Książka o książkach, które są przyjaciółmi turystów, i nie tylko ich

Książka o książkach, które są przyjaciółmi turystów, i nie tylko ich
Najnowsza publikacja ALMAMER Wyższej Szkoły Ekonomicznej traktuje o
przewodnikach turystycznych – mądrych i pożytecznych książkach tworzonych
przez naszych przodków i autorów współczesnych. Ta wyjątkowa grupa
publikacji od stuleci stanowiła i stanowi nadal przebogate źródło informacji, nie
tylko dla turystów i organizatorów turystyki. W trudnych latach, gdy Polski nie
było na mapie Europy, to właśnie tylko z przewodników, mogliśmy
dowiadywać się o skarbach ojczystej przyrody i kulturowego dziedzictwa.
Przewodniki turystyczne do dziś, są także niedocenioną skarbnicą wiedzy o
przemianach w polskiej turystyce.
W współczesnych czasach przewodnik – książka konkuruje często z
elektronicznymi przekazami informacji. Czy na trudnym rynku pozostanie
miejsce dla przewodników tradycyjnych? Praktyka wskazuje, że tak.
Konkurencja obu tych form jest pozorna, mogą one elektronicznych powinny się
trafnie uzupełniać i wzajemnie promować, choćby przez kierowanie
czytelników do elektronicznych źródeł informacji użytkowej, a internatów – do
publikacji drukowanych. Te zaś mogą się unowocześniać, choćby poprzez
dołączanie informacji „mówionej’ i filmów.
Praca obejmuje m.in. Rozdział 1. Istota literatury turystyczno- krajoznawczej
(definicje), Rozdział 2. Dzieje polskich przewodników turystycznych (Początki
literatury turystyczno – krajoznawczej w świecie; Najstarsze przewodniki
polskie; Pierwsze prace Janowskiego, Thugutta i Orłowicza; seria „Cuda
Polski”; Przewodniki lat trzydziestych XX w.; Lata 1945 – 49.- Na dwóch
torach; Czas trudnych przemian 1949 – 50; Okres „nowej mowy” 1950- 1956;
Lata 1957 – 1962. Nieudane próby centralizacji; Lata 60, i 70, XX wieku. Serie
wydawnicze; Lata 1975-89 Od reformy administracyjnej do transformacji
ustrojowej; Po roku 1990. We współczesnych czasach). Rozdział 3 poświęcony
jest dorobkowi Kongresów Krajoznawczych i konferencji, w trakcie których
analizowano dorobek wydawniczy w dziedzinie turystyki. Szczególne
osiągnięcia w tym zakresie ma Polskie Towarzystwo Turystyczno –
Krajoznawcze (PTTK).
Do największych zagrożeń dla nowoczesności literatury turystycznokrajoznawczej w XXI wieku należą: 1. Brak polityki wydawniczej państwa w
odniesieniu do przewodników turystycznych, która powinna być elementem
rządowych i regionalnych strategii rozwoju i promocji turystyki i polskiej
zagranicznej polityki informacyjnej); 2. Brak kompleksowego seryjnego
wielotomowego przewodnika po Polsce (nie mówiąc już o takim przewodniku w
języku obcym), przypadki rezygnacji wydawców z realizacji serii – nie dodają
prestiżu i nie mogą być dobrą prognozą dla rozwoju polskiej turystyki; 3.
Tendencje do schlebiania przeciętnym gustom (wynikające z zabiegania o
potrzebę szybkiego sprzedania publikacji) powodują do obniżania poziomu
publikacji. To przypadki znacznego ograniczania części wstępnych (lub nawet
rezygnacja z ich zamieszczania. Zjawisko to jest odzwierciedleniem
niekorzystnej tendencji do powierzchownego poznawania kraju. Także zmianę
proporcji treściowych (przejawiającą się najczęściej uszczupleniem informacji o
walorach krajoznawczych) uzasadniają niektórzy wydawcy coraz większym
tempem współczesnego życia; 4. Koncentrowanie się na prezentacji
punktowych
walorów
turystycznych
(z
lekceważeniem
walorów
powierzchniowych i liniowych), niedocenianie opisów specyficznych cech
krajobrazu na trasie. Przewodniki takie potwierdzają tendencję do traktowania
początku wycieczki dopiero od punktu docelowego; 5. Pomijane lokalnych
tradycji, imprez, współczesnego życia kulturalnego, obiektów służących
rekreacji fizycznej.
Pośpiech ze strony wydawców powoduje powstawanie publikacji na niskim
poziomie, nie przemyślanych, zawierających liczne błędy. W nowoczesnym
przewodniku nie mogą pojawiać się: błędy rzeczowe i korektorskie, nieczytelne
ilustracje, informacje nierzetelne i niesprawdzone w terenie.
***
Książka, wzbogacona o obszerną bibliografię, skierowana jest do kilku grup
odbiorców. Mogą być nimi: studenci turystyki i rekreacji pragnący poszerzyć
swą wiedzę, osoby uprawiające turystykę od wielu lat, sami wydawcy;
samorządy terytorialne i gospodarcze; centra informacji turystycznej; biura
promocji miast, powiatów i gmin; organizacje pozarządowe (w tym regionalne i
lokalne organizacje turystyczne, lokalne grupy działania), działacze PTTK i
innych organizacji turystycznych, towarzystwa miłośników miast i regionów;
biblioteki a także komercyjne podmioty turystyczne i okołoturystyczne
konkurujące na turystycznym rynku atrakcyjnością, a więc także wyjątkowością
oferty.
Znajomość tej problematyki ułatwi: wykorzystanie informacji zawartych w
przewodnikach do celów własnych i związanych z przygotowaniem i promocją
oferty turystycznej powinno stawać się zachętą do pogłębiania wiedzy. Ułatwi
też współpracę instytucjom i organizacjom odpowiedzialnym za kreowanie
produktu turystycznego i jego promocję z autorami, wydawcami i
popularyzatorami literatury turystyczno-krajoznawczej. Poznawanie literatury
turystyczno- krajoznawczej, a przez to zdobycie wiedzy o swojej „malej
ojczyźnie” niewątpliwie może przyczynić się do kreowania pozytywnych relacji
w obrębie społeczności lokalnych.
Publikacja ukazała się w roku 60-lecia zjednoczenia ruchu turystycznokrajoznawczego i powstania Polskiego Towarzystwa TurystycznoKrajoznawczego i w roku VI Kongresu Krajoznawstwa Polskiego w Olsztynie.
Janusz Merski, Jan Paweł Piotrowski, Drogi ewolucji polskich
drukowanych przewodników turystycznych, ALMAMER Wyższa Szkoła
Ekonomiczna, Warszawa 2010.