT, hipertermia złośliwa, migrena, miastenia).
Komórka nerwowa
Neuron i jego właściwości. Czynnościowa i strukturalna klasyfikacja neuronów.
Definicje pojęć: bodziec, pobudliwość, pobudzenie, impuls nerwowy. Budowa nerwów obwodowych, rodzaje włókien nerwowych i ich charakterystyka. Klasyfikacja włókien nerwowych. Mechanizm przekazywania pobudzenia wzdłuż włókien
nerwowych. Przewodnictwo ciągłe i skokowe. Czynniki wpływające na szybkość
przewodzenia impulsu wzdłuż włókna nerwowego. Charakterystyka sieci dendrytycznych i ich funkcja. Klasyfikacja synaps. Budowa i charakterystyka synaps elektrycznych. Budowa i charakterystyka synaps chemicznych. Mechanizm uwalniania
neurotransmitera – cykl pęcherzykowy. Plastyczność synaptyczna, obrót synaptyczny, czynniki regulujące proces synaptogenezy.
Choroby demielinizacyjne (stwardnienie rozsiane, zespół Guillaina-Barrégo).
Degeneracja i regeneracja nerwów.
2. Układy neurotransmisyjne mózgu. Autonomiczny układ nerwowy
Układy neurotransmisyjne mózgu
Acetylocholina, aminy katecholowe, serotonina, aminokwasy pobudzające i hamujące, (tlenek azotu (NO) – synteza i unieczynnianie. Lokalizacja neuronów wytwarzających dany typ neurotransmitera. Projekcje powyższych neurotransmiterów
w ośrodkowym układzie nerwowym. Kotransmitery. Receptory pre- i postsynaptyczne. Udział neurotransmiterów w regulacji procesów fizjologicznych i stanów
emocjonalnych.
20
Autonomiczny układ nerwowy
Podział układu autonomicznego. Neuroprzekaźniki. Zwoje układu autonomicznego. Przekazywanie pobudzenia i hamowania w zwojach autonomicznych. Plastyczność zwojów autonomicznych. Część współczulna – ośrodki układu współczulnego,
przedzwojowe neurony współczulne, zakończenia synaptyczne współczulne. Część
przywspółczulna – ośrodki układu przywspółczulnego, ośrodki części krzyżowej rdzenia kręgowego, przedzwojowe neurony przywspółczulne, zakończenia synaptyczne
przywspółczulne. Wpływ układu autonomicznego na poszczególne tkanki i narządy.
Zatrucie atropiną, muskaryną oraz związkami fosforoorganicznymi. Zespół
Hornera. Zespół nadmiernej potliwości.
Cele kształcenia
3. Fizjologia i patofizjologia układów sensorycznych
Czucie
Klasyfikacja bodźców czuciowych. Kodowanie sygnału czuciowego, transdukcja bodźca czuciowego do sygnału elektrycznego. Pole recepcyjne neuronu
czuciowego. Klasyfikacja włókien czuciowych. Czucie somatyczne. Klasyfikacje
receptorów, struktura i mechanizm działania receptorów czucia powierzchniowego,
temperatury, czucia głębokiego. Drogi czucia ekstero- i proprioceptywnego Ośrodki
sensoryczne kory mózgowej, kora somatosensorycza. Integracja sensoryczna.
Ból
Definicja bólu i klasyfikacja. Receptory bólowe (nocyceptory). Włókna czuciowe przewodzące bodźce bólowe (ból szybki i wolny). Drogi bólowe. Neurotransmitery i neuromodulatory biorące udział w przewodzeniu bólu na poziomie I, II
i III neuronu. Zstępujący układ antynocyceptywny – ośrodki mózgowe oraz główne
układy neurotransmisyjne, biorące udział w tłumieniu bólu. Zstępujące drogi modulujące czucie bólu. Receptory opioidowe. Hamowanie bólu na poziomie nocyceptorów. Hamowanie bólu na poziome rdzenia kręgowego (bramka rdzeniowa).
Uszkodzenie obwodowych nerwów czuciowych oraz korzeni tylnych rdzenia kręgowego. Uszkodzenie dróg czuciowych na poziomie rdzenia kręgowego, pnia mózgu,
wzgórza. Uszkodzenie kory somatosensorycznej. Zaburzenia integracji sensorycznej,
autyzm, zespół Aspergera. Ból patologiczny, sensytyzacja ośrodkowa i obwodowa.
Drabina analgetyczna. Morfina a leczenie przewlekłego bólu – zalety i wady.
Mediatory odczynu zapalnego. Udział komórek w odczynie zapalnym. Miejscowe cechy odczynu zapalnego.
4. Narządy zmysłu
Wzrok
Budowa struktur warunkujących widzenie. Ciśnienie śródgałkowe. Właściwości optyczne oka. Pobudzenie fotoreceptorów (fotorecepcja i fototransdukcja). Pola recepcyjne komórek zwojowych siatkówki (zdolność rozdzielcza oka). Adaptacja oka do świata i ciemności.
Widzenie barw. Pole widzenia (widzenie stereoskopowe). Organizacja dróg i ośrodków
wzroku. Unerwienie wegetatywne oka (akomodacja oka, regulacja szerokości źrenicy).
Wady refrakcji oka (krótkowzroczność, nadwzroczność, astygmatyzm). Zaburzenia ostrości wzroku oraz widzenia barw. Ubytki w polu widzenia. Zaburzenia
widzenia stereoskopowego. Objawy uszkodzenia drogi wzrokowej w wybranych
procesach patologicznych.
Słuch
Budowa ucha zewnętrznego, środkowego i wewnętrznego. Mechanizm przewodzenia dźwięków. Drogi słuchowe. Kora słuchowa. Metody badania słuchu (audiometria). Przyczyny ubytków słuchu.
Węch
Budowa i czynności komórek węchowych. Białka receptorowe. Droga węchowa
i ośrodki węchowe.
Smak
Budowa i czynność komórek smakowych. Drogi czucia smaku.
21
5-6. Fizjologia i patofizjologia układu ruchowego
Fizjologia i patofizjologii mięśni (5)
Klasyfikacja włókien mięśniowych. Struktura włókna mięśniowego. Strukturalne
różnice mięśni szkieletowych, gładkich i komórek mięśnia sercowego. Rodzaje kanalików wapniowych. Rola wapnia w skurczu mięśni różnych typów. Mięśnie szkieletowe – jednostka motoryczna, budowa i funkcja synapsy nerwowo-mięśniowej,
budowa sarkomeru, cykl mostka, sprężenie elektro-mechaniczne, skurcz pojedynczy
i tężcowy, skurcz izotoniczny, izometryczny i auksotoniczny, siła skurczu mięśnia,
prawo Hilla. Regulacja siły skurczu mięśnia szkieletowego. Metabolizm energetyczny mięśnia szkieletowego. Podział metaboliczny mięśni szkieletowych. Mięśnie gładkie – budowa mięśni gładkich, cykl mostka mięśnia gładkiego, mechanizm skurczu
mięśni gładkich. Podział czynnościowy mięśni gładkich. Elektromiografia.
Zaburzenia pre- i postsynaptyczne płytki nerwowo-mięśniowej (miasthenia
gravis, zespół Lamberta-Eatona, zatrucia toksyną tężcowa i botulinową). Miopatie.
Kanałopatie mięśni poprzecznie prążkowanych.
Cele kształcenia
Regulacja napięcia mięśniowego. Odruchy rdzeniowe. Ponadrdzeniowa kontrola
czynności ruchowych. Zwoje podstawy. Układ przedsionkowy. Móżdżek (6)
Rodzaje jednostek motorycznych. Receptory mięśni szkieletowych. Budowa i funkcje wrzecion mięśniowych. Czuciowe i ruchowe unerwienie włókien mięśni szkieletowych. Motoneurony rdzenia kręgowego. Komórki Renshawa – hamowanie zwrotne
motoneuronu. Budowa i funkcje narządów ścięgnistych Golgiego. Odruchy rdzeniowe
– odruch na rozciąganie, odruch z narządów ścięgnistych Golgiego (odwrócony odruch
na rozciąganie), odruch obronny (cofania). Kontrola napięcia mięśniowego przez odruchy proprioceptywne. Znaczenie motoneuronów gamma w regulacji napięcia mięśni
szkieletowych. Rola opuszki i mostu w regulacji czynności ruchowych.
Kora ruchowo-czuciowa. Organizacja neuronów kory motorycznej i połączenia z innymi obszarami kory mózgowej. Etapy tworzenia ruchu. Zstępujące drogi ruchowe – drogi korowo-rdzeniowe, drogi ruchowe pochodzące z pnia mózgu.
Regulacja czynności motorycznej przez jądra podstawy (pętla skorupy, pętla jądra
ogoniastego). Mechanizm planowania i wykonywania ruchów dowolnych.
Organizacja i czynność móżdżku – struktury kory móżdżku, podział czynnościowy móżdżku. Organizacja neuronalna kory móżdżku. Połączenia móżdżku.
Rola móżdżku w utrzymaniu postawy ciała, regulacji napięcia mięśniowego, koordynacji ruchów dowolnych.
Budowa i funkcje aparatu przedsionkowego. Mechanizm przetwarzania sygnału
w komórkach włosowych. Przekazywanie pobudzenia do nerwu przedsionkowego.
Funkcja kanałów półkolistych. Funkcja woreczka i łagiewki. Połączenia nerwowe
aparatu przedsionkowego. Jądra przedsionkowe. Układ przedsionkowo-rdzeniowy.
Regulacja napięcia mięśniowego i równowagi ciała przez układ przedsionkowy. Interakcja układu przedsionkowego z układem wzrokowym – odruch przedsionkowo-oczny, oczopląs porotacyjny i lokomocyjny
Uszkodzenie dróg piramidowych. Patofizjologia wybranych chorób układu pozapiramidowego: choroba Parkinsona, choroba Huntingtona, drżenie samoistne,
ataksja móżdżkowa. Sztywność odmóżdżeniowa. Oczopląs patologiczny. Choroba
lokomocyjna.
22
7. Rytmy biologiczne. Fizjologia i patofizjologia snu i czuwania.
Czynność bioelektryczna mózgu (EEG)
Definicja i rodzaje rytmów biologicznych, synchronizator biologiczny, zegar
biologiczny. Neurofizjologiczny mechanizm sterowania rytmem okołodobowym
czynności fizjologicznych i psychicznych.
Definicja snu. Dobowa rytmika snu i czuwania. Rola tworu siatkowanego w regulacji snu i czuwania. Badanie czynności bioelektrycznej mózgu metodą elektroencefalografii (EEG). Fazy i okresy snu u człowieka. Charakterystyka i znaczenie
fizjologiczne snu REM i NREM. Znaczenie fizjologiczne snu.
Patofizjologia zaburzeń rytmów biologicznych – choroba transatlantycka. Deprywacja snu, narkolepsja, somnambulizm. Padaczka i stan padaczkowy.
Cele kształcenia
8. Organizacja układu limbicznego. Fizjologia zachowania. Uczenie się i pamięć
Charakterystyka struktur układu limbicznego. Funkcja kory przedczołowej. Długotrwałe wzmocnienie i długotrwała depresja synaptyczna.
Zachowanie wrodzone – odruch bezwarunkowy, instynkt, imprinting, popęd.
Zachowanie nabyte w wyniku uczenia asocjacyjnego – klasyczny odruch warunkowy, instrumentalny odruch warunkowy, instrumentalne odruchy obronne. Układ
nagrody i kary. Regulacja nastroju. Warunkowanie reakcji strachu i stany lękowe.
Pojęcie uczenia się i pamięci. Podział pamięci. Poglądy na istotę śladu pamięciowego.
Metody oceny koncentracji uwagi i zapamiętywania. Amnezja wsteczna i następcza. Patofizjologia zaburzeń nastroju oraz psychoz (zespoły depresyjne, choroba afektywna dwubiegunowa, schizofrenia). Zespoły otępienne (choroba Alzheimera, otępienie naczyniopochodne).
Umiejętności praktyczne nabyte po I bloku zajęć
Student potrafi:
• wywołać podstawowe odruchy rdzeniowe,
• wykonać próby oceniające sprawność układu równowagi (różnicowanie
uszkodzenia móżdżku od uszkodzenia sznurów tylnych),
• zbadać czucie głębokie, dotyku, temperatury i wibracji,
• zbadać odruch źrenic na światło, zbieżność i konwergencję,
• zbadać ostrość wzroku, pole widzenia oraz ocenić zakres widzenia barw,
• zbadać przewodzenie kostne i powietrzne,
• wykonać proste testy, oceniające funkcje poznawcze,
• ocenić topografię uszkodzeń układu nerwowego w oparciu o występujące
objawy neurologiczne, np. w udarze mózgu.
9. Fizjologia i patofizjologia krwi
Skład krwi. Białka krwi i ich funkcje. Rola erytropoetyny w regulacji erytropoezy. Budowa erytrocytów. Funkcje erytrocytów. Klasyfikacja leukocytów. Funkcje
leukocytów. Funkcje płytek krwi. Obrót żelaza. Hemoglobina – rodzaje i właściwości, krzywa dysocjacji hemoglobiny. Zawartość gazów w powietrzu atmosferycznym, powietrzu pęcherzykowym oraz we krwi tętniczej i żylnej. Całkowita zawartość tlenu we krwi, różnica tętniczo-żylna. Transport tlenu i dwutlenku węgla we
krwi. Podstawowe grupy krwi. Hemostaza – rola śródbłonka, płytek i czynników
krzepnięcia. Układy zapobiegające spontanicznemu krzepnięciu. Proces fibrynolizy. Kliniczne wskaźniki hemostazy – czas krwawienia, krzepnięcia, oraz protrombinowy.
