Historia literatury rosyjskiej 2

Historia literatury rosyjskiej 2
Typ zajęć:
Wykład + konwersatorium
Liczba godzin:
30 godz. wykład + 30 godz. konwersatorium
Punkty ECTS:
4
Skrócony opis:
Zapoznanie studentów z procesem rozwoju literatury rosyjskiej pierwszej połowy XIX wieku
(kierunki i nurty literackie, przemiany systemów poetyckich) w kontekście jej uwarunkowań
kulturowych, filozoficzno-estetycznych i społeczno-politycznych; prezentacja specyfiki
twórczości i dzieł poszczególnych pisarzy. Zajęcia doskonalą również umiejętność
interpretacji dzieła literackiego. Językiem wykładowym w przeważającej części jest rosyjski.
Wymagania wstępne:
Znajomość historii literatury rosyjskiej XI – pocz. XIX w. Wiedza z zakresu historii literatury
europejskiej na poziomie licealnym.
Efekty kształcenia:
Po zakończeniu kursu student:
Wiedza:



e1: zna najważniejsze fakty z historii literatury rosyjskiej I połowy XIX w.
e2: zna twórczość i dzieła poszczególnych pisarzy i poetów
e3: rozumie istotę procesu historycznoliterackiego, ewolucję w zakresie prądów
umysłowych i kulturowych oraz kierunków i nurtów literackich
Umiejętności:




e4: charakteryzuje poszczególne prądy i kierunki literackie, uwzględnia ich specyfikę
e5: umie usytuować twórczość pisarza/utwór w ramach danego prądu/kierunku
literackiego
e6: interpretuje utwory literackie z kanonu lektur
e7: samodzielnie opracowuje jeden z wybranych tematów (wyszukuje i kompletuje
literaturę przedmiotu, poprawnie sporządza przypisy)
1
Kompetencje społeczne:


e8: potrafi odpowiednio określić priorytety służące realizacji określonych zadań
e9: uczestniczy w zespołowym rozwiązywaniu problemu, przyjmując i oceniając
różne punkty widzenia
Treści kształcenia:
Treści programowe obejmują literaturę rosyjską – od romantyzmu (lata dwudzieste XIX w.)
do realizmu (tzw. lata czterdzieste XIX w.).













Periodyzacja literatury rosyjskiej lat 1801–1855 z wyszczególnieniem kierunków
literackich (preromantyzm, romantyzm, realizm).
Specyficzne cechy romantyzmu rosyjskiego (romantyzm dekabrystowski; romantyzm
A. Puszkina i poetów jego kręgu; romantyzm filozoficzny).
Literatura dekabrystowska (liryka obywatelska K. Rylejewa; historyzm w ujęciu
romantycznym na podstawie poematu Wojnarowski).
Komedia A. Gribojedowa Mądremu biada (cechy poetyki, wymowa ideowa – między
oświeceniem a romantyzmem).
Koncepcja poezji i roli poety w liryce A. Puszkina i M. Lermontowa.
Poematy romantyczne Puszkina i Lermontowa na tle tradycji tego gatunku (cechy
poetyki: typ bohatera, struktura konfliktu, koncepcja miłości).
Dramat romantyczny na przykładzie Borysa Godunowa i Małych tragedii A. Puszkina
oraz Maskarady M. Lermontowa (problematyka i jej związek z romantycznym
widzeniem świata, typ bohatera, swobodna kompozycja, odrzucenie wymogu trzech
jedności, fragmentaryczność akcji).
Cyklizacja w literaturze rosyjskiej lat trzydziestych XIX w. (zasady kompozycyjne
cyklu literackiego – Opowieści Biełkina A. Puszkina, Wieczory na futorze koło
Dikańki i Opowieści petersburskie M. Gogola; Bohater naszych czasów M.
Lermontowa – pierwsza w literaturze rosyjskiej powieść psychologiczna posiadająca
cechy cyklu. Bohater jako reprezentant pokolenia lat 30-tych XIX w.
Komedia Rewizor Gogola (obraz Rosji Mikołajowskiej, poetyka komizmu, śmiech
jako kategoria estetyczna, kompozycja komedii i budowa akcji).
Martwe dusze Gogola – problematyka i poetyka (Rosja jako temat i jako bohater, rola
Cziczikowa, specyfika gatunkowa).
„Szkoła naturalna” jako zapowiedź realizmu w literaturze rosyjskiej (przedstawiciele,
tematyka, gatunki).
Rosyjska proza realistyczna (typ bohatera w powieściach I. Turgieniewana i I.
Gonczarowa tle pozytywistycznych tendencji epoki i: tzw. „zbędny człowiek” i „nowy
człowiek”–nihilista).
Dramaturgia A. Ostrowskiego – na przykładzie Burzy.
Na wykładzie dodatkowo realizowane są następujące tematy:




