„Mistrz-uczeń” kontra „usługodawca-klient”

„Mistrz-uczeń”
kontra
„usługodawca-klient”
Kazimierz Twardowski
Refleksje na temat zmiany paradygmatu w edukacji
dr Agnieszka Salamucha
mgr Tomasz Kwarciński
Konkurencyjne paradygmaty
nauczania
Kazimierz Ajdukiewicz
1. Paradygmat „mistrz uczeń”
2. Paradygmat „usługodawca-klient
Teza:
Problem z nauczaniem filozofii polega na nieświadomości
funkcjonowania w ramach tych paradygmatów i nieznajomości
tego, jak każdy z tych paradygmatów wykorzystać dla prowadzenia
skutecznej dydaktyki filozofii.
Elementy usługi edukacyjnej
1.
Klient
1.
Rodzice
2.
Wykonawca
2.
Nauczyciel
3.
Przedmiot usługi
3.
Uczeń
4.
Usługodawca
4.
Szkoła
Stefan Swieżawski
Geneza paradygmatów
Roman Ingarden
1. Tradycja sokratejska
2. Tradycja sofistyczna
Typy relacji rynkowych
w edukacji
Izydora Dąbska
1. „Rynek zewnętrzny” – konkurencja między szkołami
2. „Rynek wewnętrzny” – uczeń klientem, nauczyciel
usługodawcą
Argumenty na rzecz paradygmatu
„usługodawca-klient”
Stanisław Leśniewski
1. Zapewnia lepszą efektywność działania – uczeń wymaga więcej od
nauczyciela, ponieważ za to płaci, równocześnie sam jest bardziej
zmotywowany do nauki,
2. Zapewnia lepsze dopasowanie dostarczanej przez nauczyciela wiedzy
do potrzeb uczniów,
3. Chroni przed nadużyciami ze strony nauczyciela, przed zalewem
zbytecznej wiedzy, student ma większą gwarancję, że zajęcia z
filozofii dadzą mu wiedzę przydatną w późniejszej karierze
zawodowej,
4. Pozwala połączyć najważniejsze cele społeczne: efektywność
(skuteczna motywacja), sprawiedliwość (każdy dostaje to na co
zasługuje) oraz wolność (jednostki mają swobodę wyboru),
5. Konkurencja wśród nauczycieli podnosi jakość kształcenia.
Argumenty przeciw paradygmatowi
„usługodawca-klient”
Maria Ossowska
1. Następuje dehumanizacja relacji pomiędzy uczniem i nauczycielem.
Dominują relacje pieniężne - zdolność płacenia, a nie potrzeba,
determinuje jakość usług
2. Bardzo rzadko uczeń posiada dostateczną wiedzę by
odpowiedzialnie wybrać i ocenić kompetencje nauczyciela – jest
zainteresowany tym, by przekaz był zabawny, ciekawy, a
niekoniecznie wzbogacał jego wiedzę
3. Nacisk jest położony na ilość studentów a nie na ich jakość, co
wiąże się z obniżeniem wymagań,
4. Wiedza filozoficzna ma charakter teoretyczny, i nie da się z niej
zrobić wiedzy praktycznej, zbioru algorytmów służących do
generowania odpowiedzi na pytania o sens życia, istnienie świata...
Argumenty na rzecz paradygmatu
„mistrz-uczeń”
Tadeusz Kotarbiński
1. Podstawą w nauczaniu filozofii jest relacja między uczniem a
nauczycielem:
• prawda wykuwa się w dialogu,
• nauczyciel wyrywa ucznia z metafizycznej drzemki,
2. Mistrz jest tym, który może stawiać wymagania uczniowi i oceniać go,
życzliwie, ale sprawiedliwie. Usługodawca nie powinien tego robić: złe
wyniki klienta świadczą o nieudolności oferenta usługi edukacyjnej
(nauczycielski bon mot: „zła ocena ucznia jest porażką nauczyciela”),
3. Genialnych samouków jest w filozofii stosunkowo niewielu, a
mistrzowie, którzy nie mieli uczniów za życia, mają ich zazwyczaj
pośmiertnie .
