przewodnik dydaktyczny - I Wydział Lekarski Warszawskiego

Transkrypt

WARSZAWSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY
PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY
DLA STUDENTÓW II ROKU
I WYDZIAŁU LEKARSKIEGO
Rok akademicki 2015/2016
1
Opracowanie edytorskie i druk:
Oficyna Wydawnicza Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
Zam. 424/ 2015
nakład 100 egz.
tel. 22 5720 327
e-mail: [email protected]
www.oficynawydawnicza.wum.edu.pl
2
Spis treści
1. WŁADZE WARSZAWSKIEGO UNIWERSYTETU MEDYCZNEGO.............3
2. PODZIAŁ ROKU AKADEMICKIEGO 2015/2016..............................................4
3. SKŁAD ZARZĄDU SAMORZĄDU STUDENTÓW WUM
W KADENCJI 2014-2016.........................................................................................5
4. Plan studiów na rok akademicki: 2015/2016....................................6
5. Biochemia z elementami chemii.............................................................7
6. Cytofizjologia ..................................................................................................16
7. FIZJOLOGIA i PATOFIZJOLOGIA........................................................................23
8. IMMUNOLOGIA.......................................................................................................40
9. JĘZYK OBCY
Język angielski w medycynie......................................................................................43
10. JĘZYK OBCY
Język francuski/niemiecki/rosyjski w medycynie...................................................46
11. ETYKA LEKARSKA ..................................................................................................50
12. Genetyka................................................................................................................51
1
RAMOWY PROGRAM PRAKTYK DLA STUDENTÓW II ROKU
WYDZIAŁU LEKARSKIEGO
Po II roku studiów studenta obowiązuje 4 tygodniowa praktyka /20 dni roboczych – 120 godzin/
w zakresie lecznictwa otwartego, w gabinetach lekarskich lekarza rodzinnego – 3 tygodnie, oraz pomocy doraźnej w izbie przyjęć lub pogotowiu ratunkowym – 1 tydzień.
Kierownicy /dyrektorzy przychodni i stacji pogotowia ratunkowego/ ustalają szczegółowy zakres
i harmonogram praktyki oraz sprawuje kontrolę nad pracą studenta.
Opiekunem praktyki studenckiej winien być lekarz o odpowiednim przygotowaniu zawodowym
i ogólnym.
Nieobecność studenta w pracy może być usprawiedliwiona formalnym zwolnieniem lekarskim.
Choroba dłuższa niż 1 tydzień powoduje konieczność przedłużenia praktyki o odpowiedni okres
czasu.
W miarę możliwości student pod nadzorem opiekuna winien wykonywać wszystkie czynności
pielęgnacyjne w Przychodni.
Odbycie praktyki potwierdza opiekun, a praktykę zalicza Kierownik / Dyrektor przychodni i stacji
pogotowia ratunkowego.
Celem praktyki w gabinecie lekarza rodzinnego jest:
1/ Zapoznanie się z tokiem rejestrowania chorych, rodzajami dokumentacji i systemem prowadzenia
kartotek w przychodni.
2/ Zaznajomienie się z zasadami wydawania zwolnień lekarskich, zaświadczeń, skierowań do badań
specjalistycznych oraz sposobami ich wypełnienia.
3/ Opanowanie sposobu przygotowania materiałów opatrunkowych i narzędzi do sterylizacji.
4/ Zapoznanie się z pracą w gabinetach zabiegowych, w tym samodzielne wykonywanie wstrzyknięć
podskórnych, śródskórnych i domięśniowych.
5/ Zapoznanie się z techniką desmurgii i gipsowania.
6/ Zapoznanie się teoretyczne i w miarę możliwości praktyczne z zasadami udzielania pierwszej pomocy w nagłych wypadkach.
7/ Pomoc przy wykonywaniu przez lekarza drobnych zabiegów.
8/ Asysta lekarzowi przyjmującemu pacjentów w przychodni.
Celem praktyki w izbie przyjęć lub pogotowiu ratunkowym jest:
1/ Zapoznanie z zakresem czynności działu pomocy doraźnej.
2/ Asystowanie przy udzielaniu pierwszej pomocy chorym oraz przy badaniu chorych.
3/ Udział w charakterze sanitariusza w wyjazdach karetki ogólnej, reanimacyjnej, wypadkowej, pediatrycznej i ginekologiczno-położniczej.
4/ Zdobycie umiejętności w stanach zagrożenia życia.
2
WŁADZE WARSZAWSKIEGO UNIWERSYTETU MEDYCZNEGO
REKTOR – prof. dr hab. MAREK KRAWCZYK
Prorektorzy
PROREKTOR ds. DYDAKTYCZNO–WYCHOWAWCZYCH
– prof. dr hab. MAREK KULUS
PROREKTOR ds. NAUKI I WSPÓŁPRACY Z ZAGRANICĄ
– prof. dr hab. SŁAWOMIR MAJEWSKI
PROREKTOR ds. KLINICZNYCH, INWESTYCJI i współpracy z regionem
– prof. dr hab. SŁAWOMIR NAZAREWSKI
PROREKTOR ds. KADR – prof. dr hab. RENATA GÓRSKA
DZIEKAN I WYDZIAŁU LEKARSKIEGO
– prof. dr hab. MIROSŁAW WIELGOŚ
Prodziekan I Wydziału Lekarskiego ds. I/II/III r.
– prof. dr hab. Barbara Górnicka
Prodziekan I Wydziału Lekarskiego ds. IV/V/VI r.
– prof. dr hab. Krzysztof Zieniewicz
Prodziekan I Wydziału Lekarskiego ds. studiów licencjackich
– prof. dr hab. Kazimierz Niemczyk
Prodziekan I Wydziału Lekarskiego ds. Przewodów Doktorskich
– dr hab. Paweł Włodarski
Prodziekan I Wydziału Lekarskiego ds. Nauki
– prof. dr hab. Krzysztof J. Filipiak
WŁADZE UCZELNI urzędują w budynku przy ul. Żwirki i Wigury 61.
Przewodniczący Rady Pedagogicznej II r. – dr Tomasz Stokłosa
Kierownik dziekanatu – mgr Joanna Kwiatkowska, tel. (22) 57 20 208,
fax (22) 57 20 266, pok. 208.
SEKRETARIAT I WYDZIAŁU LEKARSKIEGO
Sprawy studenckie II r. studiów mgr Danuta Bogucka i mgr Agnieszka Banaszek-Więckowska, pok. 213d, przyjmują w poniedziałek, wtorek, czwartek, piątek w godz. 10:00–16:00, tel.
(22) 57 20 210, (22) 57 20 260, fax (22)57 20 266.
DZIAŁ OBSŁUGI STUDENTÓW tel. (22) 57 20 816
Przychodnia dla studentów WUM: Niepubliczny ZOZ Centrum Medyczne WUM
ul. Banacha 1 a, tel. (22) 599 18 01, 02-03.
3
PODZIAŁ ROKU AKADEMICKIEGO 2015/2016
Na podstawie Zarządzenia nr 10/2015 Rektora WUM z dnia 18 lutego 2015 r.
SEMESTR ZIMOWY
01.10.2015
20.12.2015
zajęcia dydaktyczne
11 tygodni
21.12.2015
03.01.2016
wakacje zimowe
04.01.2016
31.01.2016
01.02.2016
07.02.2016
sesja egzaminacyjna zimowa
08.02.2016
14.02.2016
przerwa semestralna
15.02.2016
21.02.2016
sesja poprawkowa
4 tygodnie
SEMESTR LETNI
22.02.2016
26.03.2016
5 tygodni
27.03.2016
01.04.2016
wakacje wielkanocne
02.04.2016
12.06.2016
10 tygodni
13.06.2016
03.07.2016
sesja egzaminacyjna letnia
04.07.2016
04.09.2016
wakacje letnie
05.09.2016
11.09.2016
sesja poprawkowa
12.09.2016
30.09.2016
wakacje letnie
4
ZARZĄD SAMORZĄDU STUDENTÓW WARSZAWSKIEGO UNIWERSYTETU
MEDYCZNEGO KADENCJI 2014/2016:
Przewodniczący Zarządu Samorządu Studentów WUM
ROMAN KOŃSKI
III rok, I WL, kierunek lekarski
Tel. +48 608 360 221
Wiceprzewodnicząca Zarządu SSWUM
EWA KAMIŃSKA
III rok, WNoZ, kierunek dietetyka
Tel. +48 691 459 812
Wiceprzewodniczący Zarządu SSWUM, Przewodniczący Komisji Informacji i Promocji
JAKUB SZPERNALOWSKI
IV rok, I WL, kierunek lekarski
Tel. +48 692 894 878
Przewodnicząca Komisji Dydaktyki
SONIA STATUCH
VI rok, I WL, kierunek lekarski
Tel. +48 509 901 172
Przewodniczący Komisji Kultury
MICHAŁ NIEMCZYK
VI rok, I WL, kierunek lekarski
Tel. +48 788 982 216
Przewodniczący Komisji Sportu i Turystyki
PAWEŁ KOWALCZYK
IV rok, II WL, kierunek lekarski
Tel. +48 501 254 114
Sekretarz
MACIEJ SOBIERAJ
IV rok, II WL, kierunek lekarski
Tel. +48 691 527 482
5
6
19
3
4
2
2
4
4
3 Fizjologia z patofizjologią
4 Immunologia
Język franc., niem., ros., ang.
5
w medycynie
6 Etyka lekarska z elementamii filozofii
7 Genetyka
8 Praktyki zawodowe
9 Zajęcia fakultatywne do wyboru
60
3
2 Cytofizjologia
Razem
19
Przedmiot nazwa
1 Biochemia z elementami chemii
Lp
Plan studiów na rok akademicki: 2015/2016
c
2
2
1
c
2
c
1
c
Semestr
zal
zal
zal
zal
egz
egz
egz
egz
egz
Forma
zaliczenia
835
60
120
25
40
60
40
200
45
220
Wymiar godzin
obowiązujący
studenta
148
24
15
214
60
8
16
25
30
38
2
10
65
10
55
wyk. sem.
353
17
60
130
25
100
ćwicz.
w tym:
120
120
prak.
zaw.
Zakład Transplantologii i Centralny Bank Tkanek
1WY
2MC
1S1
1M19
1WM
Zakład Genetyki Medycznej
Zakład Bioetyki i Humanistycznych Podstaw
Medycyny
Studium Języków Obcych
Zakład Immunologii
Katedra i Klinika Nefrologii, Dializoterapii
i Chorób Wewnętrznych
Zakład Fizjologii Doświadczalnej i Klinicznej
Katedra i Zakład Histologii i Embriologii
1M17
1MA
Katedra i Zakład Biochemii
1M15
Nazwa jednostki
1WK
Kod
jednostki
I Wydział Lekarski, Kierunek Lekarski – studia 6 letnie stacjonarne i niestacjonarne (d. wieczorowe)
Rok studiów: 2
ECTS
Rok akademicki: 2015/2016
Kierunek:
Specjalność:
Rok studiów,
semestr:
Tryb studiów:
Nazwa przedmiotu:
Typ przedmiotu:
Poziom przedmiotu
Język wykładowy:
Nazwa jednostki dydaktycznej prowadzącej
zajęcia:
Imię i nazwisko
Kierownika Zakładu
Imię i nazwisko
Osoby odpowiedzialnej
za dydaktykę:
Rodzaj zajęć:
Łączna liczba godzin
Liczba godzin:
Liczba punktów ECTS
Lekarski
II rok, semestr III i IV
Stacjonarne/niestacjonarne
Biochemia z elementami chemii
obowiązkowy ogólny
zaawansowany
polski
Katedra i Zakład Biochemii
ul. Banacha 1a, 02-097 Warszawa
prof. dr hab. Anna Barańczyk- Kuźma
dr Maria Szumiło
e-mail:[email protected]
Wykłady, ćwiczenia laboratoryjne, seminaria
220
wykłady: 55
Ćwiczenia: 100
seminaria: 65
19 pkt ECTS
-godziny kontaktowe: 220 h (55 h wykłady; 100 h ćwiczenia; 65 h seminaria) =
7,6 pkt ECTS
- przygotowanie do ćwiczeń – 50 h;
- przygotowanie do seminariów – 70 h;
- przygotowanie do sprawdzianów – 120 h;
- przygotowanie do egzaminu – 42 h; razem 282 h = 11,4 pkt ECTS
razem: 7,6 + 11,4 = 19,0 pkt. ECTS
Zajęcia odbywają się w III i IV semestrze studiów medycznych i obejmują łącznie
220 godz. wykładów, seminariów i ćwiczeń laboratoryjnych.
Wykłady: 2 x w tygodniu po 2 godz. (razem 55 godz.)
Seminaria: 1 x w tygodniu po 3 godz. (razem 65 godz.)
Ćwiczenia laboratoryjne: 1 x w tygodniu po 5 godz. (razem 100godz.)
Metody dydaktyczne:
(organizacja zajęć)
Tematy wykładów:
1. Budowa i właściwości aminokwasów i białek
2. Białka czynne fizjologicznie. Hb – rodzaje, funkcja
3. Enzymy – kinetyka
4. Enzymy – regulacja
5. Utlenianie tkankowe – łańcuch oddechowy
6. Utlenianie tkankowe – cykl Krebsa
7 Budowa genomu. Replikacja
8. Transkrypcja. Biosynteza białka
9. Glukoza jako źródło energii
10. Budowa i trawienie węglowodanów
11. Metabolizm węglowodanów
12. Metabolizm węglowodanów
7
13. Lipidy jako źródło energii
14. Budowa i trawienie lipidów
15. Metabolizm lipidów
16. Metabolizm lipidów
17. Trawienie białek, metabolizm azotowy
18. Przemiany aminokwasów
19. Przemiany aminokwasów
20. Nukleotydy purynowe i pirymidynowe
21. Krew – składniki osocza, transport gazów
22. Metabolizm hemu i jego zaburzenia. Równowaga kwasowo-zasadowa
23. Funkcje biochemiczne nerki, składniki moczu
24. Patobiochemia układu nerwowego
25. Wpływ narkotyków na organizm człowieka
26. Odrębność metaboliczna wątroby
27. Metabolizm i działanie etanolu.
Tematy seminariów i ćwiczeń laboratoryjnych:
Metody dydaktyczne:
1. Podstawy chemii, obliczenia. Podstawowe reakcje związków nieorganicznych
w roztworach wodnych – zobojętniania, strącania, kompleksowania, utleniania,
redukcji. Izomeria związków organicznych: – konstytucyjna: łańcuchowa, położenia, metameria, tautomeria; – przestrzenna: izomeria geometryczna, optyczna;
– względna i bezwzględna, konformacje.
Sposoby wyrażania i przeliczania stężeń. Przykłady obliczeń
2. Klasyfikacja związków organicznych i ich właściwości chemiczne.
Węglowodory nasycone, nienasycone, aromatyczne – budowa i właściwości chemiczne. Alkohole jedno- i wielowodorotlenowe, fenole – budowa, charakterystyczne reakcje. Aldehydy, ketony – budowa, charakterystyczne reakcje. Kwasy i ich
pochodne (chlorki, bezwodniki) – budowa, właściwości chemiczne. Związki lipidowe – kwasy tłuszczowe, triacyloglicerole, fosfo- i glikolipidy, steroidy, izoprenoidy
– budowa, właściwości chemiczne.
Węglowodany – mono-, di-, polisacharydy (homo-, heteroglikany) – budowa, właściwości chemiczne. Aminokwasy – budowa, podział, właściwości chemiczne.
Związki heterocykliczne pięcio- i sześcioczłonowe z jednym i dwoma heteroatomami. Związki o pierścieniach skondensowanych (pirol, imidazol, pirydyna, pirymidyna, puryna, cholesterol).
3. Białka. Podział białek i ich właściwości. Struktura I, II, III i IV- rzędowa białek.
Typy struktury II-rzędowej (α-helisa, struktura pofałdowanej kartki) na przykładzie
wybranych białek: kolagenu, elastyny, keratyny, mioglobiny, lizozymu. Struktura
IV-rzędowa białek (pojęcie podjednostek, rola jonów metali). Hemoglobina –
budowa, rola, hemoglobiny patologiczne. Kolageny. Insulina. Metody izolowania
białek z materiału biologicznego. Denaturacja białek.
8
4. Enzymy. Budowa – apoenzym, koenzym, grupa prostetyczna, centrum aktywne,
miejsce allosteryczne, kofaktory. Klasyfikacja enzymów, koenzymy współdziałające z poszczególnymi klasami enzymów. Mechanizm działania enzymów – obniżenie energii aktywacji, tworzenie kompleksu ES, odwracalność reakcji enzymatycznej. Specyficzność działania enzymów. Czynniki wpływające na szybkość reakcji
enzymatycznej. Kinetyka reakcji enzymatycznej – wpływ stężenia enzymu i substratu na szybkość reakcji enzymatycznej, powinowactwo enzymu do substratu – stała
Michaelisa (Km). Hamowanie reakcji enzymatycznej – typy hamowania. Regulacja
aktywności enzymatycznej – ograniczona proteoliza, modyfikacja kowalencyjna,
regulacja allosteryczna. Regulacja szlaków metabolicznych. Oznaczanie aktywności enzymatycznej – jednostki.
Metody dydaktyczne:
Enzymy diagnostyczne. Izoenzymy i ich znaczenie w diagnostyce chorób.
5. Utleniania biologiczne. Związki wysokoenergetyczne, łańcuch oddechowy,
cykl Krebsa. Pojęcie wiązania bogatego w energię. Związki wysokoenergetyczne
i ich rola w metabolizmie komórki (np. ATP, ADP, fosfoenolopirogronian, fosfokreatyna, 1,3-bisfosfoglicerynian). Łańcuch oddechowy, fosforylacja oksydacyjna
i fosforylacja substratowa. Inhibitory łańcucha oddechowego: inhibitory transportu
elektronów, inhibitory fosforylacji oksydacyjnej, związki rozprzęgające łańcuch
oddechowy. Oksydacyjna dekarboksylacja α-ketokwasów. Cykl Krebsa – reakcje,
enzymy, koenzymy, znaczenie.
6. Budowa genomu. Procesy replikacji i transkrypcji. Budowa chromatyny.
Białka histonowe i niehistonowe. Substraty i enzymy procesu replikacji (polimerazy DNA, primaza, ligazy, endonukleazy, topoizomerazy, telomeraza). Substraty
i enzymy procesu transkrypcji. Modyfikacje potranskrypyjne.
7. Biosynteza białka. Regulacja ekspresji genetycznej. Aktywacja aminokwasów. Budowa rybosomów. Etapy syntezy białka. Synteza białek sekrecyjnych
i błonowych. Modyfikacje potranslacyjne. Sortowanie białek w komórce. Regulacja ekspresji genetycznej w organizmach pro- i eukariotycznych.
8. Węglowodany – trawienie, przemiany. Trawienie i wchłanianie węglowodanów w przewodzie pokarmowym. Glikoliza, glukoneogeneza, szlak pentozofosforanowy, fermentacja alkoholowa. Centralna rola glukozo-6-fosforanu w przemianach węglowodanów. Biosynteza i rola „aktywnej glukozy” (UDPG). Synteza
i degradacja glikogenu (zaburzenia). Przemiany galaktozy i fruktozy (zaburzenia).
Regulacja poziomu cukru we krwi – działanie insuliny i glukagonu. Proteoglikany.
Glikozaminoglikany (kwas hialuronowy, heparyna, siarczany chondroityny, siarczan heparanu). Glikoproteiny – budowa, synteza, funkcje.
9
9. Lipidy – trawienie, przemiany. Trawienie i wchłanianie lipidów w przewodzie
pokarmowym. Utlenianie kwasów tłuszczowych (proces β-oksydacji). Biosynteza kwasów tłuszczowych (lipogeneza). Przemiany wielonienasyconych kwasów
tłuszczowych. Biosynteza i rola prostaglandyn, prostacyklin, tromboksanów i leukotrienów (procesy lipo- i cyklooksygenacji). Przemiany triacylogliceroli w wątrobie i tkance tłuszczowej – regulacja hormonalna lipolizy. Biosynteza i rozpad
fosfolipidów glicerolowych i sfingolipidów. Centralna rola acetylo-CoA w metabolizmie komórki. Powstawanie ciał ketonowych (ketogeneza) w wątrobie i tkankach
pozawątrobowych. Połączenia przemian lipidów i węglowodanów. Metabolizm
cholesterolu. Kwasy żółciowe. Hormony steroidowe. Witamina D3. Metabolizm
Metody dydaktyczne:
lipoprotein osocza (chylomikrony, VLDL, LDL, HDL). Zaburzenia metabolizmu
lipoprotein osocza i ich skutki (miażdżyca).
