czytaj całość nagrodzonej pracy

blizejprzedszkola.pl
BĘDĘ NAUCZYCIELEM PRZEDSZKOLA
W marcu 2009r. redakcja BP ogłosiła konkurs na esej Będę nauczycielem przedszkola. Jego
celem było uzyskanie odpowiedzi, kim powinien być nauczyciel, jakim człowiekiem, czym
powinien się kierować w swojej pracy. Jakie zadania i wyzwania stawia przed człowiekiem
ten zawód. Zachęcamy do lektury nagrodzonej pracy.
śycie to rzecz niełatwa. Wybrałeś się w długą podróŜ: Musisz poślizgnąć się na niej,
i potknąć się o coś, i upaść, i zmęczyć się …
Seneka Listy moralne do Lucyliusza1
Powołując się na powyŜszy cytat Seneki moŜna z pewnością stwierdzić, Ŝe Ŝycie jest
drogą, która kaŜdy z nas musi przeŜyć na swój sposób. Szczególna rola przypada nauczycielowi
przedszkola, który jako pierwszy, spoza rodziny, staje się Mistrzem – Przyjacielem małego
dziecka. Obietnica złoŜona w kontekście dobra podopiecznego zobowiązuje do ciągłego szukania
„właściwych” dróg, których wielość zaskakuje i zmusza do ciągłej refleksji.
Kiedy piszę „właściwa” droga, przebiegają przez myśl róŜne podejścia w kwestii pracy
nauczyciela przedszkola, który ciągle staje wobec pytania:, Jaką drogę wybrać? Co dla moich
dzieci będzie najlepsze? Czy mam prawo mówić dzieciom, co dla nich jest najlepsze? W jakim
stopniu jestem empatyczna i wraŜliwa, by dostrzegać to, czego nie mówią małe usta? Pytań jest
wiele, tak jak wiele jest moŜliwych odpowiedzi. Jak pisze prof. Zygmunt Bauman:, odwieczny
porządek rzeczy odwrócił się?”·. Zło staje dobrem, a dobro złem. Wszechobecny relatywizm
zabiera pewność jutra i szanse odnalezienia spokoju we współczesnych czasach. W tym
kontekście praca nauczyciela przedszkola nabiera szczególnego wymiaru. Szczególnie
w kontekście nauczyciela – podmiotu, który równieŜ podlega niepewności wzorów, norm, teorii.
Przedszkole staje się obszarem rozwaŜań zaiste filozoficznych: przemoc symboliczna2
a wspieranie, odpowiedzialność a zaufanie.
PRZEMOC SYMBOLICZNA – WSPIERANIE
Wzrasta coraz wyŜej i wyŜej. W swoim małym jestestwie zaczyna odkrywać świat, który
zachwyca i przeraŜa nowością doznań i doświadczeń. Coraz silniej odczuwa konieczność bycia
1
T. Gadacz, O umiejętności Ŝycia, Kraków 2002, s. 11.
Twórcą teorii przemocy symbolicznej jest P. Bourdieu, który zwraca uwagę na rolę tejŜe przemocy w
reprodukowaniu relacji społecznych w rzeczywistości działania placówek oświatowych i wychowawczych. Jak pisze
,,KaŜda władza przemocy symbolicznej, ukrywając stosunki siły, które są podstawa jej mocy, dorzuca swoją własną
siłę (symboliczną) do tych stosunków siły”(M. Falkiewicz – Szult, Przemoc symboliczna w przedszkolu, Kraków
2006, s. 19).
2
Centrum Edukacyjne BLIśEJ PRZEDSZKOLA
30-437 Kraków, ul. J. Kostrzewskiego 17, tel. 012 631 04 10, fax. 012 262 50 34
www.blizejprzedszkola.pl
e---mail: [email protected]
blizejprzedszkola.pl
„doskonałym człowiekiem przyszłości”3. Spontaniczne, otwarte, radosne, „uczy się” jak „naleŜy”
postępować w sytuacji .Umie, wie, potrafi … jak mały, który nie do końca Umie, Wie i Potrafi
… jak DuŜy. Poznaje nowe ,,reguły gry”, które budzą w nim opór silniejszy od groźby kary czy
restrykcji. To przecieŜ On wskazuje właściwą drogę On doradza On pokazuje, co jest słuszne,
a co nie. Słowo On dominuje w dotychczasowym świecie, który coraz bardziej staje się na Nie.
Nawet dla samego jego Twórcy – tego małego – wszystko zaczyna stopniowo tracić sens. Nowa
budowla świadomości powstaje zupełnie w innym miejscu. Sensowna staje się tylko ucieczka
w głąb siebie. MnoŜą się pytania o to, co prawowite i właściwe. A On pilnuje by ono słuchało,
pojęło i wykonywało, tak jak to robić Trzeba w naleŜytym porządku, bez prawa do Siebie.
Bez prawa do szacunku …Dla niewiedzy…,Dla pracy poznania …,Dla niepowodzeń i łez …,
Dla własności …,Dla tajemnic i wahań cięŜkiej pracy wzrostu …,Dla bieŜącej godziny, dla dnia
dzisiejszego … „4.