Zmiany w układzie czerwonokrwinkowym – niedokrwistości, policytemie. Hemoglobinotapie. Hemochromatoza. Zmiany w układzie białokrwinkowym – leukocytoza, leukopenia. Zaburzenia hemostazy. Główne konflikty serologiczne.
23
10-15. Fizjologia układu sercowo-naczyniowego.
Hemodynamika serca. Regulacja siły skurczu mięśnia sercowego. Zasady
krążenia krwi (10)
Rodzaje komórek mięśnia sercowego. Specyfika budowy komórek roboczych
mięśnia sercowego. Czynnościowa charakterystyka komórek szybko i wolno depolaryzujących się. Geneza potencjału czynnościowego w komórkach szybko i wolno
depolaryzujących się. Budowa i właściwości układu bodźco-przewodzącego serca.
Rytm zatokowy.
Fazy cyklu sercowego. Rozkład ciśnień w jamach serca w poszczególnych fazach cyklu. Tony i szmery serca. Podstawowe parametry hemodynamiczne serca
– objętość późnorozkurczowa i późnoskurczowa, objętość wyrzutowa, pojemność
minutowa, frakcja wyrzutowa, częstość skurczów. Pojęcie obciążenia wstępnego
oraz następczego serca. Regulacja siły skurczu mięśnia sercowego – kurczliwość
mięśnia sercowego (regulacja homeometryczna), prawo Franka-Starlinga (regulacja
heterometryczna). Wpływ obciążenia następczego na szybkość skracania mięśnia
sercowego (prawo Hilla).
Czynnościowy podział układu krążenia. Budowa ściany naczyń tętniczych i żylnych. Czynniki warunkujące wielkość średnicy naczyń tętniczych i żylnych. Zasady
przepływu krwi w naczyniach – zasada ciągłości przepływu, prawo Poiseuilla. Podstawowe pojęcia hemodynamiczne – pojemność minutowa serca, ciśnienie tętnicze
– skurczowe, rozkurczowe, pulsacyjne, średnie, całkowity opór obwodowy. Tętno
tętnicze i żylne.
Powrót żylny. Zależność pomiędzy ciśnieniem w przedsionku, pojemnością minutową oraz powrotem żylnym.
Cele kształcenia
Nerwowa i humoralna regulacja czynności układu sercowo-naczyniowego (11)
Unerwienie współczulne i przywspółczulne serca. Unerwienie naczyń tętniczych i żylnych. Receptory pre- i postsynaptyczne, neurotransmitery.
Wpływ układu autonomicznego na pracę serca (efekty: ino-, chrono-, i dromotropowy). Wpływ układu autonomicznego na wielkość średnicy naczyń tętniczych
i żylnych.
Pojęcie „set-point” ciśnienia tętniczego. Struktury ośrodkowego układu nerwowego warunkujące poziom „set-point”. Regulacja ciśnienia tętniczego krwi:
regulacja krótkoterminowa – odruch z baroreceptorów, regulacja długoterminowa –
osoczowy układ renina-angiotensyna-aldosteron, układ wazopresynergiczny, układ
peptydów natriuretycznych). Działanie ośrodkowe angiotensyn i wazopresyny. Reakcja ortostatyczna.
Odruchy krążeniowe – odruch z mechanoreceptorów obszaru sercowo-płucnego, odruch krążeniowy z chemoreceptorów tętniczych, odruch Bezolda-Jarischa,
odruch Bainbridge’a, odruch na nurkowanie. Próba Valsalvy (etapy i znaczenie).
Zmiany „set-point” ciśnienia tętniczego w przebiegu bólu trzewnego i skórnego,
zespołu zatoki tętnicy szyjnej, niedotlenienia mózgu, wzrostu ciśnienia śródczaszkowego (objaw Cushinga), zmian zawartości tlenu i dwutlenku węgla we krwi tętniczej. Hipotonia ortostatyczna.
Podstawy elektrokardiografii (12)
Fizyczne i elektrofizjologiczne podstawy elektrokardiografii. Odprowadzenia
elektrokardiograficzne. Mechanizm powstawania poszczególnych załamków, odcinków oraz odstępów w EKG. Cechy rytmu zatokowego w zapisie elektrokardiograficznym. Defibrylacja a kardiowersja elektryczna.
24
Patologiczne zapisy EKG:
- zaburzenia rytmu i przewodzenia:
- niemiarowość zatokowa, bradykardia zatokowa, tachykardia zatokowa, zaburzenia rytmu pochodzenia nadkomorowego (skurcze dodatkowe nadkomorowe, migotanie i trzepotanie przedsionków), zaburzenia rytmu pochodzenia komorowego (dodatkowe skurcze komorowe, częstoskurcz, trzepotanie i migotanie komór), asystolia
- bloki przedsionkowo-komorowe (I, II i III stopnia), zespoły preescytacji
(Wolffa-Parkinsona-White’a, Lowna-Ganonga-Levine’a);
- choroba wieńcowa: niedokrwienie, zawał serca
- zapis EKG po porażeniu prądem
Cele kształcenia
Rola śródbłonka w regulacji światła naczyń. Regulacja krążenia
w poszczególnych narządach. Mikrokrążenie (13)
Funkcja parakrynna śródbłonka, czynniki śródbłonkowe. Synteza, mechanizm
i regulacja uwalniania oraz działanie tlenku azotu. Wpływ wybranych czynników
śródbłonkowych (prostaglandyn, prostacykliny, tromboksanu, endoteliny, adenozyny).
Dystrybucja krwi między poszczególnymi obszarami krążeniowymi. Autoregulacja przepływu krwi przez poszczególne narządy.
Metabolizm mięśnia sercowego, substraty energetyczne mięśnia sercowego.
Czynniki warunkujące wydatek energetyczny mięśnia sercowego.
Przepływ wieńcowy. Anatomia krążenia wieńcowego. Czynniki warunkujące
opór naczyń wieńcowych. Wpływ cyklu pracy serca na średnicę naczyń wieńcowych. Rezerwa wieńcowa. Regulacja światła naczyń wieńcowych przez lokalnie
wydzielane metabolity oraz autonomiczny układ nerwowy.
Przepływ mózgowy. Autoregulacja przepływu mózgowego. Wpływ grawitacji
na krążenie mózgowe. Rola tlenu i dwutlenku węgla w regulacji światła naczyń
mózgowych. Wpływ zmian ciśnienia śródczaszkowego na przepływ mózgowy.
Charakterystyka naczyń mikrokrążenia. Właściwości przepływu przez naczynia
włosowate. Procesy wymiany przez ścianę naczyń włosowatych: dyfuzja, filtracja,
reabsorpcja. Mechanizmy regulacji mikrokrążenia – autoregulacja przepływu, przekrwienie czynnościowe i reaktywne. Rola komórek śródbłonka w regulacji mikrokrążenia.
Patomechanizm i przyczyny wstrząsu. Powikłania wstrząsu. Wstrząs oligowolemiczny, septyczny, anafilaktyczny i kardiogenny – główne różnice w patomechanizmie. Mechanizm powstawania obrzęków: hydrostatycznego, onkotycznego,
limfatycznego i zapalnego.
Patofizjologia układu krążenia (14)
Najczęstsze nabyte wady zastawek serca (niedomykalność i stenoza aortalna oraz
mitralna, niedomykalność trójdzielna): epidemiologia, hemodynamika, objawy.
Miażdżyca: Metabolizm lipoprotein i ich biologiczna zmienność. Zmiany czynnościowe i morfologiczne tętnic. Przyczyny powstawania zmian miażdżycowych.
Mechanizm powstawania pierwotnych zmian miażdżycowych, rozwój blaszki
miażdżycowej, rola prostacykliny i tromboksanów w powstawaniu miażdżycy.
Choroba wieńcowa. Definicja i przyczyny. Epidemiologia. Objawy choroby
niedokrwiennej serca. Zawał serca. Hibernacja, ogłuszenie i remodeling mięśnia
sercowego.
Niewydolność serca ostra i przewlekła, skurczowa, rozkurczowa, lewo- i prawo
komorowa. Kardiomiopatie.
Nadciśnienie tętnicze. Definicja. Przyczyny (nadciśnienie pierwotne i wtórne).
Udar niedokrwienny i krwotoczny mózgu (definicja i przyczyny).
25
Adaptacja układu krążenia do wysiłku fizycznego (15)
Czynniki decydujące o ilości tlenu dostarczanego do tkanek przez układ krążenia
(reguła Ficka).
Reakcja układu krążenia na wysiłki dynamiczne: zmiany objętości wyrzutowej,
częstości skurczów serca, pojemności minutowej serca i ciśnienia tętniczego (skurczowego, rozkurczowego i średniego), powrotu żylnego podczas submaksymalnego
wysiłku dynamicznego o stałej intensywności oraz o stopniowo narastającej intensywności. Stan równowagi czynnościowej. Wpływ pozycji ciała na objętość wyrzutową podczas dynamicznych wysiłków fizycznych. Regulacja przepływu krwi przez
różne obszary naczyniowe podczas dynamicznych wysiłków fizycznych.
Reakcja układu krążenia na wysiłki statyczne lokalne: zmiany częstości skurczów serca i ciśnienia tętniczego, warunki przepływu krwi przez pracujący mięsień.
Przeciwwskazania do wykonywania wysiłków statycznych lokalnych i ogólnych.
Wpływ wieku, płci i wydolności fizycznej na adaptację układu krążenia do wysiłku fizycznego.
Elektrokardiografia wysiłkowa. Wartość diagnostyczna elektrokardiografii wysiłkowej w chorobie niedokrwiennej serca, nadciśnieniu tętniczym i zaburzeniach
rytmu serca. Wskazania i przeciwwskazania do wykonania testu wysiłkowego. Tolerancja wysiłkowa osób po transplantacji serca.
Cele kształcenia
Umiejętności praktyczne nabyte po II bloku zajęć
Student potrafi:
• ocenić wyniki morfologii oraz wyniki badań układu hemostazy,
• wysłuchać tony serca,
• zmierzyć ciśnienie tętnicze i częstość skurczów serca oraz zinterpretować
otrzymany wynik,
• wykonać badanie elektrokardiograficzne i zinterpretować prawidłowy zapis EKG,
• wykonać próbę ortostatyczną oraz zinterpretować jej wynik,
• zbadać odpowiedź układu krążenia na wysiłek dynamiczny i statyczny,
• wykazać zależności przyczynowo-skutkowe regulacji czynności układu
krążenia w normie i patologii,
16-17. Fizjologia układu oddechowego
Postawy anatomiczne i biofizyczne procesu oddychania (16)
Anatomia układu oddechowego. Budowa i funkcja drzewa oskrzelowego. Unerwienie dróg oddechowych. Struktura i funkcja pęcherzyka płucnego. Jama opłucna,
ciśnienie w jamie opłucnej, zależność od cyklu oddechowego. Mechanika cyklu
oddechowego. Objętość i pojemność płuc. Przestrzeń martwa. Wentylacja minutowa płuc, wentylacja przestrzeni martwej, wentylacja pęcherzykowa. Opory układu
oddechowego. Napięcie powierzchniowe. Funkcja surfaktantu. Praca mięśni oddechowych. Przeciek płucny. Krążenie płucne. Budowa ściany naczyń krążenia płucnego. Ciśnienie i opór przepływu w krążeniu płucnym. Regulacja światła naczyń
płucnych, wpływ prężności tlenu na mięśnie gładkie naczyń płucnych.
Nerwowa i humoralna regulacja czynności układu oddechowego.
Regulacja oddychania, powstawanie wzorca oddechowego. Regulacja ośrodka
oddechowego; receptory ośrodkowe i obwodowe. Receptory dróg oddechowych
i płuc oraz związane z nimi odruchy (kaszel, ziewanie, reakcja na wdychanie substancji toksycznych).
26
Fizjologia kliniczna układu oddechowego. Patofizjologia chorób układu
oddechowego (17)
Podstawowe testy diagnostyczne układu oddechowego (spirometria).
Mechanizm sztucznej wentylacji płuc.
Ostra i przewlekła niewydolność oddechowa.
Patofizjologia chorób zapalnych układu oddechowego (zapalenie krtani, oskrzeli i płuc). Patofizjologia chorób obturacyjnych i restrykcyjnych (astma oskrzelowa,
POCHP, rozedma, pylice). Mukowiscydoza. Zatorowość płucna. Patologiczne typy
oddychania. Zespół bezdechu śródsennego. Nikotynizm. Choroba wysokogórska.
Cele kształcenia
18. Fizjologia i patofizjologia układu moczowego
Budowa i unaczynienie nerek. Nefron jako podstawowa jednostka czynnościowa. Mechanizm powstawania moczu pierwotnego (filtracja kłębuszkowa: błona
filtracyjna, efektywne ciśnienie filtracyjne). Klirens kreatyniny – metody wyliczania, wzór Cockrofta – Gaulta i reguła MDRD). Powstawanie moczu ostatecznego
(transport kanalikowy). Równowaga kłębuszkowo-kanalikowa. Regulacja przepływu krwi w nerce oraz jego autoregulacja. Diureza presyjna. Inne przyczyny zmian
diurezy. Neurogenna regulacja przepływu nerkowego i transportu kanalikowego
(unerwienie nerek, odruchowa regulacja). Hormonalna i humoralna regulacja przepływu nerkowego i transportu kanalikowego (układ renina – angiotensyna – aldosteron, wazopresyna, endoteliny, tlenek azotu, peptydy natriuretyczne, dopamina,
adrenomodullina, cytokiny). Zagęszczanie i rozcieńczanie moczu (wzmacniacz
i wymiennik przeciwprądowy, rola mocznika). Regulacja gospodarki wapniowo-fosforanowej przez nerki. Hormonalne funkcje nerek (erytropoetyna, witamina D).