10. Białka – trawienie i wchłanianie. Ureogeneza. Trawienie i wchłanianie białek
w przewodzie pokarmowym. Aminokwasy egzo- i endogenne, białka pełnowartościowe i niepełnowartościowe. Bilans azotowy. Reakcje ogólne aminokwasów
(oksydacyjna deaminacja, transaminacja, dekarboksylacja) – mechanizm, znaczenie. Usuwanie azotu z organizmu – ureogeneza (lokalizacja wewnątrzkomórkowa,
reakcje, enzymy, regulacja), synteza glutaminy i jej rola w mózgu, wątrobie, nerkach.
11. Aminokwasy – przemiany. Trawienie i wchłanianie białek w przewodzie pokarmowym. Aminokwasy egzo- i endogenne, białka pełnowartościowe i niepełnowartościowe. Bilans azotowy. Reakcje ogólne aminokwasów (oksydacyjna deaminacja, transaminacja, dekarboksylacja) – mechanizm, znaczenie. Usuwanie azotu
z organizmu – ureogeneza (lokalizacja wewnątrzkomórkowa, reakcje, enzymy,
regulacja), synteza glutaminy i jej rola w mózgu, wątrobie, nerkach. Aminokwasy
gluko- i ketogenne. Przemiany glicyny, alaniny, cysteiny, seryny i treoniny. Powstawanie i wykorzystywanie argininy. Metabolizm metioniny. Metabolizm fenyloalaniny i tyrozyny.
Biologicznie czynne pochodne histydyny i tryptofanu. Powstawanie i wykorzystanie fragmentów jednowęglowych. Synteza kreatyny i kreatyniny.
Synteza choliny i acetylocholiny. Wrodzone wady metaboliczne w przemianach
aminokwasów.
12. Nukleotydy purynowe i pirymidynowe. Nukleotydy purynowe i pirymidynowe – budowa i znaczenie w metabolizmie. Znaczenie 5-fosforybozylo-1-pirofosforanu (PRPP) w biosyntezie nukleotydów purynowych i pirymidynowych.
Substraty biosyntezy pierścienia purynowego.
Powstawanie AMP i GMP z IMP. Regulacja biosyntezy nukleotydów purynowych.
Katabolizm nukleotydów purynowych – powstawanie kwasu moczowego. Substraty biosyntezy pierścienia pirymidynowego.
Powstawanie UMP, UTP, CMP, dTMP. Regulacja biosyntezy nukleotydów pirymidynowych. Katabolizm nukleotydów pirymidynowych. Rezerwowe („salvage”)
reakcje biosyntezy nukleotydów purynowych i pirymidynowych.
Zaburzenia przemian nukleotydów purynowych (dna moczanowa, zespół Lesch-Nyhana). 5-Fluorouracyl – mechanizm działania, znaczenie.
10
13. Krew. Funkcje krwi. Składniki osocza. Białka osocza w fizjologii i patologii.
Hemoglobina – rodzaje, budowa, udział w transporcie gazów. Hem – synteza, regulacja, zaburzenia (porfirie). Powstawanie i krążenie bilirubiny, zaburzenia (żółtaczki).Transport CO2 we krwi. Bufory krwi. Metabolizm erytrocytów – glukoza jako
Metody dydaktyczne:
substrat energetyczny, rola glutationu.
14. Metabolizm nerki, składniki moczu. Powstawanie moczu: substancje progowe
i bezprogowe, transport maksymalny, selektywna reabsorpcja glukozy, aminokwasów (cykl γ-glutamylowy), jonów (HCO3-, Na+, K+, HPO4-2).
Klirens nerkowy. Aktywność hormonalna nerki (układ renina-angiotensyna-aldosteron, synteza kalcitriolu, EPO). Różnice metaboliczne kory i rdzenia nerki
(źródła energii, synteza Arg, Gln, Ser, Tyr, udział w syntezie kreatyny).
Udział nerek w utrzymaniu stałego pH krwi (jony wodorowęglanowe i fosforanowe, amoniogeneza). Zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej – kwasice
i zasadowice (oddechowe, metaboliczne). Składniki patologiczne moczu.
15. Metabolizm wątroby. Metaboliczna heterogenność hepatocytów.
Przemiany węglowodanów w fazie resorpcyjnej i poresorpcyjnej. Metabolizm
związków lipidowych – wykorzystywanie kwasów tłuszczowych, powstawanie
ciał ketonowych, synteza, metabolizm i krążenie cholesterolu i kwasów
żółciowych. Wykorzystywanie aminokwasów w fazie resorpcyjnej i poresorpcyjnej. Metabolizm hemu, zaburzenia (żółtaczki). Detoksykacja
związków egzo- i endogennych (enzymy I i II fazy).
16. Witaminy i składniki mineralne. Witaminy rozpuszczalne w wodzie (grupy
B, C) – udział w przemianach, objawy niedoboru. Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach (A, D3, K, E) – funkcje, objawy niedoboru.
Składnik mineralne i pierwiastki śladowe – funkcje, objawy niedoboru.
17. Regulacja metabolizmu. Regulacja na poziomie enzymu: organizacja enzymów w kompleksy; regulacja aktywności (ograniczona proteoliza, regulacja allosteryczna, fosforylacja /defosforylacja); degradacja białka enzymatycznego; regulacja
szlaków metabolicznych (hamowanie zwrotne –„feedback inhibition”).
Regulacja na poziomie komórki i organizmu: tkankowa specyficzność szlaków metabolicznych (np. glikoliza w wątrobie i mięśniach); kompartmentacja metaboliczna
komórki; współzależność szlaków metabolicznych.
Wpływ hormonów na metabolizm: mechanizm i efekty biologiczne działania hormonów steroidowych (receptory, hormony steroidowe jako regulatory transkrypcji
genów); mechanizm działania hormonów białkowych, peptydowych i pochodnych
aminokwasów.
ZASADY I FORMY OCENY WYNIKÓW NAUCZANIA
1. Student powinien być przygotowany do każdego zajęcia w oparciu o podaną
literaturę
2. Wszystkie nieobecności należy usprawiedliwiać, a ustalenie ich odrabiania należy uzgodnić (w jak najkrótszym terminie) z osobą odpowiedzialną za dydaktykę
3. Zaliczenie zajęć, udokumentowane podpisem w indeksie, odbywa się pod
koniec semestru IV (w maju).
11
Metody dydaktyczne:
4. Warunkiem zaliczenia i dopuszczenia do egzaminu jest:
– obecność na wszystkich ćwiczeniach i seminariach
– uzyskanie oceny conajmniej dostatecznej ze wszystkich ćwiczeń i seminariów
tematycznych oraz trzech sprawdzianów
5. Planowane są trzy sprawdziany: I – białka, enzymy, utlenianie tkankowe, kwasy
nukleinowe (listopad/grudzień) – test
II – cukry, lipidy – statyka, przemiany
(styczeń)- ustny.
III – aminokwasy, białka, krew, mocz, witaminy, ksenobiotyki, hormony
(kwiecień) – ustny.
Egzamin z biochemii jest egzaminem testowym, obejmuje 100 pytań opartych
o technikę wyboru
Wymagania wstępne
Cele kształcenia
- w zakresie wiedzy
student:
- w zakresie umiejętności student:
Poznanie budowy chemicznej organizmów żywych, procesów chemicznych
i energetycznych zachodzących w tych organizmach oraz ich współdziałania i regulacji na poziomie molekularnym. Zdobyta wiedza powinna ułatwić zrozumienie
mechanizmów funkcjonowania organizmu człowieka w warunkach fizjologicznych
i patologicznych.
Efekty kształcenia
B.W4. zna podstawowe reakcje związków nieorganicznych i organicznych w roztworach wodnych
B.W10. zna budowę prostych związków organicznych wchodzących w skład makrocząsteczek obecnych w komórkach, macierzy zewnątrzkomórkowej i płynów ustrojowych
B.W11. opisuje funkcje lipidów i polisacharydów
B.W12 charakteryzuje struktury I-, II-, III- oraz IV-rzędowe białek; zna modyfikacje
potranslacyjne i funkcjonalne białka oraz ich znaczenie
B.W13. zna funkcje nukleotydów w komórce
B.W14. opisuje procesy replikacji, transkrypcji i translacji
B.W15. opisuje podstawowe szlaki kataboliczne i anaboliczne, sposoby ich regulacji
oraz wpływ czynników genetycznych i środowiskowych;
B.W16. zna profile metaboliczne podstawowych narządów i układów;
B.W17. zna pojęcia: potencjał oksydacyjny organizmu i stres oksydacyjny;
B.W18. zna enzymy biorące udział w trawieniu, mechanizm wytwarzania kwasu solnego w żołądku, rolę żółci w procesie trawienia, przebieg wchłaniania produktów
trawienia
B.W26. zna mechanizm działania hormonów
B.W34. zna zasady prowadzenia badań naukowych, obserwacyjnych i doświadczalnych oraz badań in vitro służących rozwojowi medycyny w zakresie biochemii
B.U3. oblicza stężenia molowe i procentowe związków oraz stężenia substancji
w roztworach izoosmotycznych, jedno- i wieloskładnikowych;
B.U4. oblicza rozpuszczalność związków nieorganicznych, określa chemiczne podłoże rozpuszczalności związków organicznych lub jej braku oraz praktyczne znaczenie dla dietetyki i terapii;
B.U5. określa pH roztworu i wpływ zmian pH na związki nieorganiczne i organiczne;
B.U6. przewiduje kierunek procesów biochemicznych w zależności od stanu energetycznego komórek;
B.U9. posługuje się podstawowymi technikami laboratoryjnymi, takimi jak: analiza
jakościowa, miareczkowanie, kolo-rymetria, pehametria, chromatografia, elektroforeza białek i kwasów nukleinowych;
12
B.U11. korzysta z baz danych, w tym internetowych, i wyszukuje potrzebną informację za pomocą dostępnych narzędzi w zakresie biochemii;
B.U14. planuje i wykonuje proste badanie naukowe oraz interpretuje jego wyniki
i wyciąga wnioski w zakresie biochemii.
- w zakresie kompetencji
- posiada umiejętność samokształcenia i współdziałania w grupie
personalno-społecznych
Metody oceny pracy
studenta (forma i warunki Egzamin po IV semestrze
zaliczenia przedmiotu)
Literatura i materiały obowiązkowe:
1. R.K. Murray, D.K. Granner, P.A. Mayes, V.W. Rodwell. Biochemia Harpera.
PZWL, 2008.
Alternatywnie:
1. E. Bańkowski. Biochemia. Podręcznik dla studentów uczelni medycznych.
Literatura obowiązkoWydawnictwo Medyczne, Urban & Partner, Wrocław, 2009.
wa:
2. L. Stryer. Biochemia. PWN, 2009.
3. J. Koolman, K-H. Rohm. Biochemia. Ilustrowany przewodnik. PZWL, 2005.
4. Murray R.K., Granner D.K., Mayes P.A., Rodwell V.W. Biochemia Harpera Ilustrowana. PZWL, 2008.
5. W.Gałasiński. Chemia Medyczna. PZWL, 2005.
Skrypty opracowane przez zespół dydaktyczny Katedry i Zakładu Biochemii WUM:
1. Biochemia. Skrypt dla studentów I Wydziału Lekarskiego, (red. Barańczyk-Kuźma A.),
Oficyna Wydawnicza WUM w Warszawie, Wydanie III (poprawione), 2010.
Literatura uzupełniająca: 2. Biochemia. Pytania testowe dla studentów medycyny. Cz. I (red. Barańczyk-Kuźma A.), Oficyna Wydawnicza WUM w Warszawie, Wyd. I, 2009.
3. Biochemia. Pytania testowe dla studentów medycyny. Cz. II (red. Barańczyk-Kuźma A.)
Oficyna Wydawnicza WUM w Warszawie, Wyd. I, 2009.
Koło Naukowe Studentów I Wydziału Lekarskiego – opiekun lek. Wojciech Graboń. Członkowie koła naukowego pogłębiają swoją wiedzę teoretyczną i praktyczną
Koło naukowe
z biochemii w formie spotkań referatowo – dyskusyjnych, prac badawczych w laboratorium oraz uczestniczą w prowadzeniu zajęć dydaktycznych.
Regulamin dydaktyczny z Biochemii dla
studentów IWL 2015/2016
Wszystkie zajęcia są obowiązkowe.
Zasady obowiązujące na ćwiczeniach laboratoryjnych
Regulamin:
1. Obowiązuje noszenie fartucha i plakietki z nazwiskiem oraz posiadanie zeszytu
i skryptu do ćwiczeń
2. Ćwiczenia rozpoczynają się krótkim sprawdzianem (do 15 min) punktualnie
o 10.30 i 15.00. Spóźnienie do 15 min skraca czas pisania sprawdzianu, a powyżej 15 min student nie jest przyjmowany na zajęcia.
3. Jest 16 ćwiczeń merytorycznych. Każde ćwiczenie jest oceniane na podstawie
pisemnego sprawdzianu i wykonanych oznaczeń. Ostateczne ocena każdego
ćwiczenia zawarta jest w skali punktowej 0-6. Maksymalna liczba uzyskanych
punktów wynosi 96- do zaliczenia niezbędne jest uzyskanie 57 punktów (ok.
60%). Ocen z ćwiczeń nie poprawia się.
4. W uzasadnionych przypadkach (zwolnienie lekarskie poświadczone w książeczce zdrowia, wypadek losowy) możliwe jest odrobienie ćwiczenia w tym samym
tygodniu, po uprzednim uzgodnieniu terminu/grupy tylko z mgr Małgorzatą
Chołojczyk.
5. Poprawkowe zaliczanie ćwiczeń w formie ustnej odbywa się po ich zakończeniu
i obejmuje materiał ze wszystkich tematów.
13
Zasady obowiązujące na seminariach
1. Obecność obowiązkowa na wszystkich seminariach.
2. W uzasadnionych przypadkach (zwolnienie lekarskie poświadczone w książeczce zdrowia, wypadek losowy) możliwe jest odrobienie seminarium w tym
samym tygodniu, tylko po uprzednim uzgodnieniu terminu/grupy z dr Beatą
Gajewską. Nieobecności nieusprawiedliwione i/lub brak aktywności (pozytywnych ocen) podczas zajęć skutkują ich niezaliczeniem.
3. Poprawkowe zaliczanie seminariów odbywa się z całości materiału, pod koniec
II semestru (w maju).
Zaliczanie biochemii
W ciągu roku akademickiego są 3 kolokwia: I testowe, II i III ustne.
Zaliczenie poprawkowe każdego niezdanego kolokwium odbywa się pod koniec
II semestru (tego samego dnia, w maju) – średnią z kolokwiów liczy się tylko z ocen
ostatecznych (poprawionych).
Warunki dopuszczenia do egzaminu końcowego
Regulamin:
- zaliczenie ćwiczeń,
- zaliczenie seminariów,
- uzyskanie średniej oceny z pracy całorocznej co najmniej dostatecznej
z ćwiczeń, seminariów oraz trzech sprawdzianów (przy zaliczonych co
najmniej dwóch).
Egzamin końcowy test w sesji letniej (100 pytań)
Na podstawie średniej z pracy całorocznej doliczane są dodatkowe punkty do
wyników zdanego testu:
Średnia ocenaLiczba punktów
5,08,0
4,54,0
4,02,0
Ściąganie na zaliczeniach i egzaminie jest niedopuszczalne i będzie skutkowało
otrzymaniem oceny niedostatecznej.
Prof. dr hab. Anna Barańczyk-Kuźma
Kierownik Katedry i Zakładu Biochemii
14
Fakultet, 2015/2016
Katedra i Zakład Biochemii IWL
Kierownik: prof.dr hab. Anna Barańczyk-Kuźma
02-097 Warszawa, ul. Banacha 1
Tel.: 22 572 06 93, fax: 22 572 06 39
Patobiochemia – zmiany metaboliczne w chorobach układu nerwowego i nowotworach
Wykłady, seminaria, zaliczenie – 30 godz.; 2,5 pkt. ECTS
Miejsce zajęć: Katedra i Zakład Biochemii (biblioteka), ul. Banacha 1,
Czas zajęć: semestr letni, piątek, godz.10.30
Ilość studentów: 25 osób
Program zajęć
1. Metabolizm związków obcych w organizmie człowieka.
2. Narkotyki – jak działają, dlaczego uzależniają?
3. Narkotyki cd.
4. Wpływ zanieczyszczeń środowiska i leków na powstawanie nowotworów.
5. Patobiochemia układu nerwowego – rola acetylocholiny w patogenezie chorób neurologicznych.
6. Patobiochemia układu nerwowego – diagnostyka laboratoryjna.
7. Molekularne mechanizmy kancerogenezy.
8. Zmiany metaboliczne w komórce nowotworowej.
9. Przeciwnowotworowe działanie związków roślinnych.
10. Podsumowanie omówionych tematów. Zaliczenie – prezentacja.
15
Nazwa Wydziału:
Program kształcenia (Kierunek studiów, poziom
i profil kształcenia, forma studiów np.: Zdrowie
publiczne I stopnia profil praktyczny, studia
stacjonarne):
Rok akademicki:
Nazwa modułu/ przedmiotu:
Kod przedmiotu:
Jednostki prowadzące kształcenie:
Kierownik jednostki/jednostek:
Rok studiów (rok, na którym realizowany jest
przedmiot):
Semestr studiów (semestr, na którym realizowany
jest przedmiot):
Typ modułu/przedmiotu (podstawowy, kierunkowy, fakultatywny):
I Wydział lekarski
Lekarski – jednolite magisterskie
2015/2016
Cytofizjologia
24309
Katedra i Zakład Histologii i Embriologii Centrum
Biostruktury
Zakład Transplantologii i Centralny Bank Tkanek
prof. dr hab. Jacek Malejczyk
2
semestr 3
podstawowy
dr Agata Białoszewska, dr Łukasz Biały,
lek. Barbara Bikowska-Opalach, dr Ryszard Galus,
dr hab. Tomasz Grzela, dr Grzegorz Gut, lek. Agata
Hevelke, dr Anna Hyc, dr Anna Iwan, dr Ewa Jankowska
Steifer, dr hab. Jarosław Jóźwiak, dr hab. Artur Kamiński,
mgr Małgorzata Kołodziejczyk-Mierzyńska,
dr Marek Kujawa, prof. dr. hab. Małgorzata
Osoby prowadzące (imiona, nazwiska oraz stopnie
Lewandowski-Szumieł, prof. dr. hab. Jacek Malejczyk,
naukowe wszystkich wykładowców prowadzących
prof. dr. hab. Gayane Martirosian, dr Izabela
przedmiot):
Młynarczuk-Biały, dr Justyna Niderla-Bielińska, lek. Ewa
Olender, dr hab. Monika Ołdak, dr Dorota RadomskaLeśniewska, dr hab. Piotr Skopiński, lek. Agnieszka
Skowyra, lek. Iwona Sontowska, lek. Aneta Ścieżyńska,
dr hab. Dariusz Śladowski, dr Izabela UhrynowskaTyszkiewicz, mgr Katarzyna Włodarczyk, dr hab. Paweł
Włodarski, prof. Krzysztof Włodarski
Erasmus TAK/NIE (czy przedmiot dostępny jest
tak
dla studentów w ramach programu Erasmus):
Osoba odpowiedzialna za sylabus (osoba, do któprof. dr hab. Jacek Malejczyk
rej należy zgłaszać uwagi dotyczące sylabusa):
Liczba punktów ECTS:
4
1. Cele kształcenia
1. Przedstawienie procesów dotyczących regulacji różnicowania i funkcji poszczególnych komórek i ich
populacji;
2. Przedstawienie molekularnych mechanizmów procesu apoptozy i odbierania przez komórki sygnałów ze
środowiska, przekazywania ich do wnętrza komórki i regulacji procesów wewnątrzkomórkowych;
3. Przedstawienie mechanizmów cyklu komórkowego, mechanizmu kontrolującego proliferację komórek oraz
skutki ich zaburzeń, często prowadzące do rozwoju nowotworów;
4. Omówienie współczesnych poglądów na starzenie się komórek oraz wskazanie, dlaczego komórki nowotworowe uważane są za nieśmiertelne; Przedstawienie podstawowych metod histochemicznych i immunocytochemicznych stosowanych we współczesnej diagnostyce mikroskopowej;
16
5. Przedstawienie metod konserwacji tkanek przeznaczonych do przeszczepiania w celach leczniczych i omówienie zachowania się takich przeszczepów w organizmie.