Ono siedzi przy stoliku. Podmiot – dziecko, wielość i zarazem jedność doświadczeń, pomysłów,
doznań. Świadomość wiedzy, niewiedzy, wysiłku, niepowodzenia, własności, tajemnicy,
teraźniejszości przenikającej się z przyszłością i przeszłością. Świadomość pełnego sprawstwa
w poczuciu wolności, ale wolności szczególnej. Pełnej powagi słów: ”Moja wolność kończy się
tam, gdzie zaczyna się wolność drugiego człowieka”. W końcu świadomość stawania się „Ja
w relacji do Ty”5, pełnej wątpliwości i trudu dialogu z Innym. Relacji stawiającej pod znakiem
zapytania sens słów:
ODPOWIEDZIALNOŚĆ – ZAUFANIE
Podejmując powyŜsze zagadnienie warto zastanowić się nad pytaniami: Czy nauczyciel
podejmując się odpowiedzialności za dziecko odbiera mu prawo do samostanowienia? Czy
wzięcie odpowiedzialności za dziecko wyklucza wzajemne zaufanie pomiędzy Dorosłym
a Dzieckiem? Czy zaprzecza jego podmiotowości? Czy moŜna znaleźć jednoznaczną odpowiedź?
Pisząc we wstępie o nauczycielu przedszkola zwróciłam uwagę na konieczność dogłębnej,
wielokrotnej refleksji nad własna pracą. Przemyślenia nauczyciela często biorą się, bowiem
z osobistej niepewności wobec własnych działań. Często zbyt silnego zderzenia
z rzeczywistością, która nie jest tak prosta jak opisano to w podręczniku. Samo dziecko, na
początku nieufne jest na początku zagadką, którą nauczyciel powinien starać się „rozwiązać”
najlepiej jak tylko potrafi. To jest właśnie ta odpowiedzialność, która spoczywa na obcej dziecku
osobie. Wspierana szacunkiem dla dziecka, jako podmiotu, powinna zaowocować wzajemnym
zaufaniem. Czy w tej relacji odpowiedzialność i zaufanie się wykluczają? Skoro ufamy, czujemy
się bezpiecznie. Stąd prosta droga do przeświadczenia, iŜ zawsze jest ktoś, kogo moŜemy prosić
3
J. Korczak, Pisma wybrane Tom I, Warszawa 1984, s. 80.
Ibidem, s. 75 – 79.
5
M. Buber, O Ja i Ty [w:] Filozofia dialogu(red.) B. Baran, Kraków 1991, s. 52.
4
Centrum Edukacyjne BLIśEJ PRZEDSZKOLA
30-437 Kraków, ul. J. Kostrzewskiego 17, tel. 012 631 04 10, fax. 012 262 50 34
www.blizejprzedszkola.pl
e---mail: [email protected]
blizejprzedszkola.pl
o pomoc. Ktoś, kto pomoŜe nam w drodze do wypełnienia naszej własnej odpowiedzialności
w stosunku do tego Drugiego. To tylko jedna z moŜliwości rozwiązania tego zagadnienia, przed
którym stanie początkujący refleksyjny nauczyciel. Jak pisałam na początku współczesna
dominacja wielości rozwiązań pozwala na szukanie własnych dróg w pracy nauczyciela. Ale
jednocześnie wprowadza chaos wśród intelektualnych rozwaŜań.
Bycie nauczycielem przedszkola jest według mnie jednym z najtrudniejszych zawodów. Wymaga
swoistego „katharsis” nauczyciela, który wchodzi w świat dziecka. To uświadomienie sobie:,
czym jest dla mnie wspieranie, wychowywanie, odpowiedzialność czy zaufanie. Jak mogę
Stawać się w relacji z Dzieckiem, jak mogę budować nie niszcząc tego, co juŜ istnieje? Zarówno
we mnie jak i w dziecku. Nie zgadzam się, gdy ktoś mówi tonem lekcewaŜenia, nauczyciel
przedszkola” nie zdając sobie sprawy jak cięŜką, ale i wdzięczną pracę niesie ten zawód.
Celem tego krótkiego eseju nie było przedstawienie wizji pracy nauczyciela przedszkola,
lecz zaznaczenie jak cięŜko jest odnaleźć się samemu nauczycielowi w tej wizji. Jak stworzyć
Jedność z Wielości? Jak nie zagubić się w gąszczu moŜliwych rozwiązań, które kaŜdy z nas
w końcu będzie musiał wybrać? Jak pozostać Sobą w relacji z Nim – małym, wchodzącym
w nowy świat? Jak spełnić swoje zobowiązanie? Jak dotrzymać obietnicy?
Agnieszka Jadach
Literatura cytowana:
1. Bauman Z., Wieczność w opałach, czyli o wyzwaniach pedagogicznych w płynnej
nowoczesności, [w:] Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja Nr 2/2001.
2. Buber M., O Ja i Ty [w:] Filozofia dialogu red. B. Baran, Kraków 1991.
3. Falkiewicz – Szut Małgorzata, Przemoc symboliczna w przedszkolu, Kraków 2006.
4. Gadacz T., O umiejętności Ŝycia, Kraków 2001.
5. Korczak J., Pisma wybrane Tom I, Warszawa 1984.
Centrum Edukacyjne BLIśEJ PRZEDSZKOLA
30-437 Kraków, ul. J. Kostrzewskiego 17, tel. 012 631 04 10, fax. 012 262 50 34
www.blizejprzedszkola.pl
e---mail: [email protected]