Odpowiedzialność za działania agenta

echo
www.roedl.pl
Rzeczpospolita z 18.12.2015
Odpowiedzialność za działania agenta
Za szkodę wyrządzoną przez agenta ubezpieczeniowego w związku z wykonywaniem czynności agencyjnych
odpowiada zakład ubezpieczeń, na rzecz którego agent ubezpieczeniowy działa. Odpowiedzialność ta jest
niezależna od motywów i osobistych celów zachowania się agenta.
Tak orzekł Sąd Najwyższy w wyroku z 30 września 2015 r., I CSK 702/14.
Powódka wystąpiła przeciwko pozwanemu ubezpieczycielowi o odszkodowanie za szkodę wyrządzoną przez agentkę
pozwanego w związku z wykonywaniem przez nią czynności agencyjnych. Agentka przywłaszczyła środki wpłacone
przez powódkę. Sąd I instancji uwzględnił powództwo w znacznej części, przyjmując za podstawę art. 11 ust. 1 ustawy z
22 maja 2003 r. o pośrednictwie ubezpieczeniowym (u.p.u.). Zgodnie z tym przepisem za szkodę wyrządzoną przez
agenta ubezpieczeniowego w związku z wykonywaniem czynności agencyjnych odpowiada zakład ubezpieczeń, na rzecz
którego agent ubezpieczeniowy działa, nie stosuje się przy tym art. 429 kodeksu cywilnego (k.c.). Sąd uznał, że agentka
wyrządziła powódce szkodę w związku z wykonywaniem czynności agencyjnych, a pomiędzy szkodą a wykonywaniem
tych czynności przez agentkę zachodził funkcjonalny związek przyczynowy.
Apelację pozwanego ubezpieczyciela, akcentującą brak związku działań agentki z czynnościami agencyjnymi wobec
przestępczego charakteru tych działań, sąd apelacyjny oddalił. Sąd ten uznał, że pozwany nie sprawował należytego
nadzoru nad działaniami agentki, której sposób działania i pozycja, jaką sobie wyrobiła zarówno wśród klientów, jak i
współpracowników, a także sposób kreowania przez nią własnego wizerunku w oczach klientów, usprawiedliwiały
powstanie u powódki przekonania, że swoje środki inwestuje u pozwanego. Sąd ocenił, że działania agentki mogły być
odebrane nawet przez przeciętnego klienta jako noszące wszelkie znamiona prawidłowości i legalności, a takim
przeciętnym klientem, a nie klientem ponadprzeciętnym, była powódka. Sąd wskazał również, że odpowiedzialność na
podstawie art. 11 ust. 1 u.p.u. wymaga związku czynu ze szkodą o charakterze funkcjonalnym, którego istnienia nie
wykluczają działania agentki wprowadzające klienta w błędne przekonanie, że swoje środki inwestuje u pozwanego
ubezpieczyciela.
Pozwany wniósł skargę kasacyjną, zarzucając m.in. błędną wykładnię art. 11 ust. 1 u.p.u. i przyjęcie, że ubezpieczyciel
odpowiada za szkodę wyrządzoną przez agentkę jej zachowaniem podjętym we własnym interesie i w celu osiągnięcia
osobistych korzyści oraz za szkodę będącą następstwem jej zachowania stanowiącego przestępstwo.
Sąd Najwyższy oddalił skargę, stwierdzając m.in., że przesłanka wyrządzenia szkody „w związku z wykonywaniem
czynności" przesądza, iż jest ona niezależna od motywów i osobistych celów zachowania się agenta.
Komentarz eksperta
Anna Główka, radca prawny Warszawa Rödl & Partner
Warunkiem powstania obowiązku zakładu ubezpieczeń naprawienia szkody na podstawie art. 11 ust. 1 u.p.u. jest
wykazanie istnienia trzech przesłanek:
- szkody,
- faktu, który spowodował tę szkodę, oraz
- związku przyczynowego między szkodą a faktem.
Szkoda warunkuje odpowiedzialność zakładu jedynie wówczas, gdy agent wyrządził ją w związku z wykonywaniem
czynności agencyjnych (wyrok SN z 16 września 2009 r., II CSK 112/09). Przepis ten wyłącza zastosowanie art. 429 k.c.
stanowiącego, że kto powierza wykonanie czynności drugiemu, ten jest odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną przez
sprawcę przy wykonywaniu powierzonej mu czynności, chyba że nie ponosi winy w wyborze albo że wykonanie
czynności powierzył osobie, przedsiębiorstwu lub zakładowi, które w zakresie swej działalności zawodowej trudnią się
wykonywaniem takich czynności.
echo informuje Państwa o wizerunku Rödl & Partner w mediach.