6. Przedstawianie podstaw biologii molekularnej oraz podstawowych molekularnych metod badawczych
wykorzystywanych we współczesnej diagnostyce medycznej.
2. Wymagania wstępne
1. Zdany egzamin z histologii i embriologii.
2. Znajomość zagadnień biologii komórki, molekularnej i biochemii z innych przedmiotów w trakcie studiów.
3. Przedmiotowe efekty kształcenia
Lista efektów kształcenia
Odniesienie do efektu
Symbol
Opis
kierunkowego
(kod przedmiotu)
(numer efektu oraz jego
kategoria W-wiedza,
U-umiejętności,
K-kompetencje)
24309
Opisuje budowę i funkcję struktur komórkowych
W1
24309
Zna budowę lipidów i białek oraz ich funkcje w strukturach
W2
komórkowych i pozakomórkowych
24309
Zna mechanizmy interakcji między komórkami a macierzą
W3
międzykomórkową.
Zna strukturę i funkcje jądra komórkowego w szczególności
24309
chromatyny oraz jej modyfikacje i znaczenie dla aktywności
W4
transkrypcyjnej.
24309
Opisuje zjawiska transportu w komórce
W5
24309
Zna sposoby komunikacji między komórkami oraz szlaki
W6
przekazywania sygnałów w komórce.
Zna przykłady zaburzeń w przekazywaniu sygnałów przez cy24309
tokiny i hormony prowadzące do rozwoju chorób u człowieka.
W7
24309
Zna procesy proliferacji komórkowej oraz mechanizmy
W8
regulujące podziały komórek i cykl komórkowy
24309
Zna procesy starzenia się komórek i śmierć komórki –
W9
Apoptoza, Nekroza oraz inne rodzaje śmierci komórek
24309
Zna różnicowanie komórkowe
W10
Zna mechanizmy zaburzeń w funkcjonowaniu komórek
24309
W11
prowadzące do rozwoju nowotworów
24309
Zna komórkowe punkty działania leków przeciwnowotwoW12
rowych.
24309
Zna problematykę komórek macierzystych i ich zastosowaW13
nie w medycynie
24309
Zna typy komórek stosownych w medycynie regeneracyjnej
W14
oraz możliwości ich wykorzystania.
24309
Zna podstawowe techniki hodowli komórek oraz metody
W15
badawcze w cytofizjologii
24309
Zna metody bankowania komórek i tkanek na potrzeby
W16
medycyny
17
Zna zasady przeprowadzania badań naukowych w szczególności badań In vitro służących rozwojowi medycyny
w zakresie cytofizjologii
24309
Umie zaplanować proste badania naukowe z dziedziny cytoU1
fizjologii oraz zinterpretować wyniki i wyciągnąć wnioski
Formy prowadzonych zajęć
24309
W17
4.
Forma
Liczba godzin
Wykład
10
Seminarium
10
Ćwiczenia
25
5. Tematy zajęć i treści kształcenia
Wykłady (W)
W1. Cholesterol.
W2. Od Cricka do Crichtona- metody badania DNA.
W3. Naprawa DNA.
W4. Interferencja RNA.
W5. Proteasomy i ubikwityna w medycynie
W6. Mitochondria- nie tylko maszyna do wytwarzania energii.
W7. Cząsteczki adhezyjne- potencjalny cel terapii.
W8. Rola cytokin w zdrowiu i chorobie.
W9. Zjawisko transformacji nabłonkowo- mezenchymalnej.
W10. Komórkowe mechanizmy uzależnień.
Liczba grup
wszystkie grupy dziekańskie
grupa dziekańska
36
Minimalna liczba osób
w grupie
25
10
Seminaria (S – po 1. godzinie) i ćwiczenia (C od 1 – 10 – po 2. godziny, C11 – 3 godz.):
S1. Fizjologia wybranych procesów cytoplazmatycznych.
Fizjologia kompartymentu obłonionego w komórkach. Fizjologia wybranych procesów cytoplazmatycznych.
Rybosomy, polisomy. Szlaki ezgocytozy i endocytozy. Interakcje między komórkami a macierzą zewnątrzkomórkową. Cytoszkielet.
C1. Budowa i fizjologia cytoplazmy i błon komórkowych.
Cytofizjologia błon komórkowych. Budowa lipidów oraz ich funkcje w strukturach komórkowych i pozakomórkowych. Tratwy lipidowe. Kaweole. Asymetria błony komórkowej. Transport substancji przez błony, ze
szczególnym uwzględnieniem glukozy. Transportery ABC i zjawisko MDR.
S2. Cytofizjologia jądra komórkowego.
Struktura chromatyny i jej modyfikacje-znaczenie w fizjologii komórki. Aktywność transkrypcyjna chromatyny. Tkankowo-specyficzne modyfikacje struktury chromatyny. Struktura chromosomów. Telomery. Struktury
jądrowe związane z obróbka RNA. Zjawisko iRNA.
C2. Budowa jądra komórkowego.
Jąderko-struktura i funkcja. Otoczka jądrowa i transport jądrowo-cytozplazmatyczny. Procesy zachodzące
w jądrze poprzedzające podział komórki.
S3. Komunikacja między komórkami.
Typy komunikacji pomiędzy komórkami w organizmie i jej znaczenie. Odpowiedz komórek na bodźce z otoczenia.
C3. Przekazywanie sygnałów w komórce.
Receptory (wewnątrzkomórkowe, jonotropowe, metabotropowe, katalityczne), wtórne przekaźniki (cAMP,
cGMP, Ca2+. IP3, DG i inne), czynniki transkrypcyjne (ogólne i specyficzne np. CREB, AP-1, NFkB). Budowa
i funkcja białek G. Receptorowe i niereceptorowe kinazy tyrozynowe Scr, Jak. Szlak kinaz MAP, Akt, PI3K.
S4. Komórkowe mechanizmy przekazywanie sygnałów
Szlaki przekazywanie sygnałów przez hormony, cytokiny, czynniki wzrostu oraz składniki macierzy międzykomórkowej. Szlaki aktywowane przez insulinę, hormony strydowe, tlenek azotu.
18
C4. Praktyczne aspekty przekazywania sygnałów w komórkach.
Zaburzenia w transdukcji sygnałów w wybranych chorobach. Receptory i szlaki przekazywania sygnału, jako
punkty uchwytu w terapii chorób.
S5. Proliferacja komórek
Typy podziałów komórkowych: mitoza, mejoza. Cykl komórkowy. Budowa i funkcjonowanie wrzeciona podziałowego. Kario i cytokineza.
C5. Regulacja cyklu komórkowego.
Cykliny i kinazy zależne od cyklin. Rola białek p 53, p21. pRb, Cdc25, Cdc6, kompleksu APC. Mechanizmy
działania leków hamujących podziały komórkowe.
S6. Starzenie się komórek
Starzenie replikacyjne komórek. Przedwczesne starzenie się komórek. Apoptoza, Nekroza, inne rodzaje śmierci
komórek.
C6. Śmierć komórki.
Mechanizmy indukcji apoptozy. Szlaki egzekutorowe apopotozy. Kaspazy. Apoptoza bez indukcji kaspaz. Apoptoza fizjologiczna. Metody detekcji komórek w apoptozie. Indukcja apoptozy, jako strategia terapeutyczna.
S7. Różnicowanie komórek
Mechanizmy różnicowania komórek. Geny uczestniczące w różnicowaniu komórek. Modyfikacje epigenetyczne. Różnicowanie komórkowe w przebiegu embriogenezy oraz zjawiska regeneracji tkanek w organizmie.
C7. Komórki macierzyste.
Stopnie zróżnicowania komórek w organizmie. Komórki macierzyste. Komórki progenitorowe. Różnicowanie
komórek macierzystych w organizmie.
S8. Komórki nowotworowe – Mechanizmy onkogenezy.
Mechanizmy ochronne przed transformacja nowotworowa. Zaburzenia ekspresji genów w rozwoju nowotworów. Rola p53, p21, Rb, onco mi-RNA. ATM/ATR, BRCA1/2. Interferencja RNA.
C8. Transformacja nowotworowa.
Przykłady transformacji nowotworowej na przykładzie siatkówczaka, raka jelita grubego, raka piesi, raka niedrobno komórkowego płuc, przewlekłej białaczki szpikowej.
S9. Komórki nowotworowe – Właściwości komórek nowotworowych.
Zaburzenia w funkcjonowaniu poszczególnych procesów w komórkach nowotworowych. Teorie rozwoju nowotworu. Teoria komórek macierzystych nowotworów. Progresja guza. Angiogeneza nowotworowa. Specyfika
oddziaływania komórek nowotworowych z macierzą międzykomórkową w kontekście tworzenia przerzutów.
C9. Wybrane zagadnienia biologii nowotworów.
Komórkowe punkty działania leków przeciwnowotworowych w tym nowoczesna biologiczna terapia celowana,
jako przykład wykorzystania wiedzy z zakresu cytofizjologii w praktyce klinicznej.
S10. Medycyna regeneracyjna i bio-inżynieria tkankowa. Typy komórek stosowanych w medycynie regeneracyjnej. Komórki macierzyste zarodkowe, somatyczne. Komórki zróżnicowane: autologiczne, izogeniczne
(syngeniczne), allogeniczne, ksenogeniczne, pierwotne, wtórne. Metody pozyskiwania komórek macierzystych.
Zarodkowe komórki macierzyste. Indukowane komórki macierzyste. Klonowanie terapeutyczne.
C10. Zastosowanie komórek macierzystych w medycynie.
Terapia komórkowa i jej możliwości w leczeniu chorób.
C11. Metody hodowli komórek. Techniki badawcze stosowane w cytofizjologii.
Podstawy hodowli komórek na potrzeby badań medycznych i medycyny regeneracyjnej. Typy hodowli komórkowych. Zasady przeprowadzenia doświadczeń na komórkach in vitro.
Postawy określania cytotoksyczego działania leków i związków chemicznych. Podstawowe metody badań
komórek w badaniach medycznych.
C12. Bankowanie komórek i tkanek na potrzeby medycyny. Kliniczne zastosowanie przeszczepów tkanek
i komórek.
Zasady bankowania komórek i tkanek. Uregulowania prawne w Polsce, Europie i na świecie. Kwalifikacja dawców. Organizacja banków komórek i tkanek. Rodzaje przeszczepów.
Zasady współpracy pomiędzy jednostki klinicznymi a bankami komórek i tkanek. Produkty lecznicze terapii
zawansowanej (ATMP) w bankach tkanek i komórek. Rodzaje rusztowań i zasiedlanie rusztowań komórkami.
Przeszczep komórek i tkanek, jako punkt wyjścia w inżynierii tkankowej. Przeszczepy w medycynie regeneracyjnej.
19
Sposoby weryfikacji efektów kształcenia
6.
Przedmiotowy efekt
kształcenia
W1
W2
W3
W4
W5
W6
W7
W8
W9
W10
W11
W12
W13
W14
W15
Formy prowadzonych
zajęć
Wykłady /
Seminaria /
Ćwiczenia
Wykłady /
Seminaria /
Ćwiczenia
Wykłady /
Seminaria /
Ćwiczenia
Wykłady /
Seminaria /
Ćwiczenia
Wykłady /
Seminaria /
Ćwiczenia
Wykłady /
Seminaria /
Ćwiczenia
Wykłady /
Seminaria /
Ćwiczenia
Wykłady /
Seminaria /
Ćwiczenia
Wykłady /
Seminaria /
Ćwiczenia
Wykłady /
Seminaria /
Ćwiczenia
Wykłady /
Seminaria /
Ćwiczenia
Wykłady /
Seminaria /
Ćwiczenia
Wykłady /
Seminaria /
Ćwiczenia
Wykłady /
Seminaria /
Ćwiczenia
Wykłady /
Seminaria /
Ćwiczenia
Sposoby weryfikacji efektu
kształcenia
Treści kształcenia
W5 – W6.
S1 – S2.
C1 – C2.
W1.
S1.
C1.
W7.
S1, S9.
C1, C9.
W4.
S2.
C2.
Kryterium zaliczenia
Sprawdzian
cząstkowy
60% prawidłowych
odpowiedzi
Sprawdzian
cząstkowy
60% prawidłowych
odpowiedzi
Sprawdzian
cząstkowy
60% prawidłowych
odpowiedzi
Sprawdzian
cząstkowy
60% prawidłowych
odpowiedzi
S1.
C1.
Sprawdzian
cząstkowy
60% prawidłowych
odpowiedzi
S3.
C3.
Sprawdzian
cząstkowy
60% prawidłowych
odpowiedzi
W8, W10.
S4.
C4.
Sprawdzian
cząstkowy
60% prawidłowych
odpowiedzi
S5.
C5.
Sprawdzian
cząstkowy
60% prawidłowych
odpowiedzi
S6.
C6.
Sprawdzian
cząstkowy
60% prawidłowych
odpowiedzi
S7.
C7.
Sprawdzian
cząstkowy
60% prawidłowych
odpowiedzi
W3, W9.
S8.
C8.
Sprawdzian
cząstkowy
60% prawidłowych
odpowiedzi
S9.
C9.
Sprawdzian
cząstkowy
60% prawidłowych
odpowiedzi
S7, S9, S10.
C7, C9, C10.
Sprawdzian
cząstkowy
60% prawidłowych
odpowiedzi
S10.
C10.
Sprawdzian
cząstkowy
60% prawidłowych
odpowiedzi
W2.
C11.
Sprawdzian
cząstkowy
60% prawidłowych
odpowiedzi
20
Kierunkowy efekt
kształcenia
– zgodny
z Uchwałą
Senatu
W16
W17
U1
Wykłady /
Seminaria /
Ćwiczenia
Wykłady /
Seminaria /
Ćwiczenia
Wykłady /
Seminaria /
Ćwiczenia
C12.
Sprawdzian
cząstkowy
60% prawidłowych
odpowiedzi
C11.
Sprawdzian
cząstkowy
60% prawidłowych
odpowiedzi
W2.
C11.
Sprawdzian
cząstkowy
60% prawidłowych
odpowiedzi
7. Kryteria oceniania
Forma zaliczenia przedmiotu: Egzmin pisemny
ocena
kryteria
Do 59% – ocena niedostateczna, nie zalicza
przedmiotu
60 – 68%
69 – 76%
77 – 84%
85 – 92%
93 – 100%
2,0 (ndst)
3,0 (dost.)
3,5 (ddb)
4,0 (db)
4,5 (pdb)
5,0 (bdb)
8. Literatura
1. Pod redakcją Kawiak J., Zabel M. „Seminaria z Cytofizjologii dla studentów medycyny, weterynarii i biologii”, Urban & Partner, 2009.
2. Alberts B. at all – tłumaczenie pod redakcją Kmita H., Wojtaszek P. „Podstawy biologii komórki”, Wydawnictwo naukowe PWN, Warszawa 2005.
3. Regulska, Stanisz, Regulski – Indywidualizacja terapii przeciwnowotworowej; Molekularne uwarunkowania
mechanizmów działania nowoczesnych leków onkologicznych: Postępy Hig Med Dośw (online) 2012; 66;
855-867.
4. Podstawy biologii molekularnej – rozdział 12 – Allison L.A.
5. Medical Cell Biology by Goodman (ed.).
6. Molecular Cell Biology by Albers et all (ed.).
7. Cell Biology by Karp.
8. The cell – a molecular approach by Cooper, Hausman.
9. Kalkulacja punktów ECTS
Forma aktywności
Liczba godzin
Godziny kontaktowe z nauczycielem akademickim:
Wykład
10
Seminarium
10
2
Ćwiczenie
25
Samodzielna praca studenta (przykładowe formy pracy):
Przygotowanie studenta do seminarium
1
Przygotowanie studenta do prowadzenia zajęć
Przygotowanie do zaliczeń
1
Inne (jakie?)
Razem
4
21
10. Informacje dodatkowe
Stanowisko Katedry w sprawie ściągania na egzaminach
Ściąganie na egzaminach jest naruszeniem zasad etyki oraz Regulaminu Studiów WUM. Osoby aktywnie
i biernie uczestniczące w tym procederze będą karane usunięciem z egzaminu z oceną niedostateczną. Dodatkowo Zakład wdroży postępowanie dyscyplinarne wobec osób ściągających.
Osoby aktywnie ściągające to osoby, które odpisują wyniki od innych Studentów, bądź korzystające w czasie
egzaminu z niedozwolonych notatek lub urządzeń elektronicznych służących do komunikowania się lub do przechowywania danych. Wnoszenie takich urządzeń na egzaminy jest zabronione.
Poprzez bierny udział w ściąganiu rozumie się ułatwianie odpisywania własnych odpowiedzi innym uczestnikom egzaminu. Student jest zatem zobowiązany dochować należytej staranności, aby uniemożliwić innym odpisywanie swoich odpowiedzi.
Kierownik Katedry obliguje Studentów i Egzaminatorów do ścisłego przestrzegania tych zasad.
Stanowisko Katedry w sprawie formy zaliczenia przedmiotu
Studenci, dla których język polski jest językiem obcym podlegają takim samym kryteriom oceny co Studenci
polskojęzyczni i zdają kolokwia i egzamin w formie testu.
22
Kierunek:
Specjalność:
Rok studiów, semestr:
Tryb studiów:
II rok, semestr III i IV
Stacjonarne
Nazwa przedmiotu:
Typ przedmiotu:
Poziom przedmiotu
Język wykładowy:
zajęcia:
Imię i nazwisko
Kierownika Zakładu
Imię i nazwisko
osoby odpowiedzialnej
za dydaktykę:
Rodzaj zajęć:
Liczba godzin:
Metody dydaktyczne
Wymagania wstępne
Cele kształcenia
FIZJOLOGIA i PATOFIZJOLOGIA
nauki przedkliniczne
polski
Zakład Fizjologii Doświadczalnej i Klinicznej
ul. Pawińskiego 3C; Warszawa
dr hab. n. med. Agnieszka Cudnoch-Jędrzejewska
dr n. med. Liana Puchalska
wykłady, ćwiczenia, seminaria
220
Wykłady: 40
Seminaria: 30
Ćwiczenia: 150
19
Zajęcia prowadzone są w formie: (i) obowiązkowych wykładów autorskich, ułożonych w blokach tematycznych podczas których przekazywane są informacje dotyczące najnowszych osiągnięć medycyny z zakresu omawianych zagadnień, (ii) ćwiczeń, podczas których studenci w czasie samodzielnej pracy zespołowej i konsultacji
z asystentem zdobywają wiedzę poprzez: badanie czynności narządów i układów
organizmu zdrowego człowieka, korzystanie z programów multimedialnych, prezentujących fizjologiczne i patofizjologiczne procesy zachodzące w ludzkim organizmie, interpretację objawów chorobowych i wyników badań diagnostycznych na
podstawie praktycznych przykładów, tzw. „case study” oraz (iii) seminariów sprawdzających.
Znajomość anatomii człowieka, histologii, cytofizjologii, biofizyki, chemii, biochemii.
Celem nauczania fizjologii jest poznanie mechanizmów umożliwiających prawidłowe funkcjonowanie organizmu człowieka, wytworzenie umiejętności kojarzenia procesów i myślenia o poszczególnych narządach i układach, jako o elementach
całego organizmu oraz poznanie mechanizmów umożliwiających integrację czynności poszczególnych narządów. Nauczanie fizjologii ma również na celu poznanie
możliwości adaptacyjnych organizmu człowieka zdrowego i chorego do naturalnych
obciążeń życia codziennego oraz do warunków ekstremalnych. Celem nauczania
patofizjologii jest poznanie zmian zachodzących w organizmie pod wpływem czynników patogennych i zrozumienie wywołujących je przyczyn. Program nauczania
fizjologii i patofizjologii jest
dostosowany do programu medycyny translacyjnej i daje podstawy dla wszechstronnej krytycznej analizy i zrozumienia objawów i mechanizmów chorób oraz dla
prawidłowego postępowania profilaktycznego, terapeutycznego i rehabilitacyjnego
w klinice. Podczas nauki fizjologii i patofizjologii student powinien zdobyć umiejętność przeprowadzenia badania najważniejszych układów i narządów organizmu
oraz interpretacji podstawowych objawów chorobowych i wyników badań diagnostycznych.