Argumenty przeciw
paradygmatowi „mistrz-uczeń”
Jan Łukasiewicz
1. Zdolni filozofowie często obywali się bez pomocy nauczyciela, a wielcy
filozofowie często nie byli w stanie pozyskać bezpośrednio uczniów,
2. Zdarzają się nadużycia, gdy rzekomi mistrzowie chcą przejąć rząd
dusz,
3. Nieefektywność (mistrz nie kształci masowo) i nierentowność (mała
liczba uczniów generuje duże koszty jednostkowe),
4. Brak standaryzacji nauczania, mistrz wprowadza własny, uznany za
najlepszy, styl uprawiania filozofii,
5. Jest możliwe zaślepienie myślą mistrza, uczniowie zamiast twórczo
rozwijać lub kontestować myśl mistrza, starają się mu przypodobać i
bronić jego „wielkości” przed polemistami zewnętrznymi
Przejawy pomieszanie paradygmatów
– profile studenta filozofii
Uczelnia A:
Władysław Tatarkiewicz
(…) absolwent filozofii oprócz zasadniczego korpusu wiedzy
historyczno-filozoficznej oraz wiedzy dotyczącej
współczesnych problemów i nurtów filozofii i dziedzin
pokrewnych, powinien posiąść umiejętność samodzielnej,
źródłowej analizy i interpretacji tekstów filozoficznych oraz
filozoficznej interpretacji innych języków kultury - nauki,
sztuki, religii i mitu. Powinien też posiąść umiejętność
interpretacji podstawowych problemów współczesności,
nawiązywania dialogu z innymi dziedzinami nauki. Powinien
dysponować dojrzałą logicznie i treściowo umiejętnością
artykulacji i argumentacji własnych poglądów, oraz
umiejętnością myślenia twórczego i krytycznego, otwartego
na niekonwencjonalne rozwiązania.
Uczelnia B:
Absolwenci filozofii nabywają umiejętności jasnego mówienia
i pisania, komunikowania się i prowadzenia dyskusji. Dzięki
temu mogą podejmować pracę w instytucjach naukowych,
oświatowych, kulturalnych i administracyjnych, w
wydawnictwach, redakcjach oraz jako nauczyciele filozofii.
Uczelnia C:
Absolwenci IF (…) znajdują zatrudnienie w szkolnictwie
wszystkich szczebli, wydawnictwach i w środkach masowego
przekazu. Ich przygotowanie zawodowe uznawane jest zwykle
przez pracodawców za szczególnie cenne. Stąd niektórzy
absolwenci otrzymują pracę w bankach, urzędach
państwowych i organizacjach politycznych, a także w wolnych
zawodach i biznesie.
Alfred Tarski
Uczelnia D:
Jako przyszły absolwent filozofii przyswoisz sobie
umiejętność logicznego, krytycznego myślenia, wyciągania
trafnych wniosków, zdolność widzenia złożoności czyjegoś
stanowiska i możliwość precyzyjnego wyłożenia własnego
poglądu.
Jesteśmy przekonani, że uda Ci się znaleźć miejsce dla
siebie, gdyż wiedza, którą zdobędziesz na naszych studiach
nie musi być czysto teoretyczna. Działalność w Kole
Naukowym, w jednej z licznych organizacji studenckich lub
jako autor artykułów w gazetce studenckiej pozwolą
rozwijać Ci się jeszcze w trakcie studiów, tak że gdy je
skończysz, będziesz mógł podjąć pracę choćby jako:
dziennikarz, dyplomata, pracownik instytucji kulturalnej,
takiej jak galeria lub muzeum, nauczyciel filozofii w szkole
lub pracownik naukowy w Instytucie Filozofii.
Edmund Husserl
Uczelnia E:
Masz szerokie horyzonty, jesteś kreatywny i elastyczny,
masz kompetencje bardzo cenne na współczesnym
rynku pracy. Wykształcenie filozoficzne często posiadają
pracownicy reklamy (szczególnie tzw. copy-writers),
dziennikarze, politycy, doradcy czy specjaliści od public
relations.
Uczelnia F:
Studia przygotowują do pracy w instytucjach
kulturalnych (animator kultury, pracownik mediów,
galerii, muzeów, krytyk sztuki, rzecznik prasowy),
opiekuńczych i oświatowych (nauczyciel filozofii, logiki,
etyki i wiedzy o społeczeństwie w szkolnictwie
podstawowym i gimnazjalnym - po uzupełnieniu kursu
pedagogicznego).
Martin Heidegger
Problemy do dyskusji
Jean-Paul Sartre
1. Jak wykorzystać zalety obydwu opisanych paradygmatów aby
maksymalnie zrealizować cele edukacji filozoficznej?
2. Może lepiej „sprzedać” filozofię na rynku edukacyjnym jako
niepraktyczną i elitarną niż jako praktyczną i masową?