Poezja W. Küchelbeckera jako przedstawiciela romantyzmu dekabrystowskiego.
Nurt filozoficzny w romantyzmie rosyjskim (lubomudrzy – W. Odojewski).
Eugeniusz Oniegin i Jeździec Miedziany A. Puszkina.
Poezja lat 1840–1860 (Tiutczew, Niekrasow, Fet).
2
Metody i kryteria oceniania:
Na ocenę końcową składają się oceny cząstkowe z konwersatorium i wykładu w stosunku
50% do 50%. Warunkiem przystąpienia do egzaminu jest zaliczenie konwersatorium.
Na ocenę z konwersatorium składają się:



aktywność studenta na zajęciach (systematyczne sprawdzanie zdobywanej wiedzy
oraz znajomości lektur). Sprawdzane są: e1, e2, e4, e5, e6, e9 (20% oceny z
konwersatorium).
pisemna praca semestralna (opracowanie jednego z wybranych tematów) oceniana w
skali 2–5 i stanowiąca 30% oceny z konwersatorium. Sprawdzane są: e1, e2, e5, e6,
e7, e8.
odpowiedź ustna sprawdzająca efekty kształcenia w zakresie wiedzy i umiejętności
e1–e8, oceniana w skali 2–5 (50% oceny z konwersatorium).
Na ocenę z wykładu składają się:


obecność na wykładzie – 20%
egzamin ustny – 80%. Podczas egzaminu student losuje zestaw dwóch pytań (jedno
przekrojowe, drugie – szczegółowe), ma czas na przygotowanie się i następnie
przystępuje do odpowiedzi ustnej. Sprawdzane są wszystkie efekty kształcenia.
Metody dydaktyczne:
Wykład:

metoda podająca
Konwersatorium:



metoda objaśniająco-poglądowa (reprodukcyjna)
metoda problemowa
metoda częściowo-poszukująca
Literatura:
Zasoby biblioteczne IR:




Literatura rosyjska pod red. M. 3Jakubca, t. I – II, Warszawa 1976.
Literatura rosyjska w zarysie, red. Z. Barański, A. Semczuk, Warszawa 1975.
История русской литературы в 4 томах, Ленинград 1980, т. 3–4.
Русская литература XIX–XX веков, ред. В. Бугров, M. Голубков, Moсквa 1998,
т. 1.
Materiały udostępniane przez wykładowcę:

O. Główko, Cykl nowelistyczny jako zapowiedź powieści (Na przykładzie „Opowieści
Biełkina” A. Puszkina), „Przegląd Humanistyczny 1999, nr 4, s. 11–22.
3

О. Глувко, Оценочная роль символики в «маленьких трагедиях» Александра
Пушкина, [w:] Знак и символ/ Znak i symbol, ответств. ред. O. Główko i Н. ИщукФадеева, Łódź–Тверь 2010, 163–174.
Zasoby internetowe:
Фундаментальная электронная
http://www.feb-web.ru/
библиотека:
Русская
литература
и
фольклор
Informacje dodatkowe:
Studenci wszystkich specjalności z językiem rosyjskim od podstaw piszą pracę w j. polskim.
Studenci specjalności FILOLOGIA ROSYJSKA gr. zaawansowana piszą pracę w j.
rosyjskim.
История русской литературы 2
Форма занятий:
Лекция + практические занятия по курсу История русской литературы 2
Продолжительность:
30 часов + 30 часов
Количество баллов по Болонской системе:
4
Краткое описание предмета:
Ознакомление студентов с процессом развития русской литературы первой половины
XIX века с учетом культурных, философско-эстетических, общественно-политических
факторов, порождающих данные литературные произведения и влияющие на
творчество отдельных писателей. В результате обучения студенты совершенствуют
также методы анализа художественного текста. Язык преподавания – русский.
Предварительные требования:
Знание истории русской литературы XI – начала XIX вв. Базовый уровень знаний по
истории западноевропейской литературы.
Результаты обучения:
После окончания курса студент:
4
Знания:



e1: знает важнейшие факты из истории русской литературы первой половины
XIX в.
e2: знает творчество ведущих писателей и поэтов первой половины XIX века и
их важнейшие произведения
e3: понимает смысл историко-литературного процесса, эволюцию в области
общих идейных и культурных движений, литературных направлений и течений
Умения:
 e4: характеризует отдельные литературные направления и течения с учетом их
специфики
 e5: умеет причислить писателя/произведение к данному литературному
направлению/течению
 e6: правильно интерпретирует произведения первой половины XIX
 e7: самостоятельно готовит письменную работу по заданной теме (собирает
литературу, правильно излагает материал и оформляет текст работы, учитывая
основные редакционные нормы – примечания, библиографию)
Качества:


e8: правильно определяет приоритетность решаемых задач
e9: принимает участие в коллективном решении проблем, принимая во внимание
и оценивая разные точки зрения
Полное описание предмета:
Программа охватывает процесс развития русской литературы I половины XIX – от
романтизма до реализма (т. н. 1840-х годов):