Rola nerek w regulacji ciśnienie tętniczego.
Krążenie nerkowe – odrębności czynnościowe i anatomiczne,
Poliuria, oliguria, anuria. Moczówka prosta (postać pochodzenia ośrodkowego
i chyba odwodowa). Ostra i przewlekła niewydolność nerek. Białkomocz. Zespół
nefrytyczny i nerczycowy. Kamica nerkowa. Wpływ mocznicy na zmiany ogólnoustrojowe. Zapalenie pęcherza moczowego i dróg moczowych.
19. Fizjologia i patofizjologia gospodarki wodno-elektrolitowej i równowagi
kwasowo-zasadowej
Gospodarka wodno-elektrolitowa
Objętość i skład przestrzeni wodnych. Skład jonowy oraz osmolarność płynów
ustrojowych. Regulacja transportu substancji osmotycznie czynnych i wody przez
błony biologiczne. Mechanizmy regulujące wewnątrzustrojowe przemieszczanie
wody i elektrolitów. Mechanizmy regulujące objętość komórek. Bilans wodny,
sodowy, potasowy, wapniowo-fosforanowy. Mechanizmy regulujące bilans wodny
i elektrolitowy.
Rodzaje odwodnienia i przewodnienia – mechanizmy oraz skutki. Zaburzenia
gospodarki elektrolitowej (hiper-hiponatremia, hiper-hipokalemia, hiper-hipokalcemia, hiper-hipormagnezemia).
Równowaga kwasowo-zasadowa
Kwasy lotne i nielotne. Układy buforowe zewnątrz-wewnątrzkomórkowe. Rola
nerek i układu oddechowego w utrzymaniu stałego pH. Metody oceny równowagi
kwasowo-zasadowej. Regulacja pH płynu mózgowo-rdzeniowego.
27
Pierwotne i wtórne zaburzenia równowagi kwasowo–zasadowej: kwasica (oddechowa, metaboliczna – przyczyny), zasadowica (oddechowa, metaboliczna – przyczyny). Mechanizmy kompensacyjne w pierwotnych zaburzeniach równowagi kwasowo–zasadowej (zasady kompensacji oddechowej i nerkowej). Wpływ zaburzeń
gospodarki kwasowo-zasadowej na gospodarkę elektrolitową.
20. Energetyka spoczynkowa i wysiłkowa. Termoregulacja
Ośrodkowa regulacja głodu i sytości. Tkanka tłuszczowa jako źródło i miejsce
docelowe działania hormonów. Rzeczywista i należna masa ciała. Podstawowa
i spoczynkowa przemiana materii. Bilans energetyczny organizmu. Zasady prawidłowego żywienia. Metody pomiaru wydatku energetycznego u człowieka (kalorymetria bezpośrednia i pośrednia).
Źródła energii do pracy mięśni szkieletowych. Wykorzystanie źródeł energii
w zależności od rodzaju, czasu trwania i intensywności wysiłku. Spoczynkowe
i wysiłkowe pochłanianie tlenu. Deficyt i dług tlenowy. Równowaga czynnościowa
podczas pracy fizycznej. Współczynnik oddechowy. Współczynnik pracy użytecznej. Metody pomiaru wydolności i ich uzasadnienie fizjologiczne.
Drogi produkcji i wymiany ciepła między organizmem a otoczeniem. Bilans
cieplny Temperatura wewnętrzna ciała i temperatura skóry. Granice tolerancji zmian
temperatury wewnętrznej. Mechanizm działania układu termoregulacji – termoreceptory ośrodkowe i obwodowe, mózgowy ośrodek termoregulacji. Rola krążenia
skórnego w termoregulacji. Regulacja wydzielania potu. Reakcja organizmu człowieka na gorąco i zimno. Aklimatyzacja do wysokich i niskich temperatur otoczenia.
Krążenie skórne i mięśni szkieletowych – odrębności anatomiczne i czynnościowe.
Cele kształcenia
Otyłość i niedożywienie.
Hipotermia. Hipertermia (udar cieplny – mechanizm, rozpoznanie). Hipertermia
złośliwa. Gorączka.
Umiejętności nabyte po III bloku zajęć
Student potrafi:
• zinterpretować podstawowe badanie spirometryczne,
• zinterpretować wyniki gazometrii,
• zinterpretować wyniki badania ogólnego moczu,
• obliczyć klirens kreatyniny,
• zinterpretować podstawowe testy biochemiczne dla wybranych płynów
fizjologicznych.
21. Fizjologia i patofizjologia układu pokarmowego
Neurohormonalna regulacja przyjmowania pokarmu. Autonomiczny układ jelitowy. Motoryka przewodu pokarmowego i dróg żółciowych. Czynności wydzielnicze gruczołów trawiennych (wydzielanie śliny, żołądkowe, trzustkowe, jelitowe).
Interakcja wewnątrz- i zewnątrzwydzielnicza trzustki. Budowa i funkcje wątroby.
Trawienie i wchłanianie (wody, elektrolitów, witamin, minerałów, węglowodanów,
białek, tłuszczów). Krążenie wątrobowe – odrębności anatomiczne i czynnościowe.
Zaburzenia funkcji motorycznej przewodu pokarmowego (wymioty, biegunka,
zaparcia, achalazja, choroba refluksowa przełyku). Choroba wrzodowa żołądka
i dwunastnicy. Patofizjologia wątroby, pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych
(żółtaczki, wirusowe zapalenia wątroby, marskości wątroby, zapalenie pęcherzyka
żółciowego, kamica żółciowa). Patofizjologia trzustki (ostre i przewlekłe zapalenie
trzustki). Autoimmunologiczne choroby jelit – zaburzenia trawienia i wchłaniania
(nieswoiste zapalenia jelit, niedokrwistość Addisona-Biermera, choroba glutenowa). Nowotwory układu pokarmowego.
28
22-23. Układ dokrewny. Zjawisko stresu
Hormony podwzgórza i przysadki.
Hormonalna regulacja wzrostu i metabolizmu. Regulacja i mechanizm działania
hormonu wzrostu. Specyfika i selektywność działania poszczególnych czynników
wzrostu w narządach i tkankach.
Trzustka jako narząd endokrynny (glukagon i insulina).
Oś podwzgórze-przysadka-tarczyca. Regulacja wydzielania i mechanizm działania
TRH i TSH. Regulacyjne funkcje hormonów tarczycy. Interakcja z innymi hormonami.
Oś podwzgórze-przysadka-nadnercza. Regulacja wydzielania CRH i ACTH,
regulacyjne funkcje glikokrtykoidów i mineralokortykoidów. Interakcja z innymi
hormonami.
Hormonalna regulacja gospodarki wapniowej. Parahormon, kalcytonina, witamina
D3.
Cukrzyca. Gigantyzm, akromegalia, hiperprolaktynemia, choroba i zespół Cushinga. Nadczynność i niedoczynność tarczycy. Zaburzenia funkcji kory i rdzenia
nadnerczy. Zaburzenia gospodarki wapniowej (tężyczka, krzywica, osteoporoza).
Koncepcje stresu. Adaptacyjne znaczenie stresu.
Hormony stresowe (oś przysadkowo-podwzgórzowo-nadnerczowa, wazopresyna).
Zmiany aktywności układów neurotransmisyjnych mózgu. Pobudzenie układu
współczulnego. Reakcja organizmu na stres ostry i przewlekły. Wpływ stresu na
rozwój chorób psychicznych oraz układu sercowo-naczyniowego. Pourazowe
zaburzenia stresowe.
Cele kształcenia
24. Fizjologia i patofizjologia układu rozrodczego, ciąży, porodu. Laktacja
Hormonalna regulacja funkcji rozrodczych. Regulacja wydzielania i mechanizm
działania hormonów płciowych u kobiet i mężczyzn. Cykl miesiączkowy (zmiany
poziomu hormonów, zmiany błony śluzowej macicy i narządów płciowych). Okres
dojrzewania i pokwitania. Menopauza. Andropauza.
Zapłodnienie i zagnieżdżenie komórki jajowej. Jednostka matczyno-płodowo-łożyskowa (wymiana matka-płód, hormony jednostki matczyno-płodowej). Rozwój płodu (krążenie płodowe, układ oddechowy, układ pokarmowy). Zmiany w organizmie kobiety ciężarnej (hormonalne, metaboliczne, dotyczące następujących
układów: krążenia, oddechowego, moczowo-płciowego, pokarmowego i nerwowego). Poród. Laktacja.
Bezpłodność męska i żeńska. Czynniki ryzyka poronienia. Cukrzyca i nadciśnienie tętnicze u kobiet ciężarnych. Gestoza. Zespół HELLP. Ciąża przenoszona oraz
pozamaciczna. Procesy rozrostowe i nowotworowe trofoblastu (zaśniad groniasty).
Wybrane wady rozwojowe płodu: wrodzone wady serca (przetrwały przewód tętniczy Botalla, ubytek przegrody międzyprzedsionkowej; ASD, ubytek przegrody międzykomorowej; VSD, koarktacja aorty, zwężenie tętnicy płucnej, tetralogia Fallota),
zespół Downa, zespół Turnera, alkoholowy zespół płodowy – FAS, hipotrofizm.
Wcześniactwo-przyczyny i skutki odległe.
25. Fizjologia wysiłku fizycznego
1. Klasyfikacja wysiłków fizycznych. Zasady prowadzenia treningu fizycznego.
2. Przegląd zmian adaptacyjnych organizmu w wyniku treningu fizycznego (układ
krążenia, układ oddechowy, układ kostno-szkieletowy, zmiany hormonalne
w trakcie wysiłku, krew, termoregulacja).
3. Korzystne efekty treningu fizycznego w wybranych schorzeniach (choroby
układu krążenia, cukrzyca, POCHP, astma oskrzelowa).
4. Ujemne skutki przetrenowania (zespół przetrenowania).
29
26. Interpretacja najczęściej używanych w klinice testów diagnostycznych –
zaliczenie umiejętności praktycznych dopuszczające do egzaminu
Umiejętności nabyte po IV bloku zajęć
Student potrafi:
• zróżnicować żółtaczki (hemolityczna, miąższowa, mechaniczna),
• zinterpretować wyniki podstawowych prób wątrobowych,
• rozpoznawać cukrzycę w oparciu o badania biochemiczne,
• dokonać analizy zaburzeń hormonalnych.
Tematy wykładów
1. Wykład inauguracyjny.
2. Podstawy neurofizjologii.
3. Choroby neurodegeneracyjne. Zjawisko stresu.
4. Zaburzenia pamięci i stanów świadomości.
5. Objawy kliniczne uszkodzenia mózgu w wybranych jednostkach chorobowych.
6. Zaburzenia hemostazy – punkt widzenia lekarza praktyka.
7. Patofizjologia niewydolności serca.
8. Patofizjologia najczęstszych wad serca.
9. Krótko i długoterminowa regulacja ciśnienia tętniczego. Nadciśnienie tętnicze.
10.Mechanizm powstawania arytmii. Podstawowe zaburzenia rytmu i przewodzenia.
11.Zaburzenia krążenia mózgowego. Udar krwotoczny i niedokrwienny mózgu.
12.Patofizjologia choroby wieńcowej. Zawał serca.
13.Patofizjologia najczęstszych chorób układu oddechowego. Podstawowe testy
diagnostyczne układu oddechowego – granica między fizjologią i patofizjologią.
14.Patofizjologia układu moczowego. Najczęstsze jednostki chorobowe. Podstawowe testy diagnostyczne.
15.Patofizjologiczne podstawy objawów klinicznych, najczęściej występujących
u chorych z patologią układu pokarmowego.
16.Patofizjologia najczęstszych zaburzeń metabolicznych.
17.Ogólna charakterystyka hormonów. Podstawowe mechanizmy regulacji wydzielania hormonów.
18.Hormonalna regulacja gospodarki wapniowo-fosforanowej i zaburzenia bilansu
wapniowego.
19.Hormonalna regulacji czynności rozrodczych. Zaburzenia rozwojowe.
20.Starzenie się i choroby cywilizacyjne.
Tematy ćwiczeń
BLOK I
1. Fizjologia i patofizjologii komórki. Komórka nerwowa.
2. Układy neurotransmisyjne mózgu. Autonomiczny układ nerwowy.
3. Fizjologia układów sensorycznych. Czucie. Ból fizjologiczny i patologiczny.
4. Narządy zmysłu. Wzrok. Słuch. Węch. Smak.
5. Fizjologia i patofizjologia układu ruchowego I. Fizjologia i patofizjologii mięśni
6. Fizjologia i patofizjologia układu ruchowego II. Regulacja napięcia mięśniowego. Odruchy rdzeniowe. Ponadrdzeniowa kontrola czynności ruchowych.
Zwoje podstawy. Układ przedsionkowy. Móżdżek.
7. Rytmy biologiczne. Fizjologia i patofizjologia snu i czuwania. Czynność bioelektryczna mózgu (EEG). Fizjologia zachowania.
8. Organizacja układu limbicznego. Uczenie się i pamięć.
Seminarium sprawdzające I (forma testowa)
30
Cele kształcenia
- w zakresie wiedzy
student zna:
BLOK II
1. Fizjologia i patofizjologia krwi
2. Fizjologia układu sercowo-naczyniowego I. Hemodynamika serca. Regulacja
siły skurczu mięśnia sercowego. Zasady krążenia krwi
3. Fizjologia układu sercowo-naczyniowego II. Podstawy elektrokardiografii
4. Fizjologia układu sercowo-naczyniowego III. Nerwowa i humoralna regulacja
czynności układu sercowo-naczyniowego
5. Fizjologia układu sercowo-naczyniowego IV. Rola śródbłonka w regulacji światła naczyń. Regulacja krążenia w poszczególnych narządach. Mikrokrążenie
6. Fizjologia układu sercowo-naczyniowego V. Patofizjologia układu krążenia
7. Fizjologia układu sercowo-naczyniowego VI. Adaptacja układu krążenia
do wysiłku fizycznego.
Seminarium sprawdzające II (forma ustna)
BLOK III
8. Fizjologia układu oddechowego I. Postawy anatomiczne i biofizyczne procesu
oddychania. Nerwowa i humoralna regulacja czynności układu oddechowego
9. Fizjologia układu oddechowego II. Fizjologia kliniczna układu oddechowego.
Patofizjologia chorób układu oddechowego
10.Fizjologia i patofizjologia układu moczowego
11.Fizjologia i patofizjologia gospodarki wodno-elektrolitowej i równowagi
kwasowo-zasadowej
12.Energetyka spoczynkowa i wysiłkowa. Termoregulacja.
Seminarium sprawdzające III (forma ustna)
BLOK IV 13.Fizjologia i patofizjologia układu pokarmowego
14.Układ dokrewny II. Oś podwzgórze – przysadka – tarczyca. Oś podwzgórze –
przysadka – nadnerczy – fizjologia i patofizjologia
15.Układ dokrewny I. Czynność endokrynna trzustki. Hormonalna regulacja
wzrostu i metabolizmu – podstawy fizjologiczne i patofizjologiczne. Zjawisko
stresu
16.Fizjologia i patofizjologia układu rozrodczego, ciąży, porodu. Laktacja
17.Fizjologia wysiłku fizycznego
18.Interpretacja najczęściej używanych w klinice testów diagnostycznych – zaliczenie umiejętności praktycznych, dopuszczające do egzaminu.
Seminarium sprawdzające (forma testowa)
Zaliczenie końcowe. Konsultacje.
- podstawy pobudzenia i przewodzenia w układzie nerwowym oraz wyższe
czynności nerwowe a także fizjologię mięśni poprzecznie prążkowanych
i gładkich oraz funkcje krwi,
- prawa fizyczne opisujące przepływ cieczy i gazów oraz czynniki
wpływające na opór naczyniowy przepływu krwi oraz opory układu
oddechowego,
- mechanizm działania hormonów oraz konsekwencje zaburzeń regulacji
hormonalnej,
- czynności i mechanizmy regulacji wszystkich narządów i układów
organizmu człowieka (nerwowego, krążenia, oddechowego, pokarmowego,
moczowo-płciowego) oraz powłok skórnych a także rozumie istniejące
między nimi zależności,
- mechanizmy starzenia się organizmu,
- podstawowe ilościowe parametry, opisujące wydolność poszczególnych
układów i narządów,
- główne objawy kliniczne najczęstszych chorób poszczególnych układów
i narządów oraz dotyczące zaburzeń gospodarki wodno-elektrolitowej
i kwasowo-zasadowej.
31
student potrafi:
- ocenić czucie temperatury, wibracji, dyskryminacji bodźców, wywołać
reakcję źrenicy na światło, zbieżność i akomodację, zbadać ostrość widzenia
i ruchu gałek ocznych,
- zbadać przewodzenie kostne i powietrzne,
- zbadać odruchy rdzeniowe, odruch rotacyjny, wykonać testy na uszkodzenie
móżdżku,
- zanalizować prawidłowy zapis EEG,
- przeprowadzić test oceny funkcji poznawczych oraz test zegara,
- wysłuchać tony serca, zmierzyć podstawowe parametry kliniczne, m.in.
częstość rytmu serca, skurczowe i rozkurczowe ciśnienie tętnicze, wykonać
i zinterpretować próbę ortostatyczną, próbę Valsalvy, przeprowadzić
rejestrację EKG,
- zinterpretować wyniki podstawowych testów diagnostycznych, m. in.
morfologii, badań układu hemostazy, badania ogólnego moczu, gazometrii,
wybranych badań biochemicznych, prawidłowego zapisu EKG, spirometrii
- ocenić ryzyko sercowo-naczyniowe,
- powiązać podstawowe objawy kliniczne z poszczególnymi jednostkami
chorobowymi.
student uczy się współpracy w zespole w zakresie rozwiązywania problemów
klinicznych, wykonywania wybranych badań dodatkowych oraz analizowania wyników badań dodatkowych, a także przygotowywania referatów i ich dyskusji.
Metody oceny pracy
studenta (forma i warunki Egzamin po IV semestrze
1. Traczyk W., Trzebski A.: Fizjologia człowieka z elementami fizjologii kliniczLiteratura obowiązkowa:
nej. PZWL 2001.
2. Konturek S J.: Podstawy fizjologii. Elsevier, Urban i Partner 2007.
3. Maśliński S., Ryżewski J.:, Patofizjologia. Tom 1 i 2, PZWL 2012.
1. Ganong W.F.: Fizjologia. Warszawa 2007, PZWL.
2. Damjanow I.: Patofizjologia. Urban i Partner 2010.
Koło Naukowe przy Zakładzie Fizjologii Doświadczalnej i Klinicznej.
Opiekun: dr hab. n. med. Agnieszka Cudnoch-Jędrzejewska.
Koło naukowe
Studenci biorą aktywny udział w badaniach naukowych oraz przygotowują wystąpienia i prace naukowe.
Zajęcia odbywają się zgodnie z regulaminem obowiązującym studentów Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, ze statutem WUM oraz z wewnętrznym
regulaminem dostępnym na stronie internetowej Zakładu, w przewodniku dydaktycznym oraz na tablicy ogłoszeń Zakładu.
Regulamin:
Regulamin Wewnętrzny Zakładu
Za całokształt procesu dydaktycznego odpowiada Kierownik Zakładu oraz powołany w tym celu Opiekun Dydaktyczny.
Na początku roku akademickiego student ma obowiązek zapoznać się z Regulaminem Dydaktycznym oraz planem zajęć, umieszczonych na stronie internetowej
Zakładu oraz tablicy ogłoszeń, w Zakładzie.
Zajęcia z fizjologii z elementami patofizjologii obejmują: wykłady, ćwiczenia
i seminaria sprawdzające.
Obecność studenta na wykładach, ćwiczeniach i seminariach jest obowiązkowa.
1. w roku akademickim dopuszcza się 2 nieobecności na ćwiczeniach, które
należy usprawiedliwić w sposób zgodny z regulaminem studiów na pierwszych
zajęciach po nieobecności oraz 1 nieobecność nieusprawiedliwioną;
2. w roku akademickim dopuszcza się 3 nieobecności na wykładach.
32
3. Student przychodzi na zajęcia tylko ze swoją grupą dziekańską. Nie ma możliwości przenoszenia się do innych dziekańskich na poszczególne zajęcia.
W przypadku, gdy student uczy się jednocześnie na dwóch kierunkach, może
zostać przeniesiony na cały semestr do innej grupy dziekańskiej. W takiej
sytuacji należy przedstawić stosowne zaświadczenie.
Regulamin:
Każda grupa dziekańska powinna posiadać grupowy e-mail w celu utrzymania
bieżącego kontaktu z Opiekunem Dydaktycznym.
Warunkami przystąpienia do ćwiczeń i ich zaliczenia są:
1. punktualne stawienie się na zajęciach oraz udział w wejściówce (forma testowa);
2. posiadanie odpowiedniego stroju zgodnego z wymogami BHP.
Student nie zalicza ćwiczenia, jeżeli w trakcie zajęć:
1. nie jest przygotowany do zajęć, co uniemożliwia mu czynny udział w tych
zajęciach;
2. utrudnia lub uniemożliwia pracę innym;
3. nie przestrzega zasad BHP;
4. samowolnie opuszcza zajęcia.
O ocenach z poszczególnych wejściówek studenci będą informowani na kolejnych zajęciach. Informacje na temat ocen nie będą udzielane telefoniczne.
Warunkiem dopuszczenia do seminarium sprawdzającego jest zaliczenie ćwiczeń z danego bloku tematycznego ze średnią oceną co najmniej 3.0. Każda wejściówka oceniana jest w skali od 2 do 5. Nieobecności usprawiedliwione (maksymalnie 2 po 5 godzin lub 4 po 2,5 godziny, ale tylko z dwóch tematów) oraz
nieusprawiedliwiona (maksymalnie jedna – 5 godzin lub 2 po 2,5 godziny z jednego
tematu) nie są brane pod uwagę przy liczeniu średniej oceny.
Seminaria sprawdzające odbywają się na koniec każdego bloku tematycznego
(IV bloki), a ich termin ustalony zostanie na początku roku akademickiego.
Obowiązujący do seminarium sprawdzającego zakres materiału obejmuje:
1. wiadomości przekazane na ćwiczeniach;
2. wiadomości z wykładów, tematycznie związanych z danym blokiem ćwiczeń;
3. wiadomości zawarte we wskazanym piśmiennictwie.
W ostatnim tygodniu ćwiczeń odbywa się zaliczenie umiejętności praktycznych.
Obecność na zaliczeniu jest obowiązkowa.
Student ma prawo do maksymalnie dwóch terminów poprawkowych niezaliczonego seminarium sprawdzającego, ustalonych przez Opiekuna Dydaktycznego
(II termin nie może jednak odbyć się później niż w ciągu miesiąca od poprzedniego
terminu).
• Niedopuszczenie do seminarium sprawdzającego w pierwszym terminie
z powodu nieosiągnięcia średniej 3.0 jest równoznaczne z utratą pierwszego
terminu.
• Termin zaliczenia komisyjnego (III termin) zostanie ustalony przez Opiekuna
Dydaktycznego dopiero po zakończeniu całego kursu zajęć z fizjologii.
• Warunkiem dopuszczenia do egzaminu jest zaliczenie wszystkich seminariów
sprawdzających z oceną minimum 3.0, zaliczenie części praktycznej
przedmiotu oraz obecność na co najmniej 17-tu wykładach.
• W przypadku nieobecności na więcej niż 3 wykładach student musi przystąpić
do dodatkowego kolokwium, obejmującego tematykę wykładów.
• Egzamin końcowy jest w formie testowej w terminie ustalonym przez Radę
Pedagogiczną.
• Do punktów uzyskanych na egzaminie końcowym doliczane będą punkty
dodatkowe z poszczególnych kolokwiów (I-IV), zaliczonych jednak tylko
w I terminie (2-4 punkty począwszy od oceny dobrej).
• Próg zaliczenia egzaminu końcowego zostanie ustalony komisyjnie przez
Kierownika Zakładu i Opiekuna Dydaktycznego po uzyskaniu wyników egzaminu.
• Wyniki egzaminu końcowego zostaną podane do wiadomości w dniu następnym. 33
Kierunek:
Specjalność:
Rok studiów,
semestr:
Tryb studiów:
Nazwa przedmiotu:
Typ przedmiotu:
Poziom przedmiotu
Język wykładowy:
zajęcia:
Imię i nazwisko
Kierownika Zakładu
Imię i nazwisko
za dydaktykę:
Rodzaj zajęć:
Liczba godzin:
Metody dydaktyczne
Lekarski
II rok,
semestr IV
Stacjonarne
Immunologia
obowiązkowy
zaawansowany
polski
Zakład Immunologii, Centrum Biostruktury
ul. Banacha 1a, budynek F, Warszawa
prof. dr hab. Jakub Gołąb
prof. dr hab. Jakub Gołąb
Wykłady, seminaria, ćwiczenia
40
wykłady: 15
ćwiczenia: 0
seminaria: 25
3
I. Wykłady (15 wykładów po 45 min.)
1. Wstęp. Najważniejsze elementy układu odpornościowego.
2. Komponenty odpowiedzi immunologicznej nieswoistej.
3. Główny układ zgodności tkankowej i jego znaczenie. Populacje limfocytów.
4. Dojrzewanie limfocytów.
5. Krążenie limfocytów.
6. Zjawiska immunologiczne zachodzące w błonach śluzowych.
7. Przeciwciała monoklonalne – przełom w diagnostyce i terapii
8. Mechanizmy nadwrażliwości typu I.
9. Odporność przeciwzakaźna.
10.Immunologia transplantacyjna.
11.Immunoterapia nowotworów.
12.Relacje immunologiczne między matką a płodem
13.Psychoneuroimmunologia
14.Zespół nabytego niedoboru odporności AIDS.
15.Podstawy immunopatologii chorób alergicznych.
II. Seminaria (10 seminariów po 1 h i 40 min.)
1. Temat: Definicje podstawowe. Rola układu odpornościowego. Budowa
narządów limfatycznych. Dojrzewanie i krążenie limfocytów. Budowa
przeciwciał i receptorów limfocytów T rozpoznających antygen.
2. Temat: Źródła różnorodności przeciwciał i receptorów limfocytów T
rozpoznających antygen. Funkcje efektorowe przeciwciał. Zastosowanie
przeciwciał monoklonalnych i ich pochodnych.
3. Temat: Główny układ zgodności tkankowej. Prezentacja antygenów i indukcja
odpowiedzi immunologicznej. Mechanizmy cytotoksyczności limfocytów.
4. Temat: Populacje i subpopulacje limfocytów, komórki NK. Cytokiny i ich
receptory. Rola cytokin w aktywacji, proliferacji i różnicowaniu limfocytów.
Udział cytokin w regulacji odpowiedzi immunologicznej humoralnej
i komórkowej. Zastosowanie cytokin w medycynie.
34
Metody dydaktyczne
Wymagania wstępne
Cele kształcenia
- w zakresie wiedzy
student:
student:
5. Temat: Odpowiedź nieswoista. Funkcja układu dopełniacza. Interferony.
Funkcje makrofagów i granulocytów. Odporność przeciwzakaźna.
6. Temat: Immunologia transplantacyjna. Mechanizmy odrzucania przeszczepów
allogenicznych. Charakterystyka przeszczepów różnych narządów. Hamowanie
odrzucania przeszczepów.
7. Temat: Nadwrażliwość i choroby alergiczne. Typy nadwrażliwości ze
szczególnym uwzględnieniem nadwrażliwości typu I. Immunoterapia
alergenem.
8. Temat: Zjawiska autoimmunizacyjne. Tolerancja immunologiczna
i autotolerancja. Naturalne mechanizmy zabezpieczające przez autoagresją.
Niektóre mechanizmy indukujące autoagresję.
9. Temat: Immunologia nowotworów. Ułatwienie immunologiczne. Odpowiedź
przeciwnowotworowa układu odpornościowego. Immunoterapia nowotworów.
10.Temat: Pierwotne i wtórne niedobory odporności. Parametry immunologiczne
w warunkach zdrowia. Diagnostyka niedoborów odporności. Terapia genowa.
11.Techniki immunologiczne w badaniach naukowych, diagnostyce i terapii
chorób człowieka.
Student zna anatomię prawidłową i histologię. Student zna podstawy biologii
komórki. Student zna podstawy biologii molekularnej i genetyki.
Celem nauczania immunologii jest zapoznanie studentów z funkcjami układu
odpornościowego, mechanizmami odpowiedzi immunologicznej, udziałem procesów immunologicznych w patogenezie określonych chorób i z niektórymi metodami używanymi do oceny czynności układu odpornościowego.
Efekty kształcenia
- zna rolę i funkcjonowanie układu odpornościowego oraz mechanizmy odpowiedzi immunologicznej;
- posiada wiedzę dotyczącą roli układu odpornościowego w patogenezie chorób
człowieka;
- zna i rozumie podstawy diagnostyki chorób z zastosowaniem metod immunologicznych;
- zna metody oceny czynności układu immunologicznego we wrodzonych i nabytych zaburzeniach odporności;
- zna immunologiczne aspekty transplantacji i krwiolecznictwa;
- zna podstawowe mechanizmy indukcji i rozwoju nieswoistej i swoistej odpowiedzi immunologicznej, zjawiska biorące udział w odporności przeciwzakaźnej
oraz podstawy wakcynologii;
- zna budowę, funkcję i źródła różnorodności przeciwciał oraz zastosowania diagnostyczne i terapeutyczne przeciwciał monoklonalnych;
- zna mechanizmy nadwrażliwości typów I – IV oraz podstawy diagnostyki i nowoczesnej terapii chorób alergicznych;
- zna podstawy indukcji tolerancji wobec własnych antygenów, patomechanizm
rozwoju chorób autoimmunizacyjnych oraz ogólne zasady diagnostyki i nowoczesnej terapii tych schorzeń;
- zna podstawowe zjawiska leżące u podstaw rozwoju nowotworów, rolę układu
odpornościowego w ich powstawaniu oraz metody immunoterapii chorób;
- zna podstawy terapii genowej chorób człowieka.
- potrafi wykorzystać zdobytą wiedzę w diagnostyce różnicowej wybranych chorób o podłożu immunologicznym
- potrafi zinterpretować wyniki podstawowych metod diagnostycznych opartych
o techniki immunologiczne.
- posiada świadomość konieczności indywidualnego podejścia do chorego;
- umie przekazywać w społeczeństwie wiedzę na temat mechanizmów działania
układu odpornościowego i jego roli w patogenezie chorób człowieka;
- posiada świadomość ciągłego dokształcania się w zakresie immunologii.
35
Egzamin po IV semestrze
Metody oceny pracy
studenta (forma i warunki
Egzamin testowy (wielokrotnego wyboru). Warunkiem zaliczenia jest uzyskanie
>50% prawidłowych odpowiedzi
Literatura obowiązkowa: Gołąb J., Jakóbisiak M., Lasek W., Stokłosa T. (red.) “Immunologia”, PWN, 2012.
Koło naukowe
Regulamin:
Regulamin:
1.Lasek W. Immunologia – podstawowe zagadnienia i aktualności, PWN, 2014.
2. Male D., Brostoff J., Roth D.B., Roitt I. Immunology. wyd. VII, Mosby.
London. 2006.
3. Kindt T.J., Goldsby R.A., Osborne B.A., Kuby Immunology. W.H. Freeman
and Co. New York. 2007.
4. Male D., Brostoff J., Roth D.B., Roitt I. Immunologia. Urban & Partner.
Tłumaczenie wyd. VII z 2006.
Koło naukowe przy Zakładzie Immunologii Centrum Biostruktury
1. Kurs z immunologii odbywa się na II roku, w semestrze letnim i składa się
z 10 seminariów (trwających po 1 godz. i 45 minut) i 17 wykładów (45 minut).
Wpis w indeksie studenckim: 23 godz. ćwiczenia, 17 godz. wykładów, razem –
40 godz., nazwisko wykładającego: prof. dr hab. med. Jakub Gołąb.
2. Zajęcia seminaryjne odbywają się w Centrum Dydaktycznym WUM., wykłady
– w sali wykładowej w budynku Ortopedii.
3. Studenci zobowiązani są do przygotowywania się na zajęcia z zagadnień
stanowiących treść bieżących seminariów.
4. Dopuszczalna jest usprawiedliwiona nieobecność bądź nieprzygotowanie
do zajęć na 2 z 10 seminariów.
5. Program i tematyka zajęć z immunologii dostępne są na tablicach
informacyjnych Zakładu Immunologii (ul. Banacha 1a, blok „F”) oraz na
stronie internetowej: www.wum.edu.pl/immunologia
6. Kurs kończy się egzaminem testowym w sesji letniej. Egzamin z immunologii
będzie przygotowywany w oparciu o podręcznik IMMUNOLOGIA, wyd. VI,
PWN 2002 r., oraz w oparciu o wykłady – do 10% pytań egzaminacyjnych
będzie układanych w oparciu o wykłady.
7. Nie przystąpienie do egzaminu w ustalonym terminie bez zwolnienia
lekarskiego jest równoznaczne z uzyskaniem oceny niedostatecznej.
Zwolnienie lekarskie należy dostarczyć najpóźniej w ciągu 3 dni od daty
egzaminu – wyznaczany jest nowy termin w trakcie trwania sesji
egzaminacyjnej.
8. Studenci mogą zgłaszać ewentualne zastrzeżenia dotyczące pytań
egzaminacyjnych w przeciągu 24 godzin od ogłoszenia wyników egzaminu.
Po tym czasie zespół egzaminacyjny podejmuje decyzje co do uznania bądź
nie uznania zastrzeżeń i reklamacji studentów – ewentualny komunikat dla
studentów będzie podawany w internecie i kończy sprawy sporne między
Zakładem i studentami.
36
Kierunek:
Specjalność:
Rok studiów,
semestr:
Tryb studiów:
Nazwa przedmiotu:
Typ przedmiotu:
Poziom przedmiotu
Język wykładowy:
zajęcia:
Imię i nazwisko
Kierownika Zakładu
Imię i nazwisko
za dydaktykę:
Rodzaj zajęć:
Liczba godzin:
Metody dydaktyczne
Wymagania wstępne
Cele kształcenia
- w zakresie wiedzy
student:
Lekarski
II rok,
semestr I i II
Język angielski w medycynie
zaawansowany
Język angielski
Ul. Księcia Trojdena 2a, 02-109 Warszawa
tel. 22 5 20 863
[email protected]
www.sjo.wum.edu.pl
Dr Maciej Ganczar
mgr Zofia Patoka
ćwiczenia
60
wykłady: ćwiczenia: 60
seminaria: 4
Metody podające:
• wprowadzenie informacyjne,
• metoda przewodniego tekstu,
• wyjaśnienie.
Metody problemowe:
• omówienie problemu,
Metody aktywizujące:
• metoda przypadków – analiza struktury języka i języka opisu przypadków,
• metoda sytuacyjna (odgrywanie ról),
• dyskusja dydaktyczna.
Metody eksponujące:
• film i nagrania audio.
Metody praktyczne:
• ćwiczenia językowe utrwalające,
• metoda projektów (plakat naukowy lub edukacyjny/prezentacja).
Zaliczenie lektoratu języka angielskiego w medycynie (60 h) zgodnie z sylabusem zatwierdzonym dla I roku studiów na kierunku lekarskim w WUM.
Posługiwanie się językiem angielskim na poziomie min. B2 według ESOKJ
w zakresie medycyny, z rozróżnieniem języka tekstów specjalistycznych i komunikacji w środowisku zawodowym oraz języka w komunikacji z pacjentem.
Efekty kształcenia
W języku angielskim potrafi:
1. posługiwać się nazwami najczęściej występujących zaburzeń i jednostek
chorobowych;
2. przedstawić mechanizmy patologiczne;
3. posługiwać się nazwami objawów przedmiotowych i podmiotowych z rozróżnieniem
terminów specjalistycznych i stosowanych w komunikacji z pacjentami;
37
- w zakresie wiedzy
student:
- w zakresie kompetencji personalno-społecznych
Metody oceny pracy
studenta (forma
przedmiotu)
4. posługiwać się nazwami podstawowych grup leków, ich postaci i dróg
podawania;
5. posługiwać się nazwami badań diagnostycznych, przedstawiać i interpretować
ich wyniki;
6. posługiwać się nazwami podstawowych zabiegów zakresu pierwszej pomocy,
terapeutycznych, chirurgicznych, dawać instrukcje pacjentom, wyjaśniać naturę
i cel zabiegu;
7. przedstawiać prawa pacjenta obowiązujące w Polsce porównując je do praw
obowiązujących w krajach danego obszaru językowego.
1. Krytycznie analizuje piśmiennictwo medyczne w języku angielskim
oraz wyciąga wnioski w oparciu o dostępną literaturę;
2. Potrafi porozumieć się z pacjentem w języku angielskim tzn. potrafi:
a. przeprowadzić badanie podmiotowe i przedmiotowe z pacjentem;
b.wyjaśnić pacjentowi istotę dolegliwości;
c. opisać stan pacjenta i postępowanie innemu lekarzowi oraz przedstawić
pisemny opis przypadku w różnych formatach;
d.podać pacjentowi niezbędne informacje i instrukcje podczas wykonywanej
procedury/podawania leku;
e. przekazać podstawowe informacje o stanie pacjenta innemu lekarzowi;
3. opracować i przedstawić plakat/prezentację ekranową na tematy związane
z medycyną i edukacją zdrowotną.
1. Potrafi nawiązać i utrzymać pełen szacunku kontakt z chorym;
2. Posiada świadomość własnych ograniczeń w dziedzinie znajomości języka
obcego i umiejętność stałego dokształcania się.
Warunkiem zaliczenia każdego semestru jest systematyczny, aktywny udział
w zajęciach, obowiązkowa obecność na wszystkich 15 zajęciach w semestrze,
pozytywne oceny z pisemnego zaliczenia kończącego semestr oraz przedstawienie
plakatu lub prezentacji w oparciu o dodatkową lekturę.
Forma zaliczenia semestru:
Zaliczenie pisemne – testy otwarte, testy krótkiej odpowiedzi, testy zamknięte
prawda-fałsz, dobieranie i uzupełnianie, transformacje zdań i parafraza tekstu, tłumaczenie z języka polskiego na język angielski.
Część ustna – opracowanie i przedstawienie plakatu/prezentacji ekranowej: procesy patologiczne, jednostka chorobowa i przypadki, metody diagnostyczne i terapeutyczne.
Skala ocen – numeryczna i słowna obowiązująca w WUM.
Egzamin końcowy po IV semestrze obejmujący zakres materiałów semestrów I-IV:
1. ustna prezentacja tematu medycznego w oparciu o materiał w Power Point;
2. ustna odpowiedź na wylosowane pytanie z zakresu materiału całego kursu.
Struktura i metody oceniania jak w zaliczeniach semestralnych.
Joanna Ciecierska, Barbara Jenike: English for Medicine. Warszawa: PZWL 2007.
1. Mark H. Beers, Robert S. Potter, Thomas V. Jones, Justin L. Kaplan. Michael
Berkwits [eds.]: The Merck Manual of Diagnosis and Therapy, 19th ed.
2. Eric H. Glendinning, Anne S. Beverly Holmström: English in Medicine. Cambridge. University Press 2010.
3. Eric H. Glendinning, Richard Howard. Professional English in Use. Cambridge
University Press 2010.
4. Lynn S. Bickley: Pocket Guide to Physical Examination. Philadelphia: Lippincott, Williams and Wilkins 2007.
Czasopisma:
1.J. angielski: The Lancet, BMJ, JAMA, Scientific American.
38
Regulamin:
Regulamin zajęć w Studium Języków Obcych Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego obowiązujący od roku akademickiego 2014/2015:
1. Studium Języków Obcych prowadzi zajęcia z języków nowożytnych i języka
łacińskiego zgodnie z programem studiów obowiązującym na danym kierunku.
2.Lektorat kończy się zaliczeniem, zaliczeniem na ocenę i egzaminem,
w zależności od nauczanego języka oraz kierunku studiów.
3. Przedmiotem nauczania jest język specjalistyczny, dostosowany do potrzeb
zawodowych przyszłych absolwentów.
4. Podstawę zaliczenia przedmiotu stanowią: udział w zajęciach, pozytywne oceny
uzyskane z kolokwiów cząstkowych oraz pisemnego sprawdzianu końcowego
i prezentacji w przypadku języków nowożytnych.
5. W przypadku nieobecności:
- dwie nieobecności w semestrze – obie należy zaliczyć w terminie do dwóch
tygodni od daty nieobecności
- trzy nieobecności w semestrze – student zobowiązany jest napisać podanie
do Kierownika SJO z prośbą o umożliwienie odrobienia i zaliczenia trzeciej
nieobecności w trybie indywidualnym
- cztery i więcej nieobecności w semestrze – student zobowiązany jest
do powtarzania semestru (w wypadku pobytu w szpitalu student może ubiegać
się o zgodę na zaliczanie nieobecności w sesji poprawkowej).
6. Student ma obowiązek zgłosić się na sprawdzian pisemny w wyznaczonym
terminie. W przypadku niestawienia się, bądź niezaliczenia testu, studentowi
przysługuje jeden termin poprawkowy ustalony przez prowadzącego.
W przypadku niezaliczenia poprawy studentowi przysługuje trzeci termin
tzw. egzamin komisyjny. Student otrzymuje wpis do indeksu od wykładowcy
i potwierdza go u kierownika lub zastępcy kierownika Studium Języków
Obcych WUM.
7.Forma egzaminu podana jest do wiadomości studentów w przewodniku
dydaktycznym dla danego kierunku i roku studiów.
8. Posiadanie certyfikatu z języka obcego, oceny z lektoratu otrzymanej na innym
kierunku studiów w WUM lub innej uczelni nie zwalnia z uczęszczania na
zajęcia przewidziane programem studiów na aktualnym kierunku studiów.
9. Sprawy nieuregulowane niniejszym regulaminem będą rozstrzygane
indywidualnie przez kierownictwo Studium Języków Obcych WUM.
SKALA OCEN
ZALICZENIA i EGZAMINY
(w %)
95%-100% ------ 5 (bardzo dobry)
90%-94,99% --- 4.5 (ponad dobry)
80%-89,99% --- 4 (dobry)
75%-79,99% --- 3.5 (dość dobry)
60%-74,99% --- 3 (dostateczny)
39
Kierunek:
Specjalność:
Rok studiów,
semestr:
Tryb studiów:
Nazwa przedmiotu:
Typ przedmiotu:
Poziom przedmiotu
Język wykładowy:
zajęcia:
Imię i nazwisko
Kierownika Zakładu
Imię i nazwisko
za dydaktykę:
Rodzaj zajęć:
Liczba godzin:
Metody dydaktyczne
Wymagania wstępne
Cele kształcenia
- w zakresie wiedzy
student:
Lekarski
II rok,
semestr I i II
Stacjonarne / niestacjonarne
Język francuski/niemiecki/rosyjski w medycynie
zaawansowany
Język francuski/niemiecki/rosyjski w zależności od wyboru
Ul. Księcia Trojdena 2a, 02-109 Warszawa
tel. 22 5 20 863
[email protected]
www.sjo.wum.edu.pl
Dr Maciej Ganczar
mgr Barbara Tryuk-Czapska, mgr Barbara Rogowska,
mgr Iwona Wołoszczenko
ćwiczenia
60
wykłady:
ćwiczenia: 60
seminaria:
4
Metody podające:
• wprowadzenie informacyjne,
• metoda przewodniego tekstu,
• wyjaśnienie.
Metody problemowe:
• omówienie problemu,
Metody aktywizujące:
• metoda przypadków – analiza struktury języka i języka opisu przypadków,
• metoda sytuacyjna (odgrywanie ról),
• dyskusja dydaktyczna.
Metody eksponujące:
• film i nagrania audio.
Metody praktyczne:
• ćwiczenia językowe utrwalające,
• metoda projektów (plakat naukowy lub edukacyjny/prezentacja).
Zaliczenie lektoratu języka obcego w medycynie (60 h) zgodnie z sylabusem
zatwierdzonym dla I roku studiów na kierunku lekarskim w WUM.
Posługiwanie się wybranym językiem obcym na poziomie min. B2 według
ESOKJ w zakresie medycyny, z rozróżnieniem języka tekstów specjalistycznych
i komunikacji w środowisku zawodowym oraz języka w komunikacji z pacjentem.
Efekty kształcenia
1. W wybranym języku obcym posługuje się nazwami najczęściej występujących
zaburzeń i jednostek chorobowych.
2. W wybranym języku obcym potrafi przedstawić mechanizmy patologiczne.
3. W wybranym języku obcym posługuje się nazwami objawów przedmiotowych
i podmiotowych z rozróżnieniem terminów specjalistycznych i stosowanych
w komunikacji z pacjentami.
40
- w zakresie wiedzy
student:
Metody oceny pracy
studenta (forma
przedmiotu)
4. W wybranym języku obcym posługuje się nazwami podstawowych grup leków,
ich postaci i dróg podawania.
5. W wybranym języku obcym posługuje się nazwami badań diagnostycznych,
przedstawia i interpretuje ich wyniki.
6. W wybranym języku obcym posługuje się nazwami podstawowych zabiegów
z zakresu pierwszej pomocy, terapeutycznych, chirurgicznych, daje instrukcje
pacjentom, wyjaśnia naturę i cel zabiegu.
7. W wybranym języku obcym przedstawia prawa pacjenta obowiązujące w Polsce
porównując je do praw obowiązujących w krajach danego obszaru językowego.
1. Krytycznie analizuje piśmiennictwo medyczne w wybranym języku obcym
oraz wyciąga wnioski w oparciu o dostępną literaturę
2. Potrafi porozumieć się z pacjentem w jednym z języków obcych tzn. potrafi
a. W wybranym języku obcym przeprowadzić badanie podmiotowe
i przedmiotowe z pacjentem.
b.W wybranym języku obcym wyjaśnić pacjentowi istotę dolegliwości.
c. W wybranym języku obcym opisać stan pacjenta i postępowanie innemu
lekarzowi oraz przedstawić pisemny opis przypadku w różnych formatach
d.W wybranym języku obcym podać pacjentowi niezbędne informacje
i instrukcje podczas wykonywanej procedury/podawania leku.
e. W wybranym języku obcym przekazać podstawowe informacje o stanie
pacjenta innemu lekarzowi.
3. W wybranym języku obcym potrafi opracować i przedstawić plakat/prezentację
ekranową na tematy związane z medycyną i edukacją zdrowotną.
1. Potrafi nawiązać i utrzymać pełen szacunku kontakt z chorym.
2. Posiada świadomość własnych ograniczeń w dziedzinie znajomości języka
obcego i umiejętność stałego dokształcania się.
Warunkiem zaliczenia każdego semestru jest systematyczny, aktywny udział w zajęciach, obowiązkowa obecność na wszystkich 15 zajęciach w semestrze, pozytywne
oceny z pisemnego zaliczenia kończącego semestr oraz przedstawienie plakatu lub
prezentacji w oparciu o dodatkową lekturę.
Forma zaliczenia:
Zaliczenie pisemne – testy otwarte, testy krótkiej odpowiedzi, testy zamknięte
prawda-fałsz, dobieranie i uzupełnianie, transformacje zdań i parafraza tekstu, tłumaczenie z języka polskiego na wybrany język obcy.
Część ustna – opracowanie i przedstawienie plakatu/prezentacji ekranowej: procesy patologiczne, jednostka chorobowa i przypadki, metody diagnostyczne i terapeutyczne.
Skala ocen – numeryczna i słowna obowiązująca w WUM.
Egzamin końcowy po IV semestrze obejmujący zakres materiałów semestrów I-IV:
część pisemna i ustna – struktura i metody oceniana jak zaliczeń semestralnych.
Język francuski:
1. Fassier Thomas, Talavera-Goy Solange: Le français des médecins. PUG 2009.
Język niemiecki:
1. Ganczar Maciej, Rogowska Barbara: Medycyna. Ćwiczenia i słownictwo specjalistyczne. Warszawa: Hueber 2007.
2. Schrimpf Ulrike. Bahnemann Markus.: Deutsch für Ärztinnen und Ärzte. Heidelberg: Springer 2010.
3. Blanck Nathalie: Visite live, Hörbücher: Neurologie, Innere Medizin, Gynäkologie, Chirurgie, Orthopädie. München: Urban & Fischer (Elselvier) 2003.
Język rosyjski:
1. Hajczuk Roman: Ruskij jazyk w medycynie. Warszawa: PZWL 2008.
41
Regulamin:
Język francuski:
1. Mourlhon-Dallies Florence, Tolas Jacqueline: santé-médecine.com, Paris: CLE
International 2007.
Język niemiecki:
1. Blanck Nathalie: Visite live, Hörbücher: Neurologie, Innere Medizin, Gynäkologie,
Chirurgie, Orthopädie. München: Urban & Fischer (Elselvier) 2003.
Język rosyjski:
1. Medical Tribune D.A. Nelson-Anderson, I.B. Komers: Medicynskij sprawocznik, Sonters Publishing Inc. 1995 Tłum. na język rosyjski, Wydawnictwo Sowa, Moskwa 2001.
Czasopisma:
1. J. francuski: www.doctissimo.fr
2. J. niemiecki: Medical Tribune.
Regulamin zajęć w Studium Języków Obcych Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego obowiązujący od roku akademickiego 2014/2015:
1. Studium Języków Obcych prowadzi zajęcia z języków nowożytnych i języka
łacińskiego zgodnie z programem studiów obowiązującym na danym kierunku.
2.Lektorat kończy się zaliczeniem, zaliczeniem na ocenę i egzaminem,
w zależności od nauczanego języka oraz kierunku studiów.
3. Przedmiotem nauczania jest język specjalistyczny, dostosowany do potrzeb
zawodowych przyszłych absolwentów.
4. Podstawę zaliczenia przedmiotu stanowią: udział w zajęciach, pozytywne oceny
uzyskane z kolokwiów cząstkowych oraz pisemnego sprawdzianu końcowego
i prezentacji w przypadku języków nowożytnych.
5. W przypadku nieobecności:
- dwie nieobecności w semestrze – obie należy zaliczyć w terminie do dwóch
tygodni od daty nieobecności
- trzy nieobecności w semestrze – student zobowiązany jest napisać podanie
do Kierownika SJO z prośbą o umożliwienie odrobienia i zaliczenia trzeciej
nieobecności w trybie indywidualnym
- cztery i więcej nieobecności w semestrze – student zobowiązany jest do
powtarzania semestru (w wypadku pobytu w szpitalu student może ubiegać
się o zgodę na zaliczanie nieobecności w sesji poprawkowej).
6. Student ma obowiązek zgłosić się na sprawdzian pisemny w wyznaczonym
terminie. W przypadku niestawienia się, bądź niezaliczenia testu, studentowi
przysługuje jeden termin poprawkowy ustalony przez prowadzącego. W przypadku
niezaliczenia poprawy studentowi przysługuje trzeci termin tzw. egzamin
komisyjny. Student otrzymuje wpis do indeksu od wykładowcy i potwierdza
go u kierownika lub zastępcy kierownika Studium Języków Obcych WUM.
7.Forma egzaminu podana jest do wiadomości studentów w przewodniku
dydaktycznym dla danego kierunku i roku studiów.
8. Posiadanie certyfikatu z języka obcego, oceny z lektoratu otrzymanej na innym
kierunku studiów w WUM lub innej uczelni nie zwalnia z uczęszczania na
zajęcia przewidziane programem studiów na aktualnym kierunku studiów.
9. Sprawy nieuregulowane niniejszym regulaminem będą rozstrzygane
indywidualnie przez kierownictwo Studium Języków Obcych WUM.
SKALA OCEN
ZALICZENIA i EGZAMINY
(w %)
95%-100% ------ 5 (bardzo dobry)
90%-94,99% --- 4.5 (ponad dobry)
80%-89,99% --- 4 (dobry)
75%-79,99% --- 3.5 (dość dobry)
60%-74,99% --- 3 (dostateczny)
42
Kierunek:
Specjalność:
Rok studiów,
semestr:
Tryb studiów:
Nazwa przedmiotu:
Typ przedmiotu:
Poziom przedmiotu
Język wykładowy:
zajęcia:
Imię i nazwisko
Kierownika Zakładu
Imię i nazwisko
za dydaktykę:
Rodzaj zajęć:
Liczba godzin:
Metody dydaktyczne
Wymagania wstępne
Cele kształcenia
- w zakresie wiedzy
student:
Lekarski
II rok,
semestr II
Stacjonarne
Etyka lekarska z elementami
filozofii medycyny
zaawansowany
polski
Zakład Bioetyki i Humanistycznych Podstaw Medycyny
Ul. Żwirki i Wigury 63
Centrum Biblioteczno Informacyjne
prof. dr hab. n. med. Tomasz Pasierski
prof. dr hab. n. med. Tomasz Pasierski
Wykłady, seminaria
40
wykłady: 24
ćwiczenia: 0
seminaria: 16
2
Wykład, dyskusja seminaryjna, prezentacja ustna krytycznego komentarza
do kazusu etycznego, praca w grupie.
brak
Wykłady: Zapoznanie studentów z wybranymi zagadnieniami z zakresu filozofii medycyny, elementami metodologii nauk i teorii prawdy, filozoficznymi podstawami etyki lekarskiej, podstawowymi pojęciami etyki lekarskiej oraz etycznymi
i prawnymi warunkami wykonywania zawodu lekarza. Seminaria: Umiejętność
krytycznego analizowania medycznych problemów etycznych na podstawie treści wykładu, lektur artykułów naukowych i dyskusji nad kazusami. Kształtowanie
opartego na obowiązujących standardach etyczno-prawnych poczucia odpowiedzialności etycznej za podejmowane decyzje kliniczne.
Efekty kształcenia
- zna i rozumie główne pojęcia, teorie, zasady i reguły etyczne służące jako
ogólne ramy właściwego interpretowania i analizowania zagadnień moralnomedycznych;
- zna zasady altruizmu i odpowiedzialności klinicznej i ma świadomość zasad
funkcjonowania zespołu terapeutycznego;
- przestrzega wzorców etycznych w działaniach zawodowych;
- posiada zdolność rozpoznawania etycznych wymiarów decyzji medycznych
i odróżniania aspektów faktualnych od normatywnych;
- ma poczucie odpowiedzialności wobec pacjentów, współpracowników
i innych członków społeczeństwa;
- wykazuje aktywność w rozwiązywaniu problemów etycznych związanych
z medycyną;
- potrafi współdziałać i pracować w grupie, przyjmując w niej różne role.
43
Metody oceny pracy
Zaliczenie na podstawie: testowy sprawdzian znajomości treści wykładu; aktywstudenta (forma i warunność (w tym obecność, przygotowanie, udział w dyskusjach i pracach na seminaki zaliczenia przedriach); przygotowanie i wygłoszenie analizy kazusu etycznego na seminarium
miotu)
Wybrane fragmenty z:
1. Wulff, Henrik R.; Pedersen, Stig Andur; Rosenberg, Raben, Filozofia Medycyny.
Wprowadzenie, przeł. Zbigniew Szawarski, Wydawnictwo Naukowe PWN,
Warszawa 1993.
2. Beauchamp, Tom L.; Childress, James F., Zasady etyki medycznej, Warszawa,
Książka i Wiedza 1996.
Literatura obowiąz3. Gillon, Raanan, Etyka lekarska. Problemy filozoficzne, przeł. Anna Alichniewicz
kowa:
i Anna Szczęsna, Warszawa, Wydawnictwo Lekarskie PZWL 1997.
4. K. Szewczyk, Bioetyka. Podręcznik akademicki. T. 1, Warszawa, Wydawnictwo
Naukowe PWN 2009.
5. P. Łuków, T. Pasierski Etyka medyczna z elementami filozofii Warszawa, Wydawnictwo Lekarskie 2013.
Literatura uzupełniakazusy z zakresu etyki lekarskiej dostarczone przez wykładowcę, wybrane artykuły
jąca:
naukowe z zakresu filozofii medycyny i bioetyki
44
Kierunek:
Specjalność:
Rok studiów,
semestr:
Tryb studiów:
Nazwa przedmiotu:
Typ przedmiotu:
Poziom przedmiotu
Język wykładowy:
zajęcia:
Imię i nazwisko
Kierownika Zakładu
Imię i nazwisko
osoby odpowiedzialnej
za dydaktykę:
Rodzaj zajęć:
Liczba godzin:
Metody dydaktyczne
Wymagania wstępne
Cele kształcenia
Lekarski
II rok,
4 semestr
Stacjonarny, niestacjonarny
Genetyka
obowiązkowy
zaawansowany
polski
Zakład Genetyki Medycznej (1WY)
ul. Pawińskiego 3c, 02-106 Warszawa
http://www.genetyka.wum.edu.pl
prof. dr hab. n med. Rafał Płoski
Konrad Szymański
[email protected]
sekretariat ds. dydaktycznych
Zakład Genetyki Medycznej (1WY)
ul. Pawińskiego 3c, 02-106 Warszawa
pokój nr 2
Seminaria i ćwiczenia
25
Seminaria: 8
Ćwiczenia: 17
2
Zajęcia odbywają się co tydzień wg planu udostępnionego przez Dziekanat. Zajęcia rozpoczynają się od jednogodzinnego seminarium, po którym następują ćwiczenia. Seminaria i ćwiczenia prowadzone każdego dnia są powiązane tematycznie.
Seminaria i ćwiczenia są obowiązkowe.
II.W13. Zna funkcje nukleotydów w komórce; opisuje struktury I- i ll-rzędową
DNA i RNA, wymienia oddziaływania stabilizujące te struktury; opisuje strukturę
chromatyny;
II.W15. Zna funkcje genomu, transkryptomu i proteomu człowieka oraz podstawowe metody stosowane w ich badaniu; opisuje procesy replikacji, naprawy
i rekombinacji DNA, transkrypcji i translacji, oraz degradacji DNA, RNA i białek;
zna podstawowe koncepcje regulacji ekspresji genów, w tym regulacji epigenetycznej;
II.W26. Zna procesy takie jak: cykl komórkowy, proliferacja, różnicowanie
i starzenie się komórek, apoptoza i nekroza oraz ich znaczenie dla funkcjonowania
organizmu; wyjaśnia różnice pomiędzy mitozą i mejozą;
II.W24. zna funkcjonowanie podstawowych szlaków przekazywania sygnałów
w komórce, a także przykłady zaburzeń w działaniu tych szlaków prowadzące
do rozwoju nowotworów i innych chorób;
Celem nauczania jest zapoznanie z teoretycznymi i laboratoryjnymi podstawami genetyki medycznej i klinicznej. Podczas zajęć główny nacisk jest położony na
naukę wykorzystania zdobytej wiedzy w praktyce. Studenci powinni nauczyć się samodzielnego interpretowania podstawowych analiz genetycznych, zrozumieć zasady poradnictwa genetycznego oraz poznać podstawowe techniki laboratoryjne i statystyczne wykorzystywane w badaniach naukowych z zakresu genetyki człowieka.
45
Efekty kształcenia
zna podstawowe pojęcia z zakresu genetyki;
opisuje zjawiska sprzężenia i współdziałania genów;
opisuje prawidłowy kariotyp człowieka;
zna zasady dziedziczenia różnej liczby cech, dziedziczenia cech
ilościowych, niezależnego dziedziczenia cech oraz dziedziczenia
pozajądrowej informacji genetycznej;
- w zakresie wiedzy
-- opisuje aberracje autosomów i heterosomów będące przyczyną chorób,
student:
w tym onkogenezy;
-- zna podstawy diagnostyki mutacji genowych i chromosomowych
odpowiedzialnych za choroby dziedziczne oraz nabyte, w tym
nowotworowe;
-- zna czynniki wpływające na pierwotną i wtórną równowagę genetyczną
populacji.
-- analizuje krzyżówki genetyczne oraz rodowody cech i chorób człowieka
oraz ocenia ryzyko urodzenia się dziecka z aberracjami chromosomowymi;
-- potrafi podjąć decyzję o potrzebie wykonania badań cytogenetycznych
i molekularnych;
-- szacuje ryzyko ujawnienia się danej choroby u potomstwa w oparciu
o predyspozycje rodzinne i wpływ czynników środowiskowych;
student:
-- korzysta z baz danych, w tym internetowych i wyszukuje potrzebną
informację za pomocą dostępnych narzędzi w zakresie genetyki (II.U13.);
-- krytycznie analizuje piśmiennictwo medyczne, w tym w języku angielskim,
oraz wyciąga wnioski w oparciu o dostępne doniesienia literaturowe
w zakresie genetyki (IV.U21).
-- potrafi pracować w grupie w celu rozwiązania problemu z zakresu genetyki.
-- wykazuje odpowiedzialność za podnoszenie swoich kwalifikacji
i przekazywanie wiedzy innym (D.U15).
-- rozpoznaje własne ograniczenia, dokonuje samooceny deficytów i potrzeb
edukacyjnych, planuje własną aktywność edukacyjną (D.U16).
-- krytycznie analizuje piśmiennictwo medyczne, w tym w języku angielskim,
oraz wyciąga wnioski w oparciu o dostępną literaturę (D.U17).
Podstawą zaliczenia przedmiotu jest pisemne kolokwium składające się z co
najmniej 3 zadań podobnych do tych rozwiązywanych podczas ćwiczeń. Warunkiem dopuszczenia do kolokwium jest obecność na seminariach i zaliczenie
wszystkich ćwiczeń. Dopuszcza się jednak jedną nieobecność na zajęciach. Każda
kolejna nieobecność powoduje niezaliczenie przedmiotu. Spóźnienie się studenta na
Metody oceny pracy
zajęcia przekraczające 15 minut jest traktowane jak nieobecność i powoduje niezalistudenta (forma i warunki czenie zajęć w danym dniu. Odrabianie zajęć z inną grupą należy uzgodnić z osobą
odpowiedzialną za dydaktykę.
-----
Przedmiot kończy się egzaminem pisemnym w formie testu w sesji po V semestrze. Zakres tematyczny egzaminu pokrywa program nauczania przedmiotu Genetyka na czwartym i piątym semestrze. Warunkiem dopuszczenia do egzaminu jest
uzyskanie zaliczenia przedmiotu Genetyka po czwartym i piątym semestrze.
Genetyka medyczna
Jorde Lynn B., Carey John C., Bamshad Michael J. Urban & Partner, 2014 Wydanie: 2
46
Tematyka zajęć:
Koło naukowe
Regulamin
1. Podstawy wywiadu genetycznego i analiza rodowodowa. Rodzaje dziedziczenia u człowieka. Piętnowanie rodzicielskie. Tworzenie rodowodów na podstawie przypadków klinicznych. Analiza rodzajów dziedziczenia
2. Medycyna spersonalizowana – sekwencjonowanie całogenomowe DNA. Analiza wyników sekwencjonowanie DNA
3. Wyliczanie ryzyka nawrotu chorób jednogenowych. Empiryczne oszacowanie
prawdopodobieństwa choroby w rodzinie z wykorzystanie teorii Bayesa
4. Przydatność wyliczania LR w genetyce medycznej. Obliczanie prawdopodobieństwa w rodowodach
5. Mutacje de novo. Wyliczanie ryzyka genetycznego z uwzględnieniem mutagenezy
6. Identyfikacja i mapowanie genów. Analiza sprzężeń
7. Wprowadzanie do badań cytogenetycznych. Chromosomowe podstawy chorób
człowieka. Techniki cytogenetyki molekularnej. Analiza wyników cytogenetycznych. Zastosowanie internetowych baz danych w analizie CGH
8. Szacowanie ryzyka genetycznego w chorobach wieloczynnikowych. Przydatność wyliczania RR i OR w genetyce medycznej.
Studentów zainteresowanych genetyką medyczną zapraszamy do kontaktu
z kierownikiem Zakładu – prof. Rafałem Płoskim.
Regulamin odbywania zajęć z Genetyki na I Wydziale Lekarskim WUM.
1. Zajęcia odbywają się w sali dydaktycznej podanej w planie zajęć przez Dziekanat I Wydziału Lekarskiego WUM.
2. Zajęcia odbywają się według harmonogramu ustalonego przez Dziekanat
I Wydziału Lekarskiego WUM.
3. Uczestniczenie w zajęciach odbywa się w grupach dziekańskich. Zmiana
grupy możliwa jest jedynie w szczególnych sytuacjach losowych i wymaga
zgody Dziekana ds. studenckich.
4. Zajęcia rozpoczynają się punktualnie o godzinie podanej w planie zajęć udostępnionym przez Dziekanat I Wydziału Lekarskiego WUM.
5. Spóźnienie się studenta na zajęcia przekraczające 15 minut jest traktowane jak nieobecność i powoduje niezaliczenie zajęć w danym dniu.
6. W przypadku odbywania zajęć w sali seminaryjnej Zakładu Genetyki
Medycznej obowiązuje całkowity zakaz spożywania posiłków oraz napojów
w części komputerowej sali. Sala seminaryjna musi być pozostawiona w ładzie i porządku.
7. Zmiana grup ćwiczeniowych wymaga uzyskania zgody Dziekana ds. studenckich oraz osoby odpowiedzialnej za dydaktykę w Zakładzie Genetyki
Medycznej.
8. Zaliczenie zajęć jest stwierdzeniem uczęszczania i aktywnego udziału w zajęciach.
9. Podstawą zaliczenia przedmiotu po czwartym semestrze jest uzyskanie pozytywnej oceny z kolokwium.
10. Kolokwium jest pisemne i składa się z co najmniej 3 zadań.
11. Warunkiem dopuszczenia do kolokwium jest obecność na wszystkich seminariach i zaliczenie wszystkich ćwiczeń. Dopuszcza się jednak jedną nieobecność na zajęciach. Każda kolejna nieobecność, niezależnie od przyczyny
nieobecności, powoduje niezaliczenie przedmiotu.
12. W razie negatywnego wyniku kolokwium, kolokwium powtarza się maksymalnie dwa razy.
13. Drugie kolokwium organizowane jest tydzień po pierwszym kolokwium.
14. W razie negatywnego wyniku drugiego kolokwium, student przystępuje do
trzeciego kolokwium. Trzecie kolokwium organizowane jest po egzaminacyjnej sesji letniej, ale przed egzaminacyjną sesją poprawkową.
47
Regulamin:
15. Nieobecność studenta na kolokwium, z innego powodu niż choroba potwierdzona zaświadczeniem lekarskim, jest równoznaczna z nieprzystąpieniem
do kolokwium. Nieprzystąpienie do kolokwium bez usprawiedliwienia jest
równoznaczne z utratą danego terminu kolokwium.
16. W przypadku niesamodzielnego udzielania odpowiedzi podczas kolokwium,
zakłócenia przebiegu kolokwium, złamania zakazu korzystania z materiałów dodatkowych oraz zakazu posiadania urządzeń służących do przekazu
i odbioru informacji student zostaje wykluczony udziału w kolokwium, co jest
równoznaczne z otrzymaniem oceny niedostatecznej.
17. Warunkiem zaliczenia zajęć z Genetyki na piątym semestrze jest obecność
na wszystkich zajęciach. Pojedyncze nieobecności można zaliczyć w trakcie zajęć z inną grupą po otrzymaniu zgody od osoby odpowiedzialnej za dydaktykę.
18. Egzamin odbywa się w sesji zimowej po V semestrze.
19. Zakres tematyczny egzaminu pokrywa program nauczania przedmiotu Genetyka realizowanego na czwartym i piątym semestrze.
20. Egzamin ma formę testu składającego się z 50 pytań.
21. Warunkiem dopuszczenia do egzaminu jest zaliczenie przedmiotu Genetyka
na czwartym i piątym semestrze.
22. W razie negatywnego wyniku egzaminu, studentowi przysługuje egzamin
poprawkowy w sesji poprawkowej.
23. Nieobecność studenta na egzaminie lub egzaminie poprawkowym, z innego
powodu niż choroba potwierdzona zaświadczeniem lekarskim, jest równoznaczna z nieprzystąpieniem do egzaminu lub egzaminu poprawkowego.
Nieprzystąpienie do egzaminu lub egzaminu poprawkowego bez usprawiedliwienia jest równoznaczne z utratą danego terminu egzaminu lub egzaminu
poprawkowego.
24. W przypadku niesamodzielnego udzielania odpowiedzi podczas egzaminu
lub egzaminu poprawkowego, zakłócenia przebiegu egzaminu lub egzaminu
poprawkowego, złamania zakazu korzystania z materiałów dodatkowych oraz
zakazu posiadania urządzeń służących do przekazu i odbioru informacji student zostaje wykluczony udziału w egzaminu lub egzaminu poprawkowego,
co jest równoznaczne z otrzymaniem oceny niedostatecznej.
25. Studenci, którzy przystąpili do egzaminu w formie testowej mogą zgłosić
drogą pisemną ewentualne uwagi co do pytań bezpośrednio po egzaminie,
nie później niż 2 godziny po zakończeniu egzaminu. Po tym czasie uwagi
codo pytań nie będą rozpatrywane.
26. Zakład poda do wiadomości studentów wyniki egzaminu nie później niż
w ciągu 3 dni roboczych od dnia przeprowadzenia egzaminu. Wyniki zostaną
opublikowane w witrynie internetowej Zakładu (http://www.genetyka.wum.
edu.pl) oraz w gablocie informacyjnej w Zakładzie (ul. Pawińskiego 3c).
27. Termin wglądu studenta we własną pracę egzaminacyjną zostaje podany
łącznie z wynikami egzaminu.
28. Wgląd we własną pracę egzaminacyjną odbywa się wyłącznie w godzinach
podanych przez Zakład.
29. Jakiekolwiek uwagi co do oceny mogą być zgłoszone na piśmie w godzinach
wglądu w prace egzaminacyjne.
30. Protokół z egzaminu sporządzany jest bezpośrednio po wygaśnięciu terminu
wglądu w prace egzaminacyjne. Po tym czasie jakiekolwiek uwagi co do
egzaminu nie są przyjmowane, a wyniki są traktowane jako ostateczne i niemodyfikowalne.
31. Indeks uzupełniony zgodnie z kartą okresowych osiągnięć studenta powinien
zostać złożony w sekretariacie Zakładu w wyznaczonym terminie.
48
Kierunek:
Specjalność:
Rok studiów,
semestr:
Tryb studiów:
Nazwa przedmiotu:
Typ przedmiotu:
Poziom przedmiotu
Język wykładowy:
zajęcia:
Imię i nazwisko
Kierownika Zakładu
Imię i nazwisko
za dydaktykę:
Rodzaj zajęć:
Liczba godzin:
Metody dydaktyczne
Lekarski
II rok,
semestr III/IV
Stacjonarne / niestacjonarne
Biostatystyka i informatyka medyczna
zaawansowany
polski
Zakład Informatyki Medycznej i Telemedycyny
Ul. Banacha 1a, 02-097 Warszawa, blok E, II piętro
prof. dr hab. Robert Rudowski
dr. Janusz Sierdziński
wykłady i ćwiczenia
25
wykłady: 4
ćwiczenia: 21
seminaria:
2
Tematyka wykładów: (2 x 2 godziny)
1. Metody i systemy informatyczne wykorzystywane w medycynie.
2. Bazy danych.
3. Systemy wspomagania decyzji.
4. Elektroniczna historia choroby.
5. Systemy klasyfikacji i kodowania. Pojęcie interoperacyjności.
6. Telemedycyna i e-Zdrowie.
7. Rodzaje badań klinicznych. Planowanie badania – algorytm postępowania.
Analiza opisowa, rodzaje zmiennych, podstawowe pojęcia statystyczne. Testy
statystyczne i ich wybór.
8. Próba a populacja. Przedział ufności. Weryfikacja hipotez. Zmienne ilościowe,
jakościowe, daty i inne. Braki danych. Operacje na zmiennych.
9. Planowanie badania statystycznego. Podstawowe pojęcia statystyczne. Analiza
opisowa. Omówienie podstawowych testów statystycznych – wybór testu
ze względu na rodzaj zmiennych.
Tematyka ćwiczeń: (7 x 3 godziny)
Internet medyczny. Internetowe bazy medyczne dostępne dla studentów WUM.
Podstawy Evidence Based Medicine (EBM) – baza literaturowa Cochrane i inne
źródła literatury medycznej publikujące artykuły zgodnie z zasadami EBM.
Obrazowanie medyczne. Podstawowe właściwości formatu DICOM i systemu
PACS. Podstawy edycji obrazu w programie graficznym. Omówienie podstawowych formatów, ich metody kompresji i właściwości.
Opis narzędzi do tworzenia i korzystania z baz danych. Operacje na zmiennych. Przetwarzanie danych. Baza danych – tworzenie i zbieranie danych. Przetwarzanie oraz przygotowanie danych do analizy. Zmienne ilościowe, jakościowe,
daty i inne. Braki danych. Błędy systematyczne i losowe.
Podstawowe pojęcia statystyczne. Omówienie podstawowych pojęć statystycznych na wybranych przykładach medycznych.
49
Metody dydaktyczne
Wymagania wstępne
Cele kształcenia
- w zakresie wiedzy
student:
student:
Analiza opisowa. Rodzaje statyk opisowych. Rozkład normalny. Tabele liczności.
Wykresy funkcji. Liczebność próby.
Omówienie testów statystycznych. Wybór testu statycznego ze względu na rodzaj
zmiennych.
Zaliczenie. Prezentacja wyników samodzielnej prostej opisowej analizy statystycznej. Zaliczenie wiedzy teoretycznej – test.
Informatyka i rachunek prawdopodobieństwa na poziomie szkoły średniej.
- Celem zajęć jest przekazanie studentom podstaw wiedzy z biostatystyki
i informatyki medycznej w celu realizacji medycyny opartej na dowodach
naukowych (ang. Evidence Based Medicine);
- Student pozna zaawansowane metody informatyczne wykorzystywane
w medycynie, w tym medyczne bazy danych, systemy klasyfikacji
i kodowania, elektroniczną historię choroby.
- Pozna funkcje programów, które są przydatne w praktyce medycznej
i w trakcie prowadzenia badań naukowych.
Efekty kształcenia
- zna podstawowe metody informatyczne i biostatystyczne wykorzystywane
w medycynie, w tym medyczne bazy danych, arkusze kalkulacyjne,
podstawy grafiki komputerowej,
- zna podstawowe metody analizy statystycznej wykorzystywane w badaniach
populacyjnych i diagnostycznych;
- zna możliwości współczesnej telemedycyny jako narzędzia wspomagania
pracy lekarza.
- korzysta z baz danych, w tym internetowych i wyszukuje potrzebną
informację za pomocą dostępnych narzędzi;
- potrafi wybrać odpowiedni test statystyczny, przeprowadzić podstawowe
analizy statystyczne oraz posługuje się odpowiednimi metodami
przedstawiania wyników; interpretuje wyniki meta analizy; przeprowadza
analizę prawdopodobieństwa przeżycia;
- wyjaśnia różnice pomiędzy badaniami prospektywnymi i retrospektywnymi,
randomizowanymi i kliniczno-kontrolnymi, opisami przypadków
i badaniami eksperymentalnymi oraz szereguje je według wiarygodności
i jakości dowodów naukowych.
Wykorzystuje środki elektroniczne do komunikacji z pacjentami i lekarzami.
Metody oceny pracy
studenta (forma i warunki Zaliczenie
1. Biostatystyka, autor Andrzej Stanisz Podręcznik „Informatyka Medyczna” pod
red. R. Rudowskiego, PWN, Warszawa 2003.
2. Zasoby Zakładu Informatyki Medycznej i Telemedycyny (http://moodle.wum.edu.pl):
Literatura obowiązkowa: 3. Wprowadzenie do Excela, Excel-Podstawy obliczeń statystycznych, Statystyka
opisowa, Statystyka zaawansowana, SAS – Janusz Sierdziński.
4. Systemy Klasyfikacji i Kodowania – Joanna Michalik.
5. Wstęp do podstaw statystyki na podstawie artykułów w Medycynie Praktycznej (od 1998/07 do 2002/09) – Tomasz Koziński.
50
Koło naukowe
Książki:
1. „Biocybernetyka i Inżynieria Biomedyczna” 2000 (Red. M. Nałęcz), t. 7.
2. Systemy komputerowe i teleinformatyczne w służbie zdrowia (Red. E. Kącki,
J.L. Kulikowski, A. Nowakowski, E. Waniewski). Exit, Warszawa 2002.
3. „Podstawy EBM czyli medycyny opartej na danych naukowych dla lekarzy
i studentów”, autorzy: Piotr Gajewski, Roman Jaeschke, Jan Brożek.
4. „Prawo medyczne”, autor Mirosław Nestorowicz.
5. „Zasady planowania i prowadzenia badań naukowych w medycynie”, autor
Wiesław Jędrychowski.
Czasopisma:
• Cykl artykułów na temat statystyki medycznej. A. Stanisz. Portal Medycyna
Praktyczna (http://www.mp.pl/artykuly/index.php?lid=356&all=1&s=2)
• Cykl artykułów na temat EBM. Portal Medycyna Praktyczna (http://www.
mp.pl/artykuly/index.php?lid=357&all=1&s=1)
Przy Zakładzie istnieje Studenckie Koło Naukowe Informatyki i Telemedycyny.
1. Obecność na zajęciach i przepisy BHP.
2. Obecność na zajęciach (ćwiczenia, seminaria) jest obowiązkowa.
3. Nieobecność na zajęciach powinna być usprawiedliwiona w formie zaświadczenia lekarskiego.
4. Nieobecność na więcej niż 1-ych zajęciach powoduje brak zaliczenia.
5. Spóźnienia przekraczające 15 minut będą traktowane jak nieobecność.
6. W czasie ćwiczeń należy przestrzegać przepisów BHP.
Warunki zaliczenia
Regulamin:
1. Stosuje się binarną skalę ocen – zal, nzal.
2. Zaliczenie ćwiczeń wymaga zaliczenia wszystkich ćwiczeń. Wyjątkowo dopuszczalne jest niezaliczenie jednego ćwiczenia.
3. Jeżeli zaliczenie ćwiczenia kończy się niepowodzeniem, to istnieje możliwość
poprawy w terminie uzgodnionym z asystentem prowadzącym ćwiczenia.
4. Poszczególne ćwiczenia są zaliczane na podstawie samodzielnego rozwiązania
zadania związanego z tematem ćwiczeń.
5. Zaliczenie materiału przedstawianego na wykładach odbywa się na podstawie
testu elektronicznego przeprowadzonego na ostatnich zajęciach.
6. Test można zdawać dwukrotnie. W przypadku braku zaliczenia w obu terminach, studentowi przysługuje prawo zdawania w trzecim terminie, wyznaczonym przez Kierownika Zakładu (uzgodnionym z Radą Pedagogiczną).
Końcowe zaliczenie przedmiotu wymaga zaliczenia wszystkich rodzajów zajęć:
wykładów, ćwiczeń i seminariów (jeżeli są one prowadzone).
Zaliczenia muszą zakończyć się przed sesją egzaminacyjną.
1. Zasady zaliczenia przedmiotu dla osób, które powtarzają rok, miały zajęcia
na innym kierunku studiów WUM lub zaliczyły przedmiot w trakcie studiów
na innej uczelni.
2. Zgodnie z Regulaminem Studiów, student powtarzający rok studiów uzyskuje
zaliczenie, o ile w roku poprzednim otrzymał ocenę co najmniej dostateczną.
3. Osoby posiadające zaliczenie przedmiotu w trakcie studiów na innym kierunku
WUM muszą wystąpić do Kierownika Zakładu z podaniem. Podanie musi zawierać numer albumu studenta oraz rok, w którym zaliczał przedmiot. Należy
również załączyć ksero Indeksu (strona z danymi osobowymi i z zaliczeniem).
4. Osoby, które zaliczały przedmiot na innych uczelniach muszą złożyć podanie,
ksero Indeksu (strona z danymi osobowymi i z zaliczeniem) oraz dołączyć
program zajęć, na podstawie którego otrzymały zaliczenie.
5. Podania będą przyjmowane tylko przez pierwszy miesiąc danego semestru.
6. Do czasu uzyskania decyzji, student musi uczestniczyć w zajęciach.
51

przewodnik dydaktyczny - I Wydział Lekarski Warszawskiego

Transkrypt

Podobne dokumenty

Opis modułu kształcenia / przedmiotu (sylabus)

Regulamin Praktyk - Wydział Nauk Humanistycznych i Społecznych

sprawozdanie z pobytu na stypendium w ramach programu socrates

13. Typ modułu kształcenia

golias 6 sem 2014-15 - Instytut Studiów Klasycznych

SIODMIAK_Terapia Zajeciowa_psych rozwojowa_2015

Umiejętności interpersonalne - dr Kolasińska

Uchwyt ścienny do TV, LCD, Plazma, LED WLB018

wersja PDF

przewodnik dydaktyczny - I Wydział Lekarski Warszawskiego