Historia piłki recznej

Historia piłki recznej
Wpisany przez sparta
środa, 14 października 2009 19:49
Początki tej dyscypliny sportu w Polsce (wówczas jeszcze bez oficjalnej nazwy "piłka ręczna")
sięgają jesieni 1917 roku, gdy to na terenie obozu jenieckiego w Szczypiornie (wówczas wsi,
obecnie dzielnicy Kalisza) niemieccy strażnicy zapoznali internowanych tam żołnierzy Legionów
Polskich (podoficerów i szeregowców I oraz III Brygady) z zasadami gry, wymyślonej przez ich
rodaka Konrada Kocha (tj. w tej 11 osobowej na otwartych boiskach). Pierwotnie ok. 4.000
osadzonych tam Polaków planowało dla zabicia czasu uprawiać coraz popularniejszy futbol
l
, jednak wobec braku warunków zdecydowali się na grę szmacianą piłką w
handball
.
Od nazwy owej miejscowości wziął się polski synonim gry – szczypiorniak, w języku potocznym
powszechnie używany do połowy lat 60. (częściej nawet, niż oficjalna nazwa – "piłka ręczna").
W kwestii formalnej, nazwa ta tyczy się jednak tylko – nieuprawianej już obecnie – wersji
niemieckiej (tj. 11-osobowej na otwartych boiskach), bowiem właśnie taką praktykowano w
Szczypiornie. Znana dziś i jedyna oficjalnie uznawana – odmiana duńska, czyli 7-osobowa, nosi
wyłącznie nazwę "piłka ręczna".
Po zakończeniu I wojny światowej i odzyskaniu przez Polskę niepodległości dyscyplina ta
stopniowo zaczęła rozpowszechniać się na terenie niemal całego kraju. Stało się tak głównie za
sprawą błyskawicznego rozwoju lekkoatletyki – obok piłki nożnej najpopularniejszej dyscypliny
w II Rzeczpospolitej Toteż w ramach Polskiego Związku Lekkoatletyki – już od wczesnych lat
20. – prowadzono gry sportowe uzupełniające trening ogólnorozwojowy (m.in. koszykówkę,
siatkówkę, palanta i właśnie szczypiorniaka). Ilość zawodników je uprawiających
systematycznie rosła, więc już na początku 1925 utworzono w Katowicach
Polski Związek Palanta i Gier Ruchowych
(PZPiGR), który zjednoczył ich miłośników. W 1926 wprowadził on do swego statutu punkt o
organizacji nowych dyscyplin sportowych (w tym piłki ręcznej). 3 kwietnia 1926 PZPiGR zmienił
swą nazwę na
Polski Związek Gier Ruchowych
(PZGR) obejmujący m.in. szczypiorniaka. Na początku 1928 PZGR został zastąpiony przez
nowo powstały
Polski Związek Gier Sportowych
(PZGS) z siedzibą w Warszawie, co uznaje się za początek piłki ręcznej w Polsce w
zorganizowanej formie. W tym samym roku brał on czynny udział w zakładaniu IAHF –
Międzynarodowej Amatorskiej Federacji Piłki Ręcznej (poprzedniczce IHF), zaś w 1930
zorganizował 1 mistrzostwo Polski (MP) mężczyzn drużyn 11-osobowych na otwartych
boiskach (tzw. wersja niemiecka), kontynuowane później corocznie – z przerwą wojenna – do
1956. Od sezonu 1957 MP odbywają się już wyłącznie z udziałem zespołów 7-osobowych (tzw.
odmiana duńska), w formie ligowej. W międzyczasie (1936) PZGS przekształcił się w
1/3
Historia piłki recznej
Wpisany przez sparta
środa, 14 października 2009 19:49
Polski Związek Piłki Ręcznej
(PZPR). W Polsce Ludowej – z uwagi na założenie Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej o
identycznym akrominie – zmieniono nazwę centrali na
Polski Związek Koszykówki, Siatkówki i Szczypiorniaka
(PZKSS), a w 1956 na
Związek Piłki Ręcznej w Polsce
(ZPRP), pod którą centrala szczypiorniaka funkcjonuje do dziś. 11 lipca 1946 PZKSS brał udział
w zebraniu założycielskim Międzynarodowej Federacji Piłki Ręcznej – IHF.
Z czasem utworzono męską reprezentację narodową, która 27.02.1958, zremisowanym 14:14
meczem przeciwko Finlandii zadebiutowała w rozgrywanych w NRD III Finałach Mistrzostw
Świata wersji 7-osobowej (MŚ). Była to pierwsza, wielka impreza międzynarodowa z udziałem
"biało-czerwonych" szczypiornistów, którzy dwa dni później odniesli swe pierwsze zwycięstwo w
turnieju rangi oficjalnej, pokonując 25:11 Hiszpanię, a ostatecznie ukończyli je na 5. miejscu.
Kadra żeńska do MŚ awansowała po raz pierwszy rok wcześniej – na premierowe finały,
rozgrywane w Jugosławii, ulegając 13 lipca 1957 w debiucie gospodyniom 3:11 i zajmując w
nich ostatecznie 7. pozycję (pierwsze zwycięstwo 16 lipca 1957 4:1 nad Szwecją).
