Pobierz - Finlandia

Czy Euro było tego warte?
Ciężko jest wskazać jakiekolwiek długofalowe zalety członkostwa w strefie euro.
Finlandia przeznaczyła milardy euro na pakiety pomocowe dla krajów leżących na obrzeżach Europy,
od północnej Islandii do położonej na południu Grecji. Mimo że te kwoty zostały oficjalnie przekazane
na zasadzie pożyczki, to obsługa tego długu jest kosztowna i powszechnie sądzi się, że jego część nigdy
nie zostanie spłacona.
Znacząca część wspomnianych środków trafić ma do banków w krajach strefy euro: Irlandii, Portugalii,
Grecji oraz Hiszpanii. W związku z faktem, że przynależność do strefy euro stała się ostatnimi czasy
bardzo kosztowna, coraz więcej Europejczyków zastanawia się nad tym, czy euro warte jest tych
wszystkich nakładów.
PKB i inflacja
Jednym ze sposobów gromadzenia danych mogących pomóc w odpowiedzi na to pytanie, jest porównanie
skutków gospodarczych dla krajów, które przyjęły euro (np. Grecja, Niemcy, Finlandia), oraz tych, które
zachowały własną walutę (Norwegia, Szwecja oraz Wielka Brytania) w okresach przed wprowadzeniem
nowej waluty i po jej przyjęciu.
Biorąc pod uwagę najważniejsze wskaźniki makroekonomiczne nie ma rozstrzygających dowodów na to,
że członkostwo w strefie euro miało pozytywne bądź negatywne skutki dla krajów członkowskich.
Finlandia mogła się pochwalić nieznacznie wyższym wzrostem PKB w ciągu trzynastu lat po przyjęciu
nowej waluty niż w okresie trzynastu lat przed przystąpieniem do strefy euro. Niemcy natomiast
rozwijały się wolniej. W przypadku Grecji średni wzrost w obu okresach utrzymywał się na podobnym
poziomie.
Sytuacja przedstawia się bardzo podobnie w przypadku państw, które postanowiły pozostać poza strefą
euro. Gospodarki Norwegii i Wielkiej Brytanii rozwijały się wolniej, podczas gdy rozwój szwedzkiej
gospodarki był szybszy. Zestawienie danych PKB nie daje możliwości znalezienia różnicy pomiędzy
porównywanymi grupami państw.
Również statystyki dotyczące bezrobocia nie są jednoznaczne. Finlandia w strefie euro ma mniejsze
bezrobocie, Niemcy mają mniejsze. Norwegia ma niższe bezrobocie po roku 1999, Szwecja – wyższe.
Członkostwo w strefie euro nie wydaje się mieć jasno określonego wpływu na poziom bezrobocia.
Inflacja i stopy procentowe
Porównanie utrudnia również to, że sytuację gospodarczą każdego ze znajdujących się w zestawieniu
państw kształtują unikatowe warunki gospodarcze: Niemcy musiały zmierzyć się ze skutkami
zjednoczenia kraju, Finlandia i Szwecja przeżywały kryzys bankowy, podczas gdy Norwegia wraz
ze swoim naftowym dobrobytem należy do zupełnie osobnej kategorii. Nie jest więc wykluczone,
że bardziej sensowne byłoby przyjrzenie się zjawiskom pieniężnym.
W krajach strefy euro da się dostrzec wyraźną poprawę w zakresie inflacji w okresie po przyjęciu
wspólnej waluty. Średni poziom inflacji w Finlandii spadł z 3% do poziomu poniżej 2%. W przypadku
Grecji spadek był o wiele bardziej dramatyczny z 13,5% do zaledwie 3,3%.
1
Wady i zalety członkostwa w strefie euro najłatwiej dostrzec w przypadku stóp procentowych
dla pożyczek długoterminowych, rozpatrywanych na przykładzie dziesięcioletnich obligacji skarbowych.
W latach poprzedzających rok 1999 średnie oprocentowanie dla pożyczek długoterminowych wynosiło
w Grecji 8,5%. Po wprowadzeniu euro oprocentowanie zmalało do 3,6% w roku 2005, co odpowiadało
niemalże oprocentowaniu w Finlandii i Niemczech na poziomie 3,4%.
