559-Przegl.Kultur 2-10 st

Spis
treści
5
Eugeniusz Wilk – Od redaktora
w kręgu
7
Grzegorz Dziamski – Kłopoty z kulturą
idei
17
Anna M. Kłonkowska – J
ak mitologia „radzi sobie” z historią, jak
historia staje się mitologią. (W odniesieniu
do koncepcji Theodora Lessinga i Mircei
Eliadego)
25
Wojciech Bałus – Dlaczego Warburg?
54
Matthew Rampley – M
imesis i alegoria. O Abym Warburgu
i Walterze Benjaminie
75
Marta Raczek – W
eduty, panoramy, prospekty, capriccia, mariny
albo o swoistej prolegomenie do Atlasu
­Mnemosyne Aby’ego Warburga
86
Andrzej Leśniak – W
spółczesne studia nad kulturą wizualną:
poststrukturalistyczne klisze i krytyka
anachroniczna
98
Konrad Chmielecki – E
wolucja od Kunstwissenschaft do
Kulturwissenschaft w teorii obrazu Hansa
Beltinga i studiach nad kulturą wizualną
109
Petr Málek – M
oda jako alegoria „zrujnowanej” moderny.
„Metafizyka mody” według Waltera Benjamina
137
Tomasz Majewski – K
inetyka obrazów i porządek historii: Aby
Warburg, Jean-Luc Godard
155
Marianna Michałowska – P
oza historię sztuki – Didi-Huberman
i niewyrażalne
158
Agnieszka Rejniak-Majewska – M
iędzy historią sztuki a filozofią
obrazu (Głos do dyskusji wokół
książki Andrzeja Leśniaka Obraz
płynny. Georges Didi-Huberman
i dyskurs historii sztuki)
165
Aneta Rostkowska – U
wagi na temat książki Andrzeja Leśniaka
173
Andrzej Leśniak – Odpowiedź
176
Blanka Brzozowska – P
lotkujące plemiona – problem
wspólnotowości w perspektywie rozwoju
kultury konsumpcyjnej
188
Magdalena Matysek-Imielińska – W
spólnoty, w których żyjemy.
Zygmunta Baumana
nieprzemijające rozważania
o wolności i bezpieczeństwie
203
Dominika Turkowiak – M
iasto – przestrzeń wyobraźni
i reprezentacji
212
Anna Kawalec – Człowiek w rytuale czy rytuał w człowieku?
pejzaże
kultury
pogranicza
i transgresje
dyskusje
polemiki
omówienia
i rozbiory
NR
2 (8)
ROK
2010
Eugeniusz Wilk
Od redaktora
Dziedzictwo myśli i działalności Aby’ego Warburga stawia nas wobec wyjątkowego
splotu problemów, których aktualność jest intrygująca. Z jednej strony bowiem w jego
dziele dochodzi do dość radykalnej reinterpretacji zadań stojących przed tradycyjną
historią sztuki, a z drugiej strony dostrzegamy w tym podejściu tropy jakże bliskie współczesnym trybom myślenia o kulturze wizualnej. Hans Belting w swej Antropologii obrazu
twierdził na przykład, że „najbardziej palące pytania o obraz formułowane są dzisiaj
raczej w kontekście massmediów, a nie sztuki”. Ten sposób podejścia otwiera przed
nami rozliczne perspektywy interpretacyjne odsyłające nas do dziedzictwa myśli Waltera
Benjamina i dalej poprzez tropy klasycznej myśli antropologicznej, do dyskusji toczonych
w kręgach kulturoznawców, estetyków i medioznawców. „Zwrot obrazowy” – kluczowy
termin W.J.T. Mitchella – oznacza, zgodnie z sugestią autora, otwarcie pola swoistej gry,
jaką prowokuje na nowo odkrywana sfera obrazu, gry, która toczy się między wizualnością właśnie, a zmysłami, instytucjami, dyskursem, ciałem i figuratywnością. Zatrzymanie
się przy wymienionych terminach oznacza wejście, ni mniej ni więcej, w centrum współczesnych dyskusji nad uwarunkowaniami dominujących procesów kulturowych. Ponadto,
jeśli nie pozostaniemy obojętni wobec zdania Mitchella, który pisał, że „nowoczesność
pociąga za sobą hegemonię widzenia i mediów wizualnych”, to okaże się, że krąg pytań
drastycznie się rozszerza o kwestie, które Anne Friedberg utożsamiała z porządkiem
„nowoczesnej wizualności”.
Powrót do Warburga może okazać się w tym kontekście niezmiernie inspirujący.
Z satysfakcją należy odnotować zatem coraz liczniejsze publikacje polskie poświęcone
temu autorowi, przede wszystkim zaś z uznaniem przyjąć publikację (w wydawnictwie
Słowo/obraz terytoria) jego tekstów.
H. Belting, Antropologia obrazu. Szkice do nauki o obrazie, tłum. M. Bryl, Kraków 2007, s. 5.
W.J.T. Mitchell, The Pictorial Turn, [w:] idem, Picture Theory. Essays on Verbal and Visual Representation,
Chicago 1994.
Idem, Pokazując widzenie: krytyka kultury wizualnej, tłum. M. Bryl, „Artium Quaestiones”, nr XVII (2006),
s. 280.
Zob. A. Friedberg, The Virtual Window. From Alberti to Microsoft, Cambridge 2006, s. 244.
A. Warburg, Narodziny Wenus i inne szkice renesansowe, tłum. R. Kasperowicz, Gdańsk 2010.
PRZEGLĄD KULTUROZNAWCZY
NR
2 (8)
ROK
2010
Od redaktora