ROZWÓJ ZRÓWNOWAŻONY?

Pobrano ze strony http://www.przedszkole15.com.pl/
CO TO JEST
ROZWÓJ ZRÓWNOWAŻONY?
„Jesteśmy częścią przyrody i świadomość tego
umożliwia nam rozwój. Zapominanie o tym
powoduje, że to, co uważamy za rozwój, po
krótkim czasie okazuje się bezmyślną
dewastacją”.
(Zielony Certyfikat)
Początek dziejów ludzkości to walka o przetrwanie i dążenie do opanowania
środowiska. W tym okresie przyroda wpływała na człowieka i dlatego to on musiał się bronić
przed jego negatywnym działaniem. Dzisiaj jest jednak zupełnie odwrotnie! Rozwój
ludzkości oraz jej konsumpcyjne podejście do Ziemi spowodowało szereg nieprzewidzianych
i nieodwracalnych strat. Doszło nawet do tego, że zagrożone jest istnienie człowieka…
Historia zatoczyła już pełne koło i powoli zaczynamy rozumieć, że jesteśmy nierozłącznie
związani z przyrodą, podobnie jak u zarania swych dziejów! Jak słusznie mówi Dawid Gates:
„Musimy nauczyć się dbać o środowisko, w którym mamy żyć. Chodzi
tylko o to, czy nauczymy się tego na czas.”(Domka L, Dialog z przyrodą w edukacji dla ekorozwoju ,
PWN, Warszawa-Poznań 2001).
1. HISTORIA DZIAŁAŃ NA RZECZ OCHRONY PRZYRODY
Początkowe działania, określane mianem OCHRONA PRZYRODY, wynikały z
pragnienia ocalenia zagrożonych wyginięciem gatunków roślin i zwierząt oraz wydzielonych
obszarów Ziemi o specyficznych cechach, uznanych za cenne. Mimo to społeczny i
gospodarczy rozwój ludzkości przebiegał niezależnie od niej a człowiek dalej w sposób
nieograniczony korzystał z zasobów naturalnego środowiska.
Upływały kolejne lata – wzrastały zanieczyszczenia i straty w przyrodzie. Tradycyjna
ochrona przyrody okazała się już niewystarczająca, więc EKOLOGIA wyjaśniła
wielostronne powiązania w przyrodzie i ukazała odległe efekty działalności ludzi. Zaczęto
domagać się zmniejszenia negatywnego wpływu człowieka na środowisko i prowadzono
działania mające na celu poprawę jego stanu. W dalszym ciągu jednak priorytetem był rozwój
gospodarczy i zaspokajanie potrzeb ludzi, nawet kosztem przyrody.
Współczesne czasy charakteryzuje nierównowaga we wszystkich dziedzinach życia.
Niesłychane możliwości ludzkości, gwałtowny rozwój i realne zagrożenie istnienia w ogóle
współistnieją obok siebie. Jak słusznie zauważył wiceprezydent USA All Gore: „Ziemia
znalazła się na krawędzi” i grozi jej zagłada z powodu sposobu, w jaki człowiek na niej
żyje i gospodaruje. Jedyną alternatywą jest w tej sytuacji podjęcie ogromnego wysiłku w
celu zapobieżenia ogólnoświatowej katastrofie i zjednoczenie rozproszonych działań.
Takiemu celowi ma właśnie służyć koncepcja rozwoju harmonijnego, nie niszczącego
przyrody, dynamicznie trwałego, samopodtrzymującego się czyli ROZWOJU
ZRÓWNOWAŻONEGO, inaczej EKOROZWOJU (ang. sustaineable development ).