Z perspektywy czasu jasne jest jednak, że Grecja płaciła tak małe odsetki dzięki przynależności do strefy
euro. Rynek pomylił się i dlatego stawki dla Grecji były zdecydowanie zbyt niskie. Polityka fiskalna tego
państwa była nierozważna, płace rosły zbyt szybko w porównaniu do płac konkurentów rynkowych
i bilans płatniczy pogarszał się coraz bardziej – aż do całkowitego załamania. Oprocentowanie obligacji
skarbowych powinno było być znacząco wyższe.
Skutki
Skutki były nieuniknione: w 2011 roku oprocentowanie długoterminowych obligacji skarbowych
wynosiło w Grecji 15,7%, podczas gdy Finlandia i Niemcy zostały nagrodzone za swoją dyscyplinę
finansową i płaciły mniej niż 3%.
Również Wielka Brytania zmagała się coraz większym deficytem budżetowym i rosnącym lawinowo
długiem publicznym. Ale oprocentowanie obligacji pozostało na niskim poziomie i w 2011 wynosiło
zaledwie 3,1%, czyli jedynie trochę więcej niż w przypadku Finlandii. Zadłużenie państwa w Wielkiej
Brytanii stanowiło wówczas 86% PKB, podczas gdy w Finlandii było to zaledwie 51,7%.
Nastąpiło odwrócenie trendu: inwestorzy zaczęli uważać, że posiadanie własnej waluty to duży atut.
Różnica pomiędzy stanem fińskich i brytyjskich finansów jest kolosalna, ale pomiędzy oprocentowaniem
obligacji rządowych w tych krajach już nie. Wielka Brytania jest niejako nagradzana za utrzymanie
kontroli nad własną polityką pieniężną, podczas gdy kraje strefy euro są „karane” za podjętą przez siebie
decyzję.
Wszystkie państwa, które znalazły się w niniejszym zestawieniu są członkami Europejskiego Obszaru
Gospodarczego (ang. European Economic Area, EEA) i czerpią korzyści ze swobodniejszego przepływu
siły roboczej i kapitału, a także swobodniejszego handlu. W perspektywie długoterminowej nastręcza
trudności ustalenie, czy dany kraj zyskał dzięki członkostwu w strefie euro w sposób, który nie byłby
możliwy, gdyby dane państwo było jedynie członkiem EEA. Prawdziwą wartość euro ocenić będzie
można zapewne dopiero, gdy błędy związane z jego stworzeniem zostaną naprawione.
Źródło: Helsinki Times, 03-09.01.2013
Tłumaczenie robocze: Paweł Błaszczyk, WPHI Helsinki
Helsinki, 11.01.2013
2
PKB
Finlandia
Niemcy
Grecja
Norwegia
Szwecja
Wielka Brytania
1986-1998
2.2
2.4
1.7
3.1
1.9
2.7
1999-2011
2.3
1.4
1.7
1.6
2.7
2.0
Różnica
+0.1
-1.0
0.0
-1.5
+0.8
-0.7
1986-1998
10.5
8.1
brak danych
5.0
5.7
8.6
1999-2011
8.4
8.6
10.7
3.5
6.9
5.8
Różnica
-2.1
+0.5
brak danych
-1.5
+1.2
-2.8
1986-1998
3.0
2.2
13.5
3.8
4.1
0.8
1999-2011
1.8
1.5
3.3
2.1
1.5
0.2
Różnica
-1.2
-0.7
-10.2
-1.7
-2.6
-0.6
Bezrobocie
Finlandia
Niemcy
Grecja
Norwegia
Szwecja
Wielka Brytania
Inflacja
Finlandia
Niemcy
Grecja
Norwegia
Szwecja
Wielka Brytania
Oprocentowanie długoterminowych obligacji skarbowych
Finlandia
Niemcy
Grecja
Norwegia
Szwecja
Wielka Brytania
1986-1998
9.5
6.7
8.5
9.3
9.7
8.8
1999-2011
4.1
3.9
6.0
4.7
4.1
4.5
Różnica
-5.4
-2.8
-2.5
-4.6
-5.6
-4.3
3