23
Bloki tematyczne i zakres poruszanych zagadnień.
Program ćwiczeń i seminariów Cele kształcenia
Tydzień 1. Fizjologia i patofizjologii komórki. Komórka nerwowa.
Skład płynu wewnątrz- i zewnątrzkomórkowego. Właściwości i funkcję błony
komórkowej, rodzaje transportu przezbłonowego. Funkcja i klasyfikacja kanałów jonowych. Równowaga Donnana. Geneza potencjału spoczynkowego. Potencjał równowagi dla jonów potasu. Charakterystyka kanałów potasowych odpowiedzialnych
za potencjał spoczynkowy. Potencjał progowy. Geneza potencjału czynnościowego.
Potencjał równowagi dla jonów sodu. Charakterystyka kanałów uczestniczących
w różnych fazach potencjału czynnościowego. Różnice pomiędzy potencjałem spoczynkowym i czynnościowym w komórkach pobudliwych.
Kanałopatie (zespół Barttera, choroba Brugadów, mukowiscydoza, zespół długiego
i krótkiego QT, hipertermia złośliwa, migrena, miastenia).
Komórka nerwowa. Neuron i jego właściwości. Czynnościowa i strukturalna
klasyfikacja neuronów. Definicje pojęć: bodziec, pobudliwość, pobudzenie, impuls
nerwowy. Budowa nerwów obwodowych, rodzaje włókien nerwowych i ich charakterystyka. Klasyfikacja włókien nerwowych. Mechanizm przekazywania pobudzenia
wzdłuż włókien nerwowych. Przewodnictwo ciągłe i skokowe. Czynniki wpływające
na szybkość przewodzenia impulsu wzdłuż włókna nerwowego. Charakterystyka
sieci dendrytycznych i ich funkcja. Klasyfikacja synaps. Budowa i charakterystyka
synaps elektrycznych. Budowa i charakterystyka synaps chemicznych. Mechanizm
uwalniania neurotransmitera – cykl pęcherzykowy. Plastyczność synaptyczna, obrót
synaptyczny, czynniki regulujące proces synaptogenezy.
Choroby demielinizacyjne (stwardnienie rozsiane, zespół Guillaina-Barrégo). Degeneracja i regeneracja nerwów.
Tydzień 2. Układy neurotransmisyjne mózgu. Autonomiczny układ nerwowy.
Układy neurotransmisyjne mózgu. Acetylocholina, aminy katecholowe, serotonina, aminokwasy pobudzające i hamujące, (tlenek azotu (NO) – synteza i unieczynnianie. Lokalizacja neuronów wytwarzających dany typ neurotransmitera. Projekcje
powyższych neurotransmiterów w ośrodkowym układzie nerwowym. Kotransmitery. Receptory pre- i postsynaptyczne. Udział neurotransmiterów w regulacji procesów fizjologicznych i stanów emocjonalnych.
Autonomiczny układ nerwowy. Podział układu autonomicznego. Neuroprzekaźniki. Zwoje układu autonomicznego. Przekazywanie pobudzenia i hamowania w zwojach autonomicznych. Plastyczność zwojów autonomicznych. Część współczulna –
ośrodki układu współczulnego, przedzwojowe neurony współczulne, zakończenia
synaptyczne współczulne. Część przywspółczulna – ośrodki układu przywspółczulnego, ośrodki części krzyżowej rdzenia kręgowego, przedzwojowe neurony przywspółczulne, zakończenia synaptyczne przywspółczulne. Wpływ układu autonomicznego na poszczególne tkanki i narządy.
Zatrucie atropiną, muskaryną oraz związkami fosforoorganicznymi. Zespół Hornera. Zespół nadmiernej potliwości.
24
Cele kształcenia
Tydzień 3. Fizjologia i patofizjologia układów sensorycznych. Czucie. Ból fizjologiczny i patologiczny.
Czucie. Klasyfikacja bodźców czuciowych. Kodowanie sygnału czuciowego,
transdukcja bodźca czuciowego do sygnału elektrycznego. Pole recepcyjne neuronu
czuciowego. Klasyfikacja włókien czuciowych. Czucie somatyczne. Klasyfikacje
receptorów, struktura i mechanizm działania receptorów czucia powierzchniowego,
temperatury, czucia głębokiego. Drogi czucia ekstero- i proprioceptywnego Ośrodki sensoryczne kory mózgowej, kora somatosensorycza. Integracja sensoryczna.
Ból. Definicja bólu i klasyfikacja. Receptory bólowe (nocyceptory). Włókna czuciowe przewodzące bodźce bólowe (ból szybki i wolny). Drogi bólowe. Neurotransmitery i neuromodulatory biorące udział w przewodzeniu bólu na poziomie I, II
i III neuronu. Zstępujący układ antynocyceptywny – ośrodki mózgowe oraz główne
układy neurotransmisyjne, biorące udział w tłumieniu bólu. Zstępujące drogi
modulujące czucie bólu. Receptory opioidowe. Hamowanie bólu na poziomie nocyceptorów. Hamowanie bólu na poziome rdzenia kręgowego (bramka rdzeniowa).
Uszkodzenie obwodowych nerwów czuciowych oraz korzeni tylnych rdzenia
kręgowego. Uszkodzenie dróg czuciowych na poziomie rdzenia kręgowego, pnia
mózgu, wzgórza. Uszkodzenie kory somatosensorycznej. Zaburzenia integracji
sensorycznej, autyzm, zespół Aspergera. Ból patologiczny, sensytyzacja ośrodkowa
i obwodowa. Drabina analgetyczna. Morfina a leczenie przewlekłego bólu – zalety
i wady. Mediatory odczynu zapalnego. Udział komórek w odczynie zapalnym. Miejscowe cechy odczynu zapalnego.
Tydzień 4. Narządy zmysłu. Fizjologia i patofizjologia.
Wzrok. Budowa struktur warunkujących widzenie. Ciśnienie śródgałkowe. Właściwości optyczne oka. Pobudzenie fotoreceptorów (fotorecepcja i fototransdukcja).
Pola recepcyjne komórek zwojowych siatkówki (zdolność rozdzielcza oka). Adaptacja oka do świata i ciemności. Widzenie barw. Pole widzenia (widzenie stereoskopowe). Organizacja dróg i ośrodków wzroku. Unerwienie wegetatywne oka (akomodacja oka, regulacja szerokości źrenicy).
Wady refrakcji oka (krótkowzroczność, nadwzroczność, astygmatyzm). Zaburzenia ostrości wzroku oraz widzenia barw. Ubytki w polu widzenia. Zaburzenia
widzenia stereoskopowego. Objawy uszkodzenia drogi wzrokowej w wybranych
procesach patologicznych.
Słuch. Budowa ucha zewnętrznego, środkowego i wewnętrznego. Mechanizm przewodzenia dźwięków. Drogi słuchowe. Kora słuchowa. Metody badania słuchu (audiometria). Przyczyny ubytków słuchu.
Węch. Budowa i czynności komórek węchowych. Białka receptorowe. Droga węchowa i ośrodki węchowe. Utrata węchu
Smak. Budowa i czynność komórek smakowych. Drogi czucia smaku. Utrata smaku.
25
Tydzień 5. Fizjologia układu ruchowego I. Fizjologia i patofizjologii mięśni gładkich i poprzecznie prążkowanych (mięśnie szkieletowy, mięsień sercowy).
Klasyfikacja włókien mięśniowych. Struktura włókna mięśniowego. Strukturalne
różnice mięśni szkieletowych, gładkich i komórek mięśnia sercowego. Rodzaje kanalików wapniowych. Rola wapnia w skurczu mięśni różnych typów. Mięśnie szkieletowe – jednostka motoryczna, budowa i funkcja synapsy nerwowo-mięśniowej,
budowa sarkomeru, cykl mostka, sprężenie elektro-mechaniczne, skurcz pojedynczy
i tężcowy, skurcz izotoniczny, izometryczny i auksotoniczny, siła skurczu mięśnia,
prawo Hilla. Regulacja siły skurczu mięśnia szkieletowego. Metabolizm energetyczny mięśnia szkieletowego. Podział metaboliczny mięśni szkieletowych. Mięśnie
gładkie – budowa mięśni gładkich, cykl mostka mięśnia gładkiego, mechanizm
skurczu mięśni gładkich. Podział czynnościowy mięśni gładkich. Elektromiografia.
Cele kształcenia
Tydzień 6. Fizjologia układu ruchowego II. Regulacja napięcia mięśniowego.
Odruchy rdzeniowe. Ponadrdzeniowa kontrola czynności ruchowych. Zwoje
podstawy. Układ przedsionkowy. Móżdżek
Rodzaje jednostek motorycznych. Receptory mięśni szkieletowych. Budowa i funkcje wrzecion mięśniowych. Czuciowe i ruchowe unerwienie włókien mięśni szkieletowych. Motoneurony rdzenia kręgowego. Komórki Renshawa – hamowanie
zwrotne motoneuronu. Budowa i funkcje narządów ścięgnistych Golgiego. Odruchy rdzeniowe – odruch na rozciąganie, odruch z narządów ścięgnistych Golgiego
(odwrócony odruch na rozciąganie), odruch obronny (cofania). Kontrola napięcia
mięśniowego przez odruchy proprioceptywne. Znaczenie motoneuronów gamma
w regulacji napięcia mięśni szkieletowych. Rola opuszki i mostu w regulacji czynności ruchowych.
Kora ruchowo-czuciowa. Organizacja neuronów kory motorycznej i połączenia
z innymi obszarami kory mózgowej. Etapy tworzenia ruchu. Zstępujące drogi ruchowe – drogi korowo-rdzeniowe, drogi ruchowe pochodzące z pnia mózgu. Regulacja
czynności motorycznej przez jądra podstawy (pętla skorupy, pętla jądra ogoniastego). Mechanizm planowania i wykonywania ruchów dowolnych.
Organizacja i czynność móżdżku – struktury kory móżdżku, podział czynnościowy móżdżku. Organizacja neuronalna kory móżdżku. Połączenia móżdżku. Rola
móżdżku w utrzymaniu postawy ciała, regulacji napięcia mięśniowego, koordynacji
ruchów dowolnych.
Budowa i funkcje aparatu przedsionkowego. Mechanizm przetwarzania sygnału
w komórkach włosowych. Przekazywanie pobudzenia do nerwu przedsionkowego.
Funkcja kanałów półkolistych. Funkcja woreczka i łagiewki. Połączenia nerwowe
aparatu przedsionkowego. Jądra przedsionkowe. Układ przedsionkowo-rdzeniowy.
Regulacja napięcia mięśniowego i równowagi ciała przez układ przedsionkowy. Interakcja układu przedsionkowego z układem wzrokowym – odruch przedsionkowo-oczny, oczopląs porotacyjny i lokomocyjny
Tydzień 7. Patofizjologia układu ruchowego.
Zaburzenia pre- i postsynaptyczne płytki nerwowo-mięśniowej (miasthenia gravis,
zespół Lamberta-Eatona, zatrucia toksyną tężcowa i botulinową). Miopatie. Kanałopatie mięśni poprzecznie prążkowanych.
Stwardnienie rozsiane. Uszkodzenie dróg piramidowych. Patofizjologia wybranych
chorób układu pozapiramidowego: choroba Parkinsona, choroba Huntingtona,
drżenie samoistne, ataksja móżdżkowa. Sztywność odmóżdżeniowa. Oczopląs patologiczny. Choroba lokomocyjna.
26
Cele kształcenia
Tydzień 8. Rytmy biologiczne. Fizjologia i patofizjologia snu i czuwania. Czynność bioelektryczna mózgu (EEG). Organizacja układu limbicznego. Fizjologia
zachowania. Uczenie się i pamięć.
Definicja i rodzaje rytmów biologicznych, synchronizator biologiczny, zegar biologiczny. Neurofizjologiczny mechanizm sterowania rytmem okołodobowym czynności fizjologicznych i psychicznych. Definicja snu. Dobowa rytmika snu i czuwania.
Rola tworu siatkowanego w regulacji snu i czuwania. Badanie czynności bioelektrycznej mózgu metodą elektroencefalografii (EEG). Fazy i okresy snu u człowieka.
Charakterystyka i znaczenie fizjologiczne snu REM i NREM. Znaczenie fizjologiczne snu. Patofizjologia zaburzeń rytmów biologicznych – choroba transatlantycka.
Deprywacja snu, narkolepsja, somnambulizm. Padaczka i stan padaczkowy.
Charakterystyka struktur układu limbicznego. Funkcja kory przedczołowej. Długotrwałe wzmocnienie i długotrwała depresja synaptyczna. Zachowanie wrodzone –
odruch bezwarunkowy, instynkt, imprinting, popęd. Zachowanie nabyte w wyniku
uczenia asocjacyjnego – klasyczny odruch warunkowy, instrumentalny odruch warunkowy, instrumentalne odruchy obronne. Układ nagrody i kary. Regulacja nastroju. Warunkowanie reakcji strachu i stany lękowe.
Pojęcie uczenia się i pamięci. Podział pamięci. Poglądy na istotę śladu pamięciowego. Metody oceny koncentracji uwagi i zapamiętywania. Amnezja wsteczna i następcza. Patofizjologia zaburzeń nastroju oraz psychoz (zespoły depresyjne, choroba
afektywna dwubiegunowa, schizofrenia). Zespoły otępienne (choroba Alzheimera,
otępienie naczyniopochodne).
Umiejętności praktyczne nabyte po I bloku zajęć
Student potrafi:
• wywołać podstawowe odruchy rdzeniowe
• wykonać próby oceniające sprawność układu równowagi (różnicowanie
uszkodzenia móżdżku od uszkodzenia sznurów tylnych)
• zbadać czucie głębokie, dotyku, temperatury i wibracji
• zbadać odruch źrenic na światło, zbieżność i konwergencję
• zbadać ostrość wzroku, pole widzenia oraz ocenić zakres widzenia barw
• zbadać przewodzenie kostne i powietrzne
• wykonać proste testy, oceniające funkcje poznawcze
• ocenić topografię uszkodzeń układu nerwowego w oparciu o występujące
objawy neurologiczne, np. w udarze mózgu.
Tydzień 9. Seminarium sprawdzające I – zagadnienia I bloku, forma testowa
Tydzień 10. Fizjologia i patofizjologia krwi.
Skład krwi. Białka krwi i ich funkcje. Rola erytropoetyny w regulacji erytropoezy.
Budowa erytrocytów. Funkcje erytrocytów. Klasyfikacja leukocytów. Funkcje leukocytów. Funkcje płytek krwi. Obrót żelaza. Hemoglobina – rodzaje i właściwości,
krzywa dysocjacji hemoglobiny. Zawartość gazów w powietrzu atmosferycznym,
powietrzu pęcherzykowym oraz we krwi tętniczej i żylnej. Całkowita zawartość tlenu we krwi, różnica tętniczo-żylna. Transport tlenu i dwutlenku węgla we krwi. Podstawowe grupy krwi. Hemostaza – rola śródbłonka, płytek i czynników krzepnięcia.
Układy zapobiegające spontanicznemu krzepnięciu. Proces fibrynolizy. Kliniczne
wskaźniki hemostazy – czas krwawienia, krzepnięcia, oraz protrombinowy.
Zmiany w układzie czerwonokrwinkowym – niedokrwistości, policytemie. Hemoglobinotapie. Hemochromatoza. Zmiany w układzie białokrwinkowym – leukocytoza, leukopenia. Zaburzenia hemostazy. Główne konflikty serologiczne.
27
Cele kształcenia
Tydzień 11. Fizjologia układu sercowo-naczyniowego I. Hemodynamika serca.
Regulacja siły skurczu mięśnia sercowego. Zasady krążenia krwi.
Rodzaje komórek mięśnia sercowego. Specyfika budowy komórek roboczych mięśnia sercowego. Czynnościowa charakterystyka komórek szybko- i wolnodepolaryzujących się. Geneza potencjału czynnościowego w komórkach szybko – i wolnodepolaryzujących się. Budowa i właściwości układu bodźco-przewodzącego serca.
Rytm zatokowy.
Fazy cyklu sercowego. Rozkład ciśnień w jamach serca w poszczególnych fazach cyklu. Tony i szmery serca. Podstawowe parametry hemodynamiczne serca – objętość
późnorozkurczowa i późnoskurczowa, objętość wyrzutowa, pojemność minutowa,
frakcja wyrzutowa, częstość skurczów. Pojęcie obciążenia wstępnego oraz następczego serca. Regulacja siły skurczu mięśnia sercowego – kurczliwość mięśnia sercowego
(regulacja homeometryczna), prawo Franka-Starlinga (regulacja heterometryczna).
Wpływ obciążenia następczego na szybkość skracania mięśnia sercowego (prawo
Hilla).
Czynnościowy podział układu krążenia. Budowa ściany naczyń tętniczych i żylnych.
Czynniki warunkujące wielkość średnicy naczyń tętniczych i żylnych. Zasady przepływu krwi w naczyniach – zasada ciągłości przepływu, prawo Poiseuilla. Podstawowe pojęcia hemodynamiczne – pojemność minutowa serca, ciśnienie tętnicze
– skurczowe, rozkurczowe, pulsacyjne, średnie, całkowity opór obwodowy. Tętno
tętnicze i żylne.
Powrót żylny. Zależność pomiędzy ciśnieniem w przedsionku, pojemnością minutową oraz powrotem żylnym.
Tydzień 12. Fizjologia układu sercowo-naczyniowego II. Nerwowa i humoralna
regulacja czynności układu sercowo- naczyniowego.
Unerwienie współczulne i przywspółczulne serca. Unerwienie naczyń tętniczych
i żylnych. Receptory pre- i postsynaptyczne, neurotransmitery.
Wpływ układu autonomicznego na pracę serca (efekty: ino-, chrono-, i dromotropowy). Wpływ układu autonomicznego na wielkość średnicy naczyń tętniczych
i żylnych.
Pojęcie „set-point” ciśnienia tętniczego. Struktury ośrodkowego układu nerwowego warunkujące poziom „set-point”. Regulacja ciśnienia tętniczego krwi: regulacja
krótkoterminowa – odruch z baroreceptorów, regulacja długoterminowa – osoczowy układ renina-angiotensyna-aldosteron, układ wazopresynergiczny, układ peptydów natriuretycznych). Działanie ośrodkowe angiotensyn i wazopresyny. Reakcja
ortostatyczna.
Odruchy krążeniowe – odruch z mechanoreceptorów obszaru sercowo- płucnego,
odruch krążeniowy z chemoreceptorów tętniczych, odruch Bezolda-Jarischa, odruch Bainbridge’a, odruch na nurkowanie. Próba Valsalvy (etapy i znaczenie).
Zmiany „set-point” ciśnienia tętniczego w przebiegu bólu trzewnego i skórnego, zespołu zatoki tętnicy szyjnej, niedotlenienia mózgu, wzrostu ciśnienia śródczaszkowego (objaw Cushinga), zmian zawartości tlenu i dwutlenku węgla we krwi tętniczej.
Hipotonia ortostatyczna.
28
Tydzień 13. Fizjologia układu sercowo-naczyniowego III. Podstawy elektrokardiografii .
Fizyczne i elektrofizjologiczne podstawy elektrokardiografii. Odprowadzenia elektrokardiograficzne. Mechanizm powstawania poszczególnych załamków, odcinków
oraz odstępów w EKG. Cechy rytmu zatokowego w zapisie elektrokardiograficznym.
Defibrylacja a kardiowersja elektryczna.
Patologiczne zapisy EKG:
- zaburzenia rytmu i przewodzenia:
niemiarowość zatokowa, bradykardia zatokowa, tachykardia zatokowa, zaburzenia
rytmu pochodzenia nadkomorowego (skurcze dodatkowe nadkomorowe, migotanie
i trzepotanie przedsionków), zaburzenia rytmu pochodzenia komorowego (dodatkowe skurcze komorowe, częstoskurcz, trzepotanie i migotanie komór), asystolia
bloki przedsionkowo-komorowe (I, II i III stopnia), zespoły preescytacji (Wolffa-Parkinsona-White’a, Lowna-Ganonga-Levine’a);
- choroba wieńcowa: niedokrwienie, zawał serca,
- zapis EKG po porażeniu prądem.
