Dochodzenie zaległości podatkowych zabezpieczonych hipoteką

Windykacja zaległości
podatkowych zabezpieczonych
hipoteką przymusową
Tomasz Jasiński
Wydział Podatków i Opłat
UM w Gliwicach
Windykacja zaległości podatkowych zabezpieczonych
hipoteką przymusową
Skutki wyroku TK z dnia 8 października 2013 r. sygn.
SK 40/12 stwierdzającego niekonstytucyjność art. 70 §
6 Ordynacji podatkowej w brzmieniu obowiązującym
w okresie od 01.01.1998 r. do 31.12.2002 r.
1.
Wygaśnięcie zabezpieczonych hipotekami przymusowymi
zobowiązań podatkowych, których termin przedawnienia upływał
przed 31.12.2002 r.
2.
Uznanie przez sądy administracyjne, iż aktualnie obowiązujący
art. 70 § 8 Ordynacji podatkowej jest również niekonstytucyjny.
Windykacja zaległości podatkowych
zabezpieczonych hipoteką przymusową
Wyrok NSA z dnia 18.07.2014 r. I FSK 1173/13
"także na gruncie stanu prawnego obowiązującego od 1 stycznia
2003 r. należy przepisowi art. 70 § 8 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997
Ordynacja podatkowa postawić zarzut niekonstytucyjności”.
Wyrok NSA z dnia 21.01.2015 r. II FSK 1764/14
„Przyjęcie, że przepis art. 70 § 8 ustawy Ordynacja podatkowa
stanowiący o tym, że zobowiązania podatkowe zabezpieczone
hipoteka nie ulegają przedawnieniu jest niezgodny z art. 64 ust. 2
Konstytucji (pkt 6.4-6.7) powoduje, że tak zabezpieczone
zobowiązania przedawniają się na ogólnych zasadach określonych
w art. 70 § 1 do § 7 Ordynacji podatkowej”.
Windykacja zaległości podatkowych
zabezpieczonych hipoteką przymusową
• Wyrok WSA w Gliwicach z 09.01.2015 r. I SA/Gl 619/14
Artykuł 70 § 8 ustawy Ordynacja podatkowa nie zapewnia skutku,
polegającego na wyłączeniu przedawnienia zabezpieczonych
należności podatkowych.
• Wyrok WSA w Gliwicach z 03.06.2015 r. I SA/Gl 1156/14
Przepis art. 70 § 8 ustawy Ordynacja podatkowa należy ocenić jako
niezgodny z art. 64 ust. 2 Konstytucji RP. Zatem ustanowienie
hipoteki przymusowej na nieruchomości nie wykluczyło
przedawnienia zobowiązania zabezpieczonego hipoteką, co
oznacza, że termin przedawnienia biegł na zasadach ogólnych.
Windykacja zaległości podatkowych
zabezpieczonych hipoteką przymusową
• Równoległe prowadzenie egzekucji z nieruchomości
i egzekucji z pozostałych praw majątkowych.
Z dniem 21.11.2013 r. uchylono art. 110 § 1 ustawy o postępowaniu
egzekucyjnym w administracji – dalej u.p.e.a., który uzależniał
wszczęcie egzekucji administracyjnej od stwierdzenia
bezskuteczności innych środków egzekucyjnych.
Miasto na prawach powiatu może oprócz prowadzenia jako organ
egzekucyjny egzekucji administracyjnej, równocześnie wystąpić do
naczelnika urzędu skarbowego o wszczęcie egzekucji z
nieruchomości w oparciu o dalszy tytuł egzekucyjny – art. 26c
u.p.e.a.
Windykacja zaległości podatkowych
zabezpieczonych hipoteką przymusową
• Zaliczka dla organu egzekucyjnego – 5% egzekwowanej zaległości
i odsetek – nie więcej niż 11 400 zł – art. 110 § 4 u.p.e.a.
• Zwrot zaliczki przy podziale kwot uzyskanych z egzekucji.
• Uprawnienie wierzyciela do przejęcia nieruchomości za 70% jej
wartości po bezskuteczności drugiej licytacji (art. 111i u.p.e.a) lub za
65% wartości po bezskuteczności drugiej licytacji (art. 111j).
• Nabywca może zaliczyć na poczet ceny własną wierzytelność lub jej
część, jeżeli znajduje ona pokrycie w cenie nabycia – art. 112 § 2
u.p.e.a.
Windykacja zaległości podatkowych
zabezpieczonych hipoteką przymusową
• Umorzenie egzekucji z nieruchomości i uchylenie środka
egzekucyjnego po bezskuteczności trzeciej licytacji.
• Ponowne wszczęcie nowej egzekucji i zastosowanie środka
egzekucyjnego powodującego przerwanie biegu terminu
przedawnienia może nastąpić po upływie 12 miesięcy od dnia
uchylenia zajęcia nieruchomości – art. 111k u.p.e.a.
