1 Podkarpacka Okręgowa Rada Aptekarska Rzeszów ul

Podkarpacka Okręgowa Rada Aptekarska
Rzeszów
ul. Jagiellońska 23/5
tel. 17 85 38 212
Recepta lekarska, ten specyficzny środek komunikacji pomiędzy dysponentem środka
leczniczego czyli lekarzem a jego dystrybutorem czyli aptekarzem, podlega wielu regulacjom.
Zdawałoby się, że jest to, jak czasami określają nasi pacjenci, po prostu list lekarza
do aptekarza, w którym to liście lekarz zapisuje leki, „żeby pacjent po drodze do apteki
nie zapomniał, co ma kupić”. Niemniej jednak, patrząc od strony charakterystyki tego
„towaru”, jakim jest szeroko pojęty środek leczniczy przekazywany do rąk chorego, aptekarz
jest równie odpowiedzialny za wydanie takiego specyfiku jak lekarz za jego ordynację. Stąd
szczególna rola recepty, tego z jednej strony zlecenia lekarskiego, z drugiej czeku
opiewającego na wysoką nierzadko wartość finansową, płaconą przez wszystkich
ubezpieczonych.
Regulacje, dotyczące wystawiania i realizacji recept lekarskich, są zmieniane często, może
nawet zbyt często. Ledwie zdążymy się przyzwyczaić do zasad jednego rozporządzenia,
wchodzi w życie kolejne. I tak właśnie jest w tej chwili. Należy jednak podkreślić, że
nie zmienia się, w żadnym ze swych elementów, wzór blankietu recepty, na których
przepisywane są leki refundowane.
Od 17 września 2014 r. obowiązują ustalenia Rozporządzenia Ministra Zdrowia
zmieniającego
rozporządzenie
w
sprawie
środków odurzających,
substancji
psychotropowych, prekursorów kategorii 1 i preparatów zawierających te środki lub
substancje1. Zmiany te odnoszą się do Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 11 września
2006 r. w tej samej sprawie2. Obydwa rozporządzenia odwołują się do ustawy
o przeciwdziałaniu narkomanii3. W szczegółowych zmianach, rozporządzenie odwołuje się
też do ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty4 oraz ustawy o refundacji leków,
środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych
z 12 maja 2011 r.5
Najważniejszymi i podstawowymi zmianami, które już obowiązują w zakresie ordynacji
leków narkotycznych i psychotropowych przepisywanych pacjentom są:
a) wpisywanie na recepcie lekarskiej sumaryczną ilość środka odurzającego lub
substancji psychotropowej wyrażoną słownie albo ilość środka odurzającego lub
substancji psychotropowej wyrażoną słownie za pomocą ilości jednostek
dawkowania oraz wielkości dawki;
b) recepta wystawiona na preparaty zawierające środki odurzające grupy I-N
oraz substancje psychotropowe grupy II-P może dotyczyć takiej ilości tych leków,
która nie przekracza zapotrzebowania pacjenta na maksymalnie 90 dni stosowania;
1
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 23 sierpnia 2014 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie środków
odurzających, substancji psychotropowych, prekursorów kategorii 1 i preparatów zawierających te środki lub
substancje, Dz. U. RP, poz. 1172
2
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 11 września 2006 r. w sprawie środków odurzających, substancji
psychotropowych, prekursorów kategorii 1 i preparatów zawierających te środki lub substancje, Dz. U. nr 19,
poz. 1216 oraz z 2011 r. Nr 10, poz. 55
3
Art. 41 ust. 5 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii, Dz. U. z 2012 r., poz. 124
4
Art. 45 ust. 5 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty
5
Art. 37 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego
przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych, Dz. U. Nr 122, poz. , z późn. zm.
1
c) na leki, o których mowa w punkcie (b) lekarz może wystawić do trzech recept
na następujące po sobie okresy stosowania, nieprzekraczające łącznie 90 dni
stosowania;
d) recepta, na której lekarz zapisał omawiane leki, musi być podany sposób dawkowania
przepisanych środków leczniczych (signum);
e) jeżeli ze wskazanego sposobu dawkowania nie można obliczyć sumarycznej ilości
przepisanych środków odurzających lub substancji psychotropowych, aptekarz
realizujący receptę wydaje dwa najmniejsze opakowania umieszczone w wykazie
leków refundowanych, a jeśli są to leki nie podlegające refundacji (stuprocentowo
płatne przez pacjenta) dwa najmniejsze opakowania dopuszczone do obrotu
na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
f) w przypadku recepty wystawionej na preparaty grup I-N i II-P stosowanych wyłącznie
u zwierząt, może ona zawierać jedynie taką ilość środka odurzającego lub substancji
psychotropowej, która nie przekracza 5-krotnej jednorazowej dawki, stosowanej
u zwierzęcia
g) ostania zmiana, bardzo ważna z punktu widzenia pacjenta – recepty, na których lekarz
przepisał leki z grup I-N lub II-P są realizowane w aptece nie później niż w ciągu 30
dni od daty ich wystawienia.