Jednak największe sukcesy tej dyscypliny w Polsce przypadły na lata 70, oraz 80 i dotyczyły
wyłącznie handballu w wydaniu męskim. 30 lipca 1976 po dramatycznym i zakończonym
dogrywką meczu o brązowy meda Igrzysk Olimpijskich w Montrealul, podopieczni Janusza
Czerwińskiego i Stanisława Majorka ograli 21:18 RFN, sięgając po pierwszy w dziejach medal
szczypiorniaka "nad Wisłą". Na najniższym stopniu podium Polacy stanęli również 7 marca
1982 po zwycięstwie 23:22 nad Danią w X finałach MŚ rozgrywanych w RFN.
W międzyczasie triumfy święciły również polskie zespoły klubowe. W sezonie 1977/1978 do
finału Pucharu Europy (obecna Liga Mistrzów) awansował Śląsk Wrocław, ulegając w nim
22:28 mistrzowi NRD –
SC Magdeburg. Dekadę później dwukrotnie z
rzędu wyczyn ów powtórzyło Wybrzeże Gdańsk. W edycji 1985/1986 minimalnie lepsza okazała
się jugosłowiańska
Metaloplastika
Šabac
, która
po przegranej 29:24 w Gdańsku, u siebie odrobiła z nawiązką stratę, wygrywając 30:23 i
sięgając po najcenniejszy z europejskich pucharów. Rok później w decydującym starciu
gdańszczanie nie dali rady mistrzom ZSRR –
CSKA Mińsk
(32:24 oraz 25:30). Później w Lidze Mistrzów bez większych sukcesów grywały Iskra Kielce,
Wisła Płock, a także Wybrzeże Gdańsk.
2/3
Historia piłki recznej
Wpisany przez sparta
środa, 14 października 2009 19:49
Kobiecy szczypiorniak może pochwalić się piątymi lokatami w MŚ Jugosławia'1973 i ME
Holandia 1998. "Biało-czerwone" nigdy nie zdołały zakwalifikować się do igrzysk olimpijskich. W
latach 90 . i na początku XXI wieku spore osiągnięcia zanotowały jednak piłkarki Montexu
Lublin, które parokrotnie wywalczyły awans do
Ligi Mistrzyń – osiągając w niej
dwukrotnie ćwierćfinał (w edycjach 1999/2000 i 2001/2002
) – a w sezonie 2000/2001 (14 maja 2001), po ograniu chorwackiej
Podravki Koprivnica
, zdobyły Puchar EHF (zwycięstwo w Lublinie 28:21 i remis 24:24 na wyjeździe). Był to
pierwszy i jedyny – jak do tej pory – triumf polskiego zespołu klubowego piłki ręcznej w
którymkolwiek z europejskich pucharów, a drugi w historii polskiego sportu (po wygraniu przez
Płomień Milowice Sosnowiec PEMK siatkarzy w sezonie 1977/1978).
Od połowy lat 80. trwał postępujący regres piłki ręcznej. Wpływ na taki stan rzeczy miało przede
wszystkim wycofanie się Polski z udziału w Igrzyskach Olimpijskich w Los Angeles i
uniemożliwienie występu w turnieju olimpijskim męskiej kadrze szczypiornistów, do którego
zakwalifikowała się ona po sportowej walce w 1983. Od tego momentu znacznie ograniczono
środki finansowe na działalność rodzimego "światka" handballowego, choć po części niemal od
zawsze wśród halowych gier zespołowych znacznie popularniejsze były w Polsce koszykówka,
a zwłaszcza siatkówka. 17 listopada 1991 ZPRP znalazł się w grupie krajowych federacji
tworzących EHF. 5 lipca 2004 stery w centrali objął nowy zarząd z biznesmenem Markiem
Budziakiem
,
jako prezesem. Z czasem jednak okazało się, iż nie potrafi on znaleźć wspólnego języka "ze
środowiskiem", co rodziło nowe konflikty. Dodatkowo w centrali trwała kontrola Ministerstwa
Sportu oraz istniała groźba wprowadzenia kuratora. Przeciwko szefowi wystąpili również
zawodnicy męskiej kadry narodowej, podczas spotkania z Norwegią w poznańskiej hali arena.
Toteż podczas nadzwyczajnego zjazdu ZPRP, który odbył się 15 stycznia 2006 w Warszawie,
delegaci postanowili odwołać cały ówczesny zarząd wraz z jego prezesem, wybierając na
miejsce Marka Budziaka byłego szefa Polskiej Konfederacji Sportu
Andrzeja Kraśnickiego. Dzięki staraniom nowych władz, 30 października 2006 głównym
sponsorem reprezentacji we wszystkich kategoriach wiekowych zarówno kobiet, jak i mężczyzn
została firma Hummel. Znaczący sukces przyszedł zaskakująco szybko. Podczas rozgrywanych
w 2007 w Niemczech mistrzostw świata Polacy awansowali do wielkiego finału, czym nawiązali
do triumfów z 1974 i 1982
. Również podczas rozgrywanych w 2009 w Chorwacji mistrzostw świata awansowali do najlepszej czwórki turnieju i po przegraniu z późniejszymi srebrnymi medalistami
- Chorwatami - pokanali Duńczyków zdobywając brązowy medal i stając się tym samym jedyną
polską reprezentacją sportów zespołowych, która stawała na podium dwóch kolejnych
mistrzostw świata.
3/3