• W przypadku przejęcia egzekucji z nieruchomości przez komornika
sądowego i umorzenia egzekucji z powodu bezskuteczności (art.
985 KPC) ponowne wszczęcie przez komornika sądowego
egzekucji z nieruchomości nie powoduje przerwania biegu terminu
przedawnienia, gdyż nie jest środkiem egzekucyjnym.
Windykacja zaległości podatkowych
zabezpieczonych hipoteką przymusową
Dochodzenie zabezpieczonej hipoteką
przymusową zaległości podatkowej od osoby
trzeciej na gruncie prawa cywilnego
1.
Zaległości, za które odpowiada nabywca przedsiębiorstwa lub
zorganizowanej części przedsiębiorstwa (art. 112 O.p.),
w stosunku do których upłynęły terminy przedawnienia określone
w art. 118 O.p.
2.
Zaległości, do których nie mają zastosowania art. 112 O.p.
Windykacja zaległości podatkowych
zabezpieczonych hipoteką przymusową
•
Podstawy prawne dochodzenia należności od dłużnika
rzeczowego:
1.
2.
Art. 65 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece (dalej
u.k.w.h.) – wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości
bez względu na to, czyją stała się własnością.
Art. 75 u.k.w.h. - Zaspokojenie wierzyciela hipotecznego z
nieruchomości następuje według przepisów o sądowym postępowaniu
egzekucyjnym.
3.
Art. 776 w związku z art. 777 § 3 pkt 1 KPC – podstawą egzekucji
sądowej jest tytuł wykonawczy (tytuł egzekucyjny zaopatrzony
w klauzulę wykonalności). Tytuł egzekucyjny to prawomocne orzeczenie
sądu.
Windykacja zaległości podatkowych
zabezpieczonych hipoteką przymusową
Tryb postępowania wierzyciela:
1.
2.
3.
4.
Wezwanie dłużnika rzeczowego do zapłaty zaległości
zabezpieczonej hipoteką przymusową.
Pozew o zapłatę do sądu rejonowego (okręgowego gdy wartość
dochodzonej należności głównej przekracza 75 000 zł – art. 17
pkt 4 w związku z art. 19 i 20 KPC).
Właściwy miejscowo jest sąd pierwszej instancji, w którego
okręgu pozwany ma miejsce zamieszkania – art. 27 KPC.
Wniosek o rozpoznanie pozwu w trybie postępowania
nakazowego - art. 485 § 1 KPC – dochodzone jest roszczenie
pieniężne, a okoliczności uzasadniające dochodzone żądanie są
udowodnione dołączonym do pozwu dokumentem urzędowym –
odpis pełny księgi wieczystej, w której ustanowiono hipotekę.
Windykacja zaległości podatkowych
zabezpieczonych hipoteką przymusową
Przedawnienie zobowiązania podatkowego,
a możliwość windykacji należności od dłużnika
rzeczowego.
1.
Art. 73 u.k.w.h - właściciel nieruchomości niebędący dłużnikiem
2.
Wyrok SN z dnia 17.03.2016 r. sygn. V CSK 377/15
a.
Jeżeli Trybunał Konstytucyjny stwierdził niezgodność określonego
przepisu ustawy z Konstytucją, to sąd może odmówić zastosowania
w rozpoznawanej sprawie identycznie brzmiącego przepisu tej ustawy,
osobistym może, niezależnie od zarzutów, które mu przysługują
osobiście przeciwko wierzycielowi hipotecznemu, podnosić zarzuty
przysługujące dłużnikowi (podatnikowi).
Windykacja zaległości podatkowych
zabezpieczonych hipoteką przymusową
b.
pomimo zabezpieczenia zobowiązań podatkowych hipoteką biegnie
przedawnienie zobowiązania podatkowego na podstawie przepisów
prawa podatkowego,
b.
akcesoryjność hipoteki jako ograniczonego prawa rzeczowego oznacza
uzależnienie dalszego jej istnienia, od istnienia wierzytelności, którą
zabezpiecza,
b.
wygaśnięcie zobowiązania podatkowego zabezpieczonego hipoteką
powoduje wygaśnięcie hipoteki – art. 94 u.k.w.h.,
b.
wygaśnięcie hipoteki oznacza zwolnienie dłużnika rzeczowego
z odpowiedzialności przedmiotem obciążonym hipoteką.
Windykacja zaległości podatkowych
zabezpieczonych hipoteką przymusową
Koszty ponoszone przez wierzyciela
1.
Odpis zupełny z księgi wieczystej – 60 zł.
2.
Opłata stosunkowa za pozew 5% wartości dochodzonej
należności (nie więcej niż 100 000 zł) – art. 13 ustawy o kosztach
sądowych w sprawach cywilnych.
3.
Zaliczka dla komornika sądowego na poczet wydatków
egzekucyjnych – art. 40 ust. 1 ustawa o komornikach sądowych i
egzekucji.