Drugim rozporządzeniem, które obowiązuje od 3 października 2014 r. jest Rozporządzenie
Ministra Zdrowia zmieniające rozporządzenie w sprawie recept lekarskich6. Rozporządzenie
odwołuje się do treści rozporządzenia w sprawie recept lekarskich z dnia 8 marca 2012 r.7
wprowadzając następujące zmiany:
a) lekarz, podając na recepcie sposób dawkowania (signum), może przepisać pacjentowi
lek, środek spożywczy specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrób medyczny
na maksymalnie 120-dniowy okres stosowania, wyliczony na podstawie podanego
na recepcie sposobu dawkowania;
b) na jednej recepcie można ponownie przepisać podwójną ilość leku recepturowego,
ustaloną na podstawie przepisów określających leki, które mogą być traktowane jako
surowce farmaceutyczne stosowane przy sporządzaniu leków recepturowych8 ;
c) dodano bardzo ważny przepis, który pozwala na przepisanie dziesięciokrotnej ilości
leku recepturowego, ale tylko do stosowania na skórę – dotyczy to maści, kremów,
mazideł, past i żeli, w tym przypadku osoba uprawniona może wystawić do 16 recept
niezbędnych pacjentowi do maksymalnie łącznie 120-dniowego okresu stosowania;
d) osoba uprawniona może wystawić do 12-stu recept na następujące po sobie okresy
stosowania nieprzekraczające łącznie 360 dni stosowania z zastrzeżeniem, że
na jednej recepcie nie można przepisać leku, środka spożywczego specjalnego
przeznaczenia żywieniowego czy wyrobu medycznego na więcej niż 120 dni
stosowania;
e) pozostaje przepis o możliwości wystawienia do 6 recept na środki antykoncepcyjne,
na następujące po sobie okresy stosowania nieprzekraczające łącznie 6-miesięcznego
stosowania;
f) ilość leku przeznaczonego do maksymalnie 120-dniowego stosowania wyliczana jest
na podstawie podanego na recepcie sposobu dawkowania (signum);
6
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 11 września 2014 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie recept
lekarskich, Dz. u. z dnia 19 września 2014 r., poz. 1239
7
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 8 marca 2012 r. w sprawie recept lekarskich, Dz. U. z 2014 r.,
poz. 319
8
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 6 listopada 2012 r.w sprawie leków , które mogą być traktowane jako
surowce farmaceutyczne przy sporządzaniu leków recepturowych, Dz. U. z dnia 16 listopada 2012 r., poz. 1259
2
g) jeżeli na recepcie podano sposób dawkowania, ale ilość leku przekracza ilość
przeznaczona do 120-dniowego okresu dawkowania, aptekarz wydaje lek w ilości
maksymalnie zbliżonej do ilości określonej na recepcie, chyba, że należy wydać
jedno najmniejsze opakowanie leku określone w wykazie refundowanych leków,
środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobów
medycznych.
Dla przypomnienia – ilości leków recepturowych, zgodnie z rozporządzeniem (przypis 8):
a) proszków dzielonych – do 20 sztuk;
b) proszków niedzielonych (prostych i złożonych)- do 80 gramów;
c) czopków, globulek oraz pręcików – do 12 sztuk;
d) roztworów, mikstur, zawiesin oraz emulsji do użytku wewnętrznego – do 250
gramów;
e) płynnych leków do stosowania zewnętrznego (jeżeli zawierają spirytus, ilość spirytusu
w przeliczeniu na spirytus 95 % nie może przekroczyć 100 gramów) – do 500
gramów;
f) maści, kremów, mazideł, past oraz żeli – do 100 gramów;
g) kropli do użytku wewnętrznego i zewnętrznego – do 40 gramów;
h) mieszanek ziołowych – do 100 gramów;
i) pigułek – do 30 sztuk;
j) klein – do 500 gramów
k) kropli do oczu, uszu i nosa oraz maści do oczu, uszu i nosa, sporządzanych
w warunkach aseptycznych – do 10 gramów.
Za powyższe ilości leku złożonego, pacjent płaci jeden ryczałt; przekroczenie tych ilości,
nawet o ilość ułamkową, podnosi opłatę do kolejnego, pełnego ryczałtu.
Lidia Maria Czyż
Konsultant Krajowy w dziedzinie farmacji aptecznej
tel. kom. 508 184 087
3