W Polsce osobą odpowiedzialną za echo jest Radosław Cichoń Rödl & Partner ul. Sienna 73, 00-833 Warszawa, tel. +48 22 696 28 00 E-mail: [email protected]
W orzecznictwie wskazuje się, że określona w art. 11 ust. 1 u.p.u. odpowiedzialność ma charakter gwarancji będącej
odpowiednikiem ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej. Może mieć postać kontraktową lub deliktową. Do
odpowiedzialności kontraktowej dochodzi przez niewykonanie lub niewłaściwe wykonanie zobowiązania przez
pośrednika. Wynika to z istoty powiernictwa, ponieważ zakład ubezpieczeń jest dłużnikiem w umowach zawieranych z
udziałem pośrednika. Odpowiedzialność deliktowa dotyczy szkody wyrządzonej niezależnie od istniejącego uprzednio
stosunku prawnego pomiędzy zakładem ubezpieczeń a ubezpieczającym. Zdarzenie wywołujące szkodę kreuje stosunek
zobowiązaniowy między ubezpieczycielem a ubezpieczonym i odnosi się do odpowiedzialności za działania osób,
którymi zakład ubezpieczeń się posłużył. Ten rodzaj odpowiedzialności uregulowany został w art. 11 ust 1 u.p.u. W
sferze odpowiedzialności deliktowej zakład ubezpieczeń ponosi ją za osoby, którymi się posłużył, na zasadzie ryzyka. Na
nim bowiem ciąży ryzyko wyboru właściwych osób, którymi posługuje się dla wykonania pośrednictwa
ubezpieczeniowego (wyroki SN z 17 kwietnia 2015 r., I CSK 216/14 i I CSK 237/14). Oznacza to, że nie może zwolnić
się od tej odpowiedzialności, wykazując, że nie ponosi winy w wyborze agenta.
Odpowiedzialność na podstawie art. 11 ust. 1 u.p.u. wymaga wyrządzenia szkody w związku z wykonywaniem czynności
agencyjnych (ww. wyrok SN, II CSK 112/09; wyrok SO w Jeleniej Górze z 11 kwietnia 2013 r., II Ca 180/13). Takie
sformułowanie i wykładnia przepisu wyraźnie wskazuje na odmienność ujęcia przesłanki jego zastosowania od przesłanki
przyjętej w art. 429 k.c., w którym ustawodawca wymaga wyrządzenia szkody tylko „przy wykonywaniu" powierzonych
czynności, a nie w związku z ich wykonywaniem. Przesłanka „związku z wykonywaniem czynności" wskazuje na
wymóg istnienia związku funkcjonalnego polegającego na tym, że do szkody doszło przez czynności agenta, które ze
względu na ich istotę i rodzaj należą do zakresu jego kompetencji określonych w umowie agencyjnej, przepisach k.c. oraz
u.p.u. Wyrządzenie szkody w związku z wykonywaniem czynności agencyjnych obejmuje znacznie szersze spectrum
zachowań sprawcy aniżeli wyrządzenie przezeń szkody jedynie przy wykonywaniu powierzonych czynności.
Ustawodawca abstrahuje w art. 11 ust. 1 u.p.u. od motywów i osobistych celów zachowania się agenta, wiążąc
odpowiedzialność ubezpieczyciela z istnieniem każdego obiektywnie rozumianego związku między wyrządzoną przez
agenta szkodą a wykonywaniem czynności agencyjnych, a nie tylko za szkodę wyrządzoną wyłącznie przy wykonywaniu
powierzonych mu czynności (wyrok SN z 25 listopada 2005 r., V CK 396/05; wyrok SN z 13 sierpnia 2015 r., I CSK
657/14).
Źródło: http://www.rp.pl/Firma/312189969-Odpowiedzialnosc-za-dzialania-agenta.html
echo informuje Państwa o wizerunku Rödl & Partner w mediach.
W Polsce osobą odpowiedzialną za echo jest Radosław Cichoń Rödl & Partner ul. Sienna 73, 00-833 Warszawa, tel. +48 22 696 28 00 E-mail: [email protected]