Периодизация русской литературы 1801–1855 гг. с учетом литературных
направлений (предромантизм, романтизм, реализм).
Своеобразие русского романтизма (декабристское течение; романтизм Пушкина
и поэтов его окружения; философский романтизм).
Декабристская литература – на примере творчества К. Рылеева (гражданский
пафос, романтический историзм – на основе поэмы Войнаровский).
Комедия А. Грибоедова Горе от ума (поэтика, идейный смысл, связь с
литературной традицией и признаки художественного новаторства).
Лирика А. Пушкина и М. Лермонтова (концепция поэзии и поэта).
Романтические поэмы А. Пушкина (Кавказкий пленник, Цыганы) и М.
Лермонтова (Мцыри, Демон): тип героя, структура конфликта, разработка
мотива любви, традиционная модель жанра и его романтические актуализации.
Романтическая драма (А. Пушкин, Борис Годунов и Маленькие трагедии; М.
Лермонтов, Маскарад) – круг разрабатываемых проблем и их связь с
романтическим мировоззрением, нарушение принципа трех единств,
фрагментарность в строении действия.
Циклизация в русской литературе XIX века (А. Пушкин, Повести Белкина; Н.
Гоголь, Вечера на хуторе близ Диканьки, Петербургсие повести; М. Лермонтов,
Герой нашего времени – как первый в русской литературе психологический
5




роман, построенный по принципу цикла. Герой – представитель поколения 1830х гг.).
Комедия Н. Гоголя Ревизор (образ николаевской России, поэтика комизма, смех
– эстетическая категория, композиция комедии и строение ее действия).
Мертвые души Н. Гоголя – проблематика и поэтика произведения, специфика
жанра.
«Натуральная школа» как предсказание реализма в русской литературе –
характеристика течения (представители, жанры и их тематика).
Русская реалистическая проза (романы И. Тургенева – Рудин, Отцы и дети и И.
Гончарова – Обломов; проблематика, тип героя – «лишний человек» и «новый
человек»).
Драматургия А. Островского – на примере Грозы.


В рамках лекций затрагиваются дополнительно следующие темы:




Поэзия В. Кюхельбекера как представителя декабристского течения в русском
романтизме.
Философское течение в русском романтизме (любомудры – В. Одоевский).
Евгений Онегин и Медный всадник А. Пушкина.
Русская поэзия 1840-х–1860-х годов (Тютчев, Некрасов, Фет)
Методы и критерии оценки:
Составляющие общей оценки: дифзачет по практическим занятиям (50%) и устный
экзамен (50%). Студент приступает к экзамену после зачета по практическим занятиям.
Практические занятия: дифзачет. Составляющие общей оценки:



активность студента в проводимых занятиях (текущая проверка и оценка
знаний, устный опрос по содержанию произведений) – 20%. Проверяются
компетенции: e1, e2, e4, e5, e6, e9.
писменная работа по заданной теме (30%). Проверяются компетенции: e1, e2, e5,
e6, e7, e8.
семестровая проверка и оценка знаний (устный опрос – 50%). Проверяются
компетенции: e1-e8.
Лекция – составляющие общей оценки:


присутствие на занятиях (20%)
устный экзамен (80%). Студент отвечает на два вопроса (один – общего
характера, второй – подробный), заранее подготовившись. Проверяются все
компетенции.
Дидактические методы:
Лекция:

метод изложения
6
Лекция-беседа:



Объяснительно-иллюстративный или репродуктивный метод
проблемный метод
частично-поисковый или эвристический метод
Литература:
В библиотеке Института русистики:




Literatura rosyjska pod red. M. Jakóbca, t. I - II, Warszawa 1976.
Literatura rosyjska w zarysie, red. Z. Barański, A. Semczuk, Warszawa 1975.
История русской литературы в 4 томах, Ленинград 1980, т. 3–4.
Русская литература XIX–XX веков, ред. В. Бугров, M. Голубков, Moсквa 1998,
т. 1.
У преподавателя:


O. Główko, Cykl nowelistyczny jako zapowiedź powieści (Na przykładzie „Opowieści
Biełkina” A. Puszkina), „Przegląd Humanistyczny 1999, nr 4, s. 11–22.
О. Глувко, Оценочная роль символики в «маленьких трагедиях» Александра
Пушкина, [w:] Знак и символ/ Znak i symbol, ответств. ред. O. Główko i Н. ИщукФадеева, Łódź–Тверь 2010, 163–174.
Интернет-ресурсы:
Фундаментальная электронная
http://www.feb-web.ru/
библиотека:
Русская
литература
и
фольклор
Дополнительная информация:
Письменная работа по заданной теме должна быть выполнена на русском языке.
Студенты, начавшие учебу русского языка с нуля, пишут работу на польском языке.
7