2. KONCEPCJA ROZWOJU ZRÓWNOWAŻONEGO
Nie jest możliwe zaprzestanie rozwoju ludzkości, by chronić Ziemię przed
zniszczeniem, lecz możliwe i konieczne jest jego zrównoważenie. Wg ULEP:
„ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ to taki, który „nie narusza w sposób istotny i
nieodwracalny środowiska życia człowieka i który godzi prawa przyrody, ekonomii oraz
rozwoju społeczeństw oraz który równoważy szanse dostępu do zasobów między
pokoleniem obecnym a pokoleniami następnymi, a więc rozwój wynikający z
działalności człowieka odbywającej się w harmonii z przyrodą.”(Zielony Certyfikat. Placówka
oświatowa jako ośrodek zrównoważonego rozwoju. Przewodnik, FOEE, W-wa 2004).
Najprościej mówiąc, ekorozwój polega na wszechstronnym harmonizowaniu działań
gospodarczych, społecznych i kulturalnych z możliwościami środowiska przyrodniczego.
Wymaga to od społeczeństwa odpowiedniego sterowania rozwojem, oszczędnej produkcji,
wykorzystania odpadów, dbałości o konsekwencje podejmowanych działań także pod kątem
potrzeb i zdrowia przyszłych pokoleń. Według tej koncepcji postęp uzyskuje się poprzez
lepsze i pełniejsze wykorzystanie potencjalnych możliwości tkwiących w ludziach i
środowisku. Żadna z dziedzin rozwoju nie może być przy tym pomijana a człowiek jest w
centrum zainteresowania we wszystkich działaniach, zaś „aspekt społeczny jest filtrem,
poprzez który powinna się przesączyć każda decyzja dotycząca środowiska przyrodniczego i
gospodarki.” (Zielony Certyfikat)
Cechy charakterystyczne rozwoju zrównoważonego:
 centrum zainteresowania jest człowiek, nie przyroda
 rozwój (gospodarczy, kulturalny, społeczny) odbywa się w harmonii z
przyrodą
 wykorzystanie zasobów środowiska odbywa się zgodnie z jego możliwościami
a nie potrzebami człowieka
 cele zrównoważonego rozwoju społeczno – gospodarczego wyznacza się
wychodząc od kwestii społecznych, poprzez ekologiczne do gospodarczych
 korzystanie z dóbr ludzkich, przyrodniczych i gospodarczych powinno
uwzględniać potrzeby obecnych i przyszłych pokoleń w jednakowym stopniu
 występuje harmonia między wewnętrznym a zewnętrznym rozwojem
człowieka
 życia człowieka jest podporządkowane wartościom a nie potrzebom
 rozwija się niekonsumpcyjne społeczeństwo
Podsumowując można powiedzieć, że rozwój jest zrównoważony wtedy, gdy potrzeby
ludzi nie są zaspokajane kosztem potrzeb przyszłych pokoleń, przyrody i środowiska, lecz za
pomocą harmonijnego oraz sprawiedliwego podziału dóbr, podporządkowanego zasadzie
wszechstronnego rozwoju jednostek.
Koncepcja trwałego rozwoju powinna być „powszechnie postrzegana jako
nieodzowne rozwiązanie dla zachowania biologicznych podstaw życia”(Domka L.), jako
szansa dla przyszłości ludzkości nie mająca alternatywy, bowiem daje gwarancję
zachowania życia na ziemi.
W obecnych czasach idea ekorozwoju ma już ugruntowaną pozycję w świecie nauki,
lecz społeczeństwo niewiele o niej wie a gospodarka nie działa wedle jej zasad. W związku z
tym, że stosunek człowieka do środowiska i związaną z tym aktywność ludzką warunkuje
kultura, doniosłe i odpowiedzialne zadanie stoi obecnie przed edukacją i środkami masowego
przekazu. Ja to zadanie realizuję w swoim programie autorskim pt. ”Jestem częścią
przyrody. Program kształtowania podstaw ekorozwoju u dzieci w wieku przedszkolnym.,” do
zapoznania się z którym serdecznie zapraszam.
Bogumiła Wiśniewska
e-mail: [email protected]