artykuł

Nagroda Nobla z ekonomii w 1990 roku.
Niewątpliwym jest fakt, że wyróżnienia i nagrody – czy to pieniężne czy niepieniężne – są
elementami, które najbardziej uwieczniają pracę odkrywców i uczonych, w zależności od dziedziny i
charakteru odkrycia. Owoc pracy jaki chcę opisać w tym artykule będzie dotyczył dziedziny ekonomii,
a dokładniej opisać za co trzech ekonomistów – Harry Markowitz, Merton Miller oraz William Sharpe
otrzymali Nagrodę Banku Szwecji w 1990 roku.
Harry Markowitz urodził się w Chicago, w stanie Illinois (USA), w 1927 roku. Studiował filozofię oraz
ekonomię. W 1955 roku uzyskał tytuł doktora ekonomii na The Univieristy of Chicago. Jest osobą,
która stworzyła „nową” teorię portfela, otwierając tym samym nowe możliwości w świecie ekonomii.
Od 1982 roku jest profesorem w City University w Nowym Jorku. Mimo swojego podeszłego wieku,
nadal jest aktywny zawodowo.
Merton Miller urodził się w Bostonie, w Massachusetts (USA), w 1923 roku. Studiował prawo, a
następnie ekonomię. Dyplom i tytuł doktora otrzymał w 1952 roku, w John Hopkins University of
Baltimore. Pracował między innymi w Departamencie Skarbu USA oraz w Carnegie Institute of
Technology w Pittsburghu. Tam też poznał Franco Modiglianiego, z którym rozpoczął współpracę,
tworząc podwaliny fundamentalnego twierdzenia dotyczącego finansów przedsiębiorstw. Większość
czasu spędził w Chicago, w The University of Chicago Booth School of Business. Zmarł w 2000 roku w
tym samym mieście.
William Sharpe, urodził się w Bostonie, w Massachusetts (USA), w 1934 roku. W czasie nauki,
kilkukrotnie zmieniał kierunek studiów. W 1961 roku otrzymał tytuł doktora na uczelni University of
California w Los Angeles, gdzie studiował ekonomię. Po ukończeniu studiów, zajmował różne
stanowiska, w różnych uczelniach. Jest twórcą modelu CAPM, który powstał w oparciu o pracę
Markowitza na temat teorii portfela.
Harry Markowitz jako autor nowoczesnej teorii portfelowej, w latach 50 stworzył model
portfela, który pozwolił spojrzeć na kwestie inwestycji z innej strony. Markowitz zauważył, że istnieje
dużo portfeli zawierających papiery wartościowe ( o różnym składzie – udziałami), o założonej
oczekiwanej stopie zwrotu i zróżnicowanych poziomach ryzyka. Jeżeli zaś, portfel który posiada przy
założonej stopie zwrotu najmniejszą stopę ryzyka – odchylenie standardowe - co za tym idzie, będzie
najbardziej atrakcyjny dla inwestorów. Taki portfel określamy mianem efektywnego portfela. Aby
dokonać analizy, należy obliczyć oczekiwaną stopę zwrotu dla każdego elementu, który wchodzi w
skład portfela, oraz jego odchylenie – wykorzystując do tego dane z tego samego okresu czasowego.
Ri(t)= [Pi(t) - Pi(t-1) + Di(t)] / Pi(t-1)
Historyczna stopa zwrotu
Vi = Σ( Ri(t)- Ri)2 / (N-1)
Si = [ Σ( Ri(t)- Ri)2 / (N-1) ]1/2
Wariancja oraz odchylenie standardowe
Twierdzenie Modiglianiego-Millera jest twierdzeniem, które charakteryzuje i tyczy się
finansów przedsiębiorstw. Twierdzenie to zostało udowodnione na przełomie lat 50 i 60. Czym ono
jest? Współcześnie twierdzenie M&M jest zbiorem czterech oddzielnych twierdzeń, które były
publikowane w serii trzech artykułów.