Cele kształcenia
Tydzień 14. Fizjologia układu sercowo-naczyniowego IV. Rola śródbłonka w regulacji światła naczyń. Regulacja krążenia w poszczególnych narządach. Mikrokrążenie.
Funkcja parakrynna śródbłonka, czynniki śródbłonkowe. Synteza, mechanizm i regulacja uwalniania oraz działanie tlenku azotu. Wpływ wybranych czynników śródbłonkowych (prostaglandyn, prostacykliny, tromboksanu, endoteliny, adenozyny).
Dystrybucja krwi między poszczególnymi obszarami krążeniowymi. Autoregulacja
przepływu krwi przez poszczególne narządy.
Metabolizm mięśnia sercowego, substraty energetyczne mięśnia sercowego. Czynniki warunkujące wydatek energetyczny mięśnia sercowego.
Przepływ wieńcowy. Anatomia krążenia wieńcowego. Czynniki warunkujące opór
naczyń wieńcowych. Wpływ cyklu pracy serca na średnicę naczyń wieńcowych. Rezerwa wieńcowa. Regulacja światła naczyń wieńcowych przez lokalnie wydzielane
metabolity oraz autonomiczny układ nerwowy.
Przepływ mózgowy. Autoregulacja przepływu mózgowego. Wpływ grawitacji na
krążenie mózgowe. Rola tlenu i dwutlenku węgla w regulacji światła naczyń mózgowych. Wpływ zmian ciśnienia śródczaszkowego na przepływ mózgowy.
Charakterystyka naczyń mikrokrążenia. Właściwości przepływu przez naczynia
włosowate. Procesy wymiany przez ścianę naczyń włosowatych: dyfuzja, filtracja,
reabsorpcja. Mechanizmy regulacji mikrokrążenia – autoregulacja przepływu, przekrwienie czynnościowe i reaktywne. Rola komórek śródbłonka w regulacji mikrokrążenia
Patomechanizm i przyczyny wstrząsu. Powikłania wstrząsu. Wstrząs oligowolemiczny, septyczny, anafilaktyczny i kardiogenny – główne różnice w patomechanizmie.
Mechanizm powstawania obrzęków: hydrostatycznego, onkotycznego, limfatycznego i zapalnego.
29
Tydzień 15. Patofizjologia układu krążenia.
Najczęstsze nabyte wady zastawek serca (niedomykalność i stenoza aortalna oraz
mitralna, niedomykalność trójdzielna): epidemiologia, hemodynamika, objawy.
Miażdżyca: Metabolizm lipoprotein i ich biologiczna zmienność. Zmiany czynnościowe i morfologiczne tętnic. Przyczyny powstawania zmian miażdżycowych. Mechanizm powstawania pierwotnych zmian miażdżycowych, rozwój blaszki miażdżycowej, rola prostacykliny i tromboksanów w powstawaniu miażdżycy.
Choroba wieńcowa. Definicja i przyczyny. Epidemiologia. Objawy choroby niedokrwiennej serca. Zawał serca. Hibernacja, ogłuszenie i remodeling mięśnia sercowego.
Niewydolność serca ostra i przewlekła, skurczowa, rozkurczowa, lewo- i prawo komorowa. Kardiomiopatie.
Nadciśnienie tętnicze. Definicja. Przyczyny (nadciśnienie pierwotne i wtórne).
Udar niedokrwienny i krwotoczny mózgu (definicja i przyczyny).
Cele kształcenia
Tydzień 16. Postawy anatomiczne i biofizyczne procesu oddychania.
Anatomia układu oddechowego. Budowa i funkcja drzewa oskrzelowego. Unerwienie dróg oddechowych. Struktura i funkcja pęcherzyka płucnego. Jama opłucna,
ciśnienie w jamie opłucnej, zależność od cyklu oddechowego. Mechanika cyklu oddechowego. Objętość i pojemność płuc. Przestrzeń martwa. Wentylacja minutowa
płuc, wentylacja przestrzeni martwej, wentylacja pęcherzykowa. Opory układu oddechowego. Napięcie powierzchniowe. Funkcja surfaktantu. Praca mięśni oddechowych. Przeciek płucny. Krążenie płucne. Budowa ściany naczyń krążenia płucnego.
Ciśnienie i opór przepływu w krążeniu płucnym. Regulacja światła naczyń płucnych, wpływ prężności tlenu na mięśnie gładkie naczyń płucnych.
Nerwowa i humoralna regulacja czynności układu oddechowego.
Regulacja oddychania, powstawanie wzorca oddechowego. Regulacja ośrodka oddechowego; receptory ośrodkowe i obwodowe. Receptory dróg oddechowych i płuc
oraz związane z nimi odruchy (kaszel, ziewanie, reakcja na wdychanie substancji
toksycznych).
Tydzień 17. Fizjologia kliniczna układu oddechowego. Patofizjologia chorób
układu oddechowego.
Podstawowe testy diagnostyczne układu oddechowego (spirometria).
Mechanizm sztucznej wentylacji płuc.
Ostra i przewlekła niewydolność oddechowa.
Patofizjologia chorób zapalnych układu oddechowego (zapalenie krtani, oskrzeli
i płuc). Patofizjologia chorób obturacyjnych i restrykcyjnych (astma oskrzelowa,
POCHP, rozedma, pylice). Mukowiscydoza. Zatorowość płucna. Patologiczne typy
oddychania. Zespół bezdechu śródsennego. Nikotynizm. Choroba wysokogórska.
Umiejętności praktyczne nabyte po II bloku zajęć
Student potrafi:
• ocenić wyniki morfologii oraz wyniki badań układu hemostazy
• wysłuchać tony serca
• zmierzyć ciśnienie tętnicze i częstość skurczów serca oraz zinterpretować
otrzymany wynik
• wykonać badanie elektrokardiograficzne i zinterpretować prawidłowy zapis EKG
• wykonać próbę ortostatyczną oraz zinterpretować jej wynik
• wykazać zależności przyczynowo-skutkowe regulacji czynności układu
krążenia w normie i patologii
• zinterpretować podstawowe badanie spirometryczne
30
Tydzień 18. Seminarium Sprawdzające II – zagadnienia II bloku zajęć, forma ustna
Cele kształcenia
Tydzień 19. Fizjologia i patofizjologia układu moczowego.
Budowa i unaczynienie nerek. Nefron jako podstawowa jednostka czynnościowa.
Mechanizm powstawania moczu pierwotnego (filtracja kłębuszkowa: błona filtracyjna, efektywne ciśnienie filtracyjne). Klirens kreatyniny – metody wyliczania, wzór
Cockrofta – Gaulta i reguła MDRD). Powstawanie moczu ostatecznego (transport
kanalikowy). Równowaga kłębuszkowo- kanalikowa. Regulacja przepływu krwi
w nerce oraz jego autoregulacja. Diureza presyjna. Inne przyczyny zmian diurezy.
Neurogenna regulacja przepływu nerkowego i transportu kanalikowego (unerwienie nerek, odruchowa regulacja). Hormonalna i humoralna regulacja przepływu
nerkowego i transportu kanalikowego (układ renina – angiotensyna – aldosteron,
wazopresyna, endoteliny, tlenek azotu, peptydy natriuretyczne, dopamina, adrenomodullina, cytokiny). Zagęszczanie i rozcieńczanie moczu (wzmacniacz i wymiennik przeciwprądowy, rola mocznika). Regulacja gospodarki wapniowo- fosforanowej przez nerki. Hormonalne funkcje nerek (erytropoetyna, witamina D). Rola
nerek w regulacji ciśnienie tętniczego.
Krążenie nerkowe – odrębności czynnościowe i anatomiczne,
Poliuria, oliguria, anuria. Moczówka prosta (postać pochodzenia ośrodkowego
i chyba odwodowa). Ostra i przewlekła niewydolność nerek. Białkomocz. Zespół
nefrytyczny i nerczycowy. Kamica nerkowa. Wpływ mocznicy na zmiany ogólnoustrojowe. Zapalenie pęcherza moczowego i dróg moczowych.
Tydzień 20. Fizjologia i patofizjologia gospodarki wodno-elektrolitowej i równowagi kwasowo-zasadowej.
Gospodarka wodno-elektrolitowa. Objętość i skład przestrzeni wodnych. Skład
jonowy oraz osmolarność płynów ustrojowych. Regulacja transportu substancji
osmotycznie czynnych i wody przez błony biologiczne. Mechanizmy regulujące
wewnątrzustrojowe przemieszczanie wody i elektrolitów. Mechanizmy regulujące
objętość komórek. Bilans wodny, sodowy, potasowy, wapniowo-fosforanowy. Mechanizmy regulujące bilans wodny i elektrolitowy.
Rodzaje odwodnienia i przewodnienia – mechanizmy oraz skutki. Zaburzenia gospodarki elektrolitowej (hiper- hiponatremia, hiper- hipokalemia, hiper- hipokalcemia, hiper- hipormagnezemia).
Równowaga kwasowo-zasadowa. Kwasy lotne i nielotne. Układy buforowe zewnątrz-wewnątrzkomórkowe. Rola nerek i układu oddechowego w utrzymaniu
stałego pH. Metody oceny równowagi kwasowo-zasadowej. Regulacja pH płynu
mózgowo-rdzeniowego.
Pierwotne i wtórne zaburzenia równowagi kwasowo–zasadowej: kwasica (oddechowa, metaboliczna – przyczyny), zasadowica (oddechowa, metaboliczna – przyczyny). Mechanizmy kompensacyjne w pierwotnych zaburzeniach równowagi kwasowo–zasadowej (zasady kompensacji oddechowej i nerkowej). Wpływ zaburzeń
gospodarki kwasowo-zasadowej na gospodarkę elektrolitową.
31
Tydzień 21. Fizjologia i patofizjologia układu pokarmowego.
Neurohormonalna regulacja przyjmowania pokarmu. Autonomiczny układ jelitowy. Motoryka przewodu pokarmowego i dróg żółciowych. Czynności wydzielnicze gruczołów trawiennych (wydzielanie śliny, żołądkowe, trzustkowe, jelitowe).
Interakcja wewnątrz- i zewnątrzwydzielnicza trzustki. Budowa i funkcje wątroby.
Trawienie i wchłanianie (wody, elektrolitów, witamin, minerałów, węglowodanów,
białek, tłuszczów). Krążenie wątrobowe – odrębności anatomiczne i czynnościowe.
Zaburzenia funkcji motorycznej przewodu pokarmowego (wymioty, biegunka, zaparcia, achalazja, choroba refluksowa przełyku). Choroba wrzodowa żołądka
i dwunastnicy. Patofizjologia wątroby, pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych
(żółtaczki, wirusowe zapalenia wątroby, marskości wątroby, zapalenie pęcherzyka
żółciowego, kamica żółciowa). Patofizjologia trzustki (ostre i przewlekłe zapalenie
trzustki). Autoimmunologiczne choroby jelit – zaburzenia trawienia i wchłaniania
(nieswoiste zapalenia jelit, niedokrwistość Addisona-Biermera, choroba glutenowa).
Nowotwory układu pokarmowego.
Cele kształcenia
Tydzień 22. Układ dokrewny I. Oś podwzgórze-przysadka-tarczyca. Oś podwzgórze-przysadka-nadnercza, fizjologia i patofizjologia.
Hormony podwzgórza i przysadki.
Oś podwzgórze-przysadka-tarczyca. Regulacja wydzielania i mechanizm działania TRH i TSH. Regulacyjne funkcje hormonów tarczycy. Interakcja z innymi hormonami.
Oś podwzgórze-przysadka-nadnercza. Regulacja wydzielania CRH i ACTH, regulacyjne funkcje glikokrtykoidów i mineralokortykoidów. Interakcja z innymi hormonami.
Hiperprolaktynemia, choroba i zespół Cushinga. Zespół Conna. Nadczynność
i niedoczynność tarczycy. Zaburzenia funkcji kory i rdzenia nadnerczy.
Tydzień 23. Układ dokrewny II. Czynność endokrynna trzustki. Hormonalna
regulacja wzrostu i metabolizmu. Hormonalna regulacja gospodarki wapniowej
– podstawy fizjologiczne i patofizjologiczne. Zjawisko stresu.
Hormonalna regulacja wzrostu i metabolizmu. Regulacja i mechanizm działania
hormonu wzrostu. Specyfika i selektywność działania poszczególnych czynników
wzrostu w narządach i tkankach.
Trzustka jako narząd endokrynny (glukagon i insulina).
Hormonalna regulacja gospodarki wapniowej. Parahormon, kalcytonina, witamina D3.
Cukrzyca. Gigantyzm, akromegalia, Zaburzenia gospodarki wapniowej (tężyczka,
krzywica, osteoporoza).
Koncepcje stresu. Adaptacyjne znaczenie stresu.
Hormony stresowe (oś przysadkowo-podwzgórzowo-nadnerczowa, wazopresyna).
Zmiany aktywności układów neurotransmisyjnych mózgu. Pobudzenie układu
współczulnego. Reakcja organizmu na stres ostry i przewlekły. Wpływ stresu na
rozwój chorób psychicznych oraz układu sercowo-naczyniowego. Pourazowe
zaburzenia stresowe.
32
Tydzień 24. Fizjologia i patofizjologia układu rozrodczego, ciąży, porodu. Laktacja.
Hormonalna regulacja funkcji rozrodczych. Regulacja wydzielania i mechanizm
działania hormonów płciowych u kobiet i mężczyzn. Cykl miesiączkowy (zmiany
poziomu hormonów, zmiany błony śluzowej macicy i narządów płciowych). Okres
dojrzewania i pokwitania. Menopauza. Andropauza.
Zapłodnienie i zagnieżdżenie komórki jajowej. Jednostka matczyno-płodowo- łożyskowa (wymiana matka-płód, hormony jednostki matczyno-płodowej). Rozwój płodu
(krążenie płodowe, układ oddechowy, układ pokarmowy). Zmiany w organizmie kobiety ciężarnej (hormonalne, metaboliczne, dotyczące następujących układów: krążenia,
oddechowego, moczowo-płciowego, pokarmowego i nerwowego). Poród. Laktacja.
Bezpłodność męska i żeńska. Czynniki ryzyka poronienia. Cukrzyca i nadciśnienie tętnicze u kobiet ciężarnych. Gestoza. Zespół HELLP. Ciąża przenoszona oraz
pozamaciczna. Procesy rozrostowe i nowotworowe trofoblastu (zaśniad groniasty).
Wybrane wady rozwojowe płodu: wrodzone wady serca (przetrwały przewód tętniczy Botalla, ubytek przegrody międzyprzedsionkowej; ASD, ubytek przegrody międzykomorowej; VSD, koarktacja aorty, zwężenie tętnicy płucnej, tetralogia Fallota),
zespół Downa, zespół Turnera, alkoholowy zespół płodowy – FAS, hipotrofizm.
Wcześniactwo-przyczyny i skutki odległe.
Cele kształcenia
Tydzień 25. Energetyka spoczynkowa i wysiłkowa. Otyłość. Zaburzenia metaboliczne.
Ośrodkowa regulacja głodu i sytości. Tkanka tłuszczowa jako źródło i miejsce
docelowe działania hormonów. Rzeczywista i należna masa ciała. Podstawowa i spoczynkowa przemiana materii. Bilans energetyczny organizmu. Zasady prawidłowego
żywienia. Metody pomiaru wydatku energetycznego u człowieka (kalorymetria bezpośrednia i pośrednia).
Źródła energii do pracy mięśni szkieletowych. Wykorzystanie źródeł energii
w zależności od rodzaju, czasu trwania i intensywności wysiłku. Spoczynkowe i wysiłkowe pochłanianie tlenu. Deficyt i dług tlenowy. Równowaga czynnościowa podczas pracy fizycznej. Współczynnik oddechowy. Współczynnik pracy użytecznej.
Metody pomiaru wydolności i ich uzasadnienie fizjologiczne.
Zaburzenia metaboliczne. Otyłość i niedożywienie.
Tydzień 26. Fizjologia wysiłku fizycznego. Termoregulacja.
Klasyfikacja wysiłków fizycznych. Zasady prowadzenia treningu fizycznego.
Przegląd zmian adaptacyjnych organizmu w wyniku treningu fizycznego (układ
krążenia, układ oddechowy, układ kostno-szkieletowy, zmiany hormonalne w trakcie wysiłku, krew, termoregulacja).
Krążenie skórne i mięśni szkieletowych – odrębności anatomiczne i czynnościowe.
Drogi produkcji i wymiany ciepła między organizmem a otoczeniem. Bilans
cieplny Temperatura wewnętrzna ciała i temperatura skóry. Granice tolerancji zmian
temperatury wewnętrznej. Mechanizm działania układu termoregulacji – termoreceptory ośrodkowe i obwodowe, mózgowy ośrodek termoregulacji. Rola krążenia
skórnego w termoregulacji. Regulacja wydzielania potu. Reakcja organizmu człowieka na gorąco i zimno. Aklimatyzacja do wysokich i niskich temperatur otoczenia.
Hipotermia. Hipertermia (udar cieplny – mechanizm, rozpoznanie). Hipertermia
złośliwa. Gorączka.
33
Cele kształcenia
Tydzień 27. Adaptacja do wysiłku fizycznego.
Czynniki decydujące o ilości tlenu dostarczanego do tkanek przez układ krążenia
(reguła Ficka).
Reakcja układu krążenia na wysiłki dynamiczne: zmiany objętości wyrzutowej,
częstości skurczów serca, pojemności minutowej serca i ciśnienia tętniczego (skurczowego, rozkurczowego i średniego), powrotu żylnego podczas submaksymalnego
wysiłku dynamicznego o stałej intensywności oraz o stopniowo narastającej intensywności. Stan równowagi czynnościowej. Wpływ pozycji ciała na objętość wyrzutową podczas dynamicznych wysiłków fizycznych. Regulacja przepływu krwi przez
różne obszary naczyniowe podczas dynamicznych wysiłków fizycznych.
Reakcja układu krążenia na wysiłki statyczne lokalne: zmiany częstości skurczów
serca i ciśnienia tętniczego, warunki przepływu krwi przez pracujący mięsień. Przeciwwskazania do wykonywania wysiłków statycznych lokalnych i ogólnych.
Wpływ wieku, płci i wydolności fizycznej na adaptację układu krążenia do wysiłku
fizycznego.
Elektrokardiografia wysiłkowa. Wartość diagnostyczna elektrokardiografii wysiłkowej w chorobie niedokrwiennej serca, nadciśnieniu tętniczym i zaburzeniach rytmu
serca. Wskazania i przeciwwskazania do wykonania testu wysiłkowego. Tolerancja
wysiłkowa osób po transplantacji serca.
Korzystne efekty treningu fizycznego w wybranych schorzeniach (choroby układu
krążenia, cukrzyca, POCHP, astma okrzelowa).
Ujemne skutki przetrenowania (zespół przetrenowania).
Umiejętności nabyte po III bloku zajęć
Student potrafi:
• zinterpretować wyniki gazometrii
• zinterpretować wyniki badania ogólnego moczu
• obliczyć klirens kreatyniny
• zinterpretować podstawowe testy biochemiczne dla wybranych płynów
fizjologicznych
• zróżnicować żółtaczki (hemolityczna, miąższowa, mechaniczna)
• zinterpretować wyniki podstawowych prób wątrobowych
• rozpoznawać cukrzycę w oparciu o badania biochemiczne
• dokonać analizy zaburzeń hormonalnych.
Tydzień 28. Seminarium sprawdzające III – zagadnienia III bloku ćwiczeń, forma
testowa
Tydzień 29. Interpretacja najczęściej używanych w klinice testów diagnostycznych – zaliczenie umiejętności praktycznych dopuszczające do egzaminu.
34
Tydzień 30. Seminarium sprawdzające IV – zagadnienia wykładów.
Cele kształcenia
Tematy wykładów
1. Wykład inauguracyjny
2. Podstawy neuroplastyczności mózgu. Rozwojowe zaburzenia plastyczności
3. Choroby neurodegeneracyjne. Zjawisko stresu
4. Zachowanie. Układ limbiczny. Kora przedczołowa. Podłoże mowy. Afazje.
5. Świadomość. Zaburzenia świadomości. Depresja. Schizofrenia.