Pierwszym twierdzeniem była istota sposobności finansowania przedsiębiorstwa, tzn. że wartość
przedsiębiorstwa nie zależy od stosunku jego długu (przedsiębiorstwa) do kapitału własnego tegoż
przedsiębiorstwa. Pod drugim twierdzeniem kryje się informacja, o tym że średni ważony koszt
kapitału ( wskaźnik finansowy, informujący o koszcie kapitału, który jest „zaangażowany” w procesie
finansowania inwestycji) jest niezależny od dźwigni finansowej (określa relacje wielkości kapitału
obcego do kapitału własnego), w tym sensie, że dźwignia nie ma wpływu na koszt – cytując „czyli, że
koszt kapitału własnego jest funkcją liniową wskaźnika długu do kapitału własnego” . Trzecim
twierdzeniem jest niezależność wartości firmy do jej polityki dywidendowej. Czwarty, a zarazem
ostatnie twierdzenie głosi, że założyciele (właściciele firmy) posiadający kapitał własny, są obojętni w
stosunku do sposobności i prowadzenia polityki finansowej firmy.
Twierdzenia te zostały udowodnione przy założeniach, które zazwyczaj nie mają odzwierciedlenia w
rzeczywistości – w praktyce. Są nimi:
1. Rynek kapitałowy jest bez skazy, w tym sensie że nie posiada niedoskonałości, między innymi,
brak kosztów transakcyjnych przy obrocie papierami wartościowymi, czy też brak dyktowania
cen
2. Bezproblemowy i jednakowy dostęp do rynku kredytowego
3. Polityka przedsiębiorstwa, w kwestii finansowania nie ujawnia żadnych informacji
4. Istnieje neutralna polityka podatkowa
Model CAPM (Capital Asset Pricing Model) opracowany przez Williama Sharpe’a jest
modelem, który służy do wyceny aktywów kapitałowych. Pomaga zobrazować zależność między
ponoszonym ryzykiem systematycznym (rynkowym), a oczekiwaną stopą zwrotu. Wykorzystuje się go
przedstawienia bilansu kosztów kapitału własnego, dokonania oceny efektywności inwestycyjnej
funduszów zbiorowego inwestowania czy też analizy stopnia efektywności rynku giełdowego.
Model ten opierał się na kilku założeniach, są to:
1. Model zawiera jeden okres, w którym parametry modelu są niezmienne
2. Rynek finansowy znajduje się w równowadze
3. Wariancja zwrotów jest właściwą miarą ryzyka
4. Rynek powinien zawierać wszystkie aktywa, łącznie z kapitałem ludzkim
W późniejszym czasie, model Sharpe’a doczekał się różnych odmian, pierwotnego modelu.
Był również celem ataków i krytyki, ze względu na brak spełniającej funkcjonalności. W świetle
krytyki również się znalazło twierdzenie M&M, które ze względu na kontrowersje był
nieodpowiedni w sensie praktycznym. W pewnych sytuacjach wadliwy może również być model
pana Markowitza, który ze względu na wykorzystywanie danych historycznych może stanowić
problem w późniejszej analizie.
Zamieszczone informacje w tym artykule, w sposób orientacyjny powinny spełniać cel
zaznajomienia z podstawowymi informacjami, dotyczącymi laureatów oraz ich osiągnięć. Bardziej
szczegółowe wiadomości można znaleźć pod podanymi adresami poniżej, które dla zainteresowanych
powinny być niezbędnym materiałem.
Literatura:
http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/economic-sciences/laureates/1990/markowitz-facts.html
http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/economic-sciences/laureates/1990/miller-facts.html
http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/economic-sciences/laureates/1990/sharpe-facts.html
http://en.wikipedia.org/wiki/William_Forsyth_Sharpe
http://en.wikipedia.org/wiki/Merton_Miller
http://en.wikipedia.org/wiki/Harry_Markowitz
http://pl.wikipedia.org/wiki/Twierdzenie_Modiglianiego-Millera