6. Zaburzenia hemostazy – punkt widzenia lekarza praktyka
7. Choroba zakrzepowo-zatorowa
8. Krótko i długoterminowa regulacja ciśnienia tętniczego. Nadciśnienie tętnicze
9. Mechanizm powstawania arytmii. Podstawowe zaburzenia rytmu i przewodzenia
10.Zaburzenia krążenia mózgowego. Udar krwotoczny i niedokrwienny mózgu
11.Patofizjologia choroby wieńcowej. Zawał serca
12.Patofizjologia niewydolności serca
13.Patofizjologia najczęstszych wad serca
14.Patofizjologia najczęstszych chorób układu oddechowego. Podstawowe testy
diagnostyczne układu oddechowego – granica między fizjologią i patofizjologią
15.Patofizjologia układu moczowego. Najczęstsze jednostki chorobowe. Podstawowe testy diagnostyczne
16.Patofizjologiczne podstawy objawów klinicznych, najczęściej występujących
u chorych z patologią układu pokarmowego
17.Ogólna charakterystyka hormonów. Podstawowe mechanizmy regulacji wydzielania hormonów
18.Hormonalna regulacja gospodarki wapniowo-fosforanowej i zaburzenia bilansu
wapniowego
19.Hormonalna regulacji czynności rozrodczych. Zaburzenia rozwojowe
20.Starzenie się i choroby cywilizacyjne.
Tematy ćwiczeń
BLOK I
1. Fizjologia komórki nerwowej.
2. Układy neurotransmisyjne mózgu. Autonomiczny układ nerwowy.
3. Fizjologia układów sensorycznych. Czucie. Ból fizjologiczny i patologiczny
4. Narządy zmysłu. Wzrok. Słuch. Węch. Smak. Fizjologia i patofizjologia.
5. Fizjologia układu ruchowego I. Fizjologia mięśni gładkich i poprzecznie- prążkowanych (mięśnie szkieletowe, mięsień sercowy).
6. Fizjologia układu ruchowego II. Regulacja napięcia mięśniowego. Odruchy rdzeniowe. Ponadrdzeniowa kontrola czynności ruchowych. Zwoje podstawy. Układ
przedsionkowy. Móżdżek.
7. Patofizjologia układu ruchowego.
8. Rytmy biologiczne. Fizjologia i patofizjologia snu i czuwania. Czynność bioelektryczna mózgu (EEG). Fizjologia zachowania. Organizacja układu limbicznego.
Uczenie się i pamięć. Zaburzenia pamięci
9. Seminarium sprawdzające I (forma testowa)
35
BLOK II
10.Fizjologia i patofizjologia krwi
11.Fizjologia układu sercowo-naczyniowego I. Hemodynamika serca. Regulacja siły
skurczu mięśnia sercowego. Zasady krążenia krwi
12.Fizjologia układu sercowo-naczyniowego II. Nerwowa i humoralna regulacja
czynności układu sercowo- naczyniowego
13.Fizjologia układu sercowo-naczyniowego III. Podstawy elektrokardiografii
14.Fizjologia układu sercowo-naczyniowego IV. Rola śródbłonka w regulacji światła
naczyń. Regulacja krążenia w poszczególnych narządach. Mikrokrążenie
15.Fizjologia układu sercowo-naczyniowego V. Patofizjologia układu krążenia
16.Fizjologia układu oddechowego I. Postawy anatomiczne i biofizyczne procesu
oddychania. Nerwowa i humoralna regulacja czynności układu oddechowego
17.Fizjologia układu oddechowego II. Fizjologia kliniczna układu oddechowego.
Patofizjologia chorób układu oddechowego
18.Seminarium sprawdzające II (forma ustna)
Cele kształcenia
- w zakresie wiedzy
student:
BLOK III
19. Fizjologia i patofizjologia układu moczowego
20.Fizjologia i patofizjologia gospodarki wodno-elektrolitowej i równowagi kwasowo-zasadowej
21.Fizjologia i patofizjologia układu pokarmowego
22.Układ dokrewny I. Oś podwzgórze-przysadka-tarczyca. Oś podwzgórze-przysadka-nadnercza – fizjologia i patofizjologia
23.Układ dokrewny I. Czynność endokrynna trzustki. Hormonalna regulacja wzrostu i metabolizmu – podstawy fizjologiczne i patofizjologiczne. Zjawisko stresu
24.Fizjologia i patofizjologia układu rozrodczego, ciąży, porodu. Laktacja
25.Energetyka spoczynkowa i wysiłkowa. Otyłość. Zaburzenia metaboliczne
26.Fizjologia wysiłku fizycznego. Termoregulacja
27.Adaptacja osób zdrowych i chorych do wysiłku fizycznego
28.Seminarium sprawdzające III (forma testowa)
29.Interpretacja najczęściej używanych w klinice testów diagnostycznych – zaliczenie umiejętności praktycznych, dopuszczające do egzaminu
30.Seminarium sprawdzające IV – zagadnienia z wykładów (forma testowa).
Efekty kształcenia
B.W1. opisuje gospodarkę wodno-elektrolitową w układach biologicznych;
B.W2. opisuje równowagę kwasowo-zasadową oraz mechanizm działania buforów
i ich znaczenie w homeostazie ustrojowej
B.W3. zna i rozumie pojęcia: rozpuszczalność, ciśnienie osmotyczne, izotonia, roztwory koloidalne i równowaga Gibbsa-Donnana
B.W18. zna zaburzenia trawienia i wchłaniania, wytwarzania kwasu solnego w żołądku oraz wytwarzania i wydzielania żółci
B.W19. zna konsekwencje niewłaściwego odżywiania, w tym długotrwałego głodowania, przyjmowania zbyt obfitych posiłków oraz stosowania niezbilansowanej diety
B.W20. zna konsekwencje niedoboru witamin lub minerałów oraz ich nadmiaru
w organizmie
B.W24. zna podstawy pobudzenia i przewodzenia w układzie nerwowym oraz
wyższe czynności nerwowe, a także fizjologię mięśni prążkowanych i gładkich oraz
funkcje krwi
B.W25. zna czynność i mechanizmy regulacji wszystkich narządów i układów organizmu człowieka, w tym układu: krążenia, oddechowego, pokarmowego, moczowego, i powłok skórnych oraz rozumie zależności istniejące między nimi
B.W26. zna konsekwencje zaburzeń reakcji hormonalnej
B. W27. zna przebieg i regulację funkcji rozrodczych u kobiet i mężczyzn
B.W28. zna mechanizmy starzenia się organizmu
36
- w zakresie wiedzy
student:
- w zakresie umiejętności
student:
B.W29. zna podstawowe ilościowe parametry opisujące wydolność poszczególnych
układów i narządów, w tym: zakres normy i czynniki demograficzne wpływające na
wartość tych parametrów
B.W30. zna związek między czynnikami zaburzającymi stan równowagi procesów
biologicznych a zmianami fizjologicznymi i patofizjologicznymi
B.W34. zna zasady prowadzenia badań naukowych, obserwacyjnych i doświadczalnych oraz badań in vitro służących rozwojowi medycyny
C.W32. wymienia czynniki chorobotwórcze zewnętrzne i wewnętrzne, modyfikowalne i niemodyfikowalne
C.W33. wymienia postacie kliniczne najczęstszych chorób poszczególnych układów i narządów, chorób metabolicznych oraz zaburzeń gospodarki wodno-elektrolitowej i kwasowo-zasadowej.
B.U7. opisuje zmiany w funkcjonowaniu organizmu w sytuacji zaburzenia homeostazy, w szczególności określa jego zintegrowaną odpowiedź na wysiłek fizyczny,
ekspozycję na wysoką i niską temperaturę, utratę krwi lub wody, nagłą pionizację,
przejście od stanu snu do stanu czuwania
B.U8. wykonuje proste testy czynnościowe oceniające organizm człowieka jako
układ regulacji stabilnej (testy obciążeniowe, wysiłkowe); interpretuje dane liczbowe dotyczące podstawowych zmiennych fizjologicznych
B.U14. planuje i wykonuje proste badanie naukowe oraz interpretuje jego wyniki
i wyciąga wnioski w zakresie fizjologii i patofizjologii
C.U8. posługuje się reakcją antygen – przeciwciało w aktualnych modyfikacjach
i technikach dla diagnostyki chorób alergicznych, autoimmunizacyjnych, chorób
krwi i nowotworowych
C.U12. analizuje zjawiska odczynowe, obronne i przystosowawcze oraz zaburzenia
regulacji wywoływane przez czynnik etiologiczny.
Metody oceny pracy
studenta (forma i warunki Egzamin po IV semestrze
Traczyk W., Trzebski A.: Fizjologia człowieka z elementami fizjologii klinicznej.
PZWL 2001
Literatura obowiązkowa:
Konturek S J.: Podstawy fizjologii. Elsevier, Urban i Partner 2007
Maśliński S., Ryżewski J.:, Patofizjologia. Tom 1 i 2, PZWL 2012
Ganong W.F.: Fizjologia. Warszawa 2007, PZWL
Literatura uzupełniająca:
Damjanow I.: Patofizjologia. Urban i Partner 2010
Koło Naukowe przy Zakładzie Fizjologii Doświadczalnej i Klinicznej. Opiekun:
Koło naukowe
dr hab. n. med. Agnieszka Cudnoch-Jędrzejewska. Studenci biorą aktywny udział
w badaniach naukowych oraz przygotowują wystąpienia i prace naukowe.
Zajęcia odbywają się zgodnie z regulaminem obowiązującym studentów Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, ze statutem WUM oraz z wewnętrznym regulaminem dostępnym na stronie internetowej Zakładu, w przewodniku dydaktycznym
oraz na tablicy ogłoszeń Zakładu.
Regulamin:
Regulamin Wewnętrzny Zakładu
1. Za całokształt procesu dydaktycznego odpowiada Kierownik Zakładu oraz powołany w tym celu Opiekun Dydaktyczny.
2. Na początku roku akademickiego student ma obowiązek zapoznać się z Regulaminem Dydaktycznym oraz planem zajęć, umieszczonych na stronie internetowej Zakładu oraz tablicy ogłoszeń w Zakładzie.
3. Zajęcia z fizjologii z elementami patofizjologii obejmują: wykłady, ćwiczenia i seminaria sprawdzające.
37
Regulamin:
4. Obecność studenta na ćwiczeniach i seminariach jest obowiązkowa. 5. w roku akademickim dopuszcza się 2 nieobecności na ćwiczeniach, które należy
usprawiedliwić w sposób zgodny z regulaminem studiów na pierwszych zajęciach po nieobecności oraz 1 nieobecność nieusprawiedliwioną;
• Student przychodzi na zajęcia tylko ze swoją grupą dziekańską. Nie ma
możliwości przenoszenia się do innych dziekańskich na poszczególne zajęcia.
W przypadku, gdy student uczy się jednocześnie na dwóch kierunkach, może
zostać przeniesiony na cały semestr do innej grupy dziekańskiej. W takiej
sytuacji należy przedstawić stosowne zaświadczenie.
6. Każda grupa dziekańska powinna posiadać grupowy e-mail w celu utrzymania
bieżącego kontaktu z Opiekunem Dydaktycznym.
7. Warunkami przystąpienia do ćwiczeń i ich zaliczenia są:
• punktualne stawienie się na zajęciach oraz udział w wejściówce (forma
testowa);
• posiadanie odpowiedniego stroju zgodnego z wymogami BHP.
8. Student nie zalicza ćwiczenia, jeżeli w trakcie zajęć:
• nie jest przygotowany do zajęć, co uniemożliwia mu czynny udział w tych
zajęciach;
• utrudnia lub uniemożliwia pracę innym;
• nie przestrzega zasad BHP;
• samowolnie opuszcza zajęcia.
9. O ocenach z poszczególnych wejściówek studenci będą informowani na kolejnych zajęciach. Informacje na temat ocen nie będą udzielane telefoniczne.
10.Każde ćwiczenie jest poprzedzone testem składającym się z 5 pytań obejmującym zagadnienia z zajęć. Wejściówka oceniana jest w skali od 2 do 5. 11.Po zakończeniu każdego bloku ćwiczeń wyliczana jest średnia ocenia z wejściówek. Jeśli wartość średnia wszystkich ocen z wejściówek z danego bloku jest
równa 3,00 lub wyższa do punktacji otrzymanej podczas egzaminu końcowego
doliczane są dodatkowe punkty pod warunkiem otrzymania oceny min. 4 i wyżej
z Seminarium Sprawdzającego (patrz punkt 20 Regulaminu)
12.Dopuszczalne regulaminem nieobecności nie są brane pod uwagę przy liczeniu
oceny średniej. Każda ponadwymiarowa nieobecność na ćwiczeniach skutkuje
brakiem dodatkowych punktów, o których stanowi punkt 11 i punkt 20 Regulaminu.
13.Seminaria sprawdzające odbywają się na koniec każdego bloku tematycznego
(III bloki). W ostatnim tygodniu zajęć odbywa się IV seminarium sprawdzające,
obejmujące zagadnienia wykładów. Forma zaliczenia jest podawana na początku
roku akademickiego.
14.Seminaria sprawdzające odbywają się w dwóch turach w poniedziałki w godzinach wykładowych. Po zakończeniu II tury testu będzie miało miejsce omówienie testu dla wszystkich chętnych z obu tur.
15.Obowiązujący do seminarium sprawdzającego zakres materiału obejmuje:
• wiadomości przekazane na ćwiczeniach;
• wiadomości z wykładów, tematycznie związanych z danym blokiem ćwiczeń;
• wiadomości zawarte we wskazanym piśmiennictwie.
14.Student ma prawo do maksymalnie dwóch terminów poprawkowych niezaliczonego seminarium sprawdzającego, ustalonych przez Opiekuna Dydaktycznego
(II termin nie może jednak odbyć się później niż w ciągu miesiąca od poprzedniego terminu).
38
Regulamin:
15.Termin zaliczenia komisyjnego (III termin) zostanie ustalony przez Opiekuna
Dydaktycznego dopiero po zakończeniu całego kursu zajęć z fizjologii.
16.Warunkiem dopuszczenia do egzaminu jest zaliczenie wszystkich Seminariów
Sprawdzających z oceną minimum 3.0 oraz zaliczenie części praktycznej przedmiotu.
17.Egzamin końcowy jest w formie testowej w terminie ustalonym przez Radę Pedagogiczną.
18.Do punktów uzyskanych na egzaminie końcowym doliczane będą punkty dodatkowe z poszczególnych kolokwiów (I-IV), zaliczonych jednak tylko w I terminie
(2 – 4 punkty począwszy od oceny dobrej).
19.Próg zaliczenia egzaminu końcowego wynosi 55%-60%.
20.Wyniki poszczególnych Seminariów Sprawdzających oraz egzaminu końcowego
zostaną podane do wiadomości w dniu następnym. 39
Kierunek:
Specjalność:
Rok studiów, semestr:
Tryb studiów:
Nazwa przedmiotu:
Typ przedmiotu:
Poziom przedmiotu
Język wykładowy:
zajęcia:
Imię i nazwisko
Kierownika Zakładu
Imię i nazwisko
osoby odpowiedzialnej
za dydaktykę:
Rodzaj zajęć:
Liczba godzin:
Metody dydaktyczne
Lekarski
II rok, semestr IV
Stacjonarne
IMMUNOLOGIA
obowiązkowy
podstawowy
polski
Zakład Immunologii, Centrum Biostruktury
ul. Banacha 1a, budynek F, Warszawa
prof. dr hab. Jakub Gołąb
prof. dr hab. Jakub Gołąb
Wykłady, seminaria
40
Wykłady: 15
Seminaria: 25
Ćwiczenia: 0
3
I.
Wykłady (15 wykładów po 45 min.)
1. Wstęp. Najważniejsze elementy układu odpornościowego
2. Główny układ zgodności tkankowej i jego znaczenie. Populacje limfocytów
3. Komponenty odpowiedzi immunologicznej nieswoistej
4. Dojrzewanie limfocytów
5. Przeciwciała monoklonalne – przełom w diagnostyce i terapii
6. Krążenie limfocytów
7. Zjawiska immunologiczne zachodzące w błonach śluzowych
8. Odporność przeciwzakaźna
9. Immunologia w nowoczesnej diagnostyce i badaniach naukowych
10.Mechanizmy nadwrażliwości typu I
11.Immunologia transplantacyjna
12.Immunoterapia nowotworów
13.Psychoneuroimmunologia
14.Relacje immunologiczne między matką a płodem
15.Zespół nabytego niedoboru odporności AIDS.
II.
Seminaria (11 seminariów po 1 h i 40 min.)
1. Temat: Definicje podstawowe. Rola układu odpornościowego. Budowa narządów limfatycznych. Dojrzewanie i krążenie limfocytów. Budowa przeciwciał
i receptorów limfocytów T rozpoznających antygen.
2. Temat: Źródła różnorodności przeciwciał i receptorów limfocytów T rozpoznających antygen. Funkcje efektorowe przeciwciał. Zastosowanie przeciwciał
monoklonalnych i ich pochodnych.
3. Temat: Główny układ zgodności tkankowej. Prezentacja antygenów i indukcja
odpowiedzi immunologicznej. Mechanizmy cytotoksyczności limfocytów.
4. Temat: Populacje i subpopulacje limfocytów, komórki NK. Cytokiny i ich
receptory. Rola cytokin w aktywacji, proliferacji i różnicowaniu limfocytów.
Udział cytokin w regulacji odpowiedzi immunologicznej humoralnej i komórkowej. Zastosowanie cytokin w medycynie.
40
Metody dydaktyczne
Wymagania wstępne
Cele kształcenia
- w zakresie wiedzy
student:
student:
5. Temat: Odpowiedź nieswoista. Funkcja układu dopełniacza. Interferony.
Funkcje makrofagów i granulocytów. Odporność przeciwzakaźna.
6. Temat: Immunologia transplantacyjna. Mechanizmy odrzucania przeszczepów allogenicznych. Charakterystyka przeszczepów różnych narządów. Hamowanie odrzucania przeszczepów.
7. Temat: Nadwrażliwość i choroby alergiczne. Typy nadwrażliwości ze szczególnym uwzględnieniem nadwrażliwości typu I. Immunoterapia alergenem.
8. Temat: Zjawiska autoimmunizacyjne. Tolerancja immunologiczna i autotolerancja. Naturalne mechanizmy zabezpieczające przez autoagresją. Niektóre
mechanizmy indukujące autoagresję.
9. Temat: Immunologia nowotworów. Ułatwienie immunologiczne. Odpowiedź
przeciwnowotworowa układu odpornościowego. Immunoterapia nowotworów.
10.Temat: Pierwotne i wtórne niedobory odporności. Parametry immunologiczne w warunkach zdrowia. Diagnostyka niedoborów odporności. Terapia genowa.
11. Techniki immunologiczne w badaniach naukowych, diagnostyce i terapii chorób człowieka.
Student zna anatomię prawidłową i histologię. Student zna podstawy biologii komórki. Student zna podstawy biologii molekularnej i genetyki.
Celem nauczania immunologii jest zapoznanie studentów z funkcjami układu odpornościowego, mechanizmami odpowiedzi immunologicznej, udziałem procesów
immunologicznych w patogenezie określonych chorób i z niektórymi metodami
używanymi do oceny czynności układu odpornościowego.
Efekty kształcenia
C.W20. zna podstawy rozwoju oraz mechanizmy działania układu odpornościowego, w tym swoiste i nieswoiste mechanizmy odporności humoralnej i komórkowej;
C.W21. opisuje główny układ zgodności tkankowej;
C.W22. zna typy reakcji nadwrażliwości, rodzaje niedoborów odporności oraz
podstawy immunomodulacji;
C.W23. zna zagadnienia z zakresu immunologii nowotworów;
C.W24. określa genetyczne podstawy doboru dawcy i biorcy oraz podstawy immunologii transplantacyjnej.
brak
brak
Egzamin po IV semestrze
Metody oceny pracy
studenta (forma i warunki
Egzamin testowy (wielokrotnego wyboru). Warunkiem zaliczenia jest uzyskanie >
50% prawidłowych odpowiedzi.
Literatura obowiązkowa: Gołąb J., Jakóbisiak M., Lasek W., Stokłosa T. (red.) “Immunologia”, PWN, 2012.
Literatura uzupełniająca: Lasek W. Immunologia – podstawowe zagadnienia i aktualności, PWN, 2014.
Koło naukowe
Koło naukowe przy Zakładzie Immunologii Centrum Biostruktury
41
Regulamin:
1. Kurs z immunologii odbywa się na II roku, w semestrze letnim i składa się z 11 seminariów (trwających po 1 godz. i 45 minut) i 15 wykładów (po 45 minut).
Wpis w indeksie studenckim: 25 godz. ćwiczenia, 15 godz. wykłady, razem –
40 godz., nazwisko wykładającego: prof. dr hab. med. Jakub Gołąb.
2. Zajęcia seminaryjne odbywają się w Centrum Dydaktycznym WUM lub w Centrum Biblioteczno-Informacyjnym WUM, wykłady – w sali wykładowej w budynku Kliniki Ortopedii i Traumatologii Narządu Ruchu WUM w Szpitalu Klinicznym Dzieciątka Jezus przy ul. Lindleya 4.
3. Studenci zobowiązani są do przygotowywania się na zajęcia z zagadnień stanowiących treść bieżących seminariów.
4. Program i tematyka zajęć z immunologii dostępne są na tablicach informacyjnych Zakładu Immunologii (ul. Banacha 1a, blok „F”) oraz na stronie internetowej: www.wum.edu.pl/immunologia
5. Kurs kończy się egzaminem testowym w sesji letniej. Egzamin z immunologii
będzie przygotowywany w oparciu o podręcznik IMMUNOLOGIA, wyd. VI,
PWN 2012 r., oraz w oparciu o wykłady – do 10% pytań egzaminacyjnych będzie
układanych w oparciu o wykłady.
6. Nie przystąpienie do egzaminu w ustalonym terminie bez zwolnienia lekarskiego
jest równoznaczne z uzyskaniem oceny niedostatecznej. Zwolnienie lekarskie
należy dostarczyć najpóźniej w ciągu 3 dni od daty egzaminu – wyznaczany jest
nowy termin w trakcie trwania sesji egzaminacyjnej.
7. Studenci mogą zgłaszać ewentualne zastrzeżenia dotyczące pytań egzaminacyjnych w przeciągu 24 godzin od ogłoszenia wyników egzaminu. Po tym czasie
zespół egzaminacyjny podejmuje decyzje co do uznania bądź nie uznania
zastrzeżeń i reklamacji studentów – ewentualny komunikat dla studentów będzie
podawany w internecie i kończy sprawy sporne między Zakładem i studentami.
42
Kierunek:
Specjalność:
Rok studiów,
semestr:
Tryb studiów:
Nazwa przedmiotu:
Typ przedmiotu:
Poziom przedmiotu
Język wykładowy:
zajęcia:
Imię i nazwisko
Kierownika Zakładu
Imię i nazwisko
za dydaktykę:
Rodzaj zajęć:
Liczba godzin:
Metody dydaktyczne
Wymagania wstępne
Cele kształcenia
Lekarski
II rok, semestr I i II
stacjonarne / niestacjonarne
JĘZYK OBCY
Język angielski w medycynie
zaawansowany
język angielski
ul. Księcia Trojdena 2a, 02-109 Warszawa
tel. 22 57 20 863
[email protected]; www.sjo.wum.edu.pl
dr Maciej Ganczar
mgr Zofia Patoka
lektorat
60
wykłady:
ćwiczenia: 60
seminaria:
4
Metody podające:
- wprowadzenie informacyjne
- metoda przewodniego tekstu
- wyjaśnienie.
Metody problemowe:
- omówienie problemu.
Metody aktywizujące:
- metoda przypadków – analiza struktury języka i języka opisu przypadków
- metoda sytuacyjna (odgrywanie ról)
- dyskusja dydaktyczna.
Metody eksponujące:
- film i nagrania audio.
Metody praktyczne:
- ćwiczenia językowe utrwalające
- metoda projektów (plakat naukowy lub edukacyjny/prezentacja).
Zaliczenie lektoratu języka angielskiego w medycynie (60 h) zgodnie z sylabusem
zatwierdzonym dla I roku studiów na kierunku lekarskim w WUM.
Posługiwanie się językiem angielskim na poziomie min. B2 wg ESOKJ w zakresie
medycyny, z rozróżnieniem języka tekstów specjalistycznych i komunikacji w środowisku zawodowym oraz języka w komunikacji z pacjentem.
43
Efekty kształcenia
W języku angielskim potrafi:
- posługiwać się nazwami najczęściej występujących zaburzeń i jednostek
chorobowych
- przedstawić mechanizmy patologiczne
- posługiwać się nazwami objawów przedmiotowych i podmiotowych
z rozróżnieniem terminów specjalistycznych i stosowanych w komunikacji
z pacjentami
- w zakresie wiedzy
- posługiwać się nazwami podstawowych grup leków, ich postaci i dróg
student:
podawania
- posługiwać się nazwami badań diagnostycznych, przedstawiać i interpretować
ich wyniki
- posługiwać się nazwami podstawowych zabiegów zakresu pierwszej pomocy,
terapeutycznych, chirurgicznych, dawać instrukcje pacjentom, wyjaśniać
naturę i cel zabiegu
- przedstawiać prawa pacjenta obowiązujące w Polsce porównując je do praw
obowiązujących w krajach danego obszaru językowego.
D.U17. krytycznie analizuje piśmiennictwo medyczne, w wybranym języku obcym (angielskim) oraz wyciąga wnioski w oparciu o dostępną literaturę na poziomie
rozszerzonym.
D.U18. porozumiewa się z pacjentem w jednym z języków obcych (angielskim)
na poziomie rozszerzonym.
Potrafi:
- przeprowadzić badanie podmiotowe i przedmiotowe z pacjentem
- wyjaśnić pacjentowi istotę dolegliwości
student:
- opisać stan pacjenta i postępowanie innemu lekarzowi oraz przedstawić
pisemny opis przypadku w różnych formatach
- podać pacjentowi niezbędne informacje i instrukcje podczas wykonywanej
procedury/podawania leku
- przekazać podstawowe informacje o stanie pacjenta innemu lekarzowi
- opracować i przedstawić plakat/prezentację ekranową na tematy związane
z medycyną i edukacją zdrowotną.
1. Potrafi nawiązać i utrzymać pełen szacunku kontakt z chorym.
2. Posiada świadomość własnych ograniczeń w dziedzinie znajomości języka
obcego i umiejętność stałego dokształcania się.
Warunkiem zaliczenia każdego semestru jest systematyczny, aktywny udział
w zajęciach, obowiązkowa obecność na wszystkich 15 zajęciach w semestrze, pozytywne oceny z pisemnego zaliczenia kończącego semestr oraz przedstawienie plakatu lub prezentacji w oparciu o dodatkową lekturę.
Forma zaliczenia semestru:
- zaliczenie pisemne: testy otwarte, testy krótkiej odpowiedzi, testy zamknięte
prawda-fałsz, dobieranie i uzupełnianie, transformacje zdań i parafraza tekstu,
Metody oceny pracy stutłumaczenie z języka polskiego na język angielski
denta (forma i warunki
- część ustna: opracowanie i przedstawienie plakatu/prezentacji ekranowej:
procesy patologiczne, jednostka chorobowa i przypadki, metody
diagnostyczne i terapeutyczne.
Skala ocen – numeryczna i słowna obowiązująca w WUM.
Egzamin końcowy po IV semestrze obejmujący zakres materiałów semestrów I-IV:
- ustna prezentacja tematu medycznego w oparciu o materiał w Power Point
- ustna odpowiedź na wylosowane pytanie z zakresu materiału całego kursu.
Struktura i metody oceniania jak w zaliczeniach semestralnych.
44
Literatura obowiązkowa: Joanna Ciecierska, Barbara Jenike: English for Medicine. Warszawa: PZWL 2007.
1. Mark H. Beers, Robert S. Potter, Thomas V. Jones, Justin L. Kaplan. Michael
Berkwits [eds.]: The Merck Manual of Diagnosis and Therapy, 19th ed.
2. Eric H. Glendinning, Anne S. Beverly Holmström: English in Medicine.
Cambridge University Press 2010.
3. Eric H. Glendinning, Richard Howard. Professional English in Use. Cambridge
Literatura uzupełniająca:
University Press 2010.
4. Lynn S. Bickley: Pocket Guide to Physical Examination. Philadelphia: Lippincott,
Williams and Wilkins 2007.
Czasopisma
,,The Lancet”, ,,BMJ”, ,,JAMA”, ,,Scientific American”
1. Studium Języków Obcych (SJO) prowadzi zajęcia z języków nowożytnych
i języka łacińskiego zgodnie z programem studiów obowiązującym na danym
kierunku.
2. Lektorat kończy się zaliczeniem, zaliczeniem na ocenę i egzaminem, w zależności
od nauczanego języka oraz kierunku studiów.
3. Przedmiotem nauczania jest język specjalistyczny, dostosowany do potrzeb
zawodowych przyszłych absolwentów.
4. Podstawę zaliczenia przedmiotu stanowią: udział w zajęciach, pozytywne oceny
uzyskane z kolokwiów cząstkowych oraz pisemnego sprawdzianu końcowego
i prezentacji w przypadku języków nowożytnych.
5. W przypadku nieobecności:
- dwie nieobecności w semestrze – obie należy zaliczyć w terminie do dwóch
tygodni od daty nieobecności
- trzy nieobecności w semestrze – student zobowiązany jest napisać podanie
do kierownika SJO z prośbą o umożliwienie odrobienia i zaliczenia trzeciej
nieobecności w trybie indywidualnym - cztery i więcej nieobecności w semestrze – student zobowiązany jest do
powtarzania semestru (w wypadku pobytu w szpitalu student może ubiegać
się o zgodę na zaliczanie nieobecności w sesji poprawkowej).
6. Student ma obowiązek zgłosić się na sprawdzian pisemny w wyznaczonym
terminie. W przypadku niestawienia się, bądź niezaliczenia testu, studentowi
Regulamin:
przysługuje jeden termin poprawkowy ustalony przez prowadzącego.
W przypadku niezaliczenia poprawy studentowi przysługuje trzeci termin
tzw. egzamin komisyjny. Student otrzymuje wpis do indeksu od wykładowcy
i potwierdza go u kierownika lub zastępcy kierownika SJO.
7. Student ubiegający się o zwolnienie z lektoratu (przepisanie oceny) powinien
złożyć stosowne podanie do kierownika SJO w pierwszym tygodniu zajęć.
8. Forma egzaminu podana jest do wiadomości studentów w przewodniku
dydaktycznym dla danego kierunku i roku studiów.
9. Posiadanie certyfikatu z języka obcego, oceny z lektoratu otrzymanej na innym
kierunku studiów w WUM lub innej uczelni nie zwalnia z uczęszczania
na zajęcia przewidziane programem studiów na aktualnym kierunku studiów.
10. Sprawy nieuregulowane niniejszym regulaminem będą rozstrzygane
indywidualnie przez kierownictwo SJO.
SKALA OCEN
ZALICZENIA i EGZAMINY
(w %)
95%-100% ------ 5 (bardzo dobry)
90%-94,99% --- 4.5 (ponad dobry)
80%-89,99% --- 4 (dobry)
75%-79,99% --- 3.5 (dość dobry)
60%-74,99% --- 3 (dostateczny)
45
Kierunek:
Lekarski
Specjalność:
Rok studiów,
semestr:
Tryb studiów:
Nazwa przedmiotu:
Typ przedmiotu:
Poziom przedmiotu
Język wykładowy:
zajęcia:
Imię i nazwisko
Kierownika Zakładu
Imię i nazwisko
za dydaktykę:
Rodzaj zajęć:
Liczba godzin:
Metody dydaktyczne
Wymagania wstępne
Cele kształcenia
II rok, semestr I i II
stacjonarne / niestacjonarne
JĘZYK OBCY
Język francuski/niemiecki/rosyjski w medycynie
zaawansowany
język francuski/niemiecki/rosyjski w zależności od wyboru
ul. Księcia Trojdena 2a, 02-109 Warszawa, tel. 22 57 20 863
[email protected]: www.sjo.wum.edu.pl
dr Maciej Ganczar
mgr Barbara Tryuk-Czapska,
mgr Barbara Rogowska,
mgr Iwona Wołoszczenko
lektorat
60
wykłady:
ćwiczenia: 60
seminaria:
4
Metody podające:
– wprowadzenie informacyjne,
– metoda przewodniego tekstu,
– wyjaśnienie.
Metody problemowe:
– omówienie problemu.
Metody aktywizujące:
– metoda przypadków – analiza struktury języka i języka opisu przypadków,
– metoda sytuacyjna (odgrywanie ról),
– dyskusja dydaktyczna.
Metody eksponujące:
– film i nagrania audio.
Metody praktyczne:
– ćwiczenia językowe utrwalające,
– metoda projektów (plakat naukowy lub edukacyjny/prezentacja).
Zaliczenie lektoratu języka obcego w medycynie (60 h) zgodnie z sylabusem zatwierdzonym dla I roku studiów na kierunku lekarskim w WUM.
Posługiwanie się wybranym językiem obcym na poziomie min. B2 wg
ESOKJ w zakresie medycyny, z rozróżnieniem języka tekstów specjalistycznych
i komunikacji w środowisku zawodowym oraz języka w komunikacji z pacjentem.
46
- w zakresie wiedzy
student:
- w zakresie kompetencji personalno-społecznych
Metody oceny pracy
studenta (forma
i warunki zaliczenia
przedmiotu)
Efekty kształcenia
W wybranym języku obcym posługuje się nazwami:
- najczęściej występujących zaburzeń i jednostek chorobowych
- objawów przedmiotowych i podmiotowych z rozróżnieniem terminów
specjalistycznych i stosowanych w komunikacji z pacjentami
- podstawowych grup leków ich postaci i dróg podawania
- badań diagnostycznych, przedstawiania interpretacji ich wyników
- podstawowych zabiegów z zakresu pierwszej pomocy, terapeutycznych,
chirurgicznych (daje instrukcje pacjentom, wyjaśnia naturę i cel zabiegu)
W wybranym języku obcym przedstawia prawa pacjenta obowiązujące
w Polsce porównując je do praw obowiązujących w krajach danego obszaru językowego.
W wybranym języku obcym potrafi przedstawić mechanizmy patologiczne.
D.U17. krytycznie analizuje piśmiennictwo medyczne, w wybranym języku obcym
(francuskim, niemieckim, rosyjskim) oraz wyciąga wnioski w oparciu o dostępną
literaturę na poziomie rozszerzonym.
D.U18. porozumiewa się z pacjentem w jednym z języków obcych na poziomie
rozszerzonym.
W wybranym języku obcym:
- przeprowadza badanie podmiotowe i przedmiotowe z pacjentem,
- wyjaśnia pacjentowi istotę dolegliwości,
- opisuje stan pacjenta i postępowanie innemu lekarzowi oraz przedstawia
pisemny opis przypadku w różnych formatach,
- podaje pacjentowi niezbędne informacje i instrukcje podczas wykonywanej
procedury/podawania leku,
- przekazuje podstawowe informacje o stanie pacjenta innemu lekarzowi,
- potrafi opracować i przedstawić plakat/prezentację.
E multimedialną na tematy związane z medycyną i edukacją zdrowotną.
1. Potrafi nawiązać i utrzymać pełen szacunku kontakt z chorym.
2. Posiada świadomość własnych ograniczeń w dziedzinie znajomości języka obcego
i umiejętność stałego dokształcania się.
Warunkiem zaliczenia każdego semestru jest systematyczny, aktywny udział w zajęciach, obowiązkowa obecność na wszystkich 15 zajęciach w semestrze, pozytywne
oceny z pisemnego zaliczenia kończącego semestr oraz przedstawienie plakatu lub
prezentacji w oparciu o dodatkową lekturę.
Forma zaliczenia:
- zaliczenie pisemne: testy otwarte, testy krótkiej odpowiedzi, testy zamknięte
prawda-fałsz, dobieranie i uzupełnianie, transformacje zdań i parafraza tekstu,
tłumaczenie z języka polskiego na wybrany język obcy,
- część ustna: opracowanie i przedstawienie plakatu/prezentacji multimedialnej
(procesy patologiczne, jednostka chorobowa i przypadki, metody diagnostyczne
i terapeutyczne),
- skala ocen – numeryczna i słowna obowiązująca w WUM,
- egzamin końcowy po IV semestrze obejmujący zakres materiałów semestrów
I-IV (część pisemna i ustna – struktura i metody oceniana jak zaliczeń
semestralnych).
47
Język francuski:
Fassier Thomas, Talavera-Goy Solange: Le français des médecins. PUG 2009.
Język niemiecki:
Ganczar Maciej, Rogowska Barbara: Medycyna. Ćwiczenia i słownictwo specjalistyczne. Warszawa: Hueber 2007.
Literatura obowiązkowa: Schrimpf Ulrike. Bahnemann Markus.: Deutsch für Ärztinnen und Ärzte. Heidelberg:
Springer 2010.
Blanck Nathalie: Visite live, Hörbücher: Neurologie, Innere Medizin, Gynäkologie,
Chirurgie, Orthopädie. München: Urban & Fischer (Elselvier) 2003.
Język rosyjski:
Hajczuk Roman: Ruskij jazyk w medycynie. Warszawa: PZWL 2008.
Język francuski:
Mourlhon-Dallies Florence, Tolas Jacqueline: santé-médecine.com, Paris: CLE International 2007.
Język niemiecki:
Blanck Nathalie: Visite live, Hörbücher: Neurologie, Innere Medizin, Gynäkologie,
Literatura uzupełniaChirurgie, Orthopädie. München: Urban & Fischer (Elselvier) 2003.
Język rosyjski:
jąca:
Medical Tribune D.A. Nelson-Anderson, I.B. Komers: Medicynskij sprawocznik, Sonters Publishing Inc. 1995 Tłum. na język rosyjski, Wydawnictwo Sowa, Moskwa 2001.
Czasopisma:
J. francuski: www.doctissimo.fr
J. niemiecki: Medical Tribune.
1. Studium Języków Obcych (SJO) prowadzi zajęcia z języków nowożytnych i języka
łacińskiego zgodnie z programem studiów obowiązującym na danym kierunku.
2. Lektorat kończy się zaliczeniem, zaliczeniem na ocenę i egzaminem, w zależności
od nauczanego języka oraz kierunku studiów.
3. Przedmiotem nauczania jest język specjalistyczny, dostosowany do potrzeb zawodowych przyszłych absolwentów.
4. Podstawę zaliczenia przedmiotu stanowią: udział w zajęciach, pozytywne oceny
uzyskane z kolokwiów cząstkowych oraz pisemnego sprawdzianu końcowego
i prezentacji w przypadku języków nowożytnych.
5. W przypadku nieobecności:
- dwie nieobecności w semestrze – obie należy zaliczyć w terminie do dwóch
tygodni od daty nieobecności,
Regulamin:
- trzy nieobecności w semestrze – student zobowiązany jest napisać podanie
do kierownika SJO z prośbą o umożliwienie odrobienia i zaliczenia trzeciej
nieobecności w trybie indywidualnym - cztery i więcej nieobecności w semestrze – student zobowiązany jest do
powtarzania semestru (w wypadku pobytu w szpitalu student może ubiegać się
o zgodę na zaliczanie nieobecności w sesji poprawkowej).
6. Student ma obowiązek zgłosić się na sprawdzian pisemny w wyznaczonym terminie. W przypadku niestawienia się, bądź niezaliczenia testu, studentowi przysługuje jeden termin poprawkowy ustalony przez prowadzącego. W przypadku niezaliczenia poprawy studentowi przysługuje trzeci termin tzw. egzamin komisyjny.
Student otrzymuje wpis do indeksu od wykładowcy i potwierdza go u kierownika
lub zastępcy kierownika SJO.
48
Regulamin:
7. Student ubiegający się o zwolnienie z lektoratu (przepisanie oceny) powinien złożyć stosowne podanie do kierownika SJO w pierwszym tygodniu zajęć.
8. Forma egzaminu podana jest do wiadomości studentów w przewodniku dydaktycznym dla danego kierunku i roku studiów.
9. Posiadanie certyfikatu z języka obcego, oceny z lektoratu otrzymanej na innym
kierunku studiów w WUM lub innej uczelni nie zwalnia z uczęszczania na zajęcia
przewidziane programem studiów na aktualnym kierunku studiów.
10. Sprawy nieuregulowane niniejszym regulaminem będą rozstrzygane indywidualnie przez kierownictwo SJO.
SKALA OCEN
ZALICZENIA i EGZAMINY
(w %)
95%-100% ------ 5 (bardzo dobry)
90%-94,99% --- 4.5 (ponad dobry)
80%-89,99% --- 4 (dobry)
75%-79,99% --- 3.5 (dość dobry)
60%-74,99% --- 3 (dostateczny)
49
ETYKA LEKARSKA
Zakład Bioetyki i Humanistycznych Podstaw Medycyny
ul. Żwirki i Wigury 63, 02 – 091 Warszawa, tel./fax 57 20 568
Kierownik Zakładu: Prof. dr hab. Tomasz Pasierski
Osoba odpowiedzialna za dydaktykę: dr hab. Paweł Łuków
Wymiar godzin przedmiotu:
Semestr: rok II, semestr I
Wykłady: 24 godz.
Ćwiczenia: Seminaria: 16 godz.
Ogółem: 40
Zaliczenie: 1) test obejmujący treści wykładu, 2) zaliczenie seminariów zgodnie z wymogami ustalonymi przez
osoby prowadzące seminaria
Cel nauczania:
Wykłady: Zapoznanie studentów z teoretyczno-filozoficznymi podstawami etyki lekarskiej, podstawowymi
pojęciami etyki lekarskiej oraz prawnymi warunkami wykonywania zawodu lekarza w Polsce. Seminaria: Nauka
umiejętności analizowania medycznych problemów etycznych na podstawie treści wykładu, lektur artykułów naukowych i dyskusji nad kazusami.
Program nauczania:
Wykład 1: Filozofia i jej główne subdyscypliny. Wiedza, rodzaje nauk.
Wykład 2: Wnioskowanie indukcyjne. Humanistyka. Podstawy filozofii nauki.
Wykład 3: Teorie prawdy. Filozoficzne i metodologiczne podstawy medycyny opartej na dowodach.
Wykład 4: Etyka i profesjonalizm lekarski.
Wykład 5: Filozoficzne teorie etyczne.
Wykład 6: Regulacja etyczna w medycynie.
Wykład 7: Sprawiedliwość w medycynie i prawa pacjenta.
Wykład 8: Relacja lekarz-pacjent i świadoma zgoda. Kompetencja decyzyjna pacjenta.
Wykład 9: Profesjonalna autonomia lekarska. Paternalizm w medycynie.
Wykład 10: Prawdomówność i poufność lekarska.
Seminarium 1: Profesjonalizm lekarski.
Seminarium 2: Świadoma zgoda pacjenta na świadczenie zdrowotne.
Seminarium 3: Autonomia i kompetencja decyzyjna pacjenta.
Seminarium 4: Autonomia profesjonalna lekarza.
Seminarium 5: Tajemnica lekarska.
Seminarium 6: Intymność pacjenta.
Seminarium 7: Etyka początków ludzkiego życia.
Seminarium 8: Problemy etyczne w pediatrii.
Seminarium 9: Etyka końca życia.
Seminarium 10: Konflikt interesów w opiece zdrowotnej.
Literatura obowiązkowa
Fragmenty z:
1.T. Pasierski, P. Łuków Etyka lekarska z elementami filozofii.
2 .T.L. Beauchamp i J.F. Childress, Zasady etyki medycznej
3. R. Gillon, Etyka lekarska – problemy filozoficzne
4. K. Szewczyk, Bioetyka. Podręcznik akademicki. T. 1, Medycyna na granicach życia
Literatura dodatkowa zostanie podana przez osoby prowadzące seminaria.
50
Nazwa Wydziału:
Program kształcenia:
Rok akademicki:
Nazwa modułu/przedmiotu:
Kod przedmiotu:
Jednostka/i prowadząca/e kształcenie:
Kierownik jednostki/jednostek:
Rok studiów:
Semestr studiów:
Typ modułu/przedmiotu:
Osoby prowadzące:
I Wydział Lekarski
kierunek lekarski sześcioletnie jednolite studia magisterskie
stacjonarne i niestacjonarne
2015/2016
Genetyka
Centrum Biostruktury, I Wydział Lekarski
ul. Pawińskiego 3c, 02-106 Warszawa
tel. 22 572 06 95, faks 22 572 06 96
http://www.genetyka.wum.edu.pl
prof. dr hab. Rafał Płoski
2 (drugi)
4 (czwarty)
podstawowy
prof. dr hab. Rafał Płoski, dr n. biol. Joanna Kosińska,
dr n. med. Małgorzata Rydzanicz, dr n. med. Lech Trzeciak,
mgr Konrad Szymański, mgr Piotr Gasperowicz,
mgr Anna Walczak, mgr Krystyna Wasilewska
Erasmus TAK/NIE (czy przedmiot dostępny jest dla studentów w ramach programu nie
Erasmus):
Osoba odpowiedzialna za sylabus (osoba, Konrad Szymański
do której należy zgłaszać uwagi dotyczące kom. 607 49 39 01
sylabusa):
[email protected]
Liczba punktów ECTS:
2
1. Cele kształcenia
Celem nauczania jest zapoznanie z teoretycznymi i laboratoryjnymi podstawami genetyki medycznej i klinicznej. Podczas zajęć główny nacisk jest położony na naukę wykorzystania zdobytej wiedzy w praktyce. Studenci
powinni nauczyć się samodzielnego interpretowania podstawowych analiz genetycznych, zrozumieć zasady poradnictwa genetycznego oraz poznać podstawowe techniki laboratoryjne i statystyczne wykorzystywane w badaniach naukowych z zakresu genetyki człowieka.
2. Wymagania wstępne
Przed przystąpieniem do zajęć student:
1. zna funkcje nukleotydów w komórce; opisuje struktury I- i ll-rzędową DNA i RNA, wymienia oddziaływania
stabilizujące te struktury; opisuje strukturę chromatyny (B.W13.);
2. zna funkcje genomu, transkryptomu i proteomu człowieka oraz podstawowe metody stosowane w ich badaniu; opisuje procesy replikacji, naprawy i rekombinacji DNA, transkrypcji i translacji, oraz degradacji DNA,
RNA i białek; zna podstawowe koncepcje regulacji ekspresji genów, w tym regulacji epigenetycznej (B.W14.);
3. zna procesy takie jak: cykl komórkowy, proliferacja, różnicowanie i starzenie się komórek, apoptoza i nekroza
oraz ich znaczenie dla funkcjonowania organizmu; wyjaśnia różnice pomiędzy mitozą i mejozą (B.W22.);
4. zna sposoby komunikacji między komórkami, a także między komórką a macierzą zewnątrzkomórkową oraz
szlaki przekazywania sygnałów w komórce i przykłady zaburzeń w tych procesach prowadzące do rozwoju
nowotworów i innych chorób (B.W21);
5. zaliczył przedmiot Biologia molekularna.
3. Przedmiotowe efekty kształcenia
Lista efektów kształcenia
Symbol przedmiotowego
Odniesienie do efektu
Treść przedmiotowego efektu kształcenia
efektu kształcenia
kierunkowego (numer)
W1
zna podstawowe pojęcia z zakresu genetyki
C.W1.
W2
opisuje zjawiska sprzężenia i współdziałania genów
C.W2.
51
W3
W4
W5
W6
W7
W8
U1
U2
U3
U4
K1
4.
opisuje prawidłowy kariotyp człowieka
opisuje budowę chromosomów oraz molekularne
podłoże mutagenezy
zna zasady dziedziczenia różnej liczby cech, dziedziczenia cech ilościowych, niezależnego dziedziczenia
cech oraz dziedziczenia pozajądrowej informacji
genetycznej
opisuje aberracje autosomów i heterosomów będące
przyczyną chorób
zna podstawy diagnostyki mutacji genowych i chromosomowych odpowiedzialnych za choroby dziedziczne oraz nabyte, w tym nowotworowe
zna czynniki wpływające na pierwotną i wtórną równowagę genetyczną populacji
analizuje krzyżówki genetyczne oraz rodowody cech
i chorób człowieka oraz ocenia ryzyko urodzenia się
dziecka z aberracjami chromosomowymi
szacuje ryzyko ujawnienia się danej choroby u potomstwa w oparciu o predyspozycje rodzinne i wpływ
czynników środowiskowych
korzysta z baz danych, w tym internetowych, i wyszukuje potrzebne informacje do badań naukowych (w
zakresie genetyki)
krytycznie analizuje piśmiennictwo medyczne, w tym
w języku angielskim, oraz wyciąga wnioski w oparciu o dostępne doniesienia literaturowe w zakresie
genetyki
potrafi pracować w grupie w celu rozwiązania problemu z zakresu genetyki.
Formy prowadzonych zajęć
Forma
Liczba godzin
Liczba grup
C.W4
C.W5.
C.W9.
C.W8.
C.U1.
C.U5.
C.U28
Minimalna liczba osób
w grupie
nieobowiązkowe
nieobowiązkowe
nieobowiązkowe
Wykład
0
0
Seminarium
8
1
Ćwiczenia
17
1
5. Tematy zajęć i treści kształcenia
1. Podstawy wywiadu genetycznego i analiza rodowodowa. Rodzaje dziedziczenia u człowieka. Piętnowanie
rodzicielskie. Tworzenie rodowodów na podstawie przypadków klinicznych. Analiza rodzajów dziedziczenia
– W1, W5, K1.
2. Szacowanie ryzyka genetycznego w chorobach wieloczynnikowych. Przydatność wyliczania RR i OR w genetyce medycznej. Wyliczanie ryzyka nawrotu chorób jednogenowych. Empiryczne oszacowanie prawdopodobieństwa choroby w rodzinie z wykorzystanie teorii Bayesa – W1, W8, U1, U2, K1.
3. Przydatność wyliczania LR w genetyce medycznej. Obliczanie prawdopodobieństwa w rodowodach – U1.
4. Mutacje de novo. Wyliczanie ryzyka genetycznego z uwzględnieniem mutagenezy – W1, W7, W8, U1, U2.
5. Identyfikacja i mapowanie genów. Analiza sprzężeń – W1, W2, U1, U2, U3.
6. Wprowadzanie do badań cytogenetycznych. Chromosomowe podstawy chorób człowieka. Techniki cytogenetyki molekularnej. Analiza wyników cytogenetycznych. Zastosowanie internetowych baz danych w analizie
CGH – W1, W3, W4, W6, U1, U2, U3, U4.
7. Medycyna spersonalizowana – sekwencjonowanie całogenomowe DNA. Analiza wyników sekwencjonowania
DNA – W1, U2, U3, U4.
52
6. Sposoby weryfikacji efektów kształcenia
Symbol przedSymbole form prowaSposoby weryfikacji efektu
miotowego efekdzonych zajęć
kształcenia
tu kształcenia
W1 – W8,
U1-U4
C, S
W1-W8, U1-U3
C, S
7.
Kryterium zaliczenia
poprawne wykonanie zadania
(sporządzenie rodowodu na podstawie opisu klinicznego rodziny,
zinterpretowanie wyniku badania
raport z wykonanego zadania
genetycznego, wyliczenie ryzyka
genetycznego, zdefiniowanie
pojęcia, wytłumaczenie procesu
biologicznego)
prawidłowe rozwiązanie jednego
kolokwium
z trzech zadań.
Kryteria oceniania
Forma zaliczenia przedmiotu: zaliczenie bez oceny
ocena
kryteria
2,0 (ndst)
Nierozwiązanie przynajmniej jednego zadania z trzech
3,0 (dost)
3,5 (ddb)
4,0 (db)
4,5 (pdb)
5,0 (bdb)
8. Literatura
Literatura obowiązkowa:
Genetyka medyczna Jorde Lynn B., Carey John C., Bamshad Michael J. Urban & Partner, 2014 Wydanie: 2.
9. Kalkulacja punktów ECTS
Forma aktywności
Liczba godzin
Godziny kontaktowe z nauczycielem akademickim:
Wykład
0
0
Seminarium
8
0,5
Ćwiczenia
17
0,5
Samodzielna praca studenta:
Przygotowanie studenta do zajęć
15
0,5
Przygotowanie studenta do zaliczeń
10
0,5
Inne (jakie?)
0
0
Razem
50
2
53
10. Informacje dodatkowe
Osoba odpowiedzialna za sprawy studenckie: Konrad Szymański [email protected]
Sekretariat Zakładu znajduje się przy ul. Pawińskiego 3c w pokoju nr 2 i jest czynny w poniedziałki i środy
w godz. 930-1300. Indeksy złożone w Zakładzie należy wypełnić zgodnie z Kartą okresowych osiągnięć studenta.
Studentów zainteresowanych genetyką medyczną, chętnych do podjęcia współpracy przy projektach
naukowych realizowanych w Zakładzie Genetyki Medycznym zapraszamy do kontaktu z kierownikiem ZGM –
prof. Rafałem Płoskim.
Regulamin zajęć:
Rozdział 1. Informacje ogólne
1. Zajęcia odbywają się w sali dydaktycznej podanej w planie zajęć przez Dziekanat właściwego Wydziału
Lekarskiego WUM.
2. Zajęcia odbywają się według harmonogramu ustalonego przez Dziekanat właściwego Wydziału Lekarskiego WUM.
3. Uczestniczenie w zajęciach odbywa się w grupach dziekańskich. Zmiana grupy dziekańskiej na czas
trwania zajęć możliwa jest jedynie w szczególnych sytuacjach losowych i wymaga zgody Dziekana ds.
studenckich oraz osoby odpowiedzialnej za sprawy studenckie w Zakładzie Genetyki Medycznej (ZGM).
Odrabianie pojedynczych zajęć z inną grupą należy uzgodnić z osobą odpowiedzialną za dydaktykę.
4. Zajęcia rozpoczynają się punktualnie o godzinie podanej w planie zajęć udostępnionym przez właściwy
Dziekanat.
5. Spóźnienie się studenta na zajęcia przekraczające 15 minut jest traktowane jak nieobecność i powoduje
niezaliczenie zajęć w danym dniu.
6. W przypadku odbywania zajęć w sali seminaryjnej Zakładu Genetyki Medycznej obowiązuje całkowity
zakaz spożywania posiłków oraz napojów w części komputerowej sali. Sala seminaryjna musi być pozostawiona w ładzie i porządku.
7. Zaliczenie zajęć jest stwierdzeniem uczęszczania i aktywnego udziału w zajęciach.
Rozdział 2. Organizacja zajęć na czwartym semestrze
1. Podstawą zaliczenia przedmiotu na czwartym semestrze jest uzyskanie pozytywnej oceny z kolokwium.
2. Kolokwium jest pisemne i składa się z co najmniej 3 zadań.
3. Warunkiem dopuszczenia do kolokwium jest obecność na seminariach i zaliczenie ćwiczeń. Dopuszcza
się jedną nieobecność na zajęciach. Każda kolejna nieobecność, niezależnie od przyczyny nieobecności,
powoduje niezaliczenie przedmiotu.
4. W razie negatywnego wyniku kolokwium, kolokwium powtarza się jeden raz.
5. Nieobecność studenta na kolokwium, z innego powodu niż choroba potwierdzona zaświadczeniem lekarskim, jest równoznaczna z nieprzystąpieniem do kolokwium. Nieprzystąpienie do kolokwium bez usprawiedliwienia jest równoznaczne z utratą danego terminu kolokwium.
6. W przypadku niesamodzielnego udzielania odpowiedzi podczas kolokwium, zakłócenia przebiegu kolokwium, złamania zakazu korzystania z materiałów dodatkowych oraz zakazu posiadania urządzeń służących
do przekazu i odbioru informacji student zostaje wykluczony udziału w kolokwium, co jest równoznaczne
z otrzymaniem oceny niedostatecznej.
7. Zaliczenie zajęć na czwartym semestrze jest podstawą dopuszczenia do egzaminu.
Rozdział 3. Organizacja zajęć na piątym semestrze
1. Podstawą zaliczenia przedmiotu na piątym semestrze jest obecność na wszystkich seminariach i wykładach a także zaliczenie wszystkich ćwiczeń. Każda nieobecność powoduje niezaliczenie przedmiotu.
2. Pojedyncze nieobecności można zaliczyć w trakcie zajęć z inną grupą po uzgodnieniu z osobą odpowiedzialną za dydaktykę.
3. Zaliczenie zajęć na piątym semestrze jest podstawą dopuszczenia do egzaminu.
54
Rozdział 4. Egzamin
1. Egzamin odbywa się w sesji zimowej po piątym semestrze.
2. Zakres tematyczny egzaminu pokrywa program nauczania przedmiotu Genetyka na czwartym oraz
piątym semestrze studiów.
3. Egzamin ma formę testu składającego się z 50 pytań.
4. Warunkiem dopuszczenia do egzaminu jest zaliczenie przedmiotów Genetyka na czwartym oraz piątym
semestrze studiów.
5. W razie negatywnego wyniku egzaminu, studentowi przysługuje egzamin poprawkowy w sesji poprawkowej.
6. Nieobecność studenta na egzaminie lub egzaminie poprawkowym, z innego powodu niż choroba potwierdzona zaświadczeniem lekarskim, jest równoznaczna z nieprzystąpieniem do egzaminu lub egzaminu
poprawkowego. Nieprzystąpienie do egzaminu lub egzaminu poprawkowego bez usprawiedliwienia jest
równoznaczne z utratą danego terminu egzaminu lub egzaminu poprawkowego.
7. W przypadku niesamodzielnego udzielania odpowiedzi podczas egzaminu, zakłócenia przebiegu egzaminu, złamania zakazu korzystania z materiałów dodatkowych oraz zakazu posiadania urządzeń służących
do przekazu i odbioru informacji lub otwierania książeczek testowych zanim komisja egzaminacyjna na
to zezwoli lub dokonywania zmian w karcie odpowiedzi po ogłoszeniu końca egzaminu student zostaje
wykluczony udziału w egzaminu lub egzaminu poprawkowego, co jest równoznaczne z otrzymaniem oceny
niedostatecznej.
8. W czasie 10 minut przed końcem egzaminu oraz w trakcie zbierania kart egzaminacyjnych oraz książeczek
testowych studenci zobowiązani są do zachowania ciszy oraz pozostania na miejscach. W przypadku niezastosowania się do powyższego egzamin studenta zostanie unieważniony, co jest równoznaczne z otrzymaniem oceny niedostatecznej.
Studenci, którzy przystąpili do egzaminu w formie testowej mogą zgłosić drogą pisemną lub mailową na adres
[email protected] ewentualne uwagi co do pytań bezpośrednio po egzaminie, nie później niż 2 godziny po zakończeniu egzaminu. Po tym czasie uwagi co do pytań nie będą rozpatrywane.
Zakład poda do wiadomości studentów wyniki egzaminu nie później niż w ciągu 3 dni roboczych od dnia przeprowadzenia egzaminu. Wyniki zostaną opublikowane w witrynie internetowej Zakładu (http://www.genetyka.
wum.edu.pl) oraz w gablocie informacyjnej w Zakładzie (ul. Pawińskiego 3c).
Termin wglądu studenta we własną pracę egzaminacyjną zostaje podany łącznie z wynikami egzaminu.
Wgląd we własną pracę egzaminacyjną odbywa się wyłącznie w godzinach podanych przez Zakład.
Jakiekolwiek uwagi co do oceny mogą być zgłoszone na piśmie w godzinach wglądu w prace egzaminacyjne.
Protokół z egzaminu sporządzany jest bezpośrednio po wygaśnięciu terminu wglądu w prace egzaminacyjne.
Po tym czasie jakiekolwiek uwagi co do egzaminu nie są przyjmowane, a wyniki są traktowane jako ostateczne
i niemodyfikowalne.
Indeks uzupełniony zgodnie z kartą okresowych osiągnięć studenta powinien zostać złożony w sekretariacie
Zakładu w wyznaczonym terminie.
Za treść zamieszczonych materiałów, odpowiadają poszczególne jednostki
w których będą odbywać się zajęcia.
55

przewodnik dydaktyczny - I Wydział Lekarski Warszawskiego

Transkrypt

Podobne dokumenty

Opis modułu kształcenia / przedmiotu (sylabus)

13. Typ modułu kształcenia

Uchwyt ścienny do TV, LCD, Plazma, LED WLB018

Wydziały nieposiadające uprawnień do nadawania stopnia

Fizjologia zwierząt - BIOL-CHEM UWB

przewodnik dydaktyczny - I Wydział Lekarski Warszawskiego

Energy Programmes for South Eastern Europe Anthony Marsh

instrukcja